SCHAKELMODULE Basisoperator Operator A INKIJKEXEMPLAAR

Transcriptie

1 WERKEND LEREN IN DE PROCESTECHNIEK SCHAKELMODULE Basisoperator Operator A Niveau 1 Niveau 2 Artikelnr.: ASW Revisie: januari 2013

2 Deelnemende ROC's WERKEND LEREN IN DE PROCESTECHNIEK 2013 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, namelijk elektronisch, mechanisch, door fotokopie, opnamen of enige ander manier, zonder voorafgaande toestemming van de stuurgroep Werkend Leren in de Procestechniek. Deze uitgave komt mede tot stand met medewerking van Magneet Grafische Communicatie ( 2 Leerwijzer Schakelmodule Basisoperator Operator A

3 Inhoud Leerwijzer 5 Werkboek 1 Apparatuur in bedrijf Theoriebronnen 11 Praktijkcheck 13 Praktijkopdracht Apparatuur in bedrijf 15 Beoordelingslijst praktijkopdracht Apparatuur in bedrijf 17 Werkboek 2 Storingen en onderhoud Theoriebronnen 23 Praktijkcheck 25 Praktijkopdracht Storingen en onderhoud 27 Beoordelingslijst praktijkopdracht Storingen en onderhoud 31 Leerwijzer Schakelmodule Basisoperator Operator A 3

4 4 Leerwijzer Schakelmodule Operator A Operator B

5 Leerwijzer Deze schakelmodule vervangt het eerste leerjaar van de competentiegerichte operatoropleiding Operator A (niveau 2). Dit is een verkorte leerroute waaraan je alleen kunt deelnemen als je in bezit bent van een operatordiploma op niveau 1 (Basisoperator); het maakt niet uit of je dit operatordiploma behaald hebt via de nieuwe competentiegerichte opleiding (CGO) of via de 'oude' eindtermengerichte opleiding. Je moet alles maken en behalen. De school en je bedrijf zullen je beoordelen op het juiste niveau. Na het succesvol doorlopen van de schakelmodule kun je dus instromen in het tweede (en laatste) leerjaar van de CGO-opleiding Operator A. Schematisch ziet het opleidingstraject er als volgt uit: Diploma Basisoperator Studietijd: 26 weken + 1 jaar De schakelmodule bestaat uit twee werkboeken, waarmee je kunt werken aan de benodigde competenties om te kunnen instromen in leerjaar 2. De werkboeken bevatten belangrijke elementen van het eerste leerjaar van de opleiding Operator A, die in de opleiding op niveau 1 niet of in mindere mate aan bod zijn gekomen. Schakelmodule Basisoperator Operator A Werkboek 1 Werkboek 2 Voorbereiden, bedienen en bewaken van het productieproces Kwaliteit en onderhoud Beide werkboeken bestaan uit theoriebronnen, een praktijkcheck en een praktijkopdracht. Per werkboek is er een ook kennistoets waarvoor je een voldoende moet behalen. In elk werkboek komen alle onderdelen van de werkprocessen 1.1 t/m 1.5 aan bod. Competenties Binnen deze schakelmodule werk je (vooral) aan de ontwikkeling van de volgende competenties: Samenwerken en overleggen Vakdeskundigheid toepassen Schakelmodule Basis A Leerjaar 2 Operator A Diploma Operator A Materialen en middelen inzetten Kwaliteit leveren Instructies en procedures opvolgen Formuleren en rapporteren Deze competenties kun je terugvinden in de beoordelingslijsten bij de praktijkopdrachten. Je ziet dan welk gedrag of resultaat er van je wordt verwacht. Leerwijzer Schakelmodule Basisoperator Operator A 5

6 Gebruik schakelmodule Je voert de praktijkopdrachten uit, en je bespreekt ze met je praktijkopleider (en docent). In elk werkboek staat een overzicht van de theorie die je moet beheersen om te kunnen instromen in het tweede leerjaar van de Operator A opleiding. Op de werkplek ga je uitzoeken hoe je de theorie in de praktijk kunt toepassen en hoe dat bij jouw bedrijf werkt. Dit is de praktijkcheck. Het is de bedoeling dat je steeds de theoriebronnen bestudeert die je nodig hebt om de praktijkopdrachten en de praktijkcheck uit te voeren. Je mag hierbij ook altijd nog theoriebronnen gebruiken van de opleiding Basisoperator. Met vragen over de theorie of de opdrachten kun je terecht bij je praktijkopleider en/of docent. Als je de praktijkchecks, de praktijkopdrachten én de kennistoetsen succesvol hebt afgerond, sluit je de schakelmodule af met een portfoliogesprek. Dit gesprek heb je met je docent. De praktijkopleider kan bij dit gesprek aanwezig zijn. Overeenkomsten deelopdrachten/praktijkchecks De twee werkboeken van deze schakelmodule bevatten delen van de opleiding tot Operator A. Hieronder staat een overzicht van de onderwerpen waaruit gedeelten zijn opgenomen: Schakelmodule werkboek 1 Schakelmodule werkboek 2 Uit werkboek 1 Voorbereiden productieproces : - delen praktijkcheck - deelopdracht 1 Je werkplek en veilig werken. Uit werkboek 2 Bedienen apparatuur : - delen praktijkcheck - keuzedeelopdracht 1A Apparatuur opstarten en stoppen. Uit werkboek 4 Kwaliteitscontroles uitvoeren : - delen praktijkcheck - deelopdracht 3 Actie ondernemen op basis van afwijkingen. Uit werkboek 5 Onderhouden apparatuur : - delen praktijkcheck - deelopdracht 2 Signaleren en communiceren van onderhoudsproblemen. Uit werkboek 3 Bewaken procesverloop': - delen praktijkcheck - keuzedeelopdracht 2A Interpreteren en oplossen van een afwijking. 6 Leerwijzer Schakelmodule Basisoperator Operator A

7 Studiebelastingsuren (SBU s) voor de schakelmodule Schakelmodule Basisoperator Operator A Praktijk SBU s Theorie SBU s Tijdsduur Werkboek 1 Werkboek 2 Praktijkcheck Praktijkopdracht Praktijkcheck Praktijkopdracht Portfoliobeoordelingsgesprek lessen weken 15 lessen weken 2 2 weken SBU Praktijk 42 SBU Theorie 64 Praktijk + Theorie 106 SBU s Totaal 26 weken Leerwijzer Schakelmodule Basisoperator Operator A 7

8 8 Leerwijzer Schakelmodule Basisoperator Operator A

9 WERKEND LEREN IN DE PROCESTECHNIEK WERKBOEK 1 Apparatuur in bedrijf Niveau 1 Niveau 2 Artikelnr.: ASW Revisie: januari

10 Inhoud Werkboek 1 Apparatuur in bedrijf Theoriebronnen 11 Praktijkcheck 13 Praktijkopdracht Apparatuur in bedrijf 15 Beoordelingslijst praktijkopdracht Apparatuur in bedrijf Werkboek 1 Apparatuur in bedrijf Schakelmodule Basisoperator Operator A

11 Theoriebronnen Naast de uitvoering van de praktijkopdrachten moet je ook de nodige theorie gaan beheersen. Hieronder staan de theoriebronnen die voor deze schakelmodule van belang zijn. Vijf van de theoriebronnen kun je gebruiken bij de uitvoering van de praktijkcheck. Deze zijn in het overzicht hieronder vet gemarkeerd. Schakelmodule Basisoperator Operator A Nr. Lestitel CD Lescode 1 Breuken en kwadraten A-S1B2L18 2 Machtsverheffen A-S1B3L29 3 Molecuultheorie A-S1B1L04 4 Stofsoorten PT1 A-S1B1L03 5 Grootheden en eenheden 2 A-S1B2L21 6 Schema's PT1 A-S1B1L07 7 Lineaire uitzetting A-S1B1L13 8 Cohesie, adhesie en viscositeit A-S1B3L31 9 Warmte en warmtestroom A-S1B2L14 10 Vormen van warmteoverdracht A-S1B2L15 11 Soorten mengsels A-S3B1L01 12 Schemalezen A-S1B2L26 13 Procenten A-S2B3L40 14 Worteltrekken A-S1B3L40 15 Machten van tien A-S2B1L03 16 Rendement A-S3B1L12 17 Signaaloverdracht PB2-1 A-S2B1L07 Werkboek 1 Apparatuur in bedrijf Schakelmodule Basisoperator Operator A 11

12 12 Werkboek 1 Apparatuur in bedrijf Schakelmodule Basisoperator Operator A

13 Praktijkcheck Inleiding In deze praktijkcheck ga je kijken hoe je de bestudeerde theorie in de praktijk kunt gebruiken en toepassen. Hieronder staan diverse onderwerpen die in de theorie aan bod zijn gekomen. Je gaat deze op je werkplek checken. Per onderwerp worden korte praktijkvragen gesteld. Je gaat onderzoeken, berekenen enzovoort hoe dat bij jou op je bedrijf of werkplek werkt. Je maakt hiervan schriftelijke uitwerkingen. De praktijkopleider zal over de praktijkcheck vragen stellen tijdens de beoordelingsopdracht. De resultaten van de praktijkcheck stop je in je portfolio. De praktijkcheck laat je paraferen door de docent. Onderwerp 1: Formules In de productie kom je situaties tegen waarin je getallen in een formule moet invullen om een bepaalde waarde te krijgen. Bijvoorbeeld bij het berekenen van een mengverhouding van grondstoffen. 1 Schrijf een formule op die je tijdens je werkzaamheden regelmatig gebruikt of maak een berekening van aantallen grondstoffen die tijdens een dienst worden verbruikt. 2 Welke voorrangregels gelden in deze formule? 3 Bereken met behulp van reële getallen de uitkomst van de formule. Werk volgens de rekenregels. 4 Rond het antwoord af op het juiste aantal decimalen. Onderwerp 2: Meten van volumestroom 5 Maak een schets van de vloer van de fabrieks- of afdelingshal waar je werkt. Neem de maten (lengte, breedte en hoogte) in deze schets op. Bereken hiermee de omtrek en de oppervlakte (m 2 ) van de fabrieks- of afdelingshal. 6 Bereken de inhoud (m 3 ) van de fabrieks- of afdelingshal. 7 De wanden van de hal moeten worden geverfd. Per liter verf kun je 5 m 2 verven. Bereken de hoeveelheid verf (in liters) die je nodig hebt. Onderwerp 3: Gevaarlijke stoffen Kies één gevaarlijke stof waarmee jij of een collega werkt. Maak een kopie van het veiligheidsblad (ook wel gevaarlijke stoffenblad of chemiekaart genoemd). Beantwoord de volgende vragen: 8 Welke R- en S-zinnen horen bij deze gevaarlijke stof? 9 Welke gevarensymbolen tref je aan op het etiket van de stof? 10 Wat betekenen die R- en S-zinnen en de symbolen voor jou en de manier waarop je met die stof omgaat? 11 Is de informatie actueel en wordt deze bijgewerkt? Onderwerp 4: Blokschema 12 Maak een blokschema van het proces waaraan je werkt. 13 Geef in het blokschema aan waar de meet- en afleespunten zich bevinden. 14 Aan welke waarden voldaan moet worden. 15 Geef aan wat de gevolgen zijn bij een afwijking van de specificaties. 16 Beschrijf precies in kleine stappen aan hoe jij handelt bij een afwijking van de waarden. Werkboek 1 Apparatuur in bedrijf Schakelmodule Basisoperator Operator A 13

14 Onderwerp 5: Warmteoverdracht, warmte en warmtestroom Het komt vaak voor dat je stoffen in temperatuur moet verhogen of verlagen. 17 Zoek in je fabriekshal een apparaat of stof die in temperatuur moet worden verhoogd of verlaagd. 18 Zoek uit en noteer waarom het nodig is de temperatuur te verhogen of te verlagen. 19 Noteer hoe de temperatuurverandering tot stand wordt gebracht. 20 Hoe groot het temperatuurverschil en hoe lang het duurt om de gewenste temperatuur te krijgen? Bereken hiermee de snelheid van de temperatuursstijging of -daling (bijvoorbeeld in C/ min). Zoek van een installatie of onderdeel van de installatie waarbij er een faseovergang plaatsvindt. 21 Welke faseovergang vindt er plaats? 22 Heb je hiervoor warmte nodig of moet je warmte onttrekken? Leg je antwoord uit. 23 Hoe wordt de warmte geleverd of onttrokken aan het proces? 14 Werkboek 1 Apparatuur in bedrijf Schakelmodule Basisoperator Operator A

15 Praktijkopdracht Apparatuur in bedrijf Als Operator A ben je verantwoordelijk voor het goed verlopen van jouw onderdeel van het proces. Het proces en/of de apparatuur in het bedrijf is niet zomaar te starten en te stoppen. Hier gaat heel wat aan vooraf. Voor continue processen geldt dat stoppen betekent: niet draaien, dus geen productiviteit, dus vaak verlies. Bij batchprocessen moet je de apparatuur stoppen. Het is dan ook belangrijk dat je leert hoe en wanneer je de apparatuur mag stoppen en weer kunt opstarten. Je voert de opdracht goed uit als je zelfstandig en op de juiste wijze materialen en apparatuur voorbereidt en deze in bedrijf houdt. Hierbij let je op je tempo en de samenwerking met anderen. Je kent de richtlijnen voor het stoppen en starten van apparatuur van je eigen afdeling. Bronnen Voor een goede uitvoering van de opdracht maak je gebruik van de volgende documenten en systemen: registratie- of informatiesysteem werkvoorschriften/procedures veiligheidsvoorschriften productieplanning Tijdens de verschillende opdrachten maak je gebruik van deze bronnen. Je laat dit ook zien aan je praktijkopleider. Opdrachten Onderstaande leerstappen voer je tijdens de opdrachten uit. Informatie opzoeken Collega observeren Uitleggen Doen Nabespreken 3.1 Procedures/instructies opzoeken a. Zoek de juiste procedure en/of werkinstructie die je nodig hebt bij het opstarten/stoppen. Lees deze goed door. b. Noteer punten die niet duidelijk zijn of die vragen bij je oproepen. c. Bekijk of er veiligheidvoorschriften van toepassing zijn bij het opstarten en aan welke risico s je moet denken bij een opstart? Noteer deze. d. Bedenk voor jezelf wat er gebeurt bij de belangrijkste stappen in de procedure/instructie. 3.2 Informatie over stoppen opzoeken a. Kijk of je aanvullende informatie kunt vinden die noodzakelijk is voor het stoppen van de machines. Noteer alle gegevens en informatie puntsgewijs. b. Noteer per punt of je dit echt uitvoert en hoe je dit doet. Geef ook aan waarom dit belangrijk is. Denk hierbij aan: de voorzorgsmaatregelen die je neemt voor het buiten gebruik stellen van machines; de veiligheidsmaatregelen die je in acht neemt; de gegevens die je vast moet leggen; de alarmeringen en beveiligingen, zoals noodstop op de machines; Werkboek 1 Apparatuur in bedrijf Schakelmodule Basisoperator Operator A 15

16 3.3 Schema lezen, symbolen, instrumentatieschema In een productieproces maak je een product gemaakt met behulp van apparatuur. Op de apparatuur zitten meet- en regelorganen. a. Kies in overleg met je praktijkopleider een proces of een gedeelte van een proces. b. Maak een schets van het proces in de vorm van een stromingsschema. c. Geef in de schets de belangrijkste meet- en regelorganen weer. Denk hierbij aan druk, temperatuur, flow, niveaumeters, pompen en kleppen. d. Maak van het stromingsschema een PID (Piping and Instrumentation Diagram). e. Bespreek je PID met je praktijkopleider voor je verder gaat met opdracht Regeltechniek Een gemeten proceswaarde gaat niet rechtstreeks naar de regelaar. Deze wordt omgezet in een elektrisch of pneumatisch signaal. In deze opdracht ga je verder met het PID van de vorige opdracht. a. Neem de tabel hieronder over. Vul de tabel in met behulp van het PID. Maak de tabel zo lang als nodig is voor dit PID. Meetorganen Onderdeel (uit PID) Type opnemer Grootheid (inclusief de eenheid) Soort transmitter b. Hoe gaat het omzetten van proceswaarden naar elektrische en pneumatische signalen? c. Welke waarden kunnen deze elektrische /pneumatische signalen hebben? d. Neem ook de volgende gegevens uit je PID over in tabelvorm: Corrigerende organen Onderdeel (uit PID) Type regelaar Grootheid (inclusief de eenheid) bijv. regelklep Meetbereik 16 Werkboek 1 Apparatuur in bedrijf Schakelmodule Basisoperator Operator A

17 Beoordelingslijst praktijkopdracht Apparatuur in bedrijf Naam deelnemer: Geplande datum: Naam praktijkopleider: Naam docent: paraaf: datum af: paraaf: paraaf: De praktijkopleider en deelnemer beoordelen beiden alle competenties van het werkboek: Vul elke beoordelingscriterium in met een V (Voldoende) of O (Onvoldoende). Vul de leerpunten (deelnemer), verbeterpunten (praktijkopleider) en afspraken gezamelijk in. V = Voldoende O = Onvoldoende Deelnemer Praktijkopleider Materialen en middelen inzetten V O V O Ik zet de juiste materialen en middelen in. Ik zorg tijdens het productieproces dat alle materialen en middelen zo efficiënt mogelijk worden gebruikt. Deelnemer Praktijkopleider Vakdeskundigheid toepassen V O V O Ik maak zelf materialen, gereedschappen, machines klaar voor gebruik. Ik controleer of er voldoende grondstoffen aanwezig zijn. Ik stop de apparatuur op de juiste wijze in de juiste volgorde Ik start de apparatuur op de juiste wijze in de juiste volgorde Ik voer alle handelingen in de juiste volgorde uit. Deelnemer Praktijkopleider Instructies en procedures opvolgen V O V O Ik handel volgens de veiligheidsvoorschriften. Ik gebruik tijdens het bedienen de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen. Werkboek 1 Apparatuur in bedrijf Schakelmodule Basisoperator Operator A 17

18 Deelnemer Praktijkopleider Kwaliteit leveren V O V O Ik werk in een tempo dat past bij de planning en de productienormen. Ik let goed op tijdens het bewaken van het procesverloop. Instructies en procedures opvolgen. Ik handel volgens de veiligheidsvoorschriften. Ik gebruik tijdens het bedienen de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen. 18 Werkboek 1 Apparatuur in bedrijf Schakelmodule Basisoperator Operator A

19 Leerpunten door deelnemer Materialen en middelen inzetten Vakdeskundigheid toepassen Instructies en procedures opvolgen Kwaliteit leveren Verbeterpunten door praktijkopleider Materialen en middelen inzetten Vakdeskundigheid toepassen Instructies en procedures opvolgen Kwaliteit leveren Afspraken door deelnemer en praktijkopleider Werkboek 1 Apparatuur in bedrijf Schakelmodule Basisoperator Operator A 19

20 20 Werkboek 1 Apparatuur in bedrijf Schakelmodule Basisoperator Operator A

21 WERKEND LEREN IN DE PROCESTECHNIEK WERKBOEK 2 Storingen en onderhoud Niveau 1 Niveau 2 Artikelnr.: ASW Revisie: januari

22 Inhoud Werkboek 2 Storingen en onderhoud Theoriebronnen 23 Praktijkcheck 25 Praktijkopdracht Storingen en onderhoud 27 Beoordelingslijst praktijkopdracht Storingen en onderhoud Werkboek 2 Storingen en onderhoud Schakelmodule Basisoperator Operator A

23 Theoriebronnen Naast de uitvoering van de praktijkopdrachten moet je ook de nodige theorie gaan beheersen. Hieronder staan de theoriebronnen die voor deze schakelmodule van belang zijn. Drie van de theoriebronnen kun je gebruiken bij de uitvoering van de praktijkcheck. Deze zijn in het overzicht hieronder vet gemarkeerd. Schakelmodule Basisoperator Operator A Nr. Lestitel CD Lescode 1 Inleiding kwaliteit A-S3B1L13 2 Monstername A-S4B1L07 3 Inleiding warmtewisselen PT10 A-S1B2L16 4 Basisbegrippen in de electriciteit A-S1B2L17 5 Gegevens verzamelen A-S4B1L08 6 Warmtewisselen: bouw PT10 A-S1B2L19 7 Stroomkring en elektrische weerstand A-S1B2L23 8 Kracht, massa en versnelling A-S2B1L09 9 Hydrostatische druk A-S2B2L17 10 Warmtewisselen: principe PT10 A-S1B2L22 11 Warmteweerstand A-S1B3L32 12 Werken op hoogte A-S5B4L35-Po 13 Regelkleppen PB3 A-S3B2L19 14 Kubieke uitzetting A-S2B2L30 15 Automatisch regelen PB2-2 A-S2B3L47 Werkboek 2 Storingen en onderhoud Schakelmodule Basisoperator Operator A 23

24 24 Werkboek 2 Storingen en onderhoud Schakelmodule Basisoperator Operator A

25 Praktijkcheck Inleiding In deze praktijkcheck ga je kijken hoe je de bestudeerde theorie in de praktijk kunt gebruiken en toepassen. Hieronder staan diverse onderwerpen die in de theorie aan bod zijn gekomen. Je gaat deze op je werkplek checken. Per onderwerp worden korte praktijkvragen gesteld. Je gaat onderzoeken, berekenen enzovoort hoe dat bij jou op je bedrijf of werkplek werkt. Je maakt hiervan schriftelijke uitwerkingen. De praktijkopleider zal over de praktijkcheck vragen stellen tijdens de beoordelingsopdracht. De resultaten van de praktijkcheck stop je in je portfolio. De praktijkcheck laat je paraferen door de docent. Onderwerp 1: Kwaliteitscontroles In welke tak van de industrie je ook werkt, er zijn altijd controles of het proces wel volgens de specificaties verloopt. 1 Is er bij jullie afdeling sprake van continue controle of steekproefsgewijze controle? Leg dit uit. 2 Voor de controle moet je meetgegevens hebben. Welke meetapparatuur gebruik je om de meetgegevens te verkrijgen? 3 Maak een schatting van de fout van deze meetapparatuur. Hoe heb je dit bepaald? 4 Voor welke fouten moet je ZELF oppassen bij het verzamelen van gegevens? Noteer een aantal voorbeelden. Doe dit zoals in de tabel hieronder: noem minimaal twee toevallige fouten en twee systematische fouten. Toevallige meetfouten Systematische meetfouten 5 Hoe zorg je ervoor dat deze fouten tot een minimum worden beperkt? Schrijf je advies of tips duidelijk op in ongeveer een half A4 tje. Onderwerp 2: Elektriciteitsleer In de productielijn komen elektrische apparaten voor. 6 Kies een productielijn waarin minimaal drie elektrische apparaten voorkomen. Deze apparaten moeten allen op dezelfde spanning zijn aangesloten (bijv. op 230 V, 380 V of 400 V). Van deze apparaten maak je een overzicht. 7 Zoek van alle apparaten de spanning en het vermogen op, en zet dit in je overzicht. 8 Bereken het totale elektrische vermogen als al deze apparaten gelijktijdig in bedrijf zijn. 9 Zijn de apparaten in serie of parallel geschakeld? 10 Bereken de totale stroomsterkte van de apparaten die allen op dezelfde spanning zijn aangesloten (neem hierbij de grootste groep, bijv. alle apparaten die op 400 V zijn aangesloten). 11 Geef de verhouding weer tussen je elektriciteitsgebruik thuis, en de grootste stroomverbruiker in de productielijn. Voeg dit toe aan je overzicht. Werkboek 2 Storingen en onderhoud Schakelmodule Basisoperator Operator A 25

26 Onderwerp 3: Procesonderhoud Kies een apparaat (of een onderdeel ervan) uit dat voorkomt in jouw productielijn. 12 Maak van het apparaat een doorsnedetekening met daarin de juiste lijnen er arceringen. 13 Geef een aantal hoofdmaten aan. 14 Zoek van jouw productielijn het volgende uit: 15 De smering van de onderdelen, frequentie en functie van smering. 16 De smeermiddelen die worden gebruikt, hun functie en de belangrijkste eigenschappen van het smeermiddel. 26 Werkboek 2 Storingen en onderhoud Schakelmodule Basisoperator Operator A

27 Praktijkopdracht: Storingen en onderhoud Inleiding Onderhoud is belangrijk binnen het productieproces. Als de apparatuur niet onderhouden wordt, ontstaan er storingen en worden productienormen niet behaald. Er zijn verschillende soorten onderhoud. Een bekend onderscheid is dat tussen eerstelijns- en tweedelijnsonderhoud. We spreken van een storing als de apparatuur niet werkt zoals het hoort. In deze opdracht ga je je bezig houden met het inschatten van storingen en de juiste actie daarbij. Je voert de opdracht goed uit als je ziet wanneer er onderhoud nodig is of een storing die verholpen moet worden. Je kunt ook beoordelen wanneer je deze situatie niet zelf moet oplossen, maar moet melden. Je voert de opdracht goed uit als je ziet wanneer er onderhoud nodig is of een storing die verholpen moet worden. Je kunt ook beoordelen wanneer je deze situatie niet zelf moet oplossen, maar moet melden. Bronnen Voor een goede uitvoering van de opdracht maak je gebruik van de volgende documenten en systemen: registratie- of informatiesysteem werkvoorschriften/procedures veiligheidsvoorschriften productieplanning Tijdens de verschillende opdrachten maak je gebruik van deze bronnen. Je laat dit ook zien aan je praktijkopleider. Opdrachten Informatie opzoeken Collega observeren Onderstaande leerstappen voer je tijdens de opdrachten uit. Uitleggen Doen Nabespreken 3.1 Documenten onderzoeken voor controles Om te weten wanneer je welke controles aan producten moet uitvoeren heb je richtlijnen nodig. 1 Zoek de documenten/voorschriften op die je nodig hebt voor de controles (steekproeven of monsters) van grondstoffen of (tussen)producten. 2 Lees de documenten goed door en stel vragen/opmerkingen bij onduidelijkheden. 3 Maak aan de hand van de documenten een overzicht/schema* met daarin: de soort controles of visuele inspectie op het product en het moment waarop deze controles plaatsvinden. 4 Beschrijf kort waarom het belangrijk is productcontroles uit te voeren. Denk hierbij ook aan de klant! Werkboek 2 Storingen en onderhoud Schakelmodule Basisoperator Operator A 27

28 3.2 Storingen inschatten en doorgeven In ieder bedrijf treden storingen op. Wie dit op moet lossen, hangt af van ten minste twee factoren: het soort proces hoe ingewikkeld de storing is. Soms ben je als operator zelf degene die de storing moet oplossen. Andere storingen moet je melden. Bijvoorbeeld bij de Technische Dienst (TD), de Process Engineer (PE) of aan je leidinggevende. Kies voor deze opdracht een deel van de lijn of een apparaat waar je minder bekend mee bent. Ga een week lang bijhouden wat de meest voorkomende storingen zijn. Maak onderscheid tussen de storingen die je zelf mag oplossen en storingen storingen die je doorgeeft aan anderen (minimaal drie). a Bedenk een goede manier om deze informatie te achterhalen. Overleg met je praktijkopleider hoe je dit gaat doen. b Neem onderstaande tabel over en vul hem in voor drie soorten storingen die je door moet geven. Soort storing of afwijking Oorzaak (analyse van het probleem) De oplossing volgens jou Valt dit binnen de regels/afspraken? 3.3 Onderzoek: wat doet de TD? Het is de taak van de TD om het onderhoud van installaties te organiseren en uit te voeren. Hoe werkt de TD nou precies? a Maak zelf een afspraak met iemand die werkt bij de TD. Vraag of je een keer een uur mee mag lopen met de werkzaamheden. b Stel de TD medewerker de volgende vragen en noteer het antwoord: 1 Welke werkzaamheden worden verricht door de TD? 2 Hoe en wanneer voert de TD deze werkzaamheden uit? 3 Welke middelen/formulieren worden gebruikt bij het afhandelen van onderhoudswerkzaamheden? 4 Wat verwacht de TD van jou als operator? 5 Wat is het verschil tussen preventief en correctief onderhoud vanuit de TD bekeken? 3.4 Communiceren over onderhoud Binnen het bedrijf houden verschillende medewerkers zich bezig met het onderhoud en de reparatie van apparatuur. Ook zijn er externe bedrijven actief op het gebied van onderhoud. a Wie van jullie team is verantwoordelijk voor het onderhoud? b Bespreek met die persoon hoe het onderhoud vanuit het bedrijf is geregeld, bijvoorbeeld met de TD en met externe bedrijven. 28 Werkboek 2 Storingen en onderhoud Schakelmodule Basisoperator Operator A

29 c Wat wordt binnen je bedrijf onder eerstelijnsonderhoud verstaan? d Wat wordt binnen je bedrijf onder tweedelijnsonderhoud verstaan? e Noteer wie wat doet aan onderhoudswerkzaamheden. Geef hierbij ook aan of het eerstelijns- of tweedelijnsonderhoud betreft. f Maak een uitdraai van het overzicht van alle onderhoudswerkzaamheden. Leg aan je praktijkopleider uit wat er op dat overzicht staat. 3.5 Terugkijken onderhoudsopdrachten Onderzoek nu drie reparatie- of onderhoudsopdrachten (die je de afgelopen twee weken hebt uitgevoerd, of nog gaat uitvoeren) onder begeleiding van een ervaren operator. a Geef aan hoe je het probleem hebt gesignaleerd en hebt gecommuniceerd, en naar wie je dat gedaan hebt. Waarom is dit belangrijk? b Wanneer heb je hulp van anderen ingeschakeld en waarom? c Hoe heb je informatie doorgegeven aan anderen? Aan wie? d Wat ging goed, wat niet? Wat zou je volgende keer anders doen? e Noteer kort de antwoorden en bespreek de opdracht na met de operator. 3.6 Actieve inbreng werkoverleg Je gaat de ervaringen die je hebt opgedaan bij de opdracht 3.5 bespreken in het werk- of teamoverleg. Overleg met je praktijkopleider en met degene die de agenda maakt, wanneer je dit het beste kunt doen. Zorg dat het onderwerp communiceren over storing op de agenda komt te staan voor dat overleg. a Bereid je voor op het overleg door je schema nog eens door te nemen en te oefenen hoe je dit het beste kunt vertellen. b In het overleg vertel je wat je gemerkt hebt tijdens de dagen dat je de opdracht hebt uitgevoerd en welke oplossingen hier voor zijn gekozen. c Vraag of de collega s het eens zijn met deze oplossingen, misschien zouden zij het anders doen? d Benoem met elkaar enkele actiepunten om dit proces te verbeteren. Het is de bedoeling dat je bij de punten b. tot en met d. zelf het woord voert en het gesprek leidt! e Vraag na afloop van het overleg aan een collega om feedback over je verhaal en eventuele verbeterpunten. Noteer deze. Werkboek 2 Storingen en onderhoud Schakelmodule Basisoperator Operator A 29

30 30 Werkboek 2 Storingen en onderhoud Schakelmodule Basisoperator Operator A

31 Beoordelingslijst praktijkopdracht Storingen en onderhoud Naam deelnemer: Geplande datum: Naam praktijkopleider: Naam docent: paraaf: datum af: paraaf: paraaf: De praktijkopleider en deelnemer beoordelen beiden alle competenties van het werkboek: Vul elke beoordelingscriterium in met een V (Voldoende) of O (Onvoldoende). Vul de leerpunten (deelnemer), verbeterpunten (praktijkopleider) en afspraken gezamelijk in. V = Voldoende O = Onvoldoende Deelnemer Praktijkopleider Samenwerken en overleggen V O V O Ik doe actief mee aan werkbesprekingen. Ik vraag bij een afwijking/onduidelijkheid een collega om hulp. Deelnemer Praktijkopleider Vakdeskundigheid toepassen V O V O Ik signaleer problemen en/of onduidelijkheden over de werkzaamheden. Ik signaleer mogelijke afwijkingen aan meetapparatuur. Deelnemer Praktijkopleider Kwaliteit leveren V O V O Ik ken de gestelde product- en processpecificaties. Ik ken de gestelde productiviteitsnorm. Ik kan tijdig en efficiënt ingrijpen bij afwijkingen. Ik reageer alert en actief bij onveilig situaties. Werkboek 2 Storingen en onderhoud Schakelmodule Basisoperator Operator A 31

32 Deelnemer Praktijkopleider Instructies en procedures opvolgen V O V O Ik ben ordelijk en verantwoordelijk bij de uitvoering van mijn werk. Ik handel volgens veiligheidsvoorschriften en begrijp waarom dit nodig is. Deelnemer Praktijkopleider Formuleren en rapporteren V O V O Ik rapporteer tijdig aan de onderhoudsdienst. Ik rapporteer relevante gegevens aan belanghebbenden. Ik communiceer voor de technische dienst in begrijpelijke (technische) taal. 32 Werkboek 2 Storingen en onderhoud Schakelmodule Basisoperator Operator A

33 Leerpunten door deelnemer Samenwerken en overleggen Vakdeskundigheid toepassen Kwaliteit leveren instructies en procedures opvolgen Formuleren en rapporteren Verbeterpunten door praktijkopleider Samenwerken en overleggen Vakdeskundigheid toepassen Kwaliteit leveren instructies en procedures opvolgen Formuleren en rapporteren Afspraken door deelnemer en praktijkopleider Werkboek 2 Storingen en onderhoud Schakelmodule Basisoperator Operator A 33

34 34 Leerwijzer Schakelmodule Basisoperator Operator A