LEERWIJZER WLP Opleiding Procestechniek INKIJKEXEMPLAAR

Transcriptie

1 WERKEND LEREN IN DE PROCESTECHNIEK LEERWIJZER WLP Opleiding Procestechniek Basisoperator - niveau 1

2 Deelnemende ROC's WERKEND LEREN IN DE PROCESTECHNIEK 2013 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, namelijk elektronisch, mechanisch, door fotokopie, opnamen of enige ander manier, zonder voorafgaande toestemming van de stuurgroep Werkend Leren in de Procestechniek. Deze uitgave komt mede tot stand met medewerking van Magneet Grafische Communicatie ( 2

3 Inhoud 1 Opleiding tot Basisoperator Competentiegerecht leren Kerntaken en werkprocessen Leerprogramma Hoe leer je? 7 2 Leermateriaal Werkmap Portfoliomap Planning 17 3 Beoordelen en toetsen Ontwikkelingsgericht beoordelen Kwalificerend beoordelen 23 4 Begrippen leerwijzer 25 Blijf op de hoogte en volg ons op Facebook 3

4 4 Leerwijzer / Basisoperator

5 1 Opleiding tot Basisoperator Deze leerwijzer hoort bij de opleiding tot Basisoperator via het leermodel Werkend leren in de Procestechniek (WLP). De informatie in de leerwijzer helpt je bij de uitvoering van je opleiding. De leerwijzer geeft aan wat je moet doen en ook hoe en wanneer er wordt getoetst en beoordeeld. Dit hoofdstuk geeft een overzicht van het leermodel en de opbouw van de opleiding. Belangrijke begrippen als kerntaken en competenties worden besproken.voor de hele leerwijzer geldt: moeilijke woorden die je tegenkomt zijn vetgedrukt. De betekenis hiervan vind je in de Begrippenlijst leerwijzer, achterin. 1.1 Competentiegericht leren Het leermodel Werkend leren in de Procestechniek draait om competentiegericht leren. Een competentie is een combinatie van: kennis (met je hoofd), vaardigheid (met je handen), en (beroeps)houding. Een competentie is iets wat je kunt. Of iemand een competentie bezit, beoordeel je door te kijken naar concreet gedrag. Zo kun je bijvoorbeeld pas weten of iemand goed kan samenwerken door te kijken of hij dit kan in een echte situatie. Je kijkt dus naar het gedrag van iemand. Hoe dat gedrag dan precies moet zijn, is ook van te voren bedacht en vastgelegd. Dit noemen we de gedragskenmerken. Voorbeelden van gedragskenmerken voor de competentie Samenwerken en overleggen zijn: Ik vraag een collega om hulp als ik het niet alleen kan. Ik overleg met collega s en mijn leidinggevende wat ik moet doen. Het voordeel van een competentiegerichte opleiding is dat het draait om de praktijk. Je leert niet alleen de theoretische kennis, maar ook hoe je op je eigen werkplek de dingen doet en waarom je het zo doet. Zo ben je straks helemaal op je plek in je beroep als basisoperator. De praktijk is altijd het uitgangspunt. Het aanleren van een beroep gebeurt zoveel mogelijk in de echte werksituatie. Het gaat er om dat je datgene leert wat je in de praktijk ook echt kan gebruiken. 5

6 1.2 Kerntaken en werkprocessen Bij de opleiding tot Basisoperator gaat het om de volgende (beroeps)competenties, inclusief de taaleisen. (Beroeps)competenties Samenwerken en overleggen Formuleren en rapporteren Vakdeskundigheid toepassen Taal Materialen en middelen inzetten Kwaliteit leveren Instructies en procedures opvolgen Taaltaak Deze competenties moeten getoond worden in bepaalde situaties. Tijdens een opleiding draait het om de uitvoering van een of meerdere zogenaamde kerntaken. Het beroep van basisoperator bestaat uit één kerntaak: Het beheersen van de apparatuur. Een kerntaak is groot en complex, en daarom is hij verdeeld in een aantal werkprocessen. Dit zijn taken binnen de kerntaak. Om deze werkprocessen goed uit te voeren heb je de juiste competenties nodig. Het geheel van werkprocessen met de bijbehorende competenties vormt de kern van jouw beroep en hier wordt je op beoordeeld. In het schema hieronder zie je het beroep, de kerntaak en de werkprocessen. Basisoperator (niveau 1) Kerntaak 1 Beheerst het (deel)productieproces Werkprocessen Bereidt het productieproces voor 2 Start en bedient apparatuur 3 Bewaakt het procesverloop 4 Voert kwaliteitscontroles aan product uit 5 Onderhoudt apparatuur 6

7 1.3 Leerprogramma Tijdens het leren vullen de theorie en de praktijk elkaar aan. Bij het uitvoeren van je werk zoek je informatie op in de theorie, om problemen op te lossen. En ook omgekeerd: wat je leert in de theorie ga je in praktijk brengen, om te kijken of het ook echt zo werkt. Bij het competentiegerichte leren staat de praktijk centraal, maar de theorie is absoluut nodig om je werk met verstand en inzicht te kunnen doen. Een combinatie van kennis, vaardigheden en houding is nodig om effectief te leren, en daarmee te handelen op de werkplek. Leren doe je op het werk, op school, thuis, eigenlijk overal. De werkvloer (jouw dagelijkse praktijk) zal steeds het vertrekpunt zijn. Het leerprogramma dat je volgt is opgebouwd vanuit de praktijk en bestaat uit werkboeken met praktijkopdrachten die je gaat doorlopen, zie hoofdstuk 2. Hieronder zie je het leerprogramma voor de Basisoperator. Eén leerjaar Basisoperator niveau 1 Kerntaak 1 Beheerst het (deel)productieproces 1.4 Hoe leer je? 1 Bereidt het productieproces voor 2 Start en bedient apparatuur 3 Bewaakt het procesverloop 4 Voert kwaliteitscontroles aan product uit 5 Onderhoudt apparatuur Portfoliobeoordeling Proeve van Bekwaamheid Basis Operator Hoe kun je zodanig leren, dat je efficiënt leer t en snel het diploma behaalt? Voor iedereen is dit verschillend: De één leert door zich eerst grondig in het onderwerp te verdiepen (informatie van Internet en uit boeken); Een ander leert al doende in de praktijk; Weer een ander leert door veel met andere collega s te praten over het werk. Werkboeken Vaak is het een combinatie van hoe je leert. Tijdens de opleiding krijg je te maken met verschillende manieren van leren: 1 Leren leren 2 Feedback geven en ontvangen 3 Vakinhoudelijk leren: beroepsgerichte competenties 4 Taalvaardigheden 7

8 1 Leren leren Tijdens deze opleiding moet je ervaren hoe jij zelf het beste leert. Als je weet welke leerstijl bij je past kun je zo slim mogelijk met je beschikbare tijd omgaan. Je eigen leerstijl ontdekken hoort bij leren leren. Bezig zijn met hoe jij zelf het prettigst leert. Het is niet alleen tijdens de opleiding belangrijk, maar ook daarna. Leren leren zorgt ervoor dat jij je vak als basisoperator nu en in de toekomst goed kunt uitoefenen. 2 Feedback geven en ontvangen Je gaat dus leren hoe jij leert en wat het beste bij je past. Hier wordt aandacht aan besteed in deelopdrachten en op school of in het Open Leer Centrum (OLC). Daarnaast is leren samenwerken heel belangrijk. Het werk van basisoperator doe je niet alleen! Je leert te vragen om de mening van een ander (bijvoorbeeld je naaste collega, leidinggevende, medestudent, docent). Als zij vertellen hoe ze vinden dat jij presteert, noemen we dat feedback. Je leert feedback geven en ontvangen. Ook zal bij elke deelopdracht aandacht worden besteed aan je eigen leerpunten en de verbeterpunten van de praktijkopleider. Hoe is de uitvoering van de opdracht verlopen? Wat is het resultaat? Wat vond je makkelijk of juist moeilijk gaan? Daaruit komen eventueel afspraken, bijvoorbeeld zaken waar je extra op gaat letten. 3 Vakinhoudelijk leren Bij het vakinhoudelijk leren is steeds de combinatie theorie en praktijk van belang. Je doet iets in de praktijk en je wilt hier meer over te weten komen, bijvoorbeeld hoe en waarom iets werkt. Dat ga je vervolgens uitzoeken, individueel of in een gezamenlijke opdracht op school of in het bedrijf. Ook het omgekeerde geldt: in de theorie ben je het nodige te weten gekomen over een bepaald proces, een bepaalde machine of de werking ervan. Je wilt nu wel kijken of het in praktijk ook zo werkt en wat jouw rol als basisoperator hierin is. Dit doe je met de praktijkcheck en de vragen die de docent hierover stelt. 4 Taalvaardigheden De minister van Onderwijs heeft gesteld dat in alle mbo-opleidingen vanaf 2014 examens worden afgenomen op Nederlands. Hiervoor zijn taalniveaus opgenomen. Voor niveau 1, 2 en 3 geldt niveau 2F. Dit betekent dat binnen de opleiding tot Basisoperator aan de Nederlands taal wordt gewerkt om voorbereid te zijn op het examen. Dit doen we door middel van praktische taalopdrachten (taaltaken) die zijn opgenomen bij de deelopdrachten. Op deze manier leer je bij de uivoering van een praktijkopdracht de taalvaardigheden. 8

9 2 Leermateriaal Je werk als basisoperator is het vertrekpunt voor het nieuwe leren. Je gaat de opdrachten uitvoeren in de praktijk. Je praktijkopleider op het bedrijf ondersteunt je daarbij. In dit hoofdstuk wordt het leermateriaal besproken per leerjaar. Ook wordt ingegaan op de Portfoliomap en de planning. 2.1 Werkmap De werkmap tijdens de opleiding bestaat uit vijf werkboeken. Voor elk werkproces heb je een apart werkboek. Daar staan de praktijkopdrachten in die je moet uitvoeren. Ieder werkboek geeft ook een overzicht van de theoriebronnen die je moet bestuderen. Het werkboek eindigt met een beoordelingsopdracht. In elk werkboek wordt precies aangegeven wat je moet doen en waar je op wordt beoordeeld. WERKEND LEREN IN DE PROCESTECHNIEK Werkmap Basisoperator (met Taaltaken) Werkboek Een werkboek bevat de volgende onderdelen: 1 Overzicht theoriebronnen 2 Praktijkcheck 3 Deelopdrachten met taaltaken 4 Beoordelingsopdracht Per onderdeel volgt een korte toelichting. 9

10 1 Overzicht theoriebronnen In ieder werkboek staat bij het onderdeel theoriebronnen een overzicht van de theorie die je moet bestuderen. Bij de Basisoperator is er een keuze tussen: Theoriebronnen WLP-detache of Theoriebronnen Vapro. Beiden overzichten van theoriebronnen zijn terug te vinden in de werkboeken. De school heeft een keuze gemaakt welke theoriebronnen je gebruikt. Informeer hier naar bij onduidelijkheid. Het is de bedoeling dat je steeds die theorie bestudeert, die je nodig hebt om de praktijkcheck en de deelopdrachten uit te voeren. Dit doe je ter ondersteuning en ter aanvulling. Het leren van de theorie is een belangrijk deel van je opleiding. Als je vragen hebt over de theoriebronnen kun je die stellen tijdens de bijeenkomsten op school/bedrijf. De docent zal in overleg met jou en de andere deelnemers ook tijd besteden aan het uitleggen van de theorie. Om de deelopdrachten goed te kunnen maken, heb je naast de theorielessen ook andere bronnen nodig. Dit zijn de bedrijfsbronnen. Je vindt ze op het bedrijf waar je werkt. Vaak staan ze genoemd bij de deelopdrachten, soms moet je zelf op zoek gaan naar informatie. Voorbeelden zijn werkinstructies, kwaliteitsprocedures en productinformatie. 2 Praktijkcheck De praktijkcheck bestaat uit vragen die gaan over de theorie die je bestudeerd hebt. Met de praktijkcheck leer je om de theoretische kennis toe te passen in je eigen werkpraktijk. Ook leer je werken met het tabellenboek. Procedure praktijkcheck 1 Bij de start van een nieuw werkboek werk je de vragen van de praktijkcheck uit op papier. Je mag daarbij uiteraard de theorie lessen gebruiken die bij het werkboek horen. 2 Je levert je uitwerking in bij de docent. Hij kijkt je antwoorden na en bespreekt ze eventueel met je. De docent parafeert en maakt een kopie. Het origineel krijg je terug, deze doe je in je portfolio. 3 Het is ook mogelijk dat je in overleg met de docent de praktijkcheck op een andere manier uitvoert. Bijvoorbeeld één onderwerp per deelopdracht. Bespreek dit goed en tijdig door met je docent. 4 Hij parafeert en maakt een kopie en geeft het origineel aan je terug. 5 De geparafeerde uitwerking wordt onderdeel van je portfolio. 10

11 3 Deelopdrachten met taaltaken De deelopdrachten zijn de kern van het nieuwe leren. Een deelopdracht is een praktijkopdracht die je op de werkplek uitvoert. Dit kan gebeuren tijdens je werk, maar ook ervoor of daarna. De deelopdracht kan over verschillende onderwerpen gaan die met het werkproces te maken hebben. Meestal voer je de deelopdrachten alleen uit, maar soms samen met collega s. Iedere deelopdracht bestaat uit verschillende opgaven. Er zijn drie verschillende leervormen binnen de deelopdrachten. Deze kun je herkennen aan een icoon. uitzoeken Dit is het opzoeken van informatie, vaak op je bedrijf. actie terugkijken Dit is het laten zien van bepaalde werkzaamheden, iets uitleggen of iets anders DOEN. Dit is het nadenken over de deelopdracht en jouw eigen rol daar in Wat vind je goed aan hoe het gaat? wat zou je anders doen? Taaltaken Bij elke deelopdacht is een taaltaak toegevoegd, in totaal 15 taaltaken voor de hele opleiding. Het zijn diverse taalopdrachten die te maken hebben met o.a.: lezen, schrijven, spreken en luisteren. De taaltaak herken je aan deze icoon Taaltaak Bij de taaltaken staat in de opdracht een verwijzing naar een Werkblad dat je gaat gebruiken bij de uitvoering van de opdracht. Een werkblad biedt hulp bij de uitvoering en kan ook als kladversie worden gebruikt. In de werkbladen staan ook verwijzingen naar de Tip- en hulpkaarten. Deze bevatten praktische tips en bieden ondersteuning bij de taal. (Ook voor de docent bieden deze kaarten extra uitleg en verwijzen naar het Leerwerkboek Taalblokken). Rol praktijkopleider en docent De praktijkopleider zal je steeds begeleiden bij het werken aan de opdrachten. Aan het einde van elke deelopdracht vullen jij en je praktijkopleider de beoordelingslijst van de deelopdracht en van de taaltaak in. De praktijkopleider begeleidt je dus op je werk. De docent zal tijdens de bijeenkomsten op school/bedrijf (klassikaal of Open leren) de vragen die je hebt beantwoorden. 11

12 Procedure uitvoering deelopdracht deelnemer docent praktijkopleider start toelichting plannen afstemmen uitvoering levert opdracht + eigen beoordeling in gesprek plannen beoordelen beoordelingslijst in portfolio beoordelingslijst in ontvangst nemen administratief verwerken afstemmen uitvoering opdracht bekijken en beoordelen gesprek plannen beoordelen einde 12

13 Toelichting procedure 1 De docent geeft een korte toelichting op de deelopdracht aan de deelnemer. 2 De deelnemer en de praktijkopleider stemmen indien nodig af welk (deel van het) productieproces of apparaat voor de deelopdracht wordt gekozen. 3 De deelnemer voert de deelopdracht uit. 4 De deelnemer levert de uitwerkingen van de opdracht in bij de praktijkopleider. 5 De praktijkopleider bekijkt de uitwerkingen en geeft beoordeling aan de deelnemer. 6 De deelnemer maakt een afspraak voor een kort gesprek met de praktijkopleider. 7 De deelnemer en de praktijkopleider bespreken de deelopdracht en de uitwerking. Ze vullen beiden de beoordelingslijst (handmatig) in. De beoordeling van de praktijkopleider moet V of G zijn. Zo niet, dan vanaf stap 2 opnieuw. De praktijkopleider geeft feedback en formuleert verbeterpunten. De deelnemer formuleert zijn actiepunten en noteert deze op het formulier. De deelnemer en de praktijkopleider stellen vast of de planning voor het uitvoeren van de deelopdrachten is behaald. Ze vullen de geplande datum en de gerealiseerde datum in op het formulier. 8 De deelnemer neemt de ingevulde originele beoordelingslijst mee naar de bijeenkomst op school/bedrijf, laat de docent voor ontvangst. 9 De lijst wordt administratief verwerkt op school. 4 Beoordelingsopdracht Ieder werkboek eindigt met een beoordelingsopdracht. Je kunt deze uitvoeren als je de deelopdrachten van het werkproces voldoende hebt afgerond en bent geslaagd voor de kennistoets. De beoordelingopdracht voer je uit op je werkplek. De beoordelingsopdracht bestaat uit een observatie en een eindgesprek. De beoordelingsopdracht is een toetsmoment. Je laat zien wat je kunt en weet. Het is een voorbereidende stap op de Proeve van Bekwaamheid. In ieder werkboek staat precies beschreven hoe je je moet voorbereiden op de beoordelingsopdracht en wat er van je verwacht wordt. Procedure uitvoering beoordelingsopdracht In onderstaand schema vind je een overzicht van de stappen die je gaat nemen van het plannen van het uitvoeren van een beoordelingsopdracht tot het afronden ervan. Start: De praktijkopleider maakt een afspraak met de deelnemer wanneer de beoordelingopdracht uitgevoerd kan worden. 13

14 Procedure uitvoering beoordelingsopdracht deelnemer docent praktijkopleider start uitleg geven afstemmen uitvoering afstemmen uitvoering plannen opdracht uitvoeren opdracht plannen opdracht uitvoeren opdracht eindoordeel geven bedrijfsspecifiek maken werkplek checken aanvullende vragen maken plannen opdracht checken omstandigheden uitvoeren opdracht eindoordeel geven beoordelingslijst afgeven docent en in portfolio einde 14

15 Toelichting procedure 1 Docent geeft uitleg over beoordelingsopdracht aan deelnemer. 2 Praktijkopleider en docent stemmen vragen/beoordelingscriteria over de uitvoering van de beoordelingsopdracht op elkaar af. 3 Praktijkopleider leest beoordelingsopdracht, maakt deze bedrijfsspecifiek en op niveau (2/3) aan de hand van vragen/beoordelingscriteria. 4 Praktijkopleider checkt werkplek/afdeling en beoordeelt wat wel/niet uitgevoerd kan worden en benadert eventueel andere collega s (vanuit andere werkplek) voor uitvoering. 5 Praktijkopleider maakt aanvullende vragen/opdrachten voor eindgesprek. 6 Deelnemer, praktijkopleider (en eventueel docent) plannen uitvoering opdracht. 7 Praktijkopleider checkt van tevoren de omstandigheden voor uitvoering van de opdracht (locatie, tijdstip, aanwezige materialen/hulpmiddelen). 8 Deelnemer voert in aanwezigheid van praktijkopleider en eventueel docent de opdracht uit. 9 Deelnemer en praktijkopleider geven eindoordeel op beoordelingslijst. 10 Deelnemer geeft origineel aan docent en behoudt kopie. 15

16 Revisie: juli Portfoliomap Een portfolio is een verzameling van alle uitwerkingen van de opdrachten en de resultaten van de toetsen. Het is de zogenaamde bewijslast voor de opleiding: alles wat nodig is voor het behalen van het diploma, maar ook hoe je die resultaten hebt bereikt. Bij de opleiding heb je naast het werkboek en de theoriebronnen ook een portfoliomap. Dit is een lege map met tabbladen die je gaat vullen met jouw bewijzen voor de opleiding. WERKEND LEREN IN DE PROCESTECHNIEK Artikelnummer: SB Werkwijze portfoliomap Per werkboek bewaar je de resultaten én de feedback van beoordelaars in het portfolio. In het portfolio horen de volgende uitwerkingen/resultaten: beoordelingslijsten van alle deelopdrachten, beoordelingsopdrachten en taaltaken; uitwerkingen van de deelopdrachten zoals tekeningen, verslagen, foto s met toelichting, presentaties, observaties; werkbladen van de taaltaken; uitwerkingen en beoordelingen van kennistoetsen; uitwerkingen van de praktijkcheck; feedback van beoordelaars (praktijkopleiders, docenten, collega s) op opdrachten of op werkprestaties. Achter elk tabblad in de portfoliomap staat beschreven welke uitwerkingen of resultaten je hierachter moet stoppen. Je mag alle belangrijke informatie in je portfolio opnemen die nuttig is voor je opleiding en voor de uitvoering van je vak als basisoperator. 16

17 2.3 Planning De opleiding tot basisoperator duurt 1 jaar. Het is handig om een eigen planning te maken, eventueel met hulp van de praktijkopleider. Hiermee ga je aan de slag in de introductieopdracht in het eerste werkboek. Voor de vijf werkboeken geldt dat het doorlopen ervan gemiddeld zeven weken duurt. Deze tijd heb je nodig voor het uitvoeren van de praktijkcheck, de deelopdrachten, het leren van de theoriebronnen en het bijwonen van bijeenkomsten op school/bedrijf. In ieder werkboek staat een overzicht van de tijd die je ongeveer per onderdeel nodig hebt in SBU s (StudieBelastingsUren). Omdat de theorie en de praktijk in elk werkboek op elkaar aansluiten, is het erg belangrijk dat je de planning volgt. Neem genoeg tijd om op het werk en thuis aan je opleiding te werken. Ook je de praktijkopleider moet tijd maken om de resultaten van je deelopdrachten met je te bespreken en de beoordelingsopdracht met je uit te voeren. Theorie VaPro in lessen 7 Werkboek 1 Bereidt het productieproces voor Theorie Aantal weken Werkmap leerjaar 1 WLP-Détaché in lessen Kennistoetsen 7 Werkboek 2 Start en bedient apparatuur Werkboek 3 Bewaakt het procesverloop Werkboek 4 Voert kwaliteitscontroles aan product uit Werkboek 5 Onderhoudt apparatuur

18 18 Leerwijzer / Basisoperator

19 3 Beoordelen en toetsen Competentiegericht leren brengt een nieuwe manier van beoordelen met zich mee. Als Basisoperator word je niet alleen beoordeeld op je cijfers, maar ook op je competenties. Dit hoofdstuk gaat over de manier van beoordelen binnen de opleiding tot Basisoperator. Vanuit het werkboek en de theoriebronnen leer je en ontwikkel je competenties. Naast het leren zijn er ook toetsmomenten om de competenties te toetsen. Leren en beoordelen wisselen elkaar voortdurend af. Het beoordelen gebeurt op twee manieren: 1 Ontwikkelingsgericht: je leert hoe je je prestaties (nog) verder kunt verbeteren; 2 Kwalificerend: je laat of dat je prestaties goed genoeg zijn om de diplomaeisen te halen. De kwalificerende beoordeling vindt plaats aan het einde van de opleiding. 3.1 Ontwikkelingsgericht beoordelen Ontwikkelingsgericht beoordelen is een tussentijdse beoordeling waarbij je feedback krijgt om van te leren en je werk te verbeteren. Dit gebeurt bij de kennistoets, deelopdrachten, beoordelingsopdracht, praktijkcheck en portfoliobeoordeling. In het schema kun je zien hoe het ontwikkelingsgericht beoordelen gebeurt en wie hierbij betrokken zijn. Rollen bij ontwikkelingsgericht beoordelen Deelopdrachten maken Beoordelingsopdracht uitvoeren Praktijkchecks maken Kennistoets maken operator praktijkopleider docent Deelopdrachten beoordelen Beoordelingsopdracht beoordelen Praktijkchecks checken Acties tbv leerproces formuleren Praktijkchecks checken (soms, afhankelijk van inhoud) Kennistoets afnemen en beoordelen Portfolio checken op volledigheid 19

20 Hierna volgt een toelichting op de beoordeling van de ontwikkelingsgerichte toetsinstrumenten: 1 Deelopdracht/beoordelingsopdracht 2 Kennistoets 3 Portfoliobeoordeling 4 Taaltaak 1 Deelopdracht/beoordelingsopdracht De beoordelingsopdracht bestaat uit verschillende onderdelen. Je wordt beoordeeld op je competenties tijdens de observatie (wat je laat zien) en in het eindgesprek (wat je toelicht). Pas als je alle deelopdrachten goed hebt afgerond, voer je de beoordelingsopdracht uit. Beoordelen deelopdrachten Het beoordelen van de deelopdrachten maakt deel uit van je leerproces. Je praktijkopleider beoordeelt samen met jou hoe je de deelopdrachten hebt uitgevoerd. Je vult allebei het formulier in dat bij elke deelopdracht zit. Jij en de praktijkopleider beoordelen jouw handelen als goed, voldoende of onvoldoende. Aan de achterkant noteer je je eigen leerpunten en de verbeterpunten van de praktijkopleider. Je hebt een deelopdracht pas afgerond als je volgens de praktijkopleider minimaal voldoende scoort op alle punten. Als je onvoldoendes hebt bij de beoordelingscriteria dan vraag je aan je praktijkopleider gerichte feedback, en werk je er aan tot je aan kunt tonen dat je een voldoende krijgt. Beoordelen beoordelingsopdrachten De praktijkopleider zal je tijdens de uitvoering observeren. Jij en de praktijkopleider vullen allebei de beoordelingslijst in en bespreken dit in het eindgesprek. Hierbij wordt aandacht besteed aan je eigen leerpunten en de verbeterpunten van de praktijkopleider. Hoe is de uitvoering van de opdracht verlopen? Wat is het resultaat? Wat ging makkelijk/moeilijk? Daaruit komen afspraken voor het volgende werkboek. Je neemt het ingevulde en getekende formulier mee naar de bijeenkomst op school/bedrijf en geeft het aan de docent. De docent tekent voor ontvangst en maakt een kopie. Het origineel krijg je terug en stop je in je portfolio. 20

21 Beoordelingslijst DO 1 Je werkplek en veilig werken Naam deelnemer: Geplande datum: Naam praktijkopleider: Naam docent: paraaf: datum af: paraaf: paraaf: De praktijkopleider en deelnemer beoordelen beiden de competenties: Maak gebruik van de beoordelingscriteria om je keuze te bepalen. Vul een G (goed), V (Voldoende) of O (Onvoldoende) in. Vul de leerpunten (deelnemer), verbeterpunten (praktijkopleider) en afspraken gezamenlijk in. De werkplek Deelnemer Praktijkopleider Formuleren en rapporteren G V O G V O Ik kan iets kort en duidelijk vertellen aan een collega. Ik kan iets kort en duidelijk opschrijven voor een collega. Deelnemer Praktijkopleider Vakdeskundigheid toepassen G V O G V O Ik lees een schema goed af. Veilig werken Deelnemer Praktijkopleider Instructies en procedures opvolgen G V O G V O Ik weet waar de vluchtwegen zijn in het bedrijf. Deelnemer Praktijkopleider Vakdeskundigheid toepassen G V O G V O Ik begrijp de werk/productieopdracht Werkboek 1 Basisoperator - niveau 1 Beoordelingslijst Deelopdracht 25 2 Kennistoets De kennistoets doe je als je al de theoriebronnen van een werkboek hebt bestudeerd. In de vragen gaat het om inzicht en het kunnen toepassen van de theorie in de praktijk. Een kennistoets duurt ongeveer zestig minuten. De school beoordeelt of je een voldoende hebt behaald. In het eerste jaar zijn er 5 kennistoetsen. Wanneer je een toets mag/kan herkansen wordt door je school bepaald. De vragen in de theoriebronnen zijn om te oefenen en te leren, de zogenaamde oefentoetsen. De kennistoetsen zijn toetsinstrumenten, dit wil zeggen dat je kennistoetsen niet kunt nabespreken. Achterstand In principe kun je binnen de opleiding geen achterstand oplopen. De opleiding is erop gericht dat je binnen de tijd die ervoor staat het diploma behaalt. Alleen zwaarwegende omstandigheden kunnen mogelijk een achterstand veroorzaken. Overleg de mogelijke achterstand en oorzaak hiervan altijd met de docent en de praktijkopleider. 21

22 3 Portfoliobeoordeling Voordat je de opleiding afsluit en aan het examen begint, de Proeve van Bekwaamheid en het Criteriumgericht interview (CGI), krijg je een portfoliobeoordeling. Dit betekent dat je portfoliomap op orde is en dat al je bewijzen/resultaten in de map achter het juiste tabblad zitten. Elk onderdeel (tabblad) wordt beoordeeld op: volledigheid (zit alle bewijs erin) actualiteit (is het actueel, binnen de juiste termijn gemaakt) verzorging/ordening (is alles netjes en goed geordend) resultaten: cijfers of beoordelingen van competenties. Voorafgaand aan de Proeve en het CGI vul je de checklist van het afgelopen leerjaar in. Op de checklists vul je de data in van uitvoering/afronding van: de deelopdrachten en beoordelingsopdrachten het 360 feedbackinstrument het portfoliogesprek/goedkeuring portfoliomap. Goedkeuring portfoliomap Met het goedkeuren van je portfoliomap wordt de ontwikkelingsgerichte beoordeling afgesloten; hierna vindt de kwalificerende beoordeling plaats (Proeve van Bekwaamheid en CGI). De docent beoordeelt je portfolio op basis van genoemde punten. Overhandig je map ruim voor uitvoering van de Proeve van Bekwaamheid en het CGI (minimaal 2 weken). De docent geeft feedback en goedkeuring op je portfoliomap, zodat je daarna de Proeve van Bekwaamheid en het CGI kunt uitvoeren. 4 Taaltaak De beoordeling van de taaltaken wordt gedaan door de docent en/of praktijkopleider met een O(nvoldoende), (V)oldoende of (G)oed. Er is een beoordelingslijst voor de taaltaken. De gespreksopdrachten worden beoordeeld door de praktijkopleider of collega op het bedrijf. De schrijfopdrachten worden beoordeeld door de docent. Er vindt altijd een nagesprek met docent/ praktijkopleider plaats die ook tips geven ter verbetering van de taal. Bij een onvoldoende over een bepaalde vaardigheid (bijvoorbeeld schrijven), schakelt de docent de vakdocent Nederlands in (of andere ondersteunig vanuit het ROC) om de deelnemer naar het juiste niveau te brengen. Beoordelingslijst Taaltaak 2 - Werkoverdracht Naam deelnemer: Naam (taal)docent/praktijkopleider: datum: 1 Werkoverdracht Docent Luisteren (uitleg en instructies) inhoud (vakkennis) G V O 1 Ik ken de werkplek waar mijn collega s over praten. 2 Ik begrijp de problemen die ze bespreken. 3 Ik begrijp de oplossingen die ze bespreken. taal 4 Ik begrijp wat mijn collega s zeggen. 5 Ik kan horen welke informatie belangrijk is en welke informatie minder belangrijk is (hoofd- en bijzaken onderscheiden) 6 Ik kan horen of mijn collega een feit noemt of een mening geeft. Zie ook Hulpkaart 5. Mening vragen en geven. 7 Ik kan (voor mezelf) kort navertellen waar de werkoverdracht over ging. 8 Ik kan vragen stellen over wat ik niet begrijp. 9 Ik ken voldoende woorden om het te begrijpen. Totaalscore (aantal G s, V s en O s opgeteld): Cesuur De beoordelingscriteria 1 en 2 moeten minimaal met een voldoende beoordeeld zijn (= vakinhoud). Zo niet, dan is de eindbeoordeling Taaltaak 1 onvoldoende. G = Goed: Minimaal 7 van de 9 beoordelingscriteria goed V = Voldoende: Minimaal 7 van de 9 beoordelingscriteria voldoende of goed O = Onvoldoende: 3 of meer beoordelingscriteria onvoldoende (of als de beoordelingscriteria 1 of 2 onvoldoende zijn) Eindbeoordeling Taaltaak 2 - Werkoverdracht G V O Taaltips en feedback Werkboek 1 Basisoperator - niveau 1 51 Beoordelingslijst Taaltaak 22

23 In de tabel zie je nogmaals de rollen per toetsinstrument tussen de praktijkopleider en de docent. Instrument Praktijkopleider Docent 1 Beoordelingsopdracht deelopdracht Beoordeelt Is eventueel aanwezig 2 Kennistoets Neemt af en beoordeelt 3 Portfoliobeoordeling Beoordeelt en formuleert acties 4 Taaltaak Beoordeelt gespreksopdracht Beoordeelt schrijfopdracht 3.2 Kwalificerend beoordelen De kwalificerend beoordeling is de eindbeoordeling, ofwel het examen. Er wordt gekeken of je prestaties goed genoeg zijn om je diploma te behalen. Het examen bestaat uit: 1 Proeve van Bekwaamheid (PvB) 2 Criterium Gericht Interview (CGI) Proeve van Bekwaamheid De Proeve van Bekwaamheid lijkt erg op de beoordelingsopdrachten. Je krijgt een werkopdracht die je in de praktijk moet uitvoeren. Alleen word je hier op alle werkpprocessen tegelijkertijd beoordeeld. De Proeve van Bekwaamheid moet goed worden voorbereid door de praktijkopleider in overleg met de docent. Hij bepaalt wat de concrete werkopdracht wordt en waar en hoe de opdracht wordt uitgevoerd. CGI Het CGI is de afkorting voor: Criterium Gericht Interview. Het is een vraaggesprek waarbij volgens een vaste structuur (via de STAR-methode) vragen worden gesteld om je kennis, vaardigheden en houding te beoordelen volgens de beoordelingscirteria. Vaak wordt aan de hand van een bepaalde (kritische) situatie doorgevraagd over hoe jij als operator in die situatie handelt of zou handelen. Het CGI is een aanvulling en verdieping op de PvB en het beoordeelt jou op punten die moeilijk zijn te observeren. Het CGI is een verplicht onderdeel van het examen. Examen Bij het examen, dus bij de PvB en het CGI, zijn altijd twee assessoren aanwezig die je onafhankelijk en deskundig kunnen beoordelen. Een assessor is meestal iemand van een ander bedrijf die niet bij je opleiding betrokken is geweest, maar wel bekend is in de procestechniek. Ook een docent die niet bij jouw leerproces betrokken is geweest, kan de rol van assessor vervullen. Tijdens de Proeve van Bekwaamheid en het CGI stellen de assessoren vast of je de beroepscompetenties in voldoende mate beheerst en of je ze tegelijk kunt toepassen in je werk of in een andere werksituatie. Als je klaar bent om het examen te gaan doen, ontvang je ter voorbereiding de examenwijzer. Hierin staat de uitleg over de PvB en de werkopdracht(en) die je gaat uitvoeren en de uitleg van het CGI met een beschrijving van een kritische situatie. Het doel van het examen is om te beoordelen of je alle kerntaken en werkprocessen voldoende beheerst. 23

24 Ook de juiste cesuur staat in de examenwijzer. Als het examen goed is verlopen en ieder geeft een positief oordeel, dan ben je geslaagd voor de opleiding en heb je recht op je diploma als operator. In de tabel zie je nogmaals de rollen per toetsinstrument tussen de docent, interne en externe assessor. Instrument Docent Interne assessor Externe assessor Proeve van Bekwaamheid (PvB) Criterium Gericht Interview (CGI) Bereidt de PvB voor Observeert bij PvB Observeert bij PvB Is procesbewaker Stelt vragen Stelt vragen Afsluitend gesprek Geeft eindoordeel Geeft eindoordeel 24

25 4 Begrippen leerwijzer Assessor Persoon die onafhankelijk beoordeelt (bij Proeve van Bekwaamheid en examengesprek). Beoordelingscriteria Het gewenste resultaat waaraan de uitvoering van het werkproces moet voldoen. Beoordelingscriteria zijn beschreven per competentie specifiek voor een bepaald werkproces. Beoordelingsopdracht Complexe praktijkopdracht, beroepsecht en herkenbaar, waarbij iets wordt gemaakt of ingeleverd en wordt verantwoord. Bedrijfsbronnen Bedrijfsspecifieke informatie over de systemen en procedures. Voorbeelden zijn werkinstructies, kwaliteitsprocedures en productinformatie. Burgerschapscompetenties Burgerschapscompetenties hebben betrekking op het vermogen met individueel verantwoordelijkheidsbesef te kunnen functioneren in het publieke domein, dat wil zeggen om in de maatschappij te participeren als actief burger en daarbij zelfstandig en verantwoord te handelen. CGI (Criterium Gericht Interview) (Kwalificerende exameninstrumenten) Een vraaggesprek waarbij volgens een vaste structuur (via de STAR-methode) vragen worden gesteld om je kennis, vaardigheden en houding te beoordelen volgens de beoordelingscriteria. Competentie Persoonlijke bekwaamheid: combinatie van kennis, vaardigheden, houding en persoonskenmerken die de medewerker inzet bij uitvoering van zijn taken. Resultaat is het gedrag dat medewerker laat zien. Competentiegericht leren Competentiegericht leren valt onder het competentiegericht opleiden en is het aanleren van: Beroepscompetenties (toegang tot de arbeidsmarkt), leercompetenties (loopbaanontwikkeling) en burgerschapscompetenties (volwaardig burger in de samenleving). Competentiegericht leren is gericht op een leven lang leren. Deelopdracht Opdrachten die betrekking hebben op een deel van het werkproces, waarbij tenminste één competentie wordt ontwikkeld. Een deelopdracht kent diverse werkvormen. De opdracht wordt op de werkplek uitgevoerd. Deelnemer De Basisoperator in opleiding. Feedback Reactie of terugkoppeling op het gedrag dat je laat zien, bedoeld om van te leren. 25

26 Formatief beoordelen Ontwikkelingsgericht beoordelen. Beoordelen met het doel om de ontwikkeling van de deelnemer in kaart te brengen. Deze beoordeling heeft geen directe invloed op het behalen van het diploma. Gedragskenmerken Beschrijvingen van gedrag waaraan te zien is of een bepaalde competentie wordt beheerst. Kerntaak Belangrijke taak van het beroep (basisoperator) dat wordt ondersteund door werkprocessen. Het beroep basisoperator kent één kerntaak volgens het dossier. Kwalificatiedossier Een dossier met daarin opgenomen het kwalificatieprofiel en alle overige documenten die van belang zijn om het daaruit af te leiden beroepsonderwijs inclusief toetsing en afsluiting (examinering) vast te stellen en te ontwikkelen. Kwalificerend beoordelen Eindbeoordeling van de opleiding met examinatoren voordat tot diplomering kan worden overgegaan. Deze beoordeling moet voldoende zijn. De Proeve van Bekwaamheid (PvB) en het Criteriumgericht interview (CGI) zijn (afsluitende) de kwalificerende exameninstrumenten. Leerprogramma De opbouw van de opleiding, waarin het WAT (inhoud opleiding) en het HOE (de weg naar naar het diploma) met de toets en beoordelingsmomenten is te zien. Leerstijl Manier van leren die bij leerling de voorkeur heeft. Ieder leert op eigen manier. Er is sprake van integraal leren als alle stappen van het leerproces doorlopen zijn. LL&B Leren, Loopbaan en Burgerschap. Dit zijn competenties die naast de competenties van het kwalificatiedossier voor de basisoperator, ontwikkeld worden. Het zijn competenties die ervoor zorgen dat een basisoperator ook in staat is om in de maatschappij te functioneren. Observeren Kijken hoe iets gebeurt of iemand zich gedraagt in een situatie. De praktijkopleider observeert het uitvoeren van de (beoordelings) opdracht en beschrijft wat hij belangrijk en/of opvallend vindt. Zo ontstaat een compleet beeld van wat er gebeurt. Ontwikkelingsgericht beoordelen Tussentijds beoordeling zowel in de praktijk als theorie waarvan wordt geleerd en die leidt tot verder competentie ontwikkeling. Het gaat hier om de beoordelingen van de kennistoets, deelopdrachten, beoordelingsopdracht, praktijkcheck en portfoliobeoordeling. Portfolio Map (eventueel digitaal) waarin al het bewijsmateriaal is opgenomen waaruit blijkt dat leerling over competenties beschikt: er kan onderscheid worden gemaakt tussen het product (het resultaat) en het proces (leerweg). 26

27 Portfoliobeoordeling De beoordeling van de portfoliomap door de docent. Praktijkcheck De praktijkcheck bestaat uit een aantal vragen en vormt de verbinding tussen de theorie en jouw werk. Ieder werkboek begint met een theorieoverzicht en een praktijkcheck. Praktijkopleider Persoon die deelnemer begeleidt tijdens de opleiding in de praktijk, o.a. bij de uitvoering van de deel en beoordelingsopdrachten en thema s. Proeve van Bekwaamheid (Kwalificerende exameninstrumenten) Beoordelingsvorm waarbij het eindgedrag, de kerntaak wordt getoetst op de werkplek. Onderdeel van een Proeve is altijd een examengesprek. Reflectie Het nadenken en ontdekken van je eigen leer en ontwikkelproces, onder andere via coaching, gesprekken, zelfstudie, feedback. Summatief beoordelen Kwalificerend beoordelen. De beoordeling telt mee met het eindresultaat en heeft invloed op het behalen van het diploma. Taaltaak Taalopdracht opgenomen bij een deelopdracht die de deelnemer voorbereidt op het juiste taalniveau Nederlands. Theoriebronnen Vakkennis die nodig is om de werkprocessen goed uit te kunnen voeren. Aan het begin van ieder werkboek wordt een overzicht gegeven. Tip- en hulpkaarten Kaarten met praktische tips die ondersteuning bieden bij de uitvoering van de taaltaken. Toetsing Toetsing bepaalt het leerproces en de voortgang van leerling. Bewijsmateriaal en het leerproces worden vastgelegd in het portfolio. Werkblad Bladen die ondersteuning bieden bij de uitwerking van taaltaken en verwijzingen naar de Tip- en hulpkaarten. Werkmap De map waarin werkboeken zitten. De werkmap bevat praktijkopdrachten en theoriebronnenoverzichten per leerjaar. Werkproces Onderdeel van de kerntaak van het beroep. Het beroep basisoperator kent diverse werkprocessen, afhankelijk van het niveau. 27

28 Meer weten? 28