Kengetallen op maat. Stimulansz

Transcriptie

1 Kengetallen op maat Stimulansz 1

2 INLEIDING Voor u ligt de rapportage Kengetallen op maat. Kengetallen op maat is een product van Stimulansz, gemaakt voor de abonnees van Stimulansz. In de rapportage wordt een beknopt beeld geschetst van de uitvoering van de Wet werk en bijstand (WWB) op basis van kengetallen. Alle gegevens komen uit openbare bronnen zoals de kernkaart van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Wij bieden u de rapportage vier maal per jaar aan. Kengetallen op maat geeft een goed beeld van waar uw eigen gemeente staat ten opzichte van andere gemeenten. Net als elk model is Kengetallen op maat een vereenvoudiging van de werkelijkheid. De resultaten geven u een globale indicatie voor de prestaties van uw gemeente. Kengetallen op maat is een eerste analyse. Stimulansz kan desgewenst nadere analyses voor u doen. ONTWIKKELING VOLUME WWB JAAR In de grafiek hieronder is de ontwikkeling weergegeven van het bijstandsvolume jaar op basis van indexcijfers. Als basis is gekozen de maand december 2003, de maand voorafgaand aan de invoering van de Wet werk en bijstand. Grafiek I Ontwikkeling bijstandsvolume Abw/WWB jaar (Index 4e kwartaal 2003 = 100) Bron: CBS, bewerkt door Stimulansz okt 2006 dec 2007 feb 2007 apr 2007 jun 2007 aug 2007 okt 2007 dec 2008 feb 2008 apr 2008 jun Gemeente Ridderkerk Provincie Zuid-Holland GGK aug 2008 okt 2008 dec 2009 feb COROP Groot-Rijnmond Landelijk In de grafiek kunt u aflezen of uw gemeente in de ontwikkeling van het bijstandsvolume voorloopt of achterloopt ten opzichte van gemeenten met gelijke gemeentegrootteklasse, de provincie, het COROP-gebied of landelijk. 2

3 In de volgende grafiek ziet u dezelfde ontwikkeling maar dan trendmatig. De trendmatige ontwikkeling is bepaald door het voortschrijdend jaargemiddelde te berekenen. Het voordeel hiervan is dat sterke fluctuaties in het bestand gedempt worden en dat de ontwikkeling over langere termijn zichtbaar wordt. Grafiek II Ontwikkeling bijstandsvolume jaar, voortschrijdend jaargemiddelde op basis van indexcijfers (Index 4e kwartaal 2003 = 100) Bron: CBS, bewerkt door Stimulansz e Gemeente Ridderkerk Provincie Zuid-Holland GGK e e e e e e e 2006 okt 2006 dec 2007 feb 2007 apr 2007 jun 2007 aug 2007 okt 2007 dec 2008 feb 2008 apr 2008 jun 2008 aug 2008 okt 2008 dec 2009 feb COROP Groot-Rijnmond Landelijk 3

4 DE BIJSTANDSKANS De kans dat een huishouden een beroep doet op de WWB wordt de bijstandskans genoemd. Deze kans wordt berekend door het aantal huishoudens in de bijstand te delen door het aantal huishoudens in de gemeente. Grafiek III 7,0 Bijstandskans per 100 huishoudens Bron:CBS, bewerkt door Stimulansz 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 2,82 2,94 2,82 2,62 - Jaar 2004 Jaar 2005 Jaar 2006 Jaar 2007 Bijstandskans gemeente Ridderkerk Bijstandskans provincie Zuid-Holland Als het volume aan huishoudens in de bijstand afneemt en het aantal huishoudens in de gemeente gelijk blijft, dan zal de bijstandskans eveneens afnemen. De bijstandskans neemt ook af als het aantal huishoudens in de bijstand gelijk blijft maar het totaal aantal huishoudens in de gemeente toeneemt. Dit zogeheten noemereffect tref je veel aan in gemeenten waarbij het het totaal aantal huishoudens sterk groeit, bijvoorbeeld door de verdere ontwikkeling van Vinex-locaties. In de de zogeheten krimpgemeenten, waarin het totaal aantal huishoudens in de gemeente daalt, kan de bijstandskans toenemen terwijl het aantal huishoudens in bijstand gelijk blijft. Bij het intepreteren van deze verhoudingsgetallen is het van belang rekening te houden met dergelijke effecten. BUDGET EN UITGAVEN INKOMENSDEEL WWB Vanaf de invoering van de WWB krijgen gemeenten een budget voor uitgaven WWB. In de grafiek is het gebudgetteerde bedrag - inclusief het budget voor 65 jaar en ouder - met de blauwe lijn weergegeven. De uitgaven, exclusief de ontvangsten uit terugvorderingen en verhaal, zijn in de grafiek zichtbaar gemaakt met een rode lijn. De paarse doorbroken lijn geeft het budgetresultaat weer inclusief de ontvangsten terugvordering en verhaal. 4

5 Grafiek IV Ontwikkeling Budget en uitgaven inkomensdeel en prognose 2008 en 2009 op basis van volumeontwikkeling Bron: M in SZW en CBS, bewerkt door Stimulansz ,0% 10% 8% ,4% 5,7% 1,6% -1,7% 6% 4% 2% 0% -2% ,7% Jaar 2004 Jaar 2005 Jaar 2006 Jaar 2007 Prognose 2008 Prognose 2009 Toegekend budget inkomensdeel Ridderkerk Uitgaven inkomensdeel Ridderkerk Budgetresultaat in % incl. ontvangsten Ridderkerk -4% -6% De gegevens over de jaren 2004 tot en met 2007 zijn afkomstig van het ministerie van SZW. Over de jaren 2008 en 2009 is een prognose gemaakt op basis van de meest recente budgetten WWB-inkomensdeel, de gemiddelde prijs van de uitkering, de verwachte stijging van de gemiddelde prijs en de ontwikkeling van het volume. De prognoses worden per kwartaal bijgesteld. Uw eigen prognoses kunnen in positieve of negatieve zin afwijken van deze prognoses. Dat is mogelijk omdat uw gemeente over meer gedetailleerde gegevens beschikt dan in deze rapportage worden gebruikt. 5

6 PRIJS VAN DE GEMIDDELDE UITKERING WWB Volume maal prijs bepaalt de uitgaven die ten laste komen van het budget inkomensdeel. De gemiddelde prijs van een uitkering WWB wordt door verschillende factoren beïnvloed. Bijstand is altijd complementair op de netto inkomsten die een huishouden tot haar beschikking heeft. Hoe hoger deze inkomsten zijn, hoe lager de aanvullende bijstand die noodzakelijk is om in het bestaan te voorzien. De netto aanvullende bijstand wordt vervolgens verhoogd met belastingen en premies. Vanwege deze rekensystematiek vertaalt 1,00 netto aanvullende bijstand zich in een bruto uitgave van ongeveer 1,40. Een grotere partiële deelneming aan het arbeidsproces leidt tot verlaging van de gemiddelde prijs van een uitkering. De samenstelling van het volume speelt ook een belangrijke rol. Een echt(paar) heeft recht op een bijstandsuitkering die gelijk is aan 100% van het wettelijk netto minimumloon. Een alleenstaande ouder krijgt 90% van dat minimumloon en een alleenstaande 70%. Verandering in de samenstelling van het bestand zorgt er voor dat de gemiddelde prijs wijzigt. Met de aanpassing van het netto minimumloon wijzigen jaarlijks ook de normen van de bijstandsuitkeringen. Deze aanpassingen hebben invloed op de gemiddelde prijs van de uitkering. Het maakt uit of een gemeente een actief beleid voert op het terrein van terugvordering en verhaal. De ontvangsten die hieruit voortvloeien hebben een drukkend effect op de gemiddelde prijs van de uitkering. De gemiddelde prijs wordt berekend over het saldo van de uitgaven en de ontvangsten terugvordering en verhaal. Grafiek V Gemidddelde prijs van de uitkering WWB inclusief 65 plus Bron: M in.szw en CBS, bewerkt door Stimulansz Jaar 2004 Jaar 2005 Jaar 2006 Jaar 2007 Prognose 2008 Prognose 2009 In grafiek V is de gemiddelde prijs berekend over de periode 2004 tot en met In de prognose over 2008 en 2009 is rekening gehouden met een prijsontwikkeling, in verband met de ontwikkeling van het minimumloon, van 2% per jaar. 6

7 MISBRUIK VAN UITKERINGEN Het komt voor dat misbruik of oneigenlijk gebruik van de uitkering wordt gemaakt. Voor uw gemeente is het zaak om fraude met uitkeringen zoveel mogelijk te bestrijden. Fraude leidt tot uitgaven die anders niet zouden zijn gedaan en heeft gevolgen voor het budgetresultaat op het inkomensdeel. In grafiek VI hebben we een relatie gelegd tussen de uitgaven aan bijstand en de geconstateerde fraude. Het fraudepercentage is een deling van het bedrag aan geconstateerde fraude in enig jaar door de uitgaven aan bijstand in dat zelfde jaar. Grafiek VI 3,5% Omvang geconstateerde fraude WWB als % van de uitgaven WWB Bron: M in.szw en CBS, bewerkt door Stimulansz 3,0% 2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% 0,6% 0,3% 0,2% 0,1% Jaar 2004 Jaar 2005 Jaar 2006 Jaar 2007 Fraude als percentage van de uitgaven gemeente Ridderkerk Fraude als percentage van de uitgaven provincie Zuid-Holland Fraude als percentage van de uitgaven GGK4 Het cijfer laat zien hoeveel invloed misbruik van uitkeringen heeft op uw uitgaven aan uitkeringen WWB. 7

8 BUDGET EN UITGAVEN WERKDEEL Het budget werkdeel geeft de gemeente de mogelijkheid om de uitgaven aan re-integratie te financieren. In de grafiek hieronder is het beschikbare budget, budget werkdeel plus de meeneemregeling van het voorgaand jaar, en de uitgaven in euro s weergegeven. Grafiek VII Budget en uitgaven werkdeel van de Bron:M in.szw, bewerkt door Stimulansz Gemeente Ridderkerk ,4% 80% 70% 60% 50% ,9% 39,0% 40% 30% ,8% Jaar 2004 Jaar 2005 Jaar 2006 Jaar % 10% 0% Budget werkdeel incl. meeneemregeling Uitgaven werkdeel incl.ontvangsten Budgetresultaat in % Het berekende budgetresultaat in procenten geeft aan hoeveel financiële ruimte er in het onderscheiden jaar beschikbaar was. 8

9 BIJZONDERE BIJSTAND Bijzondere bijstand is mogelijk als een huishouden in bijzondere individuele omstandigheden verkeert en voor hoge noodzakelijke bestaanskosten komt te staan waarin de WWB niet voorziet. In de grafiek hieronder is het gemiddelde bedrag bijzondere bijstand per ontvanger berekend. Het bedrag is sterk afhankelijk van het gemeentelijk beleid en van andere gemeentelijke voorzieningen voor minima. De ene gemeente financiert een bepaalde verstrekking uit een minimafonds terwijl een andere gemeente een dergelijke voorziening bekostigt uit het budget bijzondere bijstand. Grafiek VIII Gemiddeld bedrag aan bijzondere bijstand per ontvanger bron: M in.szw en CBS, bewerkt door Stimulansz Jaar 2004 Jaar 2005 Jaar 2006 Jaar 2007 Gemeente Ridderkerk Gemeentegrootteklasse 4 Provincie Zuid-Holland 9

10 TOT SLOT Wij hopen dat u met Kengetallen op maat een beter beeld hebt gekregen van de situatie waarin uw gemeente zich bevindt. Door uw gemeente te vergelijken met andere gemeenten van gelijke gemeentegrootteklasse, en door te kijken hoe uw gemeente het doet in vergelijking met het COROP-gebied, de provincie en landelijk, kunt u uw eigen situatie beter op waarde schatten. Dat geeft steun bij het zoeken naar mogelijkheden om uw organisatie te verbeteren. Meer weten? Kengetallen op maat is slechts een eerste analyse. Wij kunnen voor u een meer gedetailleerd rapport maken waarin andere vragen beantwoord worden. Hoe ontwikkelt het bijstandsvolume zich bijvoorbeeld over langere termijn? En hoe verloopt deze ontwikkeling als we kijken naar verschillende leeftijdscategorieën, leefvormen en huishoudtypen? In de tabel vindt u voorbeelden van nadere analyses die mogelijk zijn. Kengetal Verbijzondering Volumeontwikkeling - Volumeontwikkeling naar leeftijd - Afwijking van het volume ten opzichte van het volume in de gehele provincie, gemeentegrootteklasse en landelijk Bijstandskans Misbruik uitkering Bijzondere bijstand Bijstandskans gespecificeerd naar huishoudtype. Beschikbaar tot en met het jaar 2007 Aantal geconstateerde fraudegevallen per 100 huishoudens in de bijstand. Beschikbaar tot en met het jaar 2007 Besteding van de bijzondere bijstand naar kostensoort in vergelijking gemeente, provincie en landelijk. Beschikbaar tot en met het jaar 2007 Wij kunnen deze analyses voor u uitvoeren. Daar zijn wel kosten aan verbonden. Voor meer informatie over Kengetallen op maat of over mogelijkheden voor nadere analyes, kunt u een sturen naar vragenwwb@stimulansz.nl. Ook kunt u overwegen - voor zover u dit nog niet doet - om deel te nemen aan de benchmark WWB. Deze benchmark maakt het mogelijk om actuele gevens over volumeontwikkeling, in- en uitstroom, misbruik van uitkeringen, debiteuren en kosten van uitvoering te vergelijken. In 2008 namen 73 gemeenten deel aan deze benchmark. 10

11 OMSCHRIJVING VAN DE GEHANTEERDE BEGRIPPEN COROP COROP (COROP-gebieden) Regionaal niveau tussen gemeenten en provincies in. Omstreeks 1970 ontworpen door de Coördinatie Commissie Regionaal Onderzoeksprogramma, waaraan de indeling haar naam dankt. Nederland telt 40 COROP-gebieden. De COROP-gebieden vormen een onderverdeling van provincies. GGK Grootteklasse van gemeenten. Indeling van gemeenten op basis van het inwonerstal. Gemeentegrootteklasse Omschrijving 1 Minder dan inwoners < inwoners < inwoners < inwoners < inwoners < inwoners < inwoners inwoners of meer Indexcijfer Een indexcijfer is een getal dat de verhouding weergeeft van een gegeven tot een op 100 gesteld ander gegeven. Stimulansz Postbus GT Utrecht Telefoon (030) Fax (030) info@stimulansz.nl Uitgave Stimulansz, januari