BPV WERKBOEK PROCESCOLLEGE

Transcriptie

1 BPV WERKBOEK PROCESCOLLEGE Beroepspraktijkvorming BOL Operator B/C Naam opleiding: Allround Operator, Operator B Operator C Niveau opleiding: 3/4 Type: Beroeps Opleidende Leerweg

2 ROC Zadkine Hoefsmidsraat AA Hoogvliet Auteurs: E. Boehlé en W.A. IJpma INHOUD ALGEMEEN... 5 Plaats en inhoud BPV binnen de opleiding... 5 Werkprocessen binnen de BPV... 5 Werkverantwoording... 6 Praktijkopdrachten... 6 Voortgangsrapportage... 7 Beoordeling... 7 INLEIDING... 8 Leerstappen... 8 Procedure uitvoering deelopdrachten... 8 OPBOUW VAN HET WERKBOEK... 9 Pagina 1

3 BEROEPSTAAK 1 VOORBEREIDEN PRODUCTIEPROCES Beroepstaak 1: Voorbereiden productieproces Competenties DEELOPDRACHT 1.1 JOUW WERKPLEK IN DE ORGANISATIE Inleiding Bronnen Opdrachten DEELOPDRACHT 1.2: HET PROCES IN BEELD Inleiding Bronnen Opdrachten DEELOPDRACHT 1.3: WERKOVERDRACHT EN PRODUCTIE-PLANNING Inleiding Bronnen Opdrachten BEOORDELINGSOPDRACHT De opdracht beoordelingslijst beroepstaak BEOORDELINGSLIJST:BEROEPSTAAK BEROEPSTAAK 2 HET UITVOEREN VAN EEN CONTROLERONDE Opdracht 2: Het uitvoeren van een controleronde Competenties DEELOPDRACHT 2.1: VERZAMELEN PRODUCTIEGEGEVENS Inleiding Bedrijfsbronnen Opdrachten DEELOPDRACHT 2.2: AFWIJKINGEN CONSTATEREN EN SIGNALEREN Inleiding Bedrijfsbronnen Opdrachten DEELOPDRACHT 2.3 HET NEMEN VAN MONSTERS Inleiding Bedrijfsbronnen Opdrachten DEELOPDRACHT 2.4 IN/UIT BEDRIJFNEMEN VAN PROCESDEEL Inleiding Bedrijfsbronnen Opdrachten DEELOPDRACHT 2.5 REGISTREREN EN BEOORDELEN Inleiding Bedrijfsbronnen Opdrachten BEOORDELINGSOPDRACHT De opdracht BEOORDELINGSLIJST:BEROEPSTAAK BEROEPSTAAK 3 HET ASSISTEREN BIJ EN HET BEGELEIDEN VAN ONDERHOUD Beroepstaak 3: Het assisteren bij en begeleiden van onderhoud Competenties DEELOPDRACHT 3.1 HET UITVOEREN VAN KLEIN ONDERHOUD Inleiding Pagina 2

4 Bedrijfsbronnen Opdrachten DEELOPDRACHT 3.2: ONDERHOUD EN VEILIGHEID Inleiding Bedrijfsbronnen Opdrachten BEOORDELINGSOPDRACHT Inleiding De opdracht Beoordelingslijst beroepstaak BEROEPSTAAK 4 HET BEWAKEN VAN HET PROCES VANUIT DE CONTROLEKAMER Beroepstaak 4: Het bewaken van het proces vanuit de controlekamer Competenties DEELOPDRACHT 1: OPBOUW VAN HET DCS Inleiding Bedrijfsbronnen Opdrachten BEOORDELINGSOPDRACHT Inleiding De opdracht Beoordelingslijst beroepstaak Pagina 3

5 Pagina 4

6 BPV werkboek procescollege BEROEPSPRAKTIJKVORMING OPERATOR B ALGEMEEN Het Proces- en Maintenance College Rotterdam (PMR) is een samenwerkingsverband tussen bedrijven binnen Deltalinqs uit de procesindustrie en de scholen Albeda College Scheepvaart en Transport College en Zadkine. Het Proces- en Maintenance College Rotterdam leidt jonge mensen op voor de procesindustrie tot operator of onderhoudstechnicus. Bij deze opleidingen hoort stage, ook wel de beroepspraktijkvorming (BPV) genoemd. Dit werkboek is voor een specifieke opleiding bedoeld. Naast dit werkboek BPV is er ook een algemene BPV handleiding welke geldt voor alle opleidingen binnen het PMR. Dit werkboek omschrijft de taken en opdrachten die je tijdens je stage moet doen en hoe die worden beoordeeld. Aan de hand van deze beoordeling wordt bekeken in hoeverre je de competenties beheerst die nodig zijn voor het beroep. Op basis van deze formatieve beoordeling wordt bepaald of je mag beginnen aan het examen: de proeve van bekwaamheid. Tijdens de proeve van bekwaamheid worden verschillende werkprocessen geëxamineerd. Deze zullen opleidingspecifiek zijn. Deze examinering moet voldoende worden afgesloten. Plaats en inhoud BPV binnen de opleiding De BPV vindt plaats in 2 periodes in semester 5 en 6 van de opleiding. Iedere periode wordt afgesloten met een proeve van bekwaamheid. De duur van een BPV-periode bedraagt 20 weken. In de BPV werk je onder begeleiding mee in de praktijk en werk je aan de praktijkopdrachten. Op het BPV-bedrijf wordt je begeleid door je praktijkbegeleider. De praktijkbegeleider is degene met wie je binnen het bedrijf afspraken maakt over de uitvoering van je BPV. De BPV-begeleider (praktijkbegeleider) is ook degene die jouw BPV-taken en opdrachten beoordeelt. Vanuit school wordt je begeleidt door een praktijkdocent. De praktijkdocent komt twee keer per BPV-periode langs om de voortgang van de BPV te bespreken. Werkprocessen binnen de BPV In de BPV wordt aan de kerntaken en werkprocessen zoals die in het kwalificatiedossier Allround Operator, Operator B staan beschreven. In onderstaande tabel zijn de kerntaken en werkprocessen weergegeven. Formatief summatief Pagina 5

7 (voortgang BPV) (examinerend) Kerntaak 1 Beheersen productieproces Werkprocessen 1.1 Voorbereiden productieproces X PVB Bedienen apparatuur X PVB Bewaken procesverloop X PVB Uitvoeren kwaliteitscontroles X PBV Onderhouden apparatuur X PVB Bewaken/bijsturen geaut. processen X PVB Optimaliseren procesverloop/product X PVB 2 Kerntaak 2 Coördineren werkzaamheden en aansturen medewerkers Werkprocessen 2.1 Bewaken planning X PVB Begeleiden en instrueren medewerkers X PVB 2 Werkverantwoording Aan de proeve van bekwaamheid mag je alleen deelnemen indien je het theoriedeel van niveau 3 hebt afgesloten met een voldoende beoordeling en de opdrachten van de BPV hebt afgesloten met een voldoende beoordeling. Daarnaast moet je voldoende aanwezig zijn geweest op het BPV-bedrijf. Je moet ten minste 20 weken stage lopen. Voor een bedrijf waar men 40 uur per week werkt komt dit overeen met 800 uur. De gemaakte tijd in het BPV-bedrijf en de daarin verrichte werkzaamheden, ziekte en verlof, dient een tijdverantwoordingslijst bijgehouden te worden. Iedere maand dien je de door de praktijkopleider getekende dagstaten naar school te mailen. Je bent voor de operator B opleiding geslaagd indien de twee Proeve van bekwaamheid met een voldoende zijn afgesloten. Praktijkopdrachten Tijdens je BPV werk je aan praktijkopdrachten die beschreven zijn in het praktijkwerkboek. Hoe, wanneer en waar (aan welke installatie) je de praktijkopdrachten uitvoert spreek je af met je praktijkbegeleider. Aan het begin van de BPV maak je een planning waarin je vastlegt wanneer welke praktijkopdracht klaar is. Je bespreekt dit met je praktijkbegeleider. De planning mail je binnen 2 weken na aanvang van de BPV-periode naar je praktijkdocent. De praktijkopdrachten worden beoordeeld door jezelf en je praktijkbegeleider. Na bespreken van de beoordeling in een reflectiegesprek wordt de definitieve beoordeling vastgesteld. Je neemt de definitieve beoordeling op in je portfolio. Aan het eind van de BPV-periode voor de proeve wordt door de praktijkdocent je portfolio beoordeeld en met je besproken (portfoliogesprek). Als het portfolio voldoende is mag je de proeve gaan doen. Pagina 6

8 Voortgangsrapportage Het is belangrijk dat je de planning die je aan het begin van de BPV-periode met je praktijkbegeleider hebt vastgesteld goed aanhoud. Om de planning te bewaken en te laten zien dat je je eigen werkzaamheden volgens planning kunt uitvoeren neem je in de beoordelingen mee of je de planning wel of niet hebt gehaald. Zodra je een opdracht volledig hebt afgerond rapporteer je dat aan de praktijkdocent. De voortgangsrapportage bestaat uit een overzicht van je portfolio, de tijdverantwoordingslijst en een kort evaluatie over de periode. Tijdens de BPV-periode komt de praktijkdocent minimaal één keer langs om de voortgang met jou en je praktijkbegeleider te bespreken. Beoordeling Voor een voldoende voor de BPV periode moet: de opdrachten met minimaal een voldoende zijn beoordeeld; de (deel)proeve(s) met een voldoende zijn afgesloten; de BPV-tijd middels de verantwoordingslijsten zijn verantwoord. De (deel)proeve wordt met een voldoende afgesloten als de verplichte beoordelingsitems van de laatste beoordeling gemiddeld met een voldoende zijn afgesloten. Er zijn cruciale beoordelingsitems welke minimaal met een voldoende moeten worden afgesloten. In bijlage 1 en 2 is weergegeven op welke wijze dit plaatsvindt. Pagina 7

9 Beroepspraktijkvorming operator B werkboek 6 INLEIDING Leerstappen De volgende leerstappen voer je tijdens de deelopdrachten uit. Per deelopdracht wordt aangegeven welke je uitvoert. Oriënteren Observeren Uitleggen Uitvoeren Terugkijken Oriëntatie Als eerste ga je jezelf oriënteren op de opdracht. Dit betekent dat je goed gaat kijken waar de opdracht over gaat, dat je informatie verzamelt en dat je een beeld vormt van de mogelijke werkzaamheden. Kortom, je weet uiteindelijk wat er van je wordt verwacht. Observeren In de vorige stap heb je je georiënteerd op de opdracht. In deze stap ga je een ervaren collega observeren. Je kijkt hoe hij de klus uitvoert en stelt hem vragen als dingen onduidelijk zijn. Uitleggen Nu je hebt gezien hoe de klus wordt geklaard, kun je zelf aan je begeleider uitleggen wat je moet doen en waarom je het moet doen. Uitvoeren In deze stap ga je aan de slag! Je hebt in de vorige stappen al belangrijke informatie verzameld. Je hebt jezelf georiënteerd en voorbereid. De voorbereiding gebruik je in deze stap om de werkzaamheden zo efficiënt mogelijk uit te voeren. Terugkijken Je hebt de beroepstaak uitgevoerd en afgerond. In deze stap ga je terug kijken naar je eigen werk. Je gaat kijken naar de dingen die goed gingen en dingen die een volgende keer beter kunnen. Procedure uitvoering deelopdrachten In het schema vind je een overzicht van de stappen die je gaat nemen vanaf het plannen van een deelopdracht tot het afronden ervan. De deelnemer maakt een planning voor het uitwerken van de deelopdrachten en de beoordelingsopdracht. Pagina 8

10 Toelichting procedure 1. Het werkboek geeft een toelichting op de opdracht. 2. De deelnemer en de praktijkopleider stemmen indien nodig af welk (deel van het) productieproces voor de deelopdracht wordt gekozen. 3. De deelnemer voert de deelopdracht uit. 4. De deelnemer levert de uitwerking van de opdracht in bij de praktijkopleider. 5. De praktijkopleider bekijkt de uitwerking en geeft een beoordeling aan de deelnemer. 6. De deelnemer maakt een afspraak voor een gesprek met de praktijkopleider. 7. De deelnemer en de praktijkopleider bespreken de uitwerking. Zij vullen beiden de beoordelingslijst handmatig in: a. De beoordeling van de praktijkopleider moet V zijn. Zo niet, dan vanaf stap 2 opnieuw; b. De praktijkopleider geeft feedback en formuleert verbeterpunten en schrijft dit op het formulier; c. De deelnemer formuleert zijn leerpunten en noteert deze op het formulier 8. De deelnemer neemt de uitwerking van zijn opdracht en de beoordelingslijst op in zijn portfolio OPBOUW VAN HET WERKBOEK Dit werkboek bestaat uit vier beroepstaken en een proeve van bekwaamheid. Elke beroepstaak bestaat uit meerdere deelopdrachten. beroepstaak deelopdrachten Doorlooptijd 1 Voorbereiden productieproces 1.Jouw werkplek in de organisatie 2 weken Pagina 9

11 2. Het proces in beeld 3. Werkoverdracht en productieplanning 2 Het lopen van een controleronde 1. Verzamelen productiegegevens 8 weken 3 Assisteren en het begeleiden van onderhoudswerk 2. Afwijkingen constateren, signaleren en communiceren 3. Het nemen van monsters 4. Registreren en beoordelen 5. In en uit bedrijfnemen van een procesdeel 1. Het uitvoeren van klein onderhoud 2. onderhoud en veiligheid 3 weken 4 Het bedienen vanuit de controle kamer 1. Opbouw van het DCS 5 weken Proeve van bekwaamheid 2 weken In elke opdracht zie je welke werkprocessen je gaat leren, ook lees je aan welke competenties je werkt. In de bijhorende beoordelingslijst zie aan welke beoordelingscriteria je moet voldoen. Beroepstaak 1: Voorbereiden productieproces BEROEPSTAAK 1 VOORBEREIDEN PRODUCTIEPROCES Pagina 10

12 In de eerste opdracht ga je uitzoeken hoe de organisatie waar je stage loopt in elkaar zit en ga je uitzoeken wat er op jouw werkplek allemaal gebeurt. De opdracht bestaat uit 3 deelopdrachten. Deelopdracht 1.1: Mijn werkplek in de organisatie Deelopdracht 1.2: Het proces in beeld Deelopdracht 1.3: Werkoverdracht en productieplanning In elke deelopdracht zijn vragen opgenomen. Deze vragen beantwoord je zo volledig mogelijk en aan het eind van de totale opdracht laat je jouw werk beoordelen door je praktijkopleider. Je moet deze opdracht in de eerste vier weken van je stage periode hebben afgerond. Competenties Deze beroepstaak gaat over werkproces 1.1: Voorbereiden productieproces. Bij deze werkprocessen werk je aan de volgende competenties: Instructies en procedures opvolgen Samenwerken en overleggen Persoonlijke ontwikkeling Formuleren en rapporteren Vakdeskundigheid toepassen Materialen en middelen inzetten Deze competenties komen bij de beoordelingscriteria van de totale opdracht terug. Je kunt er aan zien welk gedrag of resultaat er van jou wordt verwacht. Pagina 11

13 DEELOPDRACHT 1.1 JOUW WERKPLEK IN DE ORGANISATIE Inleiding Deze deelopdracht gaat over jouw plaats in de organisatie. Het doel van deze opdracht is om te kijken welke afdelingen er binnen het bedrijf zijn en wat je rol is binnen de afdeling. Met wie heb je te maken en met wie zit je in welke overleggen? De deelopdracht gaat ook over de veiligheid op en rondom je werkplek. Werken in de procesindustrie betekent dat je bijna altijd met machines en installaties werkt en dat je veelal met gevaarlijke stoffen te maken hebt. Deze machines, installaties en gevaarlijke stoffen kunnen gevaren opleveren voor jezelf, de omgeving en het milieu. Het is belangrijk dat je altijd de procedures en voorschriften op het gebied van veiligheid opvolgt. Alleen dan werk je veilig. Bronnen Bij deze opdracht kan je gebruik maken van diverse bronnen zoals: Het personeelshandboek, veelal opgenomen op het intranet van het bedrijf; Het calamiteitenplan van het bedrijf; Procedures en werkinstructies; Je voert de opdracht goed uit als je kunt uitleggen waar jouw werkplek/ afdeling in het bedrijf staat. Je bent je bewust van het veilig handelen op en rondom je werkplek. Je kent de afspraken hierover en je kunt ze toepassen. Veiligheidsvoorschriften; Procesbeschrijvingen. Theorieboeken, bedrijfskunde, veiligheid, procestechniek etc. Tabellenboek Tijdens de verschillende opdrachten maak je gebruik van deze bronnen. Je laat dit ook zien in het beantwoorden van de opdrachten (bronvermelding) en aan je praktijkopleider. Opdrachten Onderstaande leerstappen voer je tijdens de opdrachten uit. Oriënteren Observeren Uitleggen Uitvoeren Terugkijken 1.1 Organigram tekenen Pagina 12

14 a. Kopieer het organigram of het organisatieschema. Als dit er niet is (omdat je bij een klein bedrijf werkt) teken het dan zelf. Afhankelijk van de grootte van het bedrijf bestaat het organigram uit verschillende afdelingen en functies. b. Binnen de ploeg werken verschillende operators, van stagiair tot wachtchef. Geef een overzicht van de verschillende operatorfuncties en geef de verschillen tussen de functies aan. c. Beschrijf kort de (soorten) overleggen tussen de afdelingen of collega s waarmee jij te maken hebt. d. Beschrijf de overlegpunten die aan de orde komen in de overleggen waaraan jij deelneemt. 1.2 Blokschema maken a. Maak een blokschema van de processtappen op je werkplek. b. Beschrijf kort wat er bij elke processtap gebeurt. 1.3 Plattegrond maken Kopieer de plattegrond van je eigen (productie)afdeling of het bedrijf waar je werkzaam bent. Je mag de plattegrond ook zelf tekenen. Noteer of teken op deze plattegrond de vluchtwegen en de veiligheidszones (geef de verschillende zones met verschillende kleuren aan.. Neem onderstaande tabel over op je uitwerkingenblad en vul hem in voor jouw leerbedrijf. a. De verschillende (veiligheids)zones. b. De regels die in de zones gelden. c. De PBM s (persoonlijke beschermingsmiddelen) die in de zones gebruikt moeten worden. d. De werkzaamheden die in de betreffende zone worden uitgevoerd. Tabel 1.1 Veiligheidszonering Zone/situatie Regels PBM s Werkzaamheden 1.4 Veiligheidssymbolen Op je werkplek moet je veel veiligheidsregels volgen. Het is belangrijk dat je de voorschriften kent. In de volgende opdrachten moet je een aantal veiligheidssymbolen tekenen. Let daarbij ook op kleur en vorm! Je kunt ook foto s maken en die bij je uitwerking doen. Vraag voor het maken van foto s eerst altijd toestemming! Teken de veiligheidssymbolen die je: a. tegenkomt op je eigen afdeling/werkplek; b. tegenkomt als je werkt met een gevaarlijke stof; c. tegenkomt op je werkplek in geval van storingen; d. moet kennen en herkennen als er brand uitbreekt. Schrijf voor ieder veiligheidssymbool de betekenis erbij. Pagina 13

15 1.5 Gevaarlijke stoffen Kies één gevaarlijke stof waarmee jij of een collega werkt. Zoek het veiligheidsblad/ gevaarlijke stoffenblad/chemiekaart van deze stof op. Maak een kopie en bewaar deze bij je uitwerkingen. Beantwoord de volgende vragen: a. Welke H- en P-zinnen (of R- en S-zinnen) horen bij die gevaarlijke stof? b. Welke gevarensymbolen tref je aan op het etiket van de stof? c. Wat betekenen de symbolen en de H- en P-zinnen voor jou, en voor de manier waarop je met die stof omgaat? d. Is de informatie actueel en wordt deze bijgewerkt? 1.6 Calamiteiten Bij elk bedrijf kunnen zich calamiteiten voordoen, de twee belangrijkste zijn meestal brand of het vrijkomen van een gas. a. Beschrijf hoe je wordt gewaarschuwd bij het ontstaan van deze twee calamiteiten. b. Wat moet jij doen als één van deze calamiteiten optreedt indien je in de controle kamer bent en indien je buiten in de installatie bent. c. Kopieer nogmaals je plattegrond. Kies een willekeur punt in je installatie waar jij je kan bevinden en veronderstel dat er een calamiteiten alarm afgaat. Teken de route die jij moet lopen als de windrichting Noord-West is om jezelf in op de juiste veilige plek te brengen. Bespreek deze route met een ervaren collega. d. Bespreek met die zelfde ervaren collega of hij al eens calamiteit (of via een calamiteitenoefening) heeft meegemaakt. Vraag ook of hij toen volgens veiligheidsprocedures heeft gehandeld. Zo ja/nee, waarom wel/niet? Noteer de antwoorden in maximaal een half A4-tje. 1.7 Taken van een operator In deze opdracht moet je ten minste 2 collega s bevragen (interviewen) over de taken die ze uitvoeren. Bedenk van te voren ten minste 10 vragen die je wil stellen om duidelijk te krijgen welke taken een operator uitvoert. De taken moet je onderverdelen in bedienen apparatuur (b.v. afsluiters open en dichtdraaien), bewaken procesverloop (b.v. controle proces vanuit controlekamer), kwaliteitszorg (b.v. monstername) en onderhoud. Andere taken die genoemd worden (b.v. stagiaires begeleiden) noteer je bij overig. Geef bij elke taak aan kort aan wat je nog moet doen om die aan te leren. Gebruik voor de uitwerking van deze opdracht tabel 1.2. Tabel 1.2 Taken van een operator taken nog te leren bedienen apparatuur -- - bewaken procesverloop - - kwaliteitszorg - - Pagina 14

16 onderhoud - - overig Pagina 15

17 Pagina 16

18 DEELOPDRACHT 1.2: HET PROCES IN BEELD Inleiding Om de continuïteit van het productieproces te waarborgen worden de in- en uitgaande stoffen gecontroleerd op onder andere hoeveelheid en kwaliteit. Bij het aan- en afvoeren van de in- en uitgaande stoffen door tankschip, treinwagon, vrachtwagen en tankauto is op het bedrijf vaak een opslag aanwezig (tanks voor vloeistoffen en gassen, silo s en bunkers voor poedervormige vaste stoffen en een magazijn voor stukgoederen). Bij een aan- en afvoer door een pijpleiding kan de hoeveelheid per tijdseenheid worden gecontroleerd. door het debiet te meten. Bij gassen speelt ook de druk een rol. De hoeveelheid van de ingaande stromen is van belang bij elk productieproces. De kwaliteit van de in- en uitgaande stoffen wordt vaak gecontroleerd. Dit kan door off-line (na monstername) of in-line kwaliteitsmetingen in het productieproces. In deze deelopdracht komen de kwaliteitseigenschappen aan de orde waarop de stoffen worden gecontroleerd. De werkwijze van de kwaliteitscontroles komt aan de orde in opdracht 4. Je voert de opdracht goed uit als je alle in- en uitgangsstro controleren op hoeveelheid en kwaliteit. Je werkt hierbij v procedures van het bedrijf. Bronnen Voor een goede uitvoering van de opdracht maak je gebruik van de volgende documenten en systemen: registratie- of informatiesysteem; werkvoorschriften/procedures; veiligheidsvoorschriften; productieplanning. Tijdens de verschillende opdrachten maak je gebruik van deze bronnen. Je laat dit ook zien aan je praktijkopleider. Opdrachten Onderstaande leerstappen voer je tijdens de opdrachten uit. Pagina 17

19 Oriënteren Observeren Uitleggen Uitvoeren Terugkijken 1.8 Grondstoffen in blokschema a. Maak een blokschema van het (deel)productieproces of maak gebruik van het blokschema dat je bij deelopdracht 1 hebt gemaakt. b. Geef hierin de in- en uitgaande stromen aan. 1.9 Grondstoffen in ontvangst nemen a. Zoek in de informatiesystemen of procedures hoe grondstoffen bij je bedrijf in ontvangst worden genomen. b. Noteer puntsgewijs welke personen wat doen bij het in ontvangst nemen volgens de procedure. c. Controleer of dit in de praktijk ook zo gebeurt. Observeer hiervoor een collega. Noteer de belangrijkste punten. Grondstoffen kunnen ook direct van een andere productie installatie komen. d. Bespreek met een ervaren collega hoe in dit geval controle op de hoeveelheid en de kwaliteit plaats vindt. Noteer deze werkwijze Onderzoek stofeigenschappen Kies een (deel)proces uit en beantwoord de volgende vragen. Gebruik voor het beantwoorden van de vragen de tabel. a. Geef de samenstelling (stofnamen) van maximaal vier grondstoffen/toeslagstoffen. b. Geef de belangrijkste stofeigenschappen aan. Waar vind je die informatie? c. Kies een grondstof met een stofeigenschap die bepalend is voor het procesverloop. Leg uit waarom die stofeigenschap zo belangrijk is. d. Geef van iedere grondstof, hulpstof/toeslagstof en eindproduct een voorbeeld waarop deze kan worden afgekeurd = afkeurspecificatie. e. Hoe kun jij zien dat een ingaande stof is goedgekeurd? Pagina 18

20 Tabel 1.3 Eigenschappen van in en uitgaande stoffen Naam (deel)proces: Grondstof Stofeigenschappen Functie van de stof in proces afkeurspecificatie Hulpstof/ Toeslagstof Stofeigenschappen Functie van de stof in proces afkeurspecificatie Inggangsstromen Eindprodukt Stofeigenschappen Functie van de stof in proces afkeurspecificatie Uitgangsstromen 1.11 Proces in beeld brengen In de vorige opdrachten heb je een blokschema gemaakt en de stoffen die in het proces een rol spelen in kaart gebracht. In deze opdracht ga je het proces verder in beeld brengen door er een processchema of als je kunt zelfs een P&ID van te maken. Pagina 19

21 Spreek met je praktijkbegeleider af welk (deel)proces je gaat nalopen en in kaart gaat brengen. a. Zoek een processchema of P&ID van de installatie die je moet nalopen. Loop de installatie na. Markeer alle leidingen en apparatuur die je hebt gezien met een markeerstift. b. Teken een P&ID van een klein deel van de installatie, b.v. een pomp met pers- en zuigkleppen, een kolom met toebehoren, etc Specificaties controleren Het proces wordt gecontroleerd door in het proces te meten en indien nodig bij te sturen. Bepaal welke 3 procesgrootheden op jouw installatie het meest belangrijk zijn en beantwoord daar de volgende vragen over. Gebruik voor het beantwoorden onderstaande tabel. a. Noteer drie belangrijke procesgrootheden, met de bijbehorende symbolen en de eenheden van de symbolen. b. Noem de specificaties waaraan de procesgrootheden moeten voldoen. c. Schrijf ook op hoe deze worden geregistreerd. d. Laat aan een ervaren operator of je praktijkopleider zien hoe je de controles uitvoert en wat je registreert. Tabel 1.4 Procesgrootheden Procesgrootheid Symbool Eenheid Hoe geregistreerd? Pagina 20

22 DEELOPDRACHT 1.3: WERKOVERDRACHT EN PRODUCTIE-PLANNING Inleiding Een productieproces is vaak een continu proces. Dat betekent dat je het werk moet overdragen aan je collega s of de volgende ploeg en je werk van hen weer overneemt. Bij een ploegwissel is informatie-uitwisseling en communicatie erg belangrijk. Deze deelopdracht gaat daar over. Je voert de opdracht goed uit als je goed deelneemt aan bespreki werkoverdracht en je laat zien dat je zowel mondeling als schrifte boodschap goed kunt overbrengen. Bronnen Voor een goede uitvoering van de opdracht maak je gebruik van de volgende documenten/ systemen (terminologie van documenten bedrijfsspecifiek maken): werkvoorschriften; productieplanning; logboek; notulen/verslagen. Tijdens de verschillende opdrachten maak je gebruik van deze bronnen. Je laat dit ook zien aan je praktijkopleider. Pagina 21

23 Opdrachten Onderstaande leerstappen voer je tijdens de opdrachten uit. Oriënteren Observeren collega Uitleggen Uitvoeren Terugkijken 1.13 Observeren werkoverdracht a. Observeer hoe de informatie-uitwisseling (overleg) bij een ploegoverdracht plaatsvindt. b. Kijk goed naar ieder zijn rol en de informatie die wordt gegeven en ontvangen. c. Kijk ook naar je eigen rol. Breng jij je informatie goed en duidelijk over? d. Neem onderstaand schema over en vul het in. Noteer rechts ook je eigen opmerkingen of vragen over de informatie-uitwisseling. Tabel 1.5 informatie-uitwisseling bij ploegoverdracht welke rol wie geeft/ontvangt informatie soort informatie vragen/opmerkingen 1.14 Nabespreken werkoverdracht a. Welke informatie wordt doorgenomen tijdens een werkoverdracht? b. Zijn er vaste overlegpunten bij de werkoverdracht? Zo ja welke? Zo nee, kun je er enkele bedenken om de werkoverdracht nog beter te laten verlopen? c. Heb je opvallende dingen gezien? (verbale of non-verbale reacties). d. Wat zou je eventueel aan de werkoverdracht willen verbeteren? e. Vraag aan je praktijkopleider of jij informatie naar anderen goed overbrengt. Noteer de verbetertips Registeren en rapporteren Neem het schema over. Vul het in met behulp van onderstaande opdrachten. Tabel 1.6 informatie-uitwisseling bij ploegoverdracht welke informatie Hoe informeer/ registreer je Welke afspraken/ voorschriften eigen mening Pagina 22

24 a. Welk registratiesysteem gebruik je tijdens de werkoverdracht? b. Bedenk welke informatie je voor, tijdens of direct na een werkoverdracht registreert in de systemen en hoe je anderen informeert (of aan hen rapporteert). c. Noteer welke informatie jij vraagt of aan collega s geeft. Hoe doe je dat? d. Beschrijf welke afspraken binnen je bedrijf zijn gemaakt over de manier waarop je elkaar informeert/rapporteert. Beschrijf ook waar vind je die afspraken/voorschriften kunt vinden. e. Beschrijf kort wat je eigen mening is over de manier van overleggen, informeren en f. registeren. Wat vind je hier goed of minder goed aan? 1.16 productieplanning begrijpen Bij de meeste continu bedrijven waar bulk wordt geproduceerd heb je minder met een productieplanning te maken dan bij batchbedrijven of bedrijven die verpakte producten produceren. De kans is groot dat jij je BPV uitvoert bij een continu bedrijf voor bulkproductie. Ondanks dat er dan geen directe productieplanning zal liggen zijn er wel afspraken over capaciteit en kwaliteit van de door jouw afdeling te maken producten. Dit ga je in deze opdracht onderzoeken. Maak hiervoor een afspraak met de wachtchef van jouw ploeg en bespreek de volgende vragen. a. Wie bepaalt de hoeveel er geproduceerd moet worden en met welke kwaliteit dit geproduceerd moet worden? b. Hoe komt een operator aan deze informatie? c. Hoe weet je of je met de meest actuele planning te maken hebt? d. Wie is verantwoordelijk voor het behalen van de productieplanning en welke bevoegdheden heeft hij? e. Wat is de maximale capaciteit van jouw installatie en op hoeveel procent van die maximale capaciteit wordt er tijdens dit gesprek geproduceerd? f. Verwerk deze vragen in een kort verslag (1A4). Pagina 23

25 BEOORDELINGSOPDRACHT Je hebt je werkplek nu leren kennen. Maak een afspraak met je praktijkbegeleider en lever het gemaakte werk van deze opdrachten bij hem in. De opdracht a. Kijk kritisch naar de beoordelingslijsten die horen bij deze opdracht. Hierin lees je op welke criteria je wordt beoordeelt. Beheers je ze alle? b. Bespreek met je praktijkopleider je gemaakte werk. Hij zal hierover zeker een aantal vragen stellen. c. Vul vervolgens je beoordelingsformulier in. Ook je praktijkopleider zal dit doen. d. Bespreek met je praktijkopleider wat er goed ging en wat minder. e. Indien er punten zijn die minder goed gingen zorg je ervoor dat je ze in de komende weken goed onder de knie krijgt. Eventueel maak je een nieuwe afspraak met je praktijkopleider om deze beoordelingsopdracht op nieuw te doen. Pagina 24

26 beoordelingslijst beroepstaak 1 BEOORDELINGSLIJST:BEROEPSTAAK 1 Naam deelnemer: Geplande datum,: Naam praktijkopleider: Naam docent: paraaf: datum af: paraaf: paraaf: De praktijkopleider en deelnemer beoordelen beiden de competenties: Maak gebruik van de beoordelingscriteria om je keuze te bepalen; Vul een O (Onvoldoende), V (Voldoende) of G (goed) in; Vul de leerpunten (deelnemer), verbeterpunten (praktijkopleider) en afspraken gezamenlijk in. Samenwerken en overleggen Deelnemer Praktijkopleider O V G O V G Ik houd mij aan procedures/afspraken van het bedrijf over veilig werken.en controle grondstoffen en apparatuur Ik neem deel aan werkbesprekingen O = onvoldoende V = voldoende G = goed Pagina 25

27 Instructies en procedures opvolgen Deelnemer O V G O V G Ik houd me aan procedures/afspraken van het bedrijf over veilig werken en controle grondstoffen en apparatuur Ik ken het calamiteitenplan en weet waar de vluchtwegen zijn Ik gebruik gereedschap, apparatuur en PBM s volgens voorschriften Persoonlijke ontwikkeling Deelnemer Praktijkopleider Praktijkopleider Stelt zich collegiaal op O V G O V G Ik houd rekening met collega s. Ik ben bereid bij te springen. Ik luister naar anderen. Ik draag bij aan een positieve sfeer. Gedraagt zich als werknemer bij het uitvoeren van het werk O V G O V G Ik kan uitleggen waar mijn werkplek/afdeling in het bedrijf staat Ik ben me bewust van het veilig handelen op en rondom mijn eigen werkplek Ik houd rekening met de bedrijfscultuur Ik houd het belang van het bedrijf in het oog Pagina 26

28 Vakdeskundigheid toepassen Deelnemer O V G O V G Ik maak materialen, gereedschappen, machines klaar voor gebruik. Ik controleer of er voldoende grondstoffen aanwezig zijn. Materialen en middelen inzetten Deelnemer Praktijkopleider Praktijkopleider Praktijkopleider O V G O V G Ik neem de goederen in ontvangst en controleer ze. Ik voer de juiste grondstoffen en materialen aan. Ik maak materialen, gereedschappen en apparatuur klaar voor gebruik Formuleren en rapporteren Deelnemer O V G O V G Ik leg gegevens vast in systemen en lijsten. Ik breng de boodschap kort en duidelijk mondeling/schriftelijk over. Ik rapporteer aan collega s indien nodig of volgens voorschrift. Pagina 27

29 leerpunten door deelnemer Verbeterpunten door praktijkopleider Afspraken door deelnemer en praktijkopleider Pagina 28

30 ; Opdracht 2: Het uitvoeren van een controleronde BEROEPSTAAK 2 HET UITVOEREN VAN EEN CONTROLERONDE In deze tweede opdracht ga je, je voorbereiden op de op de werkzaamheden van een operator tijdens een controleronde. De werkzaamheden die bij het lopen van een controleronde herken je in de volgende deelopdrachten die je gaat uit voeren: Deelopdracht 2.1: Het verzamelen van productiegegevens Deelopdracht 2:2; Afwijkingen constateren, signaleren en communiceren Deelopdracht 2.3: Het nemen van monsters Deelopdracht 2.4: Registreren en beoordelen van productiegegevens Deelopdracht 2.5: Het in/uit bedrijfnemen van een procesdeel. Pagina 29

31 In elke deelopdracht zijn vragen opgenomen. Deze vragen beantwoord je zo volledig mogelijk en aan het eind van de totale opdracht laat je jouw werk beoordelen door je praktijkopleider. Dit doe je door samen met je praktijkopleider een controle ronde te lopen waarin je alle aspecten van de deelopdrachten laat zien. Voor deze opdracht geldt een doorlooptijd van 8 weken. Competenties Deze beroepstaak gaat over werkproces 1.2: bedienen apparatuur, 1.3 bewaken procesverloop en 1.4 uitvoeren kwaliteitscontrole. Bij deze werkprocessen werk je aan de volgende competenties: Instructies en procedures opvolgen Samenwerken en overleggen Kwaliteit leveren Analyseren Formuleren en rapporteren Vakdeskundigheid toepassen Deze competenties komen bij de beoordelingscriteria van de totale beroepstaak terug. Je kunt er aan zien welk gedrag of resultaat er van jou wordt verwacht. Pagina 30

32 DEELOPDRACHT 2.1: VERZAMELEN PRODUCTIEGEGEVENS Inleiding In de eerste beroepstaak heb je met behulp van een P&ID, jouw (deel)proces verkend. In deze opdracht ga je leren welke productiegegevens je moet verzamelen bij het lopen van een controle ronde. Als operator is het belangrijk dat je informatie verzamelt en deze goed vastlegt. Dat doe je niet alleen voor jezelf, maar ook voor de operators die na jou aan de slag gaan en voor het bedrijf zelf. Door gegevens, afwijkingen en eventuele acties goed schriftelijk vast te leggen, kun je anderen beter informeren. Je voert de opdracht goed uit als je de (productie)gegevens volgens afspraken vastlegt, en je ook anderen kunt wijzen op de afspraken die rondom het vastleggen van zaken binnen jouw bedrijf zijn gemaakt. Bedrijfsbronnen Om deze opdracht goed uit te voeren, maak je gebruik van de volgende bronnen: Werkinstructie Registreren productgegevens Lijst voor controleronde Registratiesysteem productie Procedures/voorschriften Opdrachten Onderstaande leerstappen voer je tijdens de opdrachten uit. Oriënteren Observeren Uitleggen Uitvoeren Terugkijken Pagina 31

33 2.1 Welke productiegegevens moet jij verzamelen Vraag aan een ervaren operator of je met hem een controleronde over jouw (deel)proces mag meelopen. Voer de volgende opdrachten tijdens jouw observatie van de ervaren operator uit: a. Maak een overzicht van de belangrijkste gegevens die de operator noteert, beschrijft of vastlegt. b. Van welke soort formulieren maakt hij gebruik. Bijvoorbeeld van standaardformulieren, productielijsten, lijst voor controleronde, checklist e.d. c. Vraag aan einde van de controle ronde of de operator nog andere gegevens had kunnen onderzoeken, stel vast welke dat eventueel zijn en waarom hij deze nu niet heeft onderzocht. Wanneer je terug bent van je observatie ga je onderzoeken wat er met de gegevens gebeurt d. Geef bij alle gegevens die zijn vastlegt aan voor wie de informatie relevant is en waarom: voor jezelf, team, leidinggevende, bedrijf enzovoort. e. Noteer bij je overzicht wat er gebeurt met de vastgelegde gegevens. 2.2 Doen: vastleggen productiegegevens Vraag of je weer met een ervaren operator een controleronde kan lopen, waarbij jij de productiegegevens verzamelt. Bij elk gegeven dat je vastlegt leg je uit voor wie deze informatie bedoelt is en wat er gebeurt met deze gegevens. Pagina 32

34 DEELOPDRACHT 2.2: AFWIJKINGEN CONSTATEREN EN SIGNALEREN Inleiding Als je afwijkingen en storingen op tijd signaleert en meldt, kun je vaak grotere problemen voorkomen. Een productieproces moet periodiek worden gecontroleerd op afwijkingen en storingen. Dit gebeurt vaak door middel van een controleronde. Tijdens een controleronde worden (vaak met behulp van een checklist) de belangrijkste zaken gecontroleerd. Tijdens een controleronde wordt opgemerkt of er zaken anders dan normaal verlopen. Dit wordt onder andere gedaan door te letten op: Visuele kenmerken: Is het opgeruimd, zijn er geen gevaarlijke situaties, lekkages etc.? Geluid: Klinkt de installatie anders dan gewoonlijk? Geur: Is de geur in de fabriek anders dan anders, lekkages? Hoe zijn de proceswaarden (druk, temperatuur, etc) Bedrijfsbronnen Om deze opdracht goed uit te voeren, maak je gebruik van de volgende bronnen: Bedieningsinstructies; Lijst voor controleronde; Standaard afwijkingen of verstoringen en oplossingen. Je voert de opdracht goed uit als je afwijkingen en storingen tijdens een controleronde op tijd constateert en tijdig problemen signaleert. Je stelt vervolgens het proces bij of draagt andere oplossingen aan om afwijkingen te voorkomen of te verhelpen Opdrachten Onderstaande leerstappen voer je tijdens de opdrachten uit. Oriënteren Observeren Uitleggen Uitvoeren Terugkijken Pagina 33

35 2.3 Onderzoek naar afwijkingen in het verleden In de vorige opdracht heb je al enige controlerondes samen met anderen gelopen. Hebben zich tijdens die controlerondes afwijkingen of storingen voorgedaan. Neem deze dan op in de onderstaande tabel. Kijk in het logboek of in het informatiesysteem welke afwijkingen/storingen tijdens controlerondes in bijvoorbeeld een periode van twee weken werden opgemerkt. Maak uit de gegevens van eerdere controlerondes een tabel van frequent voorkomende afwijkingen of storingen. Waren er ook veiligheidsrisico s? Geef dit aan in de tabel. Tabel 2.2 Historie afwijkingen/storingen Plaats Apparaat Omschrijving Veiligheidsrisico? 2.4 Procesverstoring onderzoeken Kies in overleg met je praktijkopleider een procesverstoring die die recent heeft plaats gevonden en die nogal wat gevolgen had voor het productieproces van het bedrijf. Beschrijf samen de case (het verhaal van de verstoring in die situatie). Zoek zelf de antwoorden op de volgende vragen binnen het bedrijf of de afdeling. a. Gaat het om het een acute verstoring of om een verstoring die niet meteen opgelost hoeft te worden? Anders gezegd: is de verstoring van invloed op de directe situatie? Of kan de oplossing wachten tot onderhoud wordt gedaan? b. Welke schriftelijke afspraken/procedures zijn er voor het melden van verstoringen? c. Hoe meld jij een verstoring als deze: ga je het persoonlijk melden, gebeurt het telefonisch of schriftelijk? d. Bij welk type verstoring informeer je ook andere afdelingen? Bij welke afdeling meld je de verstoring? e. Is er juist gehandeld tijdens de signalering, melding en het verhelpen van de verstoring? Zo niet, wat zijn dan de leerpunten? Verwerk je antwoorden in een kort verslag (ongeveer 1 A4). Maak een kopie van het formulier of de procedure die wordt gebruikt bij het melden van een verstoring. 2.4 Controleronde lopen a. Vraag aan een ervaren operator of je samen met hem een controleronde mag lopen en let bij deze ronde vooral op afwijkingen en storingen. Pagina 34

36 b. Neem tabel 2.3 over en noteer de afwijkingen en storingen die jullie tegen komen. Noteer tevens aan wie ze worden gemeld en welke handelingen ter plaatse verricht moeten worden om deze storing te verhelpen. c. Indien de afwijking of storing niet ter plaatsen kan worden verholpen,waar en door wie wordt dan de afwijking of storing verholpen. Tabel 2.3 Controleronde Afwijking/storing Melden aan: Bedieningshandeling 2.5 Nabespreken van de afwijking Bespreek met de ervaren operator na hoe het bedienen naar aanleiding van de gevonden afwijkingen is verlopen aan de hand van de volgende punten. Gehandeld volgens de voorschriften? waarom wel/niet? Welke afwijkingen en hoe opgelost? (Mogelijke) oorzaak van de afwijking? Is er veilig gewerkt? Maak hiervan een kort verslag (omvang maximaal 2 A4 tjes) Als er geen afwijkingen zijn geweest tijdens de uitvoering, kan je de operator vragen stellen over de eventuele afwijkingen en de manier waarop jij zou handelen en hoe de operator handelt. Pagina 35

37 DEELOPDRACHT 2.3 HET NEMEN VAN MONSTERS Inleiding In deze opdracht leer je hoe je monsters moet nemen. uitvoert. Ook onderzoek je wat er met de monster gebeurd en hoe de resultaten van de analyses worden terug gekoppeld naar productie. Het nemen van een monster doe je volgens de bedrijfsvoorschriften. Bij het nemen van monsters heb je een grotere kans om in contact komen met het product. Daarom moet zijn de veiligheidsprocedures bij het nemen van monsters zeer specifiek. Bedrijfsbronnen Om deze opdracht goed uit te voeren, maak je gebruik van de volgende bronnen: procedures en voorschriften monstername MSDS van de stoffen die je gaat bemonsteren Je voert de opdracht goed uit als je controles, steekproeven en/of monsters op de juiste wijze kunt afnemen volgens de richtlijnen van het bedrijf. Informatie betreffende het uitvoeren van kwaliteitscontroles Productspecificaties van de stoffen die je gaat bemonsteren Pagina 36

38 Opdrachten Onderstaande leerstappen voer je tijdens de opdrachten uit. Oriënteren Observeren Uitleggen Uitvoeren Terugkijken Overleg met je praktijkopleider welke monsters jij zelfstandig zou mogen nemen. Is hiertoe geen mogelijkheid dan moet je wel kunnen vertellen hoe je een monster in jouw deel van je proces zou moeten nemen. Worden er in jouw deel van het proces helemaal geen monsters genomen, overleg dan met je praktijkopleider waar wel monsters worden genomen en vraag of je die monstername procedure mag trainen. 2.6 procedure onderzoek monstername Om te weten welke monsters moeten worden genomen en hoe je deze moet uitvoeren heb je richtlijnen nodig. Ga als volgt te werk: Zoek de procedures/voorschriften op die je nodig hebt voor de controles. Zoek de MSDS van het product op dat je gaat bemonsteren. Lees de documenten goed door en stel vragen/opmerkingen bij onduidelijkheden. Maak een stappenplan waarin je de handelingen die je moet verrichten in chronologische volgorde zet. Welke specifieke risico s zijn er bij het nemen van dit monster, welke maatregelen moet je vooraf nemen en hoe moet je handelen indien het toch fout gaat. 2.7 Observeren collega: controle producten Vraag een ervaren operator of je met hem mag meelopen tijdens het nemen van monsters. Observeer hem tijdens de uitvoering. Vergelijk zijn werkwijze met jouw stappenplan en veiligheidsmaatregelen. a. Zijn er zaken die anders verlopen dan in de procedure vermeld? Beschrijf de verschillen. b. Zie je onveilige situaties tijdens het uitvoeren van de productcontrole? Wat is je actie? c. Geef aan wat voor zaken jou (eventueel) tijdens de observatie opvallen. Bespreek dit ook met diegene die je hebt geobserveerd. d. Stel (indien nodig) jouw stappenplan bij. Let hierbij op dat je niet afwijkt van de procedure. Wanneer dit wel noodzakelijk is ga dan eerst in overleg met je praktijkbegeleider. 2.8 onderzoek wat er met het monster gebeurt Een monster wordt geanalyseerd, dit kan gebeuren in het eigen laboratorium of door een externbureau. a. Waar en waarop wordt jouw monster geanalyseerd? Indien het monster geanalyseerd wordt in het eigen laboratorium bezoek dan dit lab en stel er de volgende vragen b. Waar moet voor het laboratorium een goed monster aan voldoen? c. Hoe wordt het monster geanalyseerd, vraag of je zo een analyse mag bij wonen en of je het analyse voorschrift mag lezen. Pagina 37

39 d. Wat gebeurt er met de analyse resultaten, naar wie gaan deze toe? e. Als de analyseresultaten aan geven dat het product niet voldoet aan zijn specificaties wat moet er dan gebeuren. Na je bezoek aan het laboratorium vraag je in de controle kamer (bijvoorbeeld aan de wachtchef)de volgende vragen: f. Hoelang duurt het voordat de analyse resultaten na monstername bekend zijn? g. Wat er gebeurt als de analyse resultaten afwijken van de specificaties? h. Welke acties moeten dan door productie worden genomen? 2.8 Doen: zelf controles uitvoeren Je gaat nu zelf een monster nemen van een grondstof of tussen- of eindproduct. Laat een ervaren operator of jouw handelswijze observeren en beoordelen. a. Lees de procedure en jouw stappenplan nog eens goed door. b. Stel je zeker dat je alle veiligheidsmaatregelen hebt genomen die noodzakelijk zijn. c. Voordat je daad werkelijk het monster gaat nemen vertel je eerst aan de ervaren operator, hoe je het werk gaat uitvoeren. d. Voer de monstername procedure dan zelf uit. Houd rekening met de volgende aandachtspunten: werk nauwkeurig en planmatig; werk volgens voorschriften/procedures; volg de voorschriften (o.a. voor opslaan en voorbereiding) als je een monster neemt; verwerk de gegevens volgens de juiste procedures. e. Vraag de operator om feedback: wat ging er goed, wat kon beter f. Noteer kort hoe de controle verliep en wat je is opgevallen (1 A4-tje). Indien jij en de operator niet tevreden zijn over de uitvoering (er ging te veel mis) doe het dan later nog een keer over. Pagina 38

40 DEELOPDRACHT 2.4 IN/UIT BEDRIJFNEMEN VAN PROCESDEEL Inleiding Een complete installatie in en uit bedrijf nemen kan zeer complex zijn. Vooral in een bedrijf waar fysische en/of chemische bewerkingen worden uitgevoerd. Bij veel continue processen gebeurt het stoppen en opstarten van de complete installatie slechts eens in de drie jaar. Tijdens deze stop (shutdown) wordt volgens een voorafgemaakte planning diverse onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd. Wat vaker voorkomt is het in en uit bedrijf nemen van een gedeelte van de installatie. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het starten van een pomp, het wisselen van een filter, een klep op de bypass nemen. Bij een verkeerde werkwijze kan schade aan de apparatuur of installatie optreden. Het in en uit bedrijf nemen moet op een veilige manier, volgens de voorschriften gebeuren. Bij een batchproces moet vaak een nieuwe batch (handmatig) worden gestart. Ook dit kun je zien als het in bedrijf nemen van een (deel)proces. Als in/uit bedrijfname in de periode dat je stage loopt niet voorkomt voer je de opdracht gesimuleerd uit. Dat houdt in dat je alles doet behalve het daadwerkelijk in/uit bedrijfnemen een procesdeel. Je voert de opdracht goed uit als je de procedures voor het in- en uit bedrijf nemen kent juist toepast. Je hanteert hierbij de richtlijnen van het bedrijf en zorgt ervoor dat het in- en uit bedrijf nemen op een veilige manier gebeurt, voor jezelf en anderen. Pagina 39

41 Bedrijfsbronnen Om deze opdracht goed uit te voeren, maak je gebruik van de volgende bronnen: Werkinstructies/procedures voor in en uit bedrijf nemen Veiligheidsvoorschriften met betrekking tot in en uit bedrijf nemen Documentatie over bedrijfsspecifieke apparatuur Opdrachten Onderstaande leerstappen voer je tijdens de opdrachten uit. Oriënteren Observeren Uitleggen Uitvoeren Terugkijken Kies in overleg met je praktijkopleider één of meerdere gedeelte(n) van het proces wat in/uit bedrijf genomen gaat worden. Denk hierbij aan: pomp starten/stoppen; omzetten/verwisselen van een filter; op de bypass nemen van een klep; starten nieuwe batch; omzetten apparaat bij dubbel uitgevoerde apparaten. 2.9 Informatie over in bedrijf nemen/uit bedrijf nemen a. Beschrijf twee mogelijke situaties waarom het gedeelte van het proces in/uit bedrijf moet worden genomen. b. Maak een tekening van het deelproces/apparaat wat uit bedrijf genomen moet worden. Geef hierin de belangrijke leidingen en appendages aan. Pagina 40

42 c. Beschrijf puntsgewijs hoe de bediening van dit deelproces verloopt. Verwerk hierin het antwoord op de volgende vragen: - Wat doet de Paneloperator? - Wat doet de Fieldoperator? - Hoe verloopt de communicatie? d. Verzamel alle aanvullende informatie die je kunt vinden die over het in/uit bedrijf nemen van een gedeelte van de installatie. Noteer stapsgewijs hoe je dit in praktijk uitvoert. Geef ook aan waarom het in deze volgorde gebeurt. Denk hierbij aan: het type apparaat (b.v. pomp: impuls- of verdringerpomp); de voorzorgsmaatregelen bij het in/uit bedrijf nemen of wisselen van standby apparatuur; de veiligheidsmaatregelen die je in acht neemt; de gegevens die je vast moet leggen Collega observeren bij het in bedrijf nemen/uit bedrijf nemen In deze opdracht ga je observeren hoe een collega een (deel)proces in- of uit bedrijf neemt. Je vergelijkt zijn handelen met de procedurebeschrijving uit opdracht 1.1. e. Observeer een collega die een (deel)proces in/uit bedrijf neemt. Bekijk of het stoppen volgens procedure verloopt. Hoe gaat het in zijn werk, wat gaat goed en wat kan beter? f. Neem het schema over. Noteer welke verschillen en overeenkomsten er zijn tussen de procedure en hoe jouw collega het (deel)proces in/uit bedrijf neemt. Noteer ook wat jou opvalt. Tabel 2.1 Observatie procedure in-/uit- bedrijf nemen (deel)proces Overeenkomsten Verschillen Wat valt op? 2.11 In/uit bedrijf nemen Als deze opdracht niet daad werkelijk kan worden uitgevoerd dan voer je de opdracht uit in de vorm van simulatie. Simulatie wil zeggen dat jij precies kan vertellen welke handelingen in de juiste chronologische volgorde je moet verrichten om een procesdeel in of uit bedrijf te nemen. Ga samen met een ervaren operator een procesdeel in of uit bedrijf nemen. Jij voert alle handelingen uit, de ervaren operator observeert jou. Houd rekening met onderstaande zaken: Voorschriften/procedures ; Veiligheidsrisico s; Omstandigheden en de tijd die ervoor staat. Pagina 41

43 a. Vertel voordat je begint aan de ervaren operator welke handelingen je in welke volgorde gaat verrichten, indien hij jouw positief beoordeeld mag je werkzaamheden gaan verrichten. b. Voer de werkzaamheden uit c. Bespreek met de ervaren operator zijn feedback, wat ging er goed, wat kan er beter d. Als er nog veel te verbeteren valt voer de opdracht dan op een later moment nogmaals uit Evaluatie Maak van deze opdracht een kort verslag (max 10A4-tjes) beschrijf hierin de volgende zaken: a. De werking van het apparaat of deelproces dat je in of uit bedrijf hebt genomen. Neem hierbij de tekening van opdracht 2.9b op b. Beschrijf puntsgewijs (blokschematisch) welke handelingen je moet verrichten om het deelproces in of uit bedrijf te nemen. c. Beschrijf de voorzorgsmaatregelen die je vooraf en tijdens het uitvoeren van de werkzaamheden moet nemen. d. Hoe de communicatie verloopt tussen jouw en de paneloperator en wie welke werkzaamheden verricht. e. Alle gegevens die je vooraf, tijdens en na afloop van jouw werkzaamheden moet vastleggen, geef ook aan waar in je deze moet vastleggen. Pagina 42

44 DEELOPDRACHT 2.5 REGISTREREN EN BEOORDELEN Inleiding Je hebt nu diverse controlerondes gelopen. Uit al deze rondes heb je gegevens gehaald. Hoe moet je deze nu registreren en beoordelen. In deze opdracht leer je hoe je de gemeten waarden en eventuele afwijkingen aan een product vastlegt, begrijpt en beoordeelt. Ook leer je hoe je handelingen zoals het in en uit bedrijf nemen van procesapparatuur en het nemen van monsters vast gelegd moeten worden. Het is belangrijk deze zaken nauwkeurig vast te leggen om fouten te voorkomen. Bedrijfsbronnen Om deze opdracht goed uit te voeren, maak je gebruik van de volgende bronnen: Je voert de opdracht goed uit als je de controles volgens de voorschriften van het bedrijf registreert en de waarden van de controles juist weet te beoordelen. Informatiesystemen (papier of computer) Registratiesystemen (papier of computer) Voorschriften voor registratie Opdrachten Onderstaande leerstappen voer je tijdens de opdrachten uit. Oriënteren Observeren Uitleggen Uitvoeren Terugkijken Pagina 43