Wie vervangt Nerac? L. Delanote en J. Rapol, PCBT D. Callens, POVLT

Transcriptie

1 Interprovinciaal Proefcentrum voor de Biologische Teelt (P.C.B.T.) v.z.w. Coördinatie / afdeling open lucht Ieperseweg RUMBEKE Tel. : 051/ , Fax. : 051/ Afdeling beschutte teelten Karreweg KRUISHOUTEM tel. : 09/ , fax. : 09/ Wie vervangt Nerac? L. Delanote en J. Rapol, PCBT D. Callens, POVLT Nerac (Bejo) is in de biologische wortelteelt veruit het meest geteelde ras. Omwille van problemen bij de vermeerdering (ziektegevoeligheid van de ouderlijnen), komt er van Nerac geen biologisch zaaizaad op de markt. Zijn er rassen waarvan in 2004 wel biologisch zaaizaad beschikbaar wordt die de kwaliteit van Nerac (sortering, machinaal oogstbaar en wasbaar, weinig breukgevoelig, goede bewaarbaarheid, goede smaak,...) evenaren? Met financiële steun van de provincie Vlaams Brabant zaaide PCBT in 2002 een rassencollectie wortelen - type Nantaise - uit. Teeltverloop De proef werd aangelegd bij een biologische wortelteler in Vlaams Brabant. Het proefperceel was zandlemig en had een min of meer normale voedingstoestand (analyse Bodemkundige Dienst). Voor de teelt werd 1500 kg Haspargit/ha (kali-meststof) en 1500 kg borgokal (7% MgO - 53 % zbw) gestrooid als onderhoudsbemesting/bekalking. Half mei werden de ruggen (rugafstand 75 cm) getrokken. Gedurende twee weken lag een vals zaaibed aan. Twaalf rassen waarvan door de zaadhuizen werd gesteld dat mogelijks biologisch zaaizaad beschikbaar zou komen, werden in de proef opgenomen. Als referentie werden Nerac en Narbonne genomen uit het praktijkveld van de teler. Op 30 mei werd gezaaid met een mechanische bandzaaimachine (bandbreedte 7 cm). Er werd gestreefd naar 100 à 120 zaden per lopende meter of 130 à 160 zaden per m². Omwille van de verschillende zaadfracties varieerde de effectief uitgezaaide hoeveelheid van 90 tot 140 zaden per lopende meter. De reële standdichtheid wordt in tabel 1 vermeld. Per ras werd tweemaal één rug van 30 meter gezaaid. Hierdoor zijn de kwantitatieve resultaten eerder indicatief. Het proefperceel werd verzorgd zoals het omringende praktijkperceel conform het lastenboek voor de biologische teelt. De teelt kende een normaal verloop. Op 16 oktober werden alle rassen gerooid met een klembandrooier in cuubkisten. Eind november werden de wortels machinaal gewassen en beoordeeld. Tussentijds werden de wortels in een niet geklimatiseerde loods opgeslagen. Bij het rooien werd per ras een monster genomen voor bewaring in frigo. Deze monsters worden half april beoordeeld. Beoordeling Bij het proefveldbezoek op 2 oktober werd aan de aanwezige telers gevraagd welke criteria van belang zijn voor een biologisch wortelras. Volgende aandachtspunten werden genoteerd : smakelijk, regelmatig van vorm, goed uitzicht, 18 cm lang, geen groene koppen, voldoende loofontwikkeling (onkruidonderdrukking), loof weinig gevoelig voor Alternaria dauci en trekvast (rooibaarheid), weinig breukgevoelig en goed bewaarbaar. De resultaten staan vermeld in tabel 1 en 2. De beoordeling betreffende smaak is gebaseerd op de beoordeling door de aanwezigen op het proefveldbezoek. Gezien de proef niet in 4 herhalingen werd aangelegd en de standdichtheid sterk varieerde, zijn de resultaten indicatief. Ze laten niettemin toe te oordelen in hoeverre de beproefde rassen een vervanger voor Nerac kunnen zijn.

2 JW Roxette (Enza-Vitalis) Goede loofontwikkeling, weinig gevoelig voor Alternaria dauci, zeer fijne sortering, uitval t.g.v. breuk en barsten gemiddeld, goede marktbare opbrengst (diameter 2 tot 4 cm), redelijk goede wortelkwaliteit, 19 cm lang, goede smaak, 105 groeidagen (catalogus). Roxette wordt echter op korte termijn niet in productie gebracht. Negovia (Bejo) Goede loofontwikkeling, gevoelig voor Alternaria dauci, korte (17 cm) en grove wortel, marktbare opbrengst laag door groot aandeel wortels met diameter groter dan 4 cm, relatief veel uitval ten gevolge van breuk, marktbare fractie van goede kwaliteit, goede smaak, 116 groeidagen (catalogus). In 2004 komt normaliter biologisch zaaizaad beschikbaar. Nigel (Bejo) Goede loofontwikkeling, matig gevoelig voor Alternaria dauci, grove wortel, ondanks groot aandeel + 4 cm, toch gemiddelde marktbare opbrengst, breukvast, 18 cm lang, goede wortelkwaliteit, goede smaak. Wordt door Bejo vooral aanbevolen voor de vroege teelt (107 groeidagen). In 2004 komt normaliter biologisch zaaizaad beschikbaar. Nolan (Bejo) Goede loofontwikkeling, matig gevoelig voor Alternaria dauci, korte wortel (16,5 cm) met fijne sortering, breukvast, hoge marktbare opbrengst, goede wortelkwaliteit. Op het proefveldbezoek werd Nolan als het best smakende ras beoordeeld. 117 groeidagen (catalogus). Nolan wordt niet biologisch vermeerderd. Merida (Hild-Nunhems) Redelijke loofontwikkeling, weinig gevoelig voor Alternaria dauci, lange wortel (20 cm) met fijne sortering, relatief veel uitval ten gevolge van breuk, gemiddelde marktbare opbrengst, eerder matige wortelkwaliteit (minder recht en groene kop), redelijk goede smaak. Van Merida is reeds biologisch zaaizaad beschikbaar. Parano (Hild-Nunhems) Goede loofontwikkeling, matig gevoelig voor Alternaria dauci, lange wortel (20 cm) met fijne sortering, breukvast, hoge marktbare opbrengst, eerder matige wortelkwaliteit (krom, groene kop) en matig van smaak. Van Parano is reeds biologisch zaaizaad beschikbaar. Julia (Enza-Vitalis) Goede loofontwikkeling, zeer gevoelig voor Alternaria dauci, lange wortel (20 cm) met heterogene sortering, zeer gevoelig voor breuk, waardoor lage marktbare opbrengst, redelijk goede wortelkwaliteit. Op het proefveldbezoek werd de smaak niet goed bevonden. Van Julia is reeds biologisch zaaizaad beschikbaar. Jeannette (Enza-Vitalis) Goede loofontwikkeling, minder gevoelig voor Alternaria dauci, korte wortel (17,5 cm) met fijne sortering en breukvast, goede marktbare opbrengst, eerder matige wortelkwaliteit (vorm, krom, uitwendige ringen) en matige smaak. Na het wassen gaf Jeannette een iets minder frisse indruk. Van Jeannette is reeds biologisch zaaizaad beschikbaar. Natalja (Syngenta) Kort loof, sterk tegen Alternaria, wortel met gemiddelde lengte (18,5 cm) en zeer fijne sortering, relatief veel uitval door wortelbreuk, lage totale opbrengst mede gevolg van lage standdichtheid, zeer goede wortelkwaliteit, matige smaak. Syngenta heeft beslist om geen biologisch zaaizaad te produceren.

3 Noveno (Bejo) Goede loofontwikkeling, weinig gevoelig voor Alternaria dauci, fijne sortering, uitval t.g.v. breuk en barsten gemiddeld, hoge totale en marktbare opbrengst (diameter 2 tot 4 cm), redelijk goede wortelkwaliteit, 20 cm lang, goede smaak. 115 groeidagen (catalogus). Noveno wordt biologisch vermeerderd. Riga (Rijk Zwaan) Weelderige loofontwikkeling, weinig gevoelig voor Alternaria dauci, matig lange (20 cm) en matig grove wortel, relatief veel uitval ten gevolge van breuk, zeer hoge totale en marktbare opbrengst, eerder matige wortelkwaliteit (vnl. groene kraag), goede smaak. Riga wordt biologisch vermeerderd. Rodelika (Bingenheimer) Rodelika is een biologisch-dynamisch vermeerderd ras, dat door een Duitse coöperatie van boeren-zaadvermeerderaars wordt geproduceerd. Weelderige loofontwikkeling, weinig gevoelig voor Alternaria dauci, lage totale opbrengst maar hoog percentage marktbare wortelen. Rodelika is een conische wortel en komt hierdoor wellicht niet in aanmerking voor de traditionele grootdistributie. Rodelika heeft een redelijk goede smaak. Besluit De kwaliteit van Nerac evenaren en biologisch vermeerderd beschikbaar zijn in Dit zijn de eisen die werden gesteld. Negovia, Noveno, Jeanette en Riga laten in deze collectie een goede tot zeer goede eerste indruk na. Ook Merida en Parano lijken kwalitatief goed, maar zijn wellicht te lang. De resultaten van de bewaarproef moeten deze bevindingen nog vervolledigen. In 2003 legt PCBT een nieuwe rassencollectie aan.

4 Tabel 1 : plantkenmerken, opbrengst en sortering Cultivar Zaadhuis Zaad pl / m² Loof (1) Alternaria Afrijping Sortering naar diameter (kg/ha) Rot (2) Uitval (3) Totaal Marktbaar (4) 27-jun 5-sep 16-okt 16-okt < 2cm 2-3 cm 3-4 cm >4 cm kg/ha kg/ha kg/ha kg/ha % (5) JW 5123 Enza-Vitalis gangbaar , % Negovia Bejo gangbaar , % Nigel Bejo gangbaar , % Nolan Bejo gangbaar 82 7,5 6 4, % Merida Hild-Nunhems bio ,5 4, % Parano Hild-Nunhems bio 64 7, % Julia Enza-Vitalis bio ,7 5, % Jeannette Enza-Vitalis bio ,7 6, % Natalja Syngenta gangbaar , % Noveno Bejo gangbaar , % Riga RZ Rijk-Zwaan gangbaar ,5 6, % Rodelika Bingenheimer bio / BD % Quotering: 1 = beperkt zeer veel vroeg 9 = weelderig geen laat (1) loofontwikkeling (2) wortels met rot ten gevolge van tijdelijke bewaring in schuur (3) uitval : voornamelijk gebarsten en gebroken wortels ten gevolge van rooien en wassen (4) marktbaar = som wortels met diameter tussen 2 en 4 cm (5) verhouding marktbare opbrengst t.o.v. totale opbrengst minus fractie rotte wortelen rotte wortelen zijn gevolg van tijdelijke bewaring in schuur

5 Tabel 2 : wortelkwaliteit Cultivar Uitzicht Kleur Vorm Rechtheid Gladheid Uitwendige Inplanting Groene Gemiddelde Inwendige kwaliteit Smaak (1) ringen loof kraag Lengte Overgang Groen pit-vlees score JW ,8 3,0 6,0 7,0 Negovia ,3 5,0 5,0 6,5 Nigel ,9 4,0 5,0 6,5 Nolan ,4 6,0 8,0 8,0 (sappig) Merida ,3 4,0 6,0 6,0 (hard) Parano ,2 3,0 5,0 5,5 Julia ,3 3,0 6,0 4,5 (flets) Jeannette ,5 6,0 4,0 5,0 Natalja ,5 8,0 7,0 5,0 (neutraal) Noveno ,8 7,0 7,0 6,5 Riga RZ ,6 7,0 5,0 7,0 Rodelika ,7 6,0 8,0 6,0 (hard, droog) Narbonne ,1 6,0 8,0 - Nerac ,8 6,0 8,5 - Quotering: 1 slecht geel conisch krom ruw zeer veel groot zeer veel duidelijk veel zeer slecht 9 goed donkeroranje cylindrisch recht glad geen klein geen niet zichtbaar geen zeer goed (1) smaak : Bij het proefveldbezoek op 2 oktober werden de wortels onder nummer geproefd door de aanwezigen. In onderling overleg werd door de aanwezigen aan de verschillende rassen een vergelijkende score toegekend.