RAADSBIJEENKOMST LELYSTAD SESSIE 3

Transcriptie

1 RAADSBIJEENKOMST LELYSTAD SESSIE 3 Datum: 18 februari Deelsessie: uur in de Raadzaal. Doel: Beeldvorming. Onderwerp: 1 e Crisismonitor Toelichting: Met als peildatum 1 januari 2014 beoogt de crisismonitor een trendmatige analyse te presenteren van de ontwikkelingen in de economie en de gevolgen voor de gemeentelijke begroting Daarbij wordt aandacht besteed aan de volgende thema s: - werkgelegenheid - bedrijvigheid - huizenmarkt en wonen - consumentengedrag - macro economische ontwikkelingen. Het totale verwachte rekeningresultaat 2014 wordt ingeschat op afgerond 1,6 miljoen voordelig, bewegend tussen een bandbreedte van + 4,7 miljoen en -/- 2,5 miljoen. In deze beeldvormende sessie wordt de crisismonitor nader toegelicht. Behandeling: De sessie is gericht op het overbrengen van informatie naar de raadsleden en andere belangstellenden. Zowel raadsleden als belangstellenden kunnen vragen stellen en mee discussiëren. Aan het eind concludeert de voorzitter of het onderwerp voldoende is besproken. Genodigden: Raadsleden, het college en overige belangstellenden. Programma: Inleiding door de voorzitter. Toelichting door het college. Gelegenheid voor raadsleden tot het stellen van vragen en discussie. Afsluiting door de voorzitter. Achterliggende stukken: Brief college en 1 e Crisismonitor Toelichting : wethouder Ruud Luchtenveld. Voorzitter : raadslid Jos d Arnaud. Griffier : Henk Riepma. Contactadres: griffie@lelystad.nl

2

3

4 Crisismonitor Januari Trends en ontwikkelingen -Prognoses en bandbreedtes -Overige afwijkingen Inhoud 1. INLEIDING BESCHOUWING ALGEMENE TRENDS EN ONTWIKKELINGEN MONITOR EXTERNE ONTWIKKELINGEN ONTWIKKELINGEN GEMEENTEBEGROTING INGESCHATTE AFWIJKINGEN 2014 (MET BANDBREEDTES) RESUMÉ

5 1. Inleiding Bij deze ontvangt u de eerste crisismonitor gericht op de ontwikkeling van de begroting Hoewel het jaar 2014 net van start is gegaan is de programmabegroting 2014 alweer enige tijd geleden opgesteld, alvorens in november 2013 vastgesteld te zijn door uw raad. Gezien de snel veranderende en onzekere wereld waarin we ons bewegen is het verstandig om ontwikkelingen op de voet te blijven volgen en indien nodig te anticiperen en te actualiseren. De onderwerpen in deze crisismonitor sluiten grotendeels aan bij de voorgaande monitoren en betreffen respectievelijk: - Uitkeringen - Inkomensondersteuning - Sociale lasten en CAO ontwikkelingen - Rente - Legesinkomsten - Algemene uitkering - Belastingsontvangsten Opzet van de crisismonitor In feite is de crisismonitor een toevoeging op de paragraaf weerstandsvermogen, die tweemaal per jaar gepresenteerd wordt in de programmabegroting (van het komende begrotingsjaar) en het jaarverslag (van het afgelopen begrotingsjaar). De crisismonitor geeft een tussenstand van het lopende begrotingsjaar en kent daarom een hogere actualiteit dan de risico-inschatting in de paragraaf weerstandsvermogen. Om de fluctuaties ten opzichte van de begroting te kunnen monitoren wordt in tegenstelling tot de statische beschrijving van risico s in de paragraaf weerstandsvermogen (kans maal gevolg) in deze crisismonitor gewerkt met financiële bandbreedtes. Een ander verschil is dat binnen de crisismonitor de aandacht vooral uitgaat naar die zaken die in 2014 tot een afwijking kunnen leiden. Externe ontwikkelingen raken tal van taken van de gemeente. Hierbij is het van belang onderscheid te maken tussen: 1. Begrotingsonderdelen waarvan we de resultaten direct zelf kunnen beïnvloeden (bijvoorbeeld de uitgaven aan het sportbeleid en het beheer en onderhoud) en; 2. Begrotingsonderdelen waarvan het heel moeilijk, of niet mogelijk is, resultaten direct zelf te beïnvloeden (zoals bijvoorbeeld inkomsten uit bouwleges, open einde regelingen en de algemene uitkering). De eerste categorie vereist reguliere begrotingsdiscipline, de tweede vormen een risico. Deze crisismonitor gaat met name in op de taken die een risico vormen in het begrotingsjaar 2014, omdat de resultaten hiervan niet of slecht beïnvloed kunnen worden. Na weergave van actuele economische ontwikkelingen op het gebied van werkgelegenheid, bedrijvigheid, de huizenmarkt, het consumentengedrag en economische ontwikkelingen in hoofdstuk 2 wordt in hoofdstuk 3 gekeken naar de financiële effecten van een aantal terreinen op de gemeente. De ontwikkelingen binnen verschillende crisisgerelateerde begrotingsonderdelen worden binnen paragraaf 3.1 vertaald naar financiële bandbreedtes, waarbij een antwoord wordt gegeven op de volgende vragen: A. De begrotingsstand 2014 (wat is er in de begroting 2014 opgenomen?) B. Wat zijn de financiële bandbreedtes waarbinnen het gemeentelijk aandachtsgebied zich bevindt? Meest gunstige afwijking Verwachte afwijking (is de begroting 2014 nog actueel of al achterhaald?) Meest ongunstige afwijking 2

6 2007 1e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e 2. Beschouwing algemene trends en ontwikkelingen 2.1 Monitor externe ontwikkelingen De monitor dient om zicht te houden op actuele economische ontwikkelingen en is onderverdeeld in vijf thema s, te weten: 1. werkgelegenheid, 2. bedrijvigheid, 3. Huizenmarkt, 4. consumentengedrag en 5. macro economische ontwikkelingen. Binnen elk thema wordt ingegaan op een aantal indicatoren, die tezamen een dwarsdoorsnede geven van de relevante ontwikkelingen binnen het desbetreffende thema. Iedere indicator wordt ingeleid door een korte omschrijving van de indicator, een weergave van de bij de totstandkoming betrokken actoren en de eventueel te maken kanttekeningen bij het verzamelen of interpreteren van de desbetreffende indicator. Thema 1: werkgelegenheid Naam indicator Omschrijving indicator 1. ww-uitkering Instroom en uitstroom, alsmede het aantal van uitkeringsgerechtigde in het kader van de Wet Werkloosheid (ww). Betrokken bij totstandkoming Centraal Bureau voor de statistiek (CBS) en Onderzoek & Statistiek (O&S). Kanttekening Grafiek 1a: Mutaties in WW-uitkeringsgerechtigden Nederland Bron: CBS Instroom NL Uitstroom NL Totaal einde kwartaal NL 3

7 2007 1e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e Grafiek 1b: Mutaties in WW-uitkeringsgerechtigden Lelystad Bron: CBS Instroom Lelystad Uitstroom Lelystad Totaal einde kwartaal Lelystad Naam indicator Omschrijving indicator Betrokken bij totstandkoming Kanttekening 2. WWBuitkering Instroom en uitstroom van de Wet Werk en Bijstand (WWB). Applicatiebeheer afdeling Werk en Inkomen (WI) en O&S. Doordat aanvragen en beëindigingen soms pas na het verstrijken van het kwartaal worden verwerkt kunnen de cijfers pas zes weken na het verstrijken van de termijn met enige zekerheid worden vastgesteld Grafiek 2: Lelystedelingen met een WWB uitkering (linker as) inclusief instroom en uitstroom (rechter as) Totaal aantal cliënten wwb einde kwartaal instroom uitstroom 4

8 2007 1e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e Naam indicator Omschrijving indicator Betrokken bij totstandkoming Kanttekening 3. Aantal vacatures Het aantal vacatures openstaande en aangemelde vacatures aan het eind van het kwartaal. UWV werkbedrijf en O&S. Niet alle vacatures worden aangemeld bij het UWV werkbedrijf. Vanaf april 2012 zijn niet langer alleen de WBS-vacatures in de cijfers opgenomen, maar ook de vacatures van werk.nl. Hierdoor zijn de cijfers van voor het tweede kwartaal van 2011 meer accuraat, maar helaas niet meer vergelijkbaar met die van het tweede kwartaal en later. Grafiek 3: Ingediende en openstaande vacatures bij UWV Werkbedrijf Bron: werk.nl gemiddelde openstaande vacatures totaal ingediende vacatures 5

9 2008 1e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e Thema 2: bedrijvigheid Naam indicator Omschrijving indicator 4. Vestigingen Het totaal aan vestigingen in Lelystad. Betrokken bij totstandkoming Economische zaken provincie Flevoland en O&S. Kanttekening Aantal vestigingen wordt bijgehouden vanaf begin Voor 2008 alleen de cijfers van bedrijfsvestigingen (dus geen non-profit en overheid) per jaar. Grafiek 4: Aantal vestigingen in Lelystad (linker-as) en Flevoland (rechter-as) Aantal vestigingen in Lelystad Aantal vestigingen in Flevoland 6

10 Thema 3: huizenmarkt en wonen Naam indicator Omschrijving indicator Betrokken bij totstandkoming Kanttekening 5. Woningen te koop Het aantal huizen dat op de eerste van de maand te koop staat aangeboden op Funda. Funda en O&S. Ondanks dat er veel huizen te koop staan op Funda, is dit niet het hele aanbod. Ook worden huizen niet direct verwijderd als ze verkocht zijn. Tabel 5: aantal huizen te koop op funda op de eerste van de maand (per kwartaal) e e e e e e e e e Aantal huizen te koop e e e e e e e e e vervolg Naam indicator Omschrijving indicator Betrokken bij totstandkoming Kanttekening 6. Bouwaanvragen Het aantal verleende vergunningen voor bouw of verbouw van woningen. Ruimtelijke dienstverlening en O&S. In een aparte grafiek worden de bouwleges (inkomsten voor gemeente) als gevolg van de verstrekte vergunningen aangegeven. Grafiek 6a: Totaal aantal verstrekte vergunningen Grafiek 6b: Inkomsten leges bouwvergunningen

11 Naam indicator Omschrijving indicator Betrokken bij totstandkoming Kanttekening 7. Opgeleverde woningen Het aantal gerealiseerde woningen en verbouwingen. Ruimtelijke dienstverlening en O&S. - Grafiek 7: Aantal opgeleverde woningen Naam indicator Omschrijving indicator Betrokken bij totstandkoming Kanttekening 8. Verkoopprijs woningen De mediane verkoopprijs voor de regio Lelystad. CBS en O&S. De mediaan is het middenpunt (50%) van de verkoopprijzen. Het gemiddelde ligt vaak hoger Grafiek 8: Mediane verkoopprijs woningen per kwartaal Lelystad Nederland 8

12 mrt-07 jun-07 sep-07 dec-07 mrt-08 jun-08 sep-08 dec-08 mrt-09 jun-09 sep-09 dec-09 mrt-10 jun-10 sep-10 dec-10 mrt-11 jun-11 sep-11 dec-11 mrt-12 jun-12 sep-12 dec-12 mrt-13 jun-13 sep-13 dec-13* Naam indicator Omschrijving indicator Betrokken bij totstandkoming Kanttekening 9. Bevolkingsgroei Verschil in inwoners tussen twee kwartalen. Burgerzaken O&S. en Het cijfer voor het laatste kwartaal is een voorlopig cijfer. Grafiek 9: Bevolkingsgroei Naam indicator Omschrijving indicator Betrokken bij totstandkoming Kanttekening 10.Bevolking prognose vs Per jaar wordt de daadwerkelijke bevolking vergeleken met de aan het begin van het jaar geprognosticeerde groei. O&S. Cijfers worden niet per kwartaal, maar per jaar weergegeven, omdat deze alleen in deze tijdseenheid te verkrijgen zijn. Grafiek 10: Bevolkingsgroei en bevolkingsprognose Prognose Bevolking

13 2007 2e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e 0,9 0,8 0,9 0,9 1, ,7 1,1 0,9 1,3 0,7 0,7 1 1,4 1,6 1,4 1,6 1,4 1,3 1,7 1,2 1,2 1,3 1,3 2 1,9 2,1 2,2 2,1 Naam indicator 11. Wachttijden huurwoning Centrada per doelgroep Omschrijving indicator In jaren weergegeven termijn tussen de eerste reactie op een woning en het vinden van een huurwoning. Betrokken bij totstandkoming Kanttekening O&S en Centrada. Cijfers worden niet per kwartaal, maar per jaar weergegeven, omdat deze alleen in deze tijdseenheid te verkrijgen zijn. Grafiek 11: Wachttijden huurwoning Centrada per doelgroep , in jaren 2, , , Jongeren <23 jr 1-2 pers. huishh jr 1-2 pers. met kinderen 1-2 pers. Hh jr senioren >70 jr Thema 4: consumentengedrag Naam indicator Omschrijving indicator Betrokken bij totstandkoming Kanttekening 12. Consumentenvertrouwen Indicator gebaseerd op 5 vragen over de mening over de eigen financiële situatie en de economische situatie in Nederland. CBS en O&S. Cijfers gebaseerd op Lelystad zijn slechts met een grote inspanning te verkrijgen. Landelijke cijfers kunnen een vertekend beeld geven. 20 Grafiek 12: Indicator consumentenvertrouwen Nederland

14 rentepercentage Thema 5: macro economische ontwikkelingen Naam indicator jaars staatsleningen Omschrijving indicator Indicator gebaseerd op de rente die de Nederlandse staat betaalt voor 10- jaars staatsleningen. Dit heeft effect op gemeenten. Betrokken bij totstandkoming Kanttekening Kapitaalmarkt. - 6,0 1 maands euribor 3 maands euribor 10 jaars benchmark Ontwikkeling van de rente 1 jun 2008 t/m 01 jan ,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 eerste dag van de maand 11

15 3. Ontwikkelingen gemeentebegroting De in hoofdstuk 2 beschreven ontwikkelingen raken de begroting op verschillende terreinen die in de volgende paragraven worden beschreven, te weten: Uitkeringen Inkomensondersteuning Sociale lasten en CAO ontwikkelingen Rente Legesinkomsten Algemene uitkering Belastingontvangsten 12

16 3.1 Ingeschatte afwijkingen 2014 (met bandbreedtes) Uitkeringen Onderdeel Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag 1. Uitkeringslast Rijksbijdrage Overige baten & lasten Totaal Nadere toelichting: Begroting 2014 Bedragen x 1000,- Bandbreedtes afwijkingen ten opzichte van de begroting 2014 Begroting 2014 (= nullijn) Meest ongunstige afwijking Verwachte afwijking Meest gunstige afwijking 1. Uitkeringslast Bij het vaststellen van de begroting 2014 werd voor de prognose van het klantaantal uitgegaan van de CPB cijfers september 2013 (+ 7% ofwel 2277 klanten gemiddeld over 2014). Op basis van de 2150 klanten per 31 december 2013 is sprake van een voordeel van 25 klanten gemiddeld over De structurele doorwerking hiervan naar 2014 resulteert in een voordelig verschil van 25 * = ,-. Dit wordt echter teniet gedaan doordat delaatste CPB- prognose (december 2013) uitgaat van 7,5% groei in Vanuit demarkt isvoorlopig geen herstel van de werkgelegenheid te verwachten en de arbeidsmarktindicatoren - aantal ontslagaanvragen en faillissementen - zijn nog altijd hoog. Naar verwachting krimpt in 2014 de werkgelegenheid in de marktsector met 0,5% en bij de overheid met 1,5%. Daarnaast blijft de beroepsbevolking groeien. Op basis van deze gegevens wordt voorgesteld voorlopig af te zien van doorrekening van het voordeel 2013 naar Rijksbijdrage Bij de voorlopige vaststelling van de rijksbijdrage 2014 is al geanticipeerd op het effect van diverse wijzigingen rijksbeleid. Via de voorlopige definitieve vaststelling in juni en de definitieve vaststelling in september wordt de rijksbijdrage verder geconcretiseerd. Op basis van de groeiverwachting voor Lelystad (+7,5% in 2014) is een neerwaartse bijstelling van het macrobudget en de daaruit voortvloeiende rijksbijdrage - nog gebaseerd op een groei van 10,8% - mogelijk. In het slechtste geval resulteert dit in een lagere rijksbijdrage van 1,1 mln. De evt. lagere rijksbijdrage van 1,1 mln. kan worden opgevangen door een beroep te doen op de hiervoor ingestelde reservering materieel evenwicht van 1,6 mln. ; zoals opgenomen onder het afdelingsproduct "saldo rekening baten/lasten na bestemming". 3. Overige baten & lasten Het saldo overige baten en lasten betreft de overige - niet crisisgerelateerde - begrotingsposten binnen het product WWB-inkomensdeel (Terugvordering ,-, doorbelasting uren ,-, storting voorziening dubieuze debiteuren ,-, Sociale Recherche ,- en overige kosten ,-). Een en ander resulteert in een voordelig saldo op het product van ,-. 13

17 3.1.2 Inkomensondersteuning Onderdeel Begroting 2014 Bedragen x 1000,- Bandbreedtes afwijkingen ten opzichte van de begroting 2014 Begroting 2014 (= nullijn) Meest ongunstige afwijking Verwachte afwijking Meest gunstige afwijking Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag 1. Bijzondere bijstand spoor 1 (preventief) Bijzondere bijstand spoor 2 (repressief incl. terugvordering leenbijstand) Bijzondere bijstand Onvoorzien (nog in te vullen spoor 2) Kinderopvang Overige baten & lasten bijzonder bijstand Overige baten & lasten Kinderopvang Totaal Nadere toelichting: De tekorten in 2013 hadden een incidenteel karakter. Voor de begrotingsjaren 2014 en 2015 zijn deze structureel gedekt via een extra rijksbijdrage armoedebestrijding in de algemene uitkering. Van de extra voor 2014 resteert nog Op basis van uitspraken van de Tweede Kamer zou dit bestemd moeten gaan worden voor activiteiten in het kader van sport en cultuur. Gelet op het open einde karakter van de regelingen inkomensondersteuning bedraagt de bandbreedte - voor 1 t/m 4 samen - afgerond (= 10% van ); dit is conform de crisismonitor van september Onder overige baten en lasten (post 5 en 6) is de - niet crisis gerelateerde - vaste urendoorbelasting opgenomen. 14

18 3.1.3 Sociale lasten en CAO ontwikkelingen Onderdeel Begroting 2014 Bedragen x 1000,- Bandbreedtes afwijkingen ten opzichte van de begroting 2014 Begroting 2014 (= nullijn) Meest ongunstige afwijking Verwachte afwijking Meest gunstige afwijking Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag 1. Sociale lasten CAO ontwikkelingen Totaal Nadere toelichting: 1. Sociale lasten In het Belastingplan 2014 heeft het kabinet toegezegd om een deel van de WAO/WIA premie over 2013 in 2014 terug te storten. De beschikking is inmiddels ontvangen, waarduit blijkt dat in 2014 een incidenteel voordeel van ,- verwacht kan worden. Daarnaast is er binnen de sociale lasten voor het eerst in jaren een voorzichtige kentering te bespeuren; er zijn een aantal premies die in 2014 lager uitvallen dan bij het opstellen van de kadernota was voorzien. Dankzij het Pensioenakkoord daalt het werkgeversdeel van de pensioenpremies met 1,17%. De Zorgverzekeringswet isin ,25% lager dan in Stijgingen zijn erook; de WAO/WIA premie stijgt met 0,3% en de nieuwe Wet BeZaVa (modernisering Ziektewet) zorgt voor een stijging van 0,34%. De regering kiest erverder voor om premiekortingen voor oudere werknemers verder te verlagen. Deze premiekortingen zijn niet opgenomen in het vaste percentage voor de WAO/WIA premies. Deze kortingen verlaagden in voorgaande jaren wel de lasten van de gemeente. Het afbouwen van deze kortingen wordt in 2014 voelbaar. In de begroting en in deze prognose is hiermee rekening gehouden. 2. CAO ontwikkelingen De CAO onderhandelingen liggen al enige tijd stil, nadat de bonden een ultimatum hebben gesteld op 20 september In dit ultimatum iséén van de eisen een structurele loonsverhoging in Hoewel de VNG het gesprek met de bonden weer op wil pakken wordt vanuit de VNG gesteld dat er geen financiële ruimte bestaat in 2014 om aan deze eis tegemoet te komen. Desondanks bestaat de kans dat het uiteindelijke onderhandelingsakkoord resulteert in een beperkte loonsverhoging van 1% in het meest ongunstige geval. 15

19 3.1.4 Rente Bedragen x 1000, Onderdeel Begroting 2014 Bandbreedtes afwijkingen ten opzichte van de begroting 2014 Begroting 2014 (= nullijn) Meest ongunstige afwijking Verwachte afwijking Meest gunstige afwijking Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag Geld aantrekken met een looptijd van langer dan één jaar Geld aantrekken met een looptijd van korter dan één jaar Totaal Nadere toelichting: 1. Geld aantrekken met een looptijd van langer dan één jaar Van de bestaande leningenporteuille van de gemeente Lelystad is in 2013 circa 52 mln. afgelost, waarvan 50,- mln is geherfinancierd. De lange rente was in 2013 historisch laag en ook begin 2014 lijkt dit niveau nog enige tijd gehandhaafd te blijven. Deze lage rente heeft een positief effect op nieuw af te sluiten leningen en zo ook op de herfinanciering van 50,- mln. in Deze leningen zijn tegen een lager dan geraamd percentage afgesloten, waardoor de inschatting is dat er een gering voordeel ontstaat in 2014 ( ,-). 2. Geld aantrekken met een looptijd van korter dan één jaar Binnen de grenzen van de wet Fido (kasgeldlimiet) maakt de gemeente gebruik van korte financiering (aanzienlijk lagere rentelasten vergeleken met lange financiering). De korte rente is, evenals de lange rente, historisch laag. Daar komt bij dat de ECB in november 2013 de zg. refi-rente (maatstaf voor de korte rente) nog verder verlaagd heeft van 0,50% naar 0,25%. Bij een aantrekkende economie / een hogere inflatie zal de korte rente weer oplopen richting historisch gemiddelde, maar voor 2014 wordt gezien de ontwikkelingen, vooralsnog een voordeel ingeschat van ,-. 16

20 3.1.5 Legesinkomsten Onderdeel Begroting 2014 Bedragen x 1000,- Bandbreedtes afwijkingen ten opzichte van de begroting 2014 Begroting 2014 (= nullijn) Meest ongunstige afwijking Verwachte afwijking Meest gunstige afwijking Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag 1. Leges bouwvergunningen Leges reisdocumenten Leges rijbewijzen Leges burgerlijke stand Totaal Nadere toelichting: 1. Leges bouwvergunningen In de kadernota 2014 zijn de legesinkomsten uit bouwvergunningen reeds naar beneden toe bijgesteld. Dit gezien het langer voortduren van de economische crisis en de verwachte daling van het aantal aangevraagde bouwvergunningen. De legesinkomsten zijn sterk afhankelijk van de grotere projecten en de laatste jaren zit dit percentage op 4 a 5 % van de aanvragen (terwijl dit percentage enkele jaren geleden nog 7 a 8% bedroeg). Het herstel waar in de meerjarenraming rekening mee wordt gehouden blijft uit. Gedurende het jaar 2013 heeft de negatieve trend in de legesinkomsten nog verder doorgezet dan waar in de begroting rekening mee is gehouden. Ten opzichte van het jaar ervoor kwam er ca 10 % minder bouwleges binnen. Indien deze trend zich in 2014 onverminderd voortzet wordt een negatieve afwijking voorzien ten opzichte van de begroting. Voor het jaar 2014 is de verwachting dat de crisis in de bouw nog onverminderd voortduurt, terwijl licht herstel wellicht pas in 2016 verwacht wordt. Immers investeringen in grotere bouwprojecten komen tot uitvoering nadat het verwachte economisch herstel is opgetreden. Er wordt wel veel verbouwd, dus qua aantallen van te behandelen aanvragen is er geen teruggang meer, echter dit levert nauwelijks leges op. Met name de terugloop in grote bouwprojecten heeft een nadelig effect op de legesinkomsten. Dit is een landelijke ontwikkeling en hierin is Lelystad niet uniek. De verwachting voor 2014 is dat de legesinkomsten uit bouwvergunningen zo'n ,- lager zullen uitkomen. De bandbreedte waarbinnen deze verwachting zich bevindt is afhankelijk van het al dan niet realiseren van een aantal grotere projecten. 17

21 Vervolg: 2. Leges reisdocumenten Er wordt geen afwijking verwacht. De verwachting is dat begin 2014 de inmiddels goedgekeurde wetgeving rond het 10 jarige paspoort ingevoerd gaat worden. Dit heeft mogelijk een positieve invloed op het aantal uit tegeven paspoorten, waardoor een positieve afwijking van ,- mogelijk is. 3. Leges rijbewijzen De cyclus van een rijbewijs is 10 jaar, de begroting is gebaseerd op een gemiddelde van deze jaren.het RDW geeft voor het jaar 2014 aan dat de verwachte vervanging rijbewijzen 3756 stuks zal zijn. Dat isminder dan het gemiddelde. Op basis van dat gegeven en de trend realisatie is de verwachte afwijking ,-. Pas met ingang van 2016 wordt er verwacht dat er weer een positief resultaat behaald zal worden (ten opzichte van de begroting). 4.Leges burgerlijke stand Op basis van de realisatie 2013 is de verwachting dat er een afwijking van ,- zal zijn. 18

22 3.1.6 Algemene uitkering Onderdeel Begroting 2014 Bedragen x 1000,- Bandbreedtes afwijkingen ten opzichte van de begroting 2014 Begroting 2014 (= nullijn) Meest ongunstige afwijking Verwachte afwijking Meest gunstige afwijking Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag 1. Algemene uitkering Totaal Nadere toelichting: Ontwikkelingen na vaststelling van de programmabegroting 2014: effecten herfstakkoord Samen met de oppositiepartijen D'66, ChristenUnie en SGP heeft het kabinet het zogeheten Herfstakkoord gesloten. Hoewel de 6,- mrd. aan bezuinigingen/lastenverzwaringen uit de Miljoenennota overeind is gebleven zijn er op diverse terreinen andere keuzes gemaakt. Door deze heroverwegingen zijn de zogeheten Netto Gecorrigeerde Rijksuitgaven (NGRU) ook gewijzigd (vergeleken met de Miljoennenota, waarop de septembercirculaire nog was gebaseerd). Deze NGRU bepalen vervolgens in hoeverre gemeenten en provincies mee de trap op of de trap af moeten. Het voornaamste effect van het herfstakkoord wordt veroorzaakt door de intensivering op het gebied van onderwijs van ruim 600 mln. Deze intensivering heeft een positief effect heeft op de NGRU (en zorgt er dus voor dat het gemeentefonds mee gaat 'de trap op'). Bijzonder is echter dat de uitbetaling van deze intensivering op Rijksniveau voor jaarschijf 2014 nog plaatsvindt in 2013 (in 2014 is er dan geen uitbetaling van de onderwijsintensivering, dat gaat vanaf 2015 pas weer verder). De doorwerking hiervan op het gemeentefonds resulteert in een voordeel in de uitbetaling in 2013 en een nadeel in de uitbetaling in 2014 (en vervolgens een structureel voordeel voor 2015 en verder). Samen met wat kleinere maatregelen wordt voor Lelystad de verwachte afwijking in 2014 ingeschat op ,- nadelig. Bandbreedtes: effecten onderuitputting departementen Indien de departementen budgetten overgehouden blijken te hebben in 2013 heeft dit een effect op de NGRU. Simpel gezegd moeten gemeenten en provincies dan met terugwerkende kracht mee 'de trap af'. Deze correctie over 2013 vindt plaats in 2014, maar is op dit moment nog niet bekend. In de ramingen van de algemene uitkering isrekening gehouden met een correctie voor deze onderuitputting. Indien de onderuitputting meevalt dan resulteert dit per saldo in de meest gunstige afwijking ( ,- voordeel) en indien de onderuitputting tegenvalt resulteert dit in de meest ongunstige afwijking ( ,- nadeel). 19

23 3.1.7 Belastingontvangsten Onderdeel Begroting 2014 Bedragen x 1000,- Bandbreedtes afwijkingen ten opzichte van de begroting 2014 Begroting 2014 (= nullijn) Meest ongunstige afwijking Verwachte afwijking Meest gunstige afwijking Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag 1. Onroerende-zaakbelasting Kwijtschelding Precario Totaal Nadere toelichting: 1. Onroerende-zaakbelastingen (OZB) In de kadernota is voor 2014 een areaal vergroting van ,- opgenomen. Het gaat hierbij om de ver- en nieuwbouw van woningen en bedrijfspanden. Met betrekking tot het areaal is de meest ongunstige afwijking dat er in het geheel geen ver- en nieuwbouw plaatsvindt en het financiele risico dusop ,- uitkomt. Daarnaast kan de economische recessie ook gevolgen hebben voor het aantal bedrijfspanden dat leeg staat. Over leegstaande bedrijfspanden kan de gemeente geen gebruikers OZB heffen en dit leegstandsrisico wordt in het negatiefste geval ingeschat op ,-. Daarmee komt het maximale bedrag aan inkomstenderving uit op ,- in het meest ongunstigste geval. Daarnaast lopen er nog een aantal juridische procedures en onderzoeken waardoor de geraamde opbrengst hoger uit kan vallen. 2. Kwijtschelding Vanaf 2009 tot en met 2013 is het totaal bedrag dat kwijtgescholden is opgelopen van ,- naar ,-. Voor 2014 is de verwachting dat de economische situatie stabiliseert. Het kwijtschedingsbedrag 2014 zal naar verwachting nagenoeg gelijk zijn aan het rekening resultaat 2013 en valt nagenoeg binnen de begroting In het slechste scenario komt er ,- aan kwijt te schelden belastinginkomsten bij. Het is niet te verwachten dat er zich een positiever sceanario ontwikkelt. 3. Precario Precario wordt geheven over kabels en leidingen in de grond. Op dit moment isniet bekend of erkabels onttrokken worden ofdat ersprake isvan een uitbreiding van de ondergrondse bekabeling. Op dit moment loopt er nog een procedure over de lengte van het ondergrondse netwerk dat maximaal een negatief effect van ,- met zich mee kan brengen (in het meest ongunstigste geval). Het Rijksbeleid is er overigens al enige jaren op gericht de precariobelasting afte schaffen. Op dit moment isnog niet duidelijk wanneer de precariobelasting afgeschaft zal worden. Voor 2014 zal dit in ieder geval geen effect hebben. 20

24 4. Resumé Zoals in de inleiding is aangegeven wordt met deze crisismonitor beoogd om een trendmatige analyse te presenteren van de ontwikkelingen in de economie en de gevolgen voor de gemeentelijke begroting. De analyses uit de crisismonitor (paragraaf 3.1) geven een indicatie van het op dit moment ingeschatte effect van deze crisis gerelateerde begrotingsonderdelen op het rekeningresultaat Crisismonitor januari Uitkeringen 2. Inkomensondersteuning (bijzondere bijstand & kinderopvang) 3. Sociale lasten en CAO ontwikkelingen 4. Rente 5. Legesinkomsten 6. Algemene uitkering 7. Belastinginkomsten Subtotaal crisismonitor (bandbreedtes) Bedragen x ,- Bandbreedte ten opzichte van de begroting 2014 Meest gunstig: + 0,74 Verwacht: + 0,00 Meest ongunstig: - 1,84 Meest gunstig: + 0,26 Verwacht: + 0,00 Meest ongunstig: - 0,26 Meest gunstig: + 0,25 Verwacht: + 0,23 Meest ongunstig: - 0,20 Meest gunstig: + 0,90 Verwacht: + 0,55 Meest ongunstig: + 0,20 Meest gunstig: + 0,03 Verwacht: - 0,29 Meest ongunstig: - 0,49 Meest gunstig: + 0,60 Verwacht: - 0,40 Meest ongunstig: - 1,00 Meest gunstig: + 0,40 Verwacht: + 0,00 Meest ongunstig: - 0,42 Meest gunstig: + 3,18 Verwacht: + 0,09 Meest ongunstig: - 4,01 Zoals blijkt uit bovenstaande tabel is de verwachting dat de 7 crisisgerelateerde begrotingsonderdelen per saldo tot een licht positieve afwijking ten opzichte van de begroting zullen leiden van afgerond zo n 0,1 mln. Deze verwachting beweegt tussen de bandbreedte van + 3,2 mln. in het meest gunstige geval en - 4 mln. in het meest ongunstige geval. Voor wat betreft de overige, niet- crisisgerelateerde, begrotingsonderdelen zijn er op dit moment enkele kleinere afwijkingen te verwachten, ten opzichte van de begroting Deze overige afwijkingen worden op de volgende pagina beschreven. 21

25 Overige afwijkingen begroot resultaat 2014 Bedragen x ,- Verwachte afwijking op de begroting Verkiezingen Verwacht: - 0,20 2. Markten Verwacht: - 0,05 3. Begraafexploitatie Verwacht: - 0,15 4. Parkeerexploitatie Verwacht: - 0,25 5. Doorbelasting bedrijfsvoering en interne projecturen Verwacht: PM Budget materieel evenwicht uitkeringsgerechtigden Verwacht: PM Beroepsprocedure incidenteel aanvullende uitkering 2011 Verwacht: PM + 0 A. Subtotaal overige afwijkingen 2014 Verwacht: - 0,65 0,77 8. Begroot rekeningresultaat ,13 B. Subtotaal begroot rekeningresultaat ,13 C. Overige afwijkingen (A) + begroot rekeningresultaat (B) Verwacht: + 1,48 In totaal worden deze overige afwijkingen (A) ingeschat op zo n 0.65 mln. nadelig. Hieronder volgt een korte toelichting bij ieder onderwerp. 1. Verkiezingen In de meerjarenbegroting wordt er jaarlijks ruim ,- geraamd voor verkiezingen. Indien er geen verkiezingen plaatsvinden valt dit bedrag vrij, maar indien er wel verkiezingen plaatsvinden is dit bedrag niet toereikend. In 2014 vinden er zowel de verkiezingen plaats voor de gemeenteraad, als voor het Europees Parlement. Het verwachte nadeel wordt ingeschat op ,-. 2. Markten Op het terrein van de markten wordt op basis van de realisatie 2013 een tekort verwacht dat wordt ingeschat op ,-. 3. Begraafexploitatie Het aantal begravingen neemt af ten opzichte van het aantal crematies. Op basis van de realisatie 2013 wordt ingeschat dat het gemiddelde aantal begravingen per jaar naar beneden toe bijgesteld moet worden, resulterend in een verwacht tekort van ,- in Parkeerexploitatie Met betrekking tot de parkeerexploitatie is in een eerder stadium gemeld dat het verwachte gemiddelde tekort per maand werd ingeschat op zo n ,- (zie raadsbrief van 30 oktober 2013, met kenmerk ). Hierbij is de afspraak gemaakt dat tekorten worden gedekt uit de egalisatiereserve, welke naar verwachting tot halverwege 2014 toereikend zou zijn. Zoals het er nu naar uitziet zal het tekort op de parkeerexploitatie zich bewegen tussen de ,- en ,- in 2014 (na uitputting van de egalisatiereserve). Dit tekort zal zich naar verwachting voor gaan doen bij ongewijzigd beleid. Op basis van de definitieve cijfers van 2013 zal het college na een analyse met nadere voorstellen naar de raad komen, zoals eerder is toegezegd. 5. Doorbelasting bedrijfsvoering en interne projecturen Het MPG 2013 is gebaseerd op het scenario behoedzaam. De individuele grondexploitaties zijn op dit scenario doorgerekend en financieel vertaald. In dit najaar van 2013 is gestart met het herijken en financieel vertalen van een aantal (nieuwe) scenario s. Op basis van het door de Raad gekozen scenario zullen in het voorjaar van 2014 vervolgens de hierbij passende maatregelen in beeld worden gebracht. Om de planvoorbereidingskosten verder te beheersen is geanticipeerd op de vraaguitval van de markt. Dit heeft geleid tot extra formatiekrimp aan de ontwikkelkant van de stad, naast de formatiebezuinigingen uit de kadernota. 22

26 Op basis van 200 woningen per jaar is berekend wat maximaal aan kosten op grondexploitaties mag neerslaan. Geconstateerd wordt dat in het direct voorafgaande jaar het aantal woningen volgens het behoedzame scenario (200) niet is gehaald. Hoewel een voorzichtig herstel van de woningmarkt lijkt te zijn aangevangen, zal het naar verwachting nog enige tijd duren voordat dit ook effect heeft op de woningbouwontwikkeling. De beschikbare ruimte binnen de exploitatie van het grondbedrijf om bij te dragen aan de centrale bedrijfsvoering is met dit lagere volume ook lager. Daarnaast wordt momenteel wordt zowel gewerkt aan de krimp van de projectorganisatie alsmede een herverdeling van de beschikbare personele capaciteit. De dekking uit projecten is fors teruggelopen en inmiddels is de flexibele schil al zo goed als verdwenen. Op dit moment wordt geïnventariseerd in hoeverre de beschikbare interne capaciteit afwijkt van de behoefte van het Grondbedrijf respectievelijk het Groot Onderhoud. In lijn met het beschreven risico in de paragraaf weerstandsvermogen uit de programmabegroting 2014 is de verwachting dat we te maken hebben met overcapaciteit. Het structurele aspect van toerekening van interne kosten zal worden betrokken bij de op te stellen scenario s. Daarnaast zal richting de toekomst worden gekeken of de uitgangspunten voor de berekening van de grondexploitaties op het gebied van de interne kosten moeten worden herzien. Bij de crisismonitor mei 2014 zal meer duidelijk zijn omtrent de te verwachte onderdekking. 6. Budget materieel evenwicht uitkeringsgerechtigden Voor het eerste crisisgerelateerde begrotingsonderdeel, de uitkeringen, geldt dat er een budget materieel evenwicht is ingesteld van 1.6 mln. om fluctuaties binnen de rijksbijdrage/ uitkeringslast op te vangen. Deze stelpost is vooralsnog buiten beschouwing gelaten in de prognoses van deze crisismonitor, aangezien er nog geen nieuwe informatie van Rijkszijde beschikbaar is. 7. Beroepsprocedure incidenteel aanvullende uitkering 2011 De staatsecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid het door de gemeente aangetekende bezwaar tegen de afwijzing van de Incidenteel Aanvullende Uitkering (IAU) 2011 ongegrond verklaard (zie raadsbrief met kenmerk ). De gemeente heeft de beroepsprocedure tegen deze ongegrond verklaring inmiddels in gang gezet, aangezien de gemeente overtuigd was en is van haar recht op deze aanvullende uitkering, alsmede de juistheid van haar argumentatie. Bij een positieve uitspraak zal dit resulteren in een voordeel van 2,6 mln. in Deze mogelijke baat is vooralsnog buiten beschouwing gelaten in de prognoses van deze crisismonitor. 8. Reeds begroot rekeningresultaat (onderdeel B) Naast de overige afwijkingen heeft de programmabegroting 2014 ook een begroot rekeningresultaat van 2,13 mln. positief. Per saldo wordt op dit moment, inclusief de overige afwijkingen, een begrotingsresultaat van 1,48 mln. verwacht (voor wat betreft de niet- crisisgerelateerde begrotingsonderdelen). Resumé Het verwachte rekeningresultaat 2014 voor de gehele gemeentebegroting ziet er als volgt uit (inclusief bandbreedtes): Bedragen x ,- Totaal crisismonitor + overige afwijkingen + begroot rekeningresultaat 2014 Meest gunstig: + 4,66 Verwacht: + 1,57 Meest ongunstig: - 2,53 Het totale verwachte rekeningresultaat 2014 wordt op dit moment ingeschat op afgerond 1.6 mln. voordelig. Bewegend tussen een bandbreedte van mln. in het meest gunstige geval en mln. in het meest ongunstige geval. 23