Onderwerp Beantwoording commissievragen d.d. 29 januari 2003, inzake behandeling Plan Inburgering en Volwassenen Educatie 2003

Transcriptie

1 RIS102790_ Wethouder van Onderwijs, Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Integratie drs P.M.M. Heijnen Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus , 2500 DJ Den Haag Uw brief van Aan de voorzitter van de commissie voor Sociale zaken, Zorg, Welzijn en Integratie Uw kenmerk Ons kenmerk BSW/03/064 Doorkiesnummer (070) Aantal bijlagen Onderwerp Beantwoording commissievragen d.d. 29 januari 2003, inzake behandeling Plan Inburgering en Volwassenen Educatie 2003 Datum 14 februari 2003 Geachte mevrouw Lont, Tijdens de vergadering van de Commissie SZWI van 29 januari jl. heb ik toegezegd een aantal vragen over het Plan Inburgering en Volwassenen Educatie 2003 schriftelijk te beantwoorden. In deze brief ga ik puntsgewijs in op uw vragen. Resultaten In mijn mondelinge beantwoording ben ik reeds ingegaan op de te verwachten resultaten op korte en lange termijn. Mijn verwachting is dat deze in het "Plan Inburgering en Volwasseneneducatie voor 2004" zullen worden meegenomen, mede gezien het feit dat er dit jaar met aanbieders resultaatafspraken gemaakt zijn. Meting, toetsing en eindtermen De discussie over wanneer inburgering succesvol genoemd kan worden en hoe en op grond waarvan dat moet (en kan) worden vastgesteld heeft met de komst van het strategisch akkoord van het huidige demissionaire kabinet een nieuwe impuls gekregen. In dat akkoord worden namelijk stevige sancties verbonden aan het (niet) succesvol afronden van de inburgering. Conform de WIN is er sprake van succesvolle afronding indien de inburgeraar het zogenaamde NT2- niveau 3 (NT2 = Nederlands als tweede taal) heeft bereikt. Het NT2-niveau 3 geldt als wettelijk streefniveau, maar blijkt door meer dan de helft van de inburgeraars niet binnen de wettelijke termijn (12 maanden, ongeacht het soort programma) gehaald te worden. Aan het al dan niet behalen van de eindtoets worden in de huidige systematiek geen sancties verbonden. De vraag is of de inburgering van al die personen die niet binnen de wettelijke termijn het streefniveau NT2 behalen ook meteen als geheel mislukt moet worden beschouwd. Inlichtingen bij: Nynke van Zorge Postadres: Postbus , 2500 DJ Den Haag Telefoon Bezoekadres: Spui 70, Den Haag Telefax

2 2 De inburgering is primair gericht op het zelfstandig kunnen functioneren in de maatschappij. Omdat het zelfstandig functioneren binnen het werk of anderszins van meer factoren afhangt dan van de beheersing van de taal alleen, richt de discussie zich momenteel op de vraag hoe zinvol het is om het succes van de inburgering volledig op te hangen aan de kennis van de taal. De algemene opinie is dat taal wellicht de belangrijkste factor is, maar dat ook andere factoren (vakkennis, basisvaardig-heden, attitude) van belang zijn voor de beoordeling of iemand voldoende is ingeburgerd. Daarom wordt er nu gezocht naar mogelijkheden om het succes van de inburgering te meten aan de hand van méér dan alleen het NT2- niveau. De introductie van de portfoliomethodiek, zoals beschreven in 4.1 van het Plan Inburgering en Volwassenen Educatie 2003, speelt hierin een belangrijke rol. Zowel binnen de gemeente(n) als op rijksniveau worden momenteel de mogelijkheden onderzocht om aan de hand van meerdere niveau-aspecten en criteria toch op een normatieve wijze de resultaten van de inburgering te kunnen meten en beoordelen. In G4-verband pleit de gemeente Den Haag in het kader van de nieuwe kabinetsformatie actief voor de ontwikkeling een duidelijke definiëring van de verschillende eindtermen van de inburgering en daaraan gekoppeld een toetssystematiek die geschikt is om deze eindtermen te meten en om te zetten in een resultaatbeoordeling. WIN-evaluatie Uit de evaluatie van de WIN die door regioplan en PWC Consulting in 2001/2002 is uitgevoerd, is naar voren gekomen dat de gemeente Den Haag landelijk gezien goed scoort, met name op het gebied van de verzuimbestrijding, de organisatie van inburgeringsonderzoek en -programma s en de regie. Daarnaast is ook een aantal aandachtspunten genoemd die onze bijzondere aandacht behoeven: C Gemeten naar het uit de inburgeringscursussen bereikte taalniveau scoort Den Haag slechter dan andere steden, ook minder dan Amsterdam en Rotterdam. Hierbij dient wel rekening gehouden te worden met het feit dat Den Haag een hogere instroom van laagopgeleiden en analfabeten heeft dan de andere grote steden. Voor deze groepen zal het landelijk streefniveau qua taalbeheersing in elk geval binnen de beperkte duur van de inburgeringsverplichting ook in de komende jaren onhaalbaar blijven. Toch betekent dit niet dat daarmee de inburgering van deze mensen niet succesvol kan verlopen. Door de gehanteerde systematiek van contextrijk leren wordt aan de cursist veel kennis bijgebracht die relevant is voor zijn functioneren in de samenleving. Deze verworven kennis wordt echter met de beschikbare taaltoetsen niet gemeten. Het CINOP ontwikkelt nieuwe toetsmethodieken die de voortgang van laagopgeleide inburgeraars beter kunnen vaststellen. Om speciale groepen beter te kunnen laten functioneren zijn ook andere maatregelen getroffen: zie hiervoor 5.3 (verlengde inburgeirng) en 5.4 (zwangere vrouwen) in het Plan Inburgering en Volwassenen Educatie C De samenwerking met het CWI in Den Haag wordt negatief beoordeeld. Het klopt dat deze samenwerking in aanvang niet vlekkeloos verlopen is, maar dit was inherent aan het feit dat de onderhandelingen over de centrale CWI-locatie voor nieuwkomers langer hebben geduurd dan voorzien, als gevolg van allerlei interne ontwikkelingen en opstart-problemen bij het CWI. Pas in de tweede helft van 2002 kon met het CWI een start worden gemaakt met de invulling van de concrete, praktische samenwerkingsafspraken. Binnenkort worden deze afspraken

3 3 C formeel vastgelegd in een samenwerkingsprotocol in het kader van de Sluitende Aanpak Nieuwkomers. De samenwerking verloopt inmiddels aanzienlijk beter. De genoemde opstartproblemen hebben de uitvoering van de sluitende aanpak niet geschaad. Behalve deze specifiek voor Den Haag geldende aandachtspunten, wordt in het evaluatierapport nog een aantal algemene aandachtspunten genoemd, voornamelijk gerelateerd aan de wettelijke regelgeving. In G4-verband maakt Den Haag zich hard voor de verbetering van bepaalde randvoorwaarden van de WIN en knelpunten in de uitvoering van de inburgering. Tezamen met de overige grote steden heeft de gemeente Den Haag een duidelijke visie op beleid en uitvoering van de inburgering geformuleerd, als input voor de vaststelling van het nieuwe regeerakkoord. Portfolio Gevraagd is wat precies een portfolio inhoudt, wie het bijhoudt en waarom het alleen een pilot betreft. Een portfolio is een map die inzicht geeft in de ontwikkeling en voortgang van een cursist. Het is een dossier dat gedurende het gehele traject wordt bijgehouden door de deelnemer zelf en wordt aangevuld met informatie over nieuw verworven kennis, ervaringen en competenties. De docent van de deelnemer heeft een schaduwportfolio. Bij doorgeleiding van de deelnemer naar een vervolgtraject of werk is het portfolio belangrijk en doet dienst als een uitgebreid Curriculum Vitae. Ten onrechte is in het Plan Inburgering en Volwasseneneducatie geslopen dat het hier een pilot betreft; alle deelnemers krijgen namelijk een portfolio. Normen en waarden Binnen de Mondriaan onderwijsgroep wordt, met name tijdens de lessen maatschappij-oriëntatie, aandacht besteed aan waarden en normen. Eerst wordt aandacht besteed aan de algemene rechten van de mens en wordt de Nederlandse grondwet behandeld. Van daaruit worden bepaalde geschreven regels besproken, zoals bijvoorbeeld verkeersregels, maar komen ook ongeschreven regels aan bod. Daarbij is aandacht voor bijvoorbeeld basale zaken als groeten, telefoon opnemen, visite, maar ook voor allerlei andere (veelal ook door de inburgeraars zelf ingebrachte) zaken op het gebied van algemeen gangbaar en geaccepteerd gedrag. Docenten Nederlands als Tweede taal In de commissie werd verondersteld dat er een tekort aan docenten Nederlands als Tweede taal zou zijn bij de Mondriaan onderwijsgroep. Dat is niet het geval. Persoonsgebonden Budget Kinderopvang In het plan staat dat om de druk op de formele kinderopvang te verlichten een Persoonsgebonden Budget Kinderopvang is ingevoerd. Tijdens de vergadering bleek er onduidelijkheid te bestaan over de reikwijdte van het systeem. Het Persoonsgebonden budget Kinderopvang zorgt ervoor dat ouders die in de eigen kennissen- of familiekring kunnen regelen dat hun kind wordt opgevangen, een vergoeding krijgen voor de gemaakte kosten van maximaal 2,50 per gevolgd lesuur van het vastgestelde inburgeringsprogramma (en benodigde reistijd), ongeacht het aantal kinderen.

4 4 VAVO In de commissie is gevraagd naar de resultaten van het Voortgezet Algemeen Volwassenen Onderwijs (VAVO). Alvorens op de resultaten in te gaan schets ik u de verschillende mogelijkheden die er zijn binnen het VAVO: - mavo: een opleiding van 1 of 2 jaar - havo: een opleiding van1 of 2 jaar - vwo: een opleiding van 1 jaar - texbo: bij deze deelnemers wordt getwijfeld of zij een mavodiploma kunnen halen. Met behulp van dit traject van 1 jaar kunnen deelnemers doorstromen naar een beroepsopleiding binnen het ROC. Zo wordt uitval voorkomen en kan de deelnemer wennen aan het idee dat het mavo niveau niet haalbaar is. - hexbo: dit is een afgeleide van het texbo en is bedoeld voor doorstroming naar de hogere niveau's van het beroepsonderwijs binnen het ROC. Met ingang van het schooljaar zal het aantal deelnemers lager worden. Dit komt door het wegvallen van de bezemklasdeelnemers die als gevolg van de invoering van de Tweede fase in het VO niet langer in staat waren om hun diploma te behalen. Alsmede door de het wegvallen van de dispensatieregeling voor de 16 en 17 jarigen die 1 januari 2004 vervalt. De positie van het VAVO in relatie tot het Voortgezet Onderwijs is nader onderzocht door een extern deskundige. De notitie "Verkenning raakvlak VO - VAVO" zal u binnenkort worden toegezonden. Het ligt in de bedoeling om voor de zomer hierover een conferentie te organiseren in samenwerking met de VO scholen en het VAVO. De resultaten in 2001 zijn als volgt: geslaagden voor de mavo 59% geslaagden voor de havo 66% geslaagden voor het vwo 68% De percentages van het VAVO van de Mondriaan wijken niet sterk af van het landelijke beeld. De slaagpercentages in het reguliere onderwijs liggen aanmerkelijk hoger dan op het VAVO. Dit is begrijpelijk omdat de doelgroep van het VAVO deelnemers zijn die een tweede kans nemen om alsnog te slagen voor een diploma. Particuliere aanbieders Op de vraag naar gebruikmaking van particuliere aanbieders van educatie kan ik u melden dat momenteel gebruik wordt gemaakt van de Stichting Irfan, de Vrouwenvakschool Nederland Zuid en het Talencentrum. Gedurende het afgelopen jaar is een openbare aanbestedingsprocedure ontwikkeld volgens Europese richtlijnen die is in concept gereed is. Om zicht te krijgen op welke aanbieders er op de markt zijn, wordt in april gestart met een openbare aanbesteding voor de inkoop van educatie. Wachtlijst 17 en 18 jarigen 17 en 18 jarige nieuwkomers kunnen een taaltraject volgen binnen het reguliere voortgezet onderwijs. In het kader van de WIN ( Wet Inburgering Nieuwkomers) is het ook mogelijk dat 17 en 18 jarigen een taaltraject volgen bij de Mondriaan Onderwijsgroep. In de productovereenkomst 2003 met de

5 5 Mondriaan is vastgelegd dat een nieuwkomer binnen 6 weken geplaatst moet worden. Dat geldt ook voor de 17 en 18 jarigen. Dit betekent dat er momenteel geen wachtlijsten zijn voor deze groep. In het jaar 2001 waren ze als volgt vertegenwoordigd: 16 jarigen: 2 deelnemers 17 jarigen: 14 deelnemers 18 jarigen: 93 deelnemers Inburgering door zelfstudie De Wet Inburgering Nieuwkomers verplicht iedere nieuwkomer die de Nederlandse taal niet of onvoldoende beheerst een inburgeringscursus te volgen. De gemeente is bevoegd de nieuwkomer die zelfstandig binnen redelijke termijn in voldoende mate inzicht en vaardigheden zou kunnen verwerven, vrijstelling van het inburgeringsprogramma verzorgd door het ROC te verlenen. De gemeente kan van de betreffende nieuwkomer nog wel eisen dat deze een eindtoets aflegt. Daar waar nodig gebeurt dat. Aanbod hoog- en laagopgeleide nieuwkomers Het aanbod voor hoogopgeleide nieuwkomers gaat beslist niet, zoals bezorgd gevraagd, ten koste van de laagopgeleide nieuwkomers. Ook voor laagopgeleide nieuwkomers zijn er diverse specifiek op deze doelgroep gerichte maatregelen en voorzieningen. Zoals reeds eerder opgemerkt staat maatwerk centraal in de gehele Haagse inburgering. Zo wordt aan analfabete nieuwkomers een extra uitgebreid inburgeringsprogramma aangeboden, waarin aandacht wordt besteed aan alfabetisering. Daarnaast is voor zeer laagopgeleiden een specifiek lesprogramma ontwikkeld dat in overeenstemming is met hun eigen leerniveau, competenties en interesses. In de ontwikkeling van duale trajecten is ook aandacht voor combinaties met lager en ongeschoolde arbeid. De verlengde inburgering kan voor laagopgeleiden een extra duwtje in de rug betekenen naar een vervolgtraject. Verder merk ik op dat de gemeente Den Haag in de vorm van Wijkeducatie al sinds jaar en dag een specifiek aanbod heeft voor laagopgeleide volwassenen die scholing willen volgen. Dit aanbod om de hoek is aangepast aan de eigen situatie en in de eerste plaats gericht op deze doelgroep. Inschakeling zelforganisaties bij werving van de prioritaire groepen oudkomers Eén van de onderdelen van het door de gemeente bij het rijk ingediende Aanvullend meerjarenplan voor de inburgering van oudkomers dat ter kennisneming in mei 2002 aan uw commissie is gezonden, vormt het project Achterban Zelforganisaties. Bij de totstandkoming begin 2002 van dat Aanvullend meerjarenplan hebben diverse zelforganisaties reeds aangegeven de gemeente behulpzaam te willen zijn bij de werving van de doelgroep. De zelforganisaties dienen als vindplaats en als toeleiders van 200 deelnemers uit de prioritaire groepen opvoeders en werklozen. Na de ministeriële goedkeuring van het Aanvullend plan zijn op 25 september 2002 alle organisaties met wie de gemeente een subsidierelatie in het kader van sociale activering heeft, uitgenodigd om van gedachten te wisselen over de daadwerkelijke uitvoering van de wervingsactiviteiten en al datgene wat daarmee samen hangt. Zesenveertig organisaties (incl. DWO s en een 2-tal onderwijsinstellingen) hebben van deze uitnodiging gebruik gemaakt.

6 6 Waarschijnlijk zullen met hulp van deze organisaties de beoogde 200 deelnemers in een traject kunnen worden geplaatst. Educatieve televisie en radio Tenslotte ga ik in op de vragen die zijn gesteld over educatieve radio en televisie. Met ingang van 2 februari worden er op TV-West onder de noemer etv-haaglanden drie programma's uitgezonden, die betrekking hebben op het leren van de Nederlandse taal, het opvoeden van kinderen en het belang van voorlezen. Het betreft hier bestaande programma's waarvoor een uitzendlicentie is aangekocht. De voertaal in deze programma's is Nederlands, zij het dat er enkele fragmenten zijn, waarin in ouders in hun moedertaal geïnterviewd worden en die ondertiteld zijn. Bij de keuze voor de programma's is vooral gezocht naar programma's gericht op taalverwerving en opvoeding, dit in aansluiting op het beleid inzake 0-6 jarigen, brede buurtschool en oudkomers. De educatieve televisie dient als steun in de rug bij het leren van de Nederlandse taal en de kennismaking met de Nederlandse samenleving voor de Hagenaars met een niet-nederlandse achtergrond. Met de uitzendingen willen we drie zaken bevorderen: - het werven van nieuwe deelnemers voor taalcursussen; - het kijken van educatie televisie als 'huiswerk' voor cursisten van taalcursussen; - het kijken van educatieve televisie om de Nederlandse taal vast te houden voor mensen die al eens een cursus gevolgd hebben en die de Nederlandse taal in het dagelijks leven weinig gebruiken. Om te stimuleren dat zoveel mogelijk mensen uit de doelgroep gaan kijken zijn de volgende acties ondernomen: 1. Een forse publiciteitscampagne, bestaande uit S spotjes op TV- west en de migrantenradiozenders in de stad S het verspreiden van de folder via 900 adressen (scholen, godsdienstige instellingen, huisartsen, stadsdeelkantoren, bibliotheken, districtskantoren dienst SZW, Haags Startpunt Nieuwkomers) S folderen op de Haagse markt en de markt aan de Leyweg S verspreiding via: winkeliers, kappers, uitzendbureaus e.a. aan de Paul Krugerlaan en Lorentzplein en omgeving die hiertoe van harte bereid waren. 2. Het benaderen van organisaties in de stad met het verzoek om na te gaan in of zij in hun activiteiten mogelijkheden zien om aansluiting te zoeken bij de educatieve uitzendingen. Dit heeft ertoe geleid dat: S de Mondriaan Onderwijsgroep alle deelnemers in stad en regio al stimuleren te gaan kijken S de Mondriaan Onderwijsgroep bij minimaal vijf lesgroepen de educatieve uitzendingen inpast al huiswerk S een organisatie als OBV de te bezoeken vrouwen stimuleert om te gaan kijken S het Talencentrum ( een particuliere instelling) na gaat of zij educatieve tv kunnen benutten. Regelmatig wordt de vraag gesteld of de doelgroep wel wordt bereikt via TV-West. Achtergrond van deze vraag is meestal het beeld dat allochtone Hagenaars uitsluitend zouden kijken naar zenders uit de herkomstlanden, die worden ontvangen via een schotelantenne. Een aansluiting op de kabel zou - mede vanwege abonnementskosten - ontbreken. Als we kijken naar beschikbaar cijfermateriaal uit de meest

7 7 recente Stadsenquête 2001, wordt TV-West redelijk goed bekeken door migranten in Den Haag. Nadien - per januari is TV-West de uitzendingen in het kader van migrantentelevisie gaan verzorgen. Hoewel hierover geen cijfers voor handen zijn mag aangenomen worden dat migranten hierdoor nog meer interesse in TV-West hebben gekregen. In de eerstvolgende stadsenquête worden wederom vragen opgenomen over kijkgedrag, waarin specifiek naar TV-West zal worden gevraagd. De enquête wordt afgenomen in maart/april Op de website van de Stichting Miramedia wordt sinds december 2001 gepubliceerd over het mediagebruik van allochtonen (zie' Feiten en cijfers '). Hieruit blijkt dat het beeld veel genuanceerder en gevarieerder is. Voor wat betreft de programmering binnen etv-haaglanden wordt gekeken naar aansluiting bij de aan te bieden onderwijstrajecten en bij de vragen en suggesties van migranten en werkers in de stad. Daartoe gaan een responsgroep en een klankbordgroep functioneren. Zeker bij uitbreiding van de zendtijd, kan er meer en gevarieerder geprogrammeerd worden. Ik vertrouw erop met deze brief de vragen van de leden van de Commissie SZWI inzake het Plan Inburgering en Volwassenen Educatie 2003" beantwoord te hebben. De wethouder van Onderwijs, Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Integratie, Pierre Heijnen