Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid. Bouwplaatsmachinisten. Bouwtechnologie. METEN & UitzETTEN. Invulcursus

Transcriptie

1 Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid Bouwplaatsmachinisten Bouwtechnologie METEN & UitzETTEN Invulcursus

2 2

3 BOUWTECHNOLOGIE Voorwoord Situering Er bestaan al verschillende uitgaven over bouwplaatsmachines, maar de meeste zijn verouderd. Daarom is de vraag naar een modern handboek, waarin ook de nieuwe technieken aan bod komen, enorm groot. Het Modulair handboek Bouwplaatsmachinisten werd geschreven in opdracht van fvb-ffc Constructiv (Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid). De dienst Gemechaniseerde beroepen (MECA) van het fvb vormde het redactieteam. De verschillende boekdelen werden in samenwerking met de opleidingsinstellingen uitgewerkt. Dit handboek werd opgebouwd uit verschillende boekdelen en verder opgesplitst in modules. De structuur en inhoud werden aangepast aan de nieuwe technieken in de bouw- en machinewereld. In het naslagwerk werd tekst zoveel mogelijk afgewisseld met afbeeldingen. Hierdoor krijgt de lezer het leermateriaal meer visueel aangeboden. Om goed aan te sluiten bij de realiteit en de principes van competentieleren, is een praktijkgerichte beschrijving het uitgangspunt van elk onderwerp. De boekdelen bevatten ook praktijkoefeningen. Opleidingsonafhankelijk Het handboek werd zo ontwikkeld dat het voor verschillende doelgroepen toegankelijk is. We streven naar een doorlopende opleiding: zo kan zowel een leerling bouwplaatsmachinist als een werkzoekende in de bouw of een werknemer van een bouwbedrijf dit handboek gebruiken. Een geïntegreerde aanpak Veiligheid, gezondheid en milieu zijn thema s die de redactie hoog in het vaandel draagt. Het is voor een bouwplaatsmachinist uitermate belangrijk dat hij daar de nodige aandacht aan besteedt. Om de toepasbaarheid te optimaliseren werden deze thema s zoveel mogelijk geïntegreerd in het handboek. Robert Vertenueil Voorzitter fvb-ffc Constructiv 3

4 fvb ffc Constructiv, Brussel, 2012 Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing onder eender welke vorm, voorbehouden voor alle landen. N014BM - versie augustus D/2011/1698/34 Contact Voor opmerkingen, vragen en suggesties kun je terecht bij: fvb ffc Constructiv Koningsstraat 132/ Brussel Tel.: Fax: website : fvb.constructiv.be 4

5 BOUWTECHNOLOGIE INHOUDSTAFEL 1. Algemeenheden Begrippen en benamingen Optekenen en verwerken van meetgegevens loodlijnen oprichten en neerlaten Instrumenten en materiaal om rechte hoeken uit te zetten Materiaal Instrumenten methode Dubbel pentagoonprisma rechte lijnen uitzetten en lengtes meten Materiaal voor lengtemetingen Rolmeter vouwmeter Meetbanden Meetpennen Meetwiel Telescopische meetlat Elektro-optische afstandsmeter Rechte lijnen uitzetten Tussenbakenen Vooruitbakenen Achteruitbakenen Zijwaarts invluchten Snijpunt van twee rechten Lengtemetingen Nauwkeurigheid van de metingen Een klein terrein opmeten Terreinwerkzaamheden Oppervlaktebepalingen inplanting van een klein gebouw Brugjes Bouwplanken Cirkelbogen uitzetten Onderdelen van een cirkel Kwartpijlmethode Bogenspiegel gemeenschappelijke kenmerken van topografische toestellen Statief Toestel Waterpastoestel Doel van waterpassen Lasertoestel Algemeen Classificatie van lasertoestellen Soorten lasertoestellen Laser met onzichtbare straal Werken met de ontvanger Laser met zichtbare straal Andere lasers

6 6

7 1. AlgEMEENheden BOUWTECHNOLOGIE 1. Algemeenheden 1.1. Begrippen en benamingen betekent letterlijk plaatsbeschrijving, maar praktisch betekent het of. Het is een werk met als belangrijkste taak opmeten en op een weergeven. Daarnaast moet je als topograaf alle onderdelen van een plan kunnen. Bij topografie zijn de metingen hoofdzakelijk: (of metingen): om de afstand te bepalen; : om de te bepalen of te berekenen; : om de hoek zo nauwkeurig mogelijk af te lezen, moet je rekening houden met de (360 ). Het opmeten van de oppervlakte van een deel van om het achteraf in kaart te brengen, heet. Geodesie is echter veel dan topografie, omdat bij geodesie rekening gehouden wordt met de van. Bij topografie moet je geen rekening houden met de aardkromming, omdat je op relatief werkt. Het oppervlak dat je opmeet, mag niet groter zijn dan x. Bij grotere oppervlakken mag je het terrein niet als (plat) beschouwen, wat de metingen veel ingewikkelder maakt. 7

8 BOUWTECHNOLOGIE 1. AlgEMEENheden 1.2. Optekenen en verwerken van meetgegevens Het is heel belangrijk dat je alle gegevens en noteert. Zo kan je ze ook veel gemakkelijker verwerken. Wie ordelijk werkt, heeft! Als er een schets gemaakt wordt, moeten beschikbaar zijn en teruggevonden kunnen worden als dat nodig is. Om een terrein te brengen moeten een aantal gegevens verzameld worden: het startpeil, het hoogtepeil en de schaal van de kaart. Werk altijd met het juiste en de juiste. Verkeerde keuzes kunnen tot of leiden. Zorg er ook voor dat opgemeten zijn. Hieronder vind je enkele voorbeelden van schaalberekeningen: Afmeting op kaart Schaal Werkelijke afstand 1 cm 1/20 20 cm = 0,20 m 1 cm 1/50 50 cm = 0,50 m 1 cm 1/ cm = 1 m 1 cm 1/ cm = 10 m Afmeting op kaart Schaal Werkelijke afstand 10 cm 1/20 10 cm x 20 = 200 cm = 2 m 2 cm 1/50 2 cm x 50 = 100 cm = 1 m 15 cm 1/ cm x 100 = cm = 15 m 22 cm 1/ cm x = cm = 220 m 8

9 2. LoodlijNEN oprichten en NEErlATEN BOUWTECHNOLOGIE 2. loodlijnen oprichten en neerlaten 2.1. Instrumenten en materiaal om rechte hoeken uit te zetten Materiaal (baakstokken) Jalons zijn stokken van met aan het uiteinde een punt, zodat je ze gemakkelijk in de grond kunt zetten. Ze worden gebruikt om en blijven staan gedurende de dag dat we ze nodig hebben. Ze moeten ook altijd een hebben, want kromme jalons geven aanleiding tot. Verder moeten ze altijd geplaatst worden. Dit wordt gecontroleerd met een. De rood-witte verdeling wordt aangebracht in vakken van. Opgelet Ongebruikte jalons worden geplaatst om te vermijden. 9

10 BOUWTECHNOLOGIE 2. LoodlijNEN oprichten en NEErlATEN Jalonhouder Als het onmogelijk is om de jalons te krijgen, bv. omdat de punten in het vallen of omdat je in een werkt, zet je ze verticaal met een. Een jalonhouder is een met bovenaan een waarin je de jalon kan schuiven. Met deze houder kan je een jalon dus plaatsen. Jalonrichter Een wordt gebruikt om de jalons te plaatsen. Met de richter heb je altijd een zicht op de verticaliteit in. Hij is bevestigd aan het uiteinde van een ribbe van een. Een jalonrichter kan ook een zijn met een inkeping over de. De jalonrichter is voorzien van een doosniveau, een soort waterpas die op dezelfde manier werkt als een. De bel van het doosniveau moet. Opgelet! Zorg er ook voor dat je geen piketten omver rijdt met de graafmachine. 10 Piketten In plaats van kunnen ook piketten geplaatst worden: goed zichtbare met een, die in de grond worden en gedurende kunnen blijven staan. Piketten zijn meestal gemaakt uit, maar soms ook uit. In dat geval wordt de juiste hoogte aangegeven wordt door middel van.

11 2. LoodlijNEN oprichten en NEErlATEN BOUWTECHNOLOGIE Instrumenten Vaak moet je een op een gegeven meetlijn of een loodlijn vanuit een punt op de meetlijn. Een loodlijn richt je op de volgende manier op: Plaats een in de punten en. Richt in een loodlijn op. Plaats op de juiste plaats een jalon in. D? A C B Zo laat je een loodlijn neer: Plaats een jalon in de en. Laat een loodlijn neer vanuit een jalon in (op het ) en bepaal het. Plaats een jalon in. D A C? B 11

12 BOUWTECHNOLOGIE 2. LoodlijNEN oprichten en NEErlATEN methode Een zeer eenvoudige manier om de lengte te berekenen van een zijde van een rechthoekige driehoek is de, waarvoor je alleen en een nodig hebt. De meting is gebaseerd op de, die er op een figuur zo uitziet: Uiteraard kan de methode ook toegepast worden voor. Enkele voorbeelden: Zijde 1 = 9 m en zijde 2 = 12 m. Bereken de lengte van de schuine zijde. Oplossing: zijde 3 = Zijde 1 = 6 m en schuine zijde = 10 m. Bereken de lengte van zijde 2. Oplossing: zijde 2 = Probeer altijd met zo groot mogelijke lengtes te werken! 12

13 2. LoodlijNEN oprichten en NEErlATEN BOUWTECHNOLOGIE Dubbel pentagoonprisma Een dubbel pentagoonprisma wordt gebruikt om. Het is opgebouwd uit twee en wordt op een gemonteerd. Elk prisma bestaat uit een vijfhoek uit, met langs twee zijden een. In vooraanzicht: C A B Hoe plaats je een jalon loodrecht op de meetlijn? Kijk tegelijkertijd. 13

14 BOUWTECHNOLOGIE 2. LoodlijNEN oprichten en NEErlATEN Zo richt je een loodlijn op: D A C B Fout beeld Juist beeld Plaats een jalon in de punten en. Neem een met een valstok en plaats je in, dat op de ligt. Plaats de valstok met een jalonrichter en zet hem vast met een. Geef een teken aan een tweede persoon dat hij een jalon mag plaatsen in. De jalon wordt zo geplaatst dat we in het prisma. Zo laat je een loodlijn neer: D A C B Plaats een in de punten A en B. Plaats een jalon in op het terrein. Neem de in je hand en zorg ervoor dat hij loodrecht hangt. Ga tot je het beeld van de jalons A en B op één lijn ziet in het prisma. Beweeg zonder het beeld te veranderen naar links en naar rechts tot je de jalons allemaal op één lijn ziet in het prisma. 14

15 3. Rechte lijnen UITZETTEN en lengtes METEN BOUWTECHNOLOGIE 3. rechte lijnen uitzetten en lengtes meten Het is erg belangrijk dat je het gebruikt om een lengte op te meten. Daarnaast moet je ook kijken naar de waarop je de lengte zal opmeten. In de meeste gevallen zal je de en afstand opmeten. Op een wordt dan de afstand gemeten om bijvoorbeeld te berekenen hoeveel klinkers er nodig zijn Materiaal voor lengtemetingen Rolmeter vouwmeter Deze meters zijn het best geschikt om te meten. Voor grotere lengtes wordt het gebruik van deze meters afgeraden, omdat het heel moeilijk is om er. Aanduidingen op de meter: lengte van de meter: klasse van de meter: ijkmerkteken: 50 N / 15

16 BOUWTECHNOLOGIE 3. Rechte lijnen UITZETTEN en lengtes METEN Meetbanden Deze meters worden gebruikt om te meten. Er bestaan uitvoeringen van en meter lang. Ze worden gemaakt uit: : nauwkeurigste metingen, maar breekbaar bij knikken en mogelijk : meest uitrekbaar, stevig : stevig, geen roestvorming, niet uitrekbaar De meter is onderverdeeld in lengtes van. De meetband moet zijn bij een bepaalde en een bepaalde. Aandachtspunten bij het gebruik van een rolmeter: Hou de meter bij het meten... Vergeet ook niet dat het altijd het van de meter moet zijn. Controleer dit voor je begint te meten. Meet altijd horizontaal. Op een moet je de meter altijd en houden. Zo meet je. Ga als volgt te werk om de afstand op de figuur hiernaast te meten: meet de lengte op in twee delen: en. Meet de horizontale afstand tussen de door de rolmeter te bewegen en lees de af. Herhaal deze werkwijze tussen de jalons C en B. Tel de twee afstanden daarna op. 16

17 3. Rechte lijnen UITZETTEN en lengtes METEN BOUWTECHNOLOGIE Meetpennen Meetpennen zijn van 4 à 5 mm diameter en met een lengte van. Aan het ene uiteinde zijn ze aangescherpt tot een en aan het andere uiteinde eindigen ze op een. Ze zijn een bij het meten: je kan ermee aanduiden waar je de meetband. Op een terrein kan je hiervoor gebruiken Meetwiel Als je metingen uitvoert met een meetwiel, volg je de van het terrein, waardoor de metingen zijn. Het meetwiel wordt vooral gebruikt voor opmetingen die niet erg moeten zijn. Je kan er lengtes tot mee opmeten. voordelen van een meetwiel: te meten op te meten op te meten (maar niet!) nadelen van een meetwiel: onmogelijk om te meten onmogelijk om te starten en te eindigen tegen een nodig om te proberen op te meten in lijn 17

18 BOUWTECHNOLOGIE 3. Rechte lijnen UITZETTEN en lengtes METEN Telescopische meetlat Dit is een, een nuttig toestel om lengtes tot op te meten. Er is een in ingebouwd, zodat je zowel kan meten. Let wel op hoe je de lat Elektro-optische afstandsmeter Door middel van een of een kan dit toestel lengtes over een zeer nauwkeurig opmeten. Ook bij landmeten wordt het steeds vaker gebruikt om grote lengtes op te meten. Met met een laserstraal kan je ook opmeten. Hiernaast zie je twee voorbeelden van een aflezing op een afstandsmeter met een laserstraal: Aflezing: Maat 18

19 3. rechte lijnen UITZETTEN en lengtes METEN BOUWTECHNOLOGIE 3.2. Rechte lijnen uitzetten Een rechte lijn wordt bepaald door de, op de tekening hieronder aangeduid door de punten en Tussenbakenen Soms moet je een lengte AB verdelen in een, omdat de eindpunten liggen. Als je de lengte AB als één geheel zou opmeten, zouden er ontstaan, omdat je de niet altijd in om te meten. Tussenbakenen doe je zo: De eerste persoon staat ongeveer 3 meter jalon A en geeft aanwijzingen aan de tweede persoon, zodat deze tweede persoon een jalon kan plaatsen. Opgelet: Als er meerdere jalons geplaatst moeten worden, moet eerst de jalon in geplaatst worden en daarna de jalon in. Anders zal de eerste jalon het zicht van de eerste persoon, waardoor het moeilijk wordt om de tweede jalon te plaatsen. Hoe de jalon staat, hoe. Als controle kunnen we kijken. 19

20 BOUWTECHNOLOGIE 3. Rechte lijnen UITZETTEN en lengtes METEN Vooruitbakenen Een lijnstuk AB doe je door. Dit is niet zo nauwkeurig, en je moet er ook met voor zijn. Vooruitbakenen doe je zo: De eerste persoon staat jalon A en geeft aanwijzingen om een jalon te plaatsen in punt C, dus jalon B. Als er nog een jalon deze jalon in punt C geplaatst moet worden, gaat de eerste persoon jalon B staan. Hij geeft de tweede persoon aanwijzingen om een jalon in punt D te plaatsen. Zo wordt er gewerkt, vandaar de naam. Als controle kunnen we deze werkwijze herhalen vanuit de Achteruitbakenen Een andere manier om een lijnstuk AB te verlengen, is. Deze methode is dan vooruitbakenen en er is maar voor nodig. Er is wel iets meer tijd voor nodig dan voor vooruitbakenen. Achteruitbakenen doe je zo: Plaats een voor je, in punt, in de lijn AB. Schuif voor de volgende jalon verder en zet de jalon in, in dezelfde lijn als. zo werk je verder. 20

21 3. Rechte lijnen UITZETTEN en lengtes METEN BOUWTECHNOLOGIE Zijwaarts invluchten Soms is het niet mogelijk om nog bijkomende jalons te plaatsen. Normaal gebeurt dit door middel van, maar als de 2 punten A en B bijvoorbeeld zijn, is dat niet mogelijk. Je kan immers staan. In zulke gevallen moet je. Zijwaarts invluchten doe je zo: Plaats een willekeurige aan de kant van jalon B en een aan de kant van jalon A. Plaats een nieuwe jalon c tussen A en d (d.m.v. ). Kijk vanuit c naar punt B en verplaats. Kijk vanuit d naar punt A en verplaats. Ga hiermee verder tot de jalons A, C, D en B. Opmerkingen: Om deze meting zo snel mogelijk uit te voeren, moet je jalons C en D ongeveer en jalon D langs de kant plaatsen. Deze methode kan ook toegepast worden om een rechte lijn voor te stellen tussen twee punten A en B waartussen een in de vorm van een of een ligt. 21

22 BOUWTECHNOLOGIE 3. Rechte lijnen UITZETTEN en lengtes METEN Voorbeeld: zijlings invluchten over een dijk of een talud Opmerkingen: Om deze meting zo snel mogelijk uit te voeren, moet je jalons C en D ongeveer en jalon D langs de kant plaatsen. Deze methode kan ook toegepast worden om een rechte lijn voor te stellen tussen twee punten A en B waartussen een in de vorm van een of een ligt Snijpunt van twee rechten Het snijpunt van twee rechten kan je het best met bepalen. Hierbij staan twee personen telkens van een rechte, hier, en geven ze de derde persoon, die staat, aanwijzingen om voor de beide rechten. Ook als je alleen of met zijn tweeën bent, kan je eenvoudig het snijpunt van twee rechten zoeken. Hiervoor moet je iedere lijn verlengen. Vervolgens zie je vanuit het midden, waardoor je het snijpunt gemakkelijker kan bepalen. 22

23 3. Rechte lijnen UITZETTEN en lengtes METEN BOUWTECHNOLOGIE 3.3. Lengtemetingen Bij metingen in een doen zich meestal geen problemen voor. Het enige mogelijke probleem is dat de meetband is om de afstand te meten. In dat geval moet je gebruiken en goed in de gaten houden hoeveel je in hebt en hoeveel pennen je nog overhebt. Voorbeeld: Metingen in een Er kan ook een in de weg staan voor de lengtemeting. Voorbeeld 1: Er ligt een tussen de punten A en D. Wat is de lengte A-D? B1 C1 A B C D B2 C2 Richt op in de punten B en C. Zo verkrijg je de lijnen en. Deze lijnen bevinden zich de vijver en kunnen dus gemeten worden. Voor de lengte van B-C neem je het van B1-C1 en B2-C2. Vervolgens meet je de lengtes en. Totale lengte A-D = 23

24 BOUWTECHNOLOGIE 3. Rechte lijnen UITZETTEN en lengtes METEN Voorbeeld 2: Er staat een huis in de weg. A B C Vanuit punt A laat je een loodlijn neer op lijn B. Zo vind je. Meet de lengtes en. Vervolgens kan je met de de lengte A-B berekenen. Voorbeeld 3: Er bevindt zich een rivier tussen de punten A en B. A B D C E Verleng de tot in punt C, waar je een opricht tot in. Richt ook een op in punt B. Het snijpunt van deze loodlijn met de andere lijn is. Zowel driehoek als driehoek zijn. 24 AB BD ---- = BC CE - BD

25 3. Rechte lijnen UITZETTEN en lengtes METEN BOUWTECHNOLOGIE 3.4. Nauwkeurigheid van de metingen Niet iedere meting moet met uitgevoerd worden. Wel is het bij iedere meting nodig dat: de jalons (jalonrichter); de meetband is; de meetband ; het beginpunt van de meetband overeenkomt met het. We moeten ook een inbouwen bij iedere meting door altijd te meten. Over een afstand van mag het verschil in lengte niet meer dan bedragen. 25

26 26

27 4. Een klein terrein opmeten BOUWTECHNOLOGIE 4. Een klein terrein opmeten Je kan een terrein opmeten om de ervan te kennen en/of om de ( ) ervan te bepalen. Achteraf kan dan een worden getekend, waarop het ontwerp gemaakt kan worden. Later moet dat ontwerp worden uitgezet Terreinwerkzaamheden Voor je een terrein opmeet, moet je eerst de opmeten. Op die manier ken je de van het terrein en kun je die afmetingen gebruiken. Omtrek = 15 m + 20 m + 25 m + 20 m = 80 m Zoals de figuren hiernaast duidelijk maken, volstaat het meestal niet om alleen de op te meten. Daarna meet je de op. Zo verkrijg je. Als de diagonalen hebben, weet je dat het terrein heeft. Omtrek = 18 m + 20 m + 26 m + 16 m = 80 m Bij terreinen met een grillige vorm moet je elk punt opmeten door middel van een. Laat daarna vanuit ieder hoekpunt van het terrein een neer op deze. Zo verkrijg je twee afmetingen: één afmeting en één. Je mag kiezen waar je een meetlijn neemt, maar de lijn moet zijn of over het hele terrein lopen. Zo kunnen zo veel mogelijk punten neergelaten worden op de meetlijn. 27

28 BOUWTECHNOLOGIE 4. Een klein terrein opmeten Voorbeeld: Berekening: vastleggen van de coördinaten van de hoekpunten Punt 1: Punt 2: Punt 3: Punt 4: Punt 5: 28

29 4. Een klein terrein opmeten BOUWTECHNOLOGIE 4.2. Oppervlaktebepalingen Als je het terrein opgemeten hebt, moet je de nodige gegevens hebben om de te berekenen. Verdeel het terrein in, waarvan je de oppervlakte kunt berekenen met formules. Tel de oppervlaktes samen om de te kennen. Een korte opfrissing van de formules van deze figuren: z vierkant: oppervlakte = z h rechthoek: oppervlakte = b b h trapezium: oppervlakte = B h driehoek: oppervlakte = b D cirkel: oppervlakte = 29

30 BOUWTECHNOLOGIE 4. Een klein terrein opmeten Voor de figuur uit oefening 1 krijgen we de volgende resultaten: Oppervlakte 1: Oppervlakte 2 : Oppervlakte 3: Oppervlakte 4: Oppervlakte 5: Totale oppervlakte = Oefening 2 Opp. 1 = Opp. 2 = Opp. 3 = Opp. 4 = Opp. 5 = Opp. 6 = Opp. 7 = Totale oppervlakte = 30

31 4. Een klein terrein opmeten BOUWTECHNOLOGIE Oefening 3 Opp 1 = Opp 2 = Opp 3 = Opp 4 = Opp 5 = Opp 6 = Totale oppervlakte = Oefening 4 Opp. 1 = Opp. 2 = Opp. 3 = Opp. 4 = Opp. 5 = Opp. 6 = Opp. 7 = Totale oppervlakte = 31

32 BOUWTECHNOLOGIE 4. Een klein terrein opmeten Oefening 5 (-) = oppervlakte aftrekken van de totale oppervlakte; ligt buiten de figuur Opp. 1 = (-) Opp. 2 = Opp. 3 = Opp. 4 = (-) Opp. 5 = (-) Opp. 6 = Opp. 7 = Opp. 8 = Opp. 9 = Opp. 10 = Totale oppervlakte = 32

33 5. Inplanting VAN EEN klein gebouw BOUWTECHNOLOGIE 5. Inplanting van een klein gebouw Als je een gebouw op het terrein moet, ga je omgekeerd te werk. Richt op en gebruik de diagonalen als ( ). Om een gebouw te kunnen uitzetten op het terrein, is het heel belangrijk dat je weet waar je mag. Hieronder zie je een voorbeeld van een, een plan waarop het. Op het plan staan een aantal belangrijke lijnen vanaf waar de afmetingen gegeven zijn: (scheidingslijn): de lijn tussen (stukken bouwgrond). Deze grens wordt meestal aangeduid door met bovenaan een of een. (.) : de scheidingslijn tussen en eigendom. : de lijn op het perceel vanaf waar je (wettelijk) mag. Tussen de rooilijn en de bouwlijn bevindt zich de. Het is ten strengste verboden om te. : een muur die eigendom is van. Deze muur wordt zo gemetseld dat het samenvalt met de perceelgrens. Ze wordt meestal opgetrokken in, dus de muurbreedte is. Wanneer een buur een muur wil die geen gemene muur is, moet er een gebeuren. Prijs van een muur = 33

34 BOUWTECHNOLOGIE 5. Inplanting VAN EEN klein gebouw Als alle punten op het terrein zijn uitgezet met of, moeten deze punten vervangen worden door. Daarvoor bestaan twee mogelijkheden: 5.1. Brugjes Op de bovenste plank worden meestal twee afmetingen aangeduid: de en de. De afmetingen worden aangeduid met, waarop gespannen worden om zo de te kunnen uitgraven. Op het terrein worden de afmetingen gemaakt met. We kunnen de brugjes tekenen bij het hiernaast afgebeelde perceel. De brugjes worden buiten het gebouw geplaatst, zodat ze niet in de weg staan bij het uitvoeren van de werkzaamheden. Teken het aantal brugjes dat je nodig hebt om het gebouw uit te zetten op de volgende figuur. Welk ander materiaal heb je nog nodig? 34

35 5. Inplanting VAN EEN klein gebouw BOUWTECHNOLOGIE 5.2. Bouwplanken Bij deze methode worden in de grond geslagen en verbonden door. Op die bouwplanken kan je met aanduiden die nodig zijn. De bouwplanken worden allemaal op geslagen, meestal boven het vloerpas. Deze manier heeft één groot nadeel: en het is dus om de bouwput te bereiken. Om dit te vermijden, kan je een of. 35

36 36

37 6. Cirkelbogen UITZETTEN BOUWTECHNOLOGIE 6. Cirkelbogen uitzetten Bij het uitzetten van een cirkelboog is het de bedoeling om een zichtbaar te maken. In de wegenbouw is dit een cirkel met een. Daarom is uitzetten met een en een hier geen goede oplossing. Anders loopt de cirkelboog altijd verder in (wegen). Er moet een zijn van het rechte deel naar de cirkelboog! In de topografie worden een tweetal methodes gebruikt om cirkelbogen uit te zetten: de en de Onderdelen van een cirkel : gebogen lijn : afstand tussen het middelpunt en de : afstand tussen de en het 37

38 BOUWTECHNOLOGIE 6. Cirkelbogen UITZETTEN 6.2. Kwartpijlmethode Opgelet Deze methode kan je enkel gebruiken bij een! Werkwijze: Zet de jalon in A en B. Deze punten zijn de van de en het. Bepaal het van de koorde M. Meet de pijl op ( ) of zet hem uit ( ). Zet de nieuwe pijl uit op de nieuwe koorde:. Zet de nieuwe pijl uit op de nieuwe koorde: A-D en D-C ; C-E en E-B. Benodigdheden: 38

39 6. Cirkelbogen UITZETTEN BOUWTECHNOLOGIE 6.3. Bogenspiegel Opgelet Als je de hoek ingesteld hebt met de bochtenspiegel, mag je NIET meer aan de spiegel draaien bij het. Om een bocht uit te zetten kan je ook een of gebruiken. Dat is een toestel dat lijkt op een en dat ook op een gemonteerd wordt. Werkwijze: 1. Stel de juiste hoek in. Plaats de bochtenspiegel in. Plaats. Richt de spiegels zo dat je in de spiegels op ziet staan. 2. Zet de bocht uit. Neem de bochtenspiegel weg en. Beweeg volgens de straal tot je de beelden van op ziet. Zet de valstok neer.. Benodigdheden: Voor andere methodes om cirkelbogen uit te zetten verwijzen we naar de reeks Planlezen de straat van het fvb. 39

40 40

41 7. Gemeenschappelijke kenmerken VAN topografische toestellen BOUWTECHNOLOGIE 7. gemeenschappelijke kenmerken van topografische toestellen kunnen met verschillende toestellen gemeten worden. Deze toestellen vertonen allemaal een aantal, die hieronder aan bod komen Statief Elk toestel moet op een geplaatst worden, een soort van met. Onderaan de benen van het statief zit een. Deze punt wordt geduwd of geplaatst. Als je op een gladde vloer werkt, kan je een grote houten driehoek gebruiken om het statief op te plaatsen. Opgelet: Kijk altijd of de zijn voor je een statief vastneemt. Zo kun je al een aantal ongevallen vermijden. Zorg er ook voor dat de zijn wanneer je een statief opbergt. Zorg dat het statief altijd opgesteld wordt, zodat het toestel later minder kans heeft. Wanneer je het statief opstelt, moet je de horizontaal ( ) opstellen. Daardoor moet het toestel later worden. 41

42 BOUWTECHNOLOGIE 7. gemeenschappelijke kenmerken VAN topografische toestellen De hoogte van het statief hangt af van de van het toestel. Deze hoogte voortdurend, ze is nooit twee dagen na elkaar. Als je de hoogte twee dagen na elkaar dezelfde wilt houden, moet je een gebruiken. Door middel van een onderverdeling op de kan je het toestel opnieuw op brengen. Zorg er bij voor dat de hoogte is als de hoogte van een gelijkaardige laser op de werf ernaast. Hiernaast zie je de. Om te vermijden dat het toestel bij het meten, moet je de poten stevig in de grond duwen Toestel 42 Elk toestel wordt op het statief vastgezet met een. Hou het toestel vast tot het met een bout vastgezet is! Om het toestel te kunnen vastschroeven kan je het. Zo kan je zien terwijl je hem vastschroeft. Onderaan op het toestel zitten drie of. Deze schroeven dienen om het toestel te zetten, zodat je naar het kan kijken. Dat is handig voor de regeling van het toestel. Door aan de schroeven te draaien, kan je de ( ). Een goed lasertoestel werkt niet als de bel van het doosniveau niet inspeelt. De gebeurt tegenwoordig door een, die het toestel vlak plaatst.

43 8. Waterpastoestel BOUWTECHNOLOGIE 8. Waterpastoestel Een waterpastoestel bestaat uit een. Als je erin kijkt, zie je een aantal lijnen in de vorm van een, de. Met deze lijnen kan je een aflezen. Vooral de is hierbij belangrijk, want hij vormt de. De meetlat die we gebruiken om af te lezen, heeft een verdeling in : elk vakje bestaat uit en verandert de lat van kleur. Voorbeeld: Bovenste aflezing: Middendraad : Onderste aflezing: De afgelezen waarde is dus. Controle: 43

44 BOUWTECHNOLOGIE 8. Waterpastoestel 8.1. Doel van waterpassen Je kan en daaruit het hoogteverschil tussen die twee punten. Zo kom je te weten of een bepaald punt gelegen is dan een ander. Om de hoogte van punt B te bepalen, moet je een aantal hoogtes en de rest. Hoogte (niveau) van punt A: Hoogte van de vizierlijn in punt A: Hoogte van de vizierlijn in punt B: Hoogte van punt B: Het hoogteverschil tussen de punten A en B is dus:. Dit betekent dat punt B ligt dan punt A (vandaar het voor 0,185 m). Hoogte van A Afleeswaarde meetbaak op A Afleeswaarde meetbaak op B Hoogte van B Hoogteverschil + 33,52 m 1,834 m 1,649 m 33,705 m + 0,185 m + 0,000 m 2,333 m 1,821 m + 12,56 m 1,545 m 0,956 m + 22,48 m 1,378 m 2,110 m + 325,25 m 3,963 m 1,269 m ,05 m 2,235 m 2,533 m 44

45 8. waterpastoestel BOUWTECHNOLOGIE Je kan een bepaalde hoogte ook overbrengen naar een : een, een, een lagenmaat vloerpas = niveau of hoogte van de. Deze hoogte wordt meestal gebruikt als en wordt uitgedrukt in m. Dikwijls wordt ze opgemeten op de. Zo kan je ze vergelijken met de hoogte van het. meterpas = niveau met hoogte. Dit is een hoogte van. Deze hoogte kan je gebruiken om niet altijd te moeten zitten wanneer je de hoogte overzet. Werkwijze: Stel je toestel op en lees af bij het gekende punt ter hoogte van de ( ). Kijk naar het en hou de lat zo dat de hoogte dat je hier afleest, is ( ). Trek een streep, zodat je overzet. Opmerkingen: Als er geen referentiehoogte opgegeven is, gebruik je de hoogte van de als. Deze hoogte wordt dan gelijkgesteld aan. Zorg ervoor dat de meetlat staat. Anders lees je hoogtes af. 45

46 46

47 9. LASERtoestel BOUWTECHNOLOGIE 9. Lasertoestel 9.1. Algemeen Tegenwoordig worden steeds meer lasers gebruikt in plaats van. Er zijn een aantal verschillen: Een laser wordt opgesteld. De laserstraal maakt een. Je kijkt niet, het zendt zelf een uit. Dit betekent dat je. Er is wel altijd een nodig. Vergeet de laser dus niet. Vaak wordt het vervangen door een (voor de ruwe regeling) en een compensator (voor de ). Duurdere toestellen zetten zich en zenden geen straal uit als ze niet vlak staan. Er bestaan speciale lasers voor specifieke toepassingen:,,,... 47

48 BOUWTECHNOLOGIE 9. LASERtoestel 9.2. Classificatie van lasertoestellen Opgelet Enkel lasertoestellen van zijn wettelijk toegelaten als werftoestel. Klasse 1 : weinig gevaar voor de ogen Doordat de straal onzichtbaar is, is er geen bescherming tegen nodig. Klasse 2 (vermogen < 1 mw) Niet in de straal staren (oogreflex) biedt voldoende bescherming. Klasse 3A (vermogen < 5 mw) In deze straal mag je niet kijken. Langdurig in de straal kijken veroorzaakt blindheid. Klasse 3B Gevaarlijk voor de ogen (vermogen < 500 mw). Klasse 4 Reëel gevaar voor de ogen en huid 48

49 9. LASERtoestel BOUWTECHNOLOGIE 9.3. Soorten lasertoestellen Diode-I-laser Laser met Diode-II-laser laser met laser laser laser hoeklaser -. - De prijs hangt sterk af van het. Daarbij zijn de volgende elementen belangrijk: het : de afstand waarop het toestel gebruikt kan worden de de het werkbereik van de : goedkopere toestellen hebben de mogelijkheid van de laser om Een hellingslaser is bijvoorbeeld dan een vlakdraaiende laser. 49

50 BOUWTECHNOLOGIE 9. LASERtoestel Laser met onzichtbare straal Lasers met een onzichtbare straal zijn altijd uitgevoerd als : de laserstraal beschrijft altijd een. Bij een hellingslaser staat dit vlak. Sommige hellingslasers kunnen tegelijk instellen ( ), zodat je bv. een weg kan aanleggen met een. Voordelen: De laserstraal is. Er is geen. Nadelen: Omdat de laserstraal is, kan je geen metingen uitvoeren zonder een. Het hulpmiddel dat hierbij nodig is, noemen we een. Het toestel ziet er zo uit: om de gevoeligheid van de ontvanger in te stellen

51 9. LASERtoestel BOUWTECHNOLOGIE regeling: speling van, wordt gebruikt bij erg nauwkeurig werk, om een over te zetten regeling: speling van, wordt gebruikt bij minder nauwkeurig werk, bv. om De ingestelde gevoeligheid staat altijd vermeld op het. Je kan ze altijd veranderen. Verder staan er nog een aantal pijlen op het scherm van de ontvanger. Deze pijlen duiden aan waar de ontvanger zich bevindt. De ontvanger bevindt zich en moet naar beneden verschoven worden. De ontvanger bevindt zich en moet naar boven verschoven worden. De ontvanger bevindt zich hoogte als de laserstraal. De ontvanger bevindt zich hoogte als de laserstraal. Ook een kan aangeven waar de ontvanger zich bevindt. Dit geluid kan worden met knop 2 op de ontvanger. - de ontvanger staat te hoog - de ontvanger staat te laag - de ontvanger staat op de juiste hoogte Opgelet Zorg ervoor dat je geen laser van ontvangt met de ontvanger. Wanneer de laserstraal niet binnen het valt ( of ), zie je! 51

52 BOUWTECHNOLOGIE 9. LASERtoestel Werken met de ontvanger Er bestaan om met de ontvanger te werken: In de vrije hand Bij deze methode zet je passen over op of op ( ). Daarvoor gebruik je de in de ontvanger. Je moet dus ter hoogte van de. Daarna kan je de andere hoogtes. 52

53 9. LASERtoestel BOUWTECHNOLOGIE Met een meetlat Hierbij wordt de ontvanger op een geschroefd, waar je een hebt zoals bij een gewone waterpassing. Om de ontvanger op wordt meestal een gebruikt dat ook in de koffer zit. Dit hulpstuk heeft een om de op de lat af te lezen. Voor metingen met een lasertoestel bestaat er een meetlat, de. Dit is een lat met een. Het eerste gedeelte gebruik je om af te lezen, op het tweede gedeelte kan je de aflezen. De rode kleur betekent dat de lat zich bevindt dan de laserstraal ( ), de andere kleur dat ze zich bevindt ( ). In plaats van een flexilat kan je ook een gebruiken en de hoogtes door middel van een of meten. Als je de ontvanger op een lat vastmaakt, heb je als voordeel dat je op een kan meten, wat niet mogelijk is als je de ontvanger houdt. 53

54 BOUWTECHNOLOGIE 9. LASERtoestel Vast aan een machine Met een ontvanger die vastgemaakt is, kan je als bestuurder. Je maakt de ontvanger vast op een en zet de hoogte op. Daarvoor moet je de in een bepaalde stand plaatsen. Zo kan je verderwerken en de controleren je wil. Er zijn die aangeven of je of werkt, maar het is niet de bedoeling om naar die lichtjes te kijken, ze worden gebruikt als. Opgelet Het lasertoestel moet zo geplaatst zijn dat de altijd ontvangt. De brandende lichtjes kan je gebruiken als je de graafarm plaatst als de positie waarin je de laser hebt. Bij nog betere uitvoeringen kan de ontvanger de machine zelfstandig sturen en moet de bestuurder enkel nog de juiste richting uitrijden (,,, ). 54

55 9. LASERtoestel BOUWTECHNOLOGIE Opmerking: Hellingslasers kunnen een aannemen. Deze toestellen werken dus ook wanneer de ingesteld is. Deze helling kan je, maar de waarin de helling wordt uitgezet, is erg belangrijk. Deze richting wordt aangeduid met een. Het toestel moet dan ook opgesteld worden. Vanaf de opstelling van de laser ( geen helling, < hellingslaser) Laser met zichtbare straal Lasers met een zichtbare straal zijn dan lasers met een straal, maar hebben wel een aantal voordelen en mogelijkheden. We onderscheiden twee types:, bv. lasers met een, bv., 55

56 BOUWTECHNOLOGIE 9. LASERtoestel Interieurlasers Het hoofddoel is om te werken. Doordat de laserstraal zichtbaar is, kan je een straal zien en heb je. Deze lasers worden ook gebruikt bij de. Met de meeste toestellen kan je ook onder werken (zonder ) of een uitlijnen. Dit kan helpen om bv. uit te zetten. Als je de wil aanduiden met dit toestel, moet je het op de van het plafond zetten met die een grote hoogte aankunnen (3,1 m of 4,25 m). Deze statieven kan je ook na elkaar op hoogte zetten, wat met andere statieven niet mogelijk is. Op grote hoogtes kan je het best een gebruiken. 56

57 9. LASERtoestel BOUWTECHNOLOGIE Rioollaser (buizenlaser) Een rioollaser is een laser met een, straal, zonder delen. Het toestel wordt gebruikt om. Deze laser kan dus heel nauwkeurig onder een geplaatst worden (zelfs in of ). We maken natuurlijk ook gebruik van de rechte straal om de van de riolering aan te duiden. Aangezien een rioollaser altijd in een gebruikt wordt, moet hij zijn. Deze laser wordt dus samen met een of gebruikt. Dit wordt in de geplaatst. Er staat een op afgebeeld, waarop de opgevangen wordt. Zo kan je duidelijk zien of de buis te of te ligt en of de nog veranderd moet worden. Telkens wanneer je een andere buis legt, moet je het dus meenemen en in de plaatsen voor controle. Let er wel op dat je het vizierplaatje mooi voor je controleert. De laser wordt meestal opgesteld in een of op verandert. Een is zeker nodig bij dit toestel. Als de straal begint te, weet je dat de helling wordt of dat het toestel is. 57

58 BOUWTECHNOLOGIE 9. LASERtoestel Andere lasers Er bestaan speciale lasers voor vele andere toepassingen in de bouw, bv. hoeklasers. Hieronder zie je enkele voorbeelden. 58

59 NOTITIES BOUWTECHNOLOGIE NOTITIES 59

60 BOUWTECHNOLOGIE NOTITIES NOTITIES 60

61 NOTITIES BOUWTECHNOLOGIE NOTITIES 61

62 BOUWTECHNOLOGIE NOTITIES NOTITIES 62

63 fvb ffc Constructiv Koningsstraat 132/5, 1000 Brussel t f fvb.constructiv.be fvb@constructiv.be fvb ffc Constructiv, Brussel, Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing onder eender welke vorm, voorbehouden voor alle landen 63

64 Modulaire handboeken bouwplaatsmachinisten Bouwtechnologie Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid Bouwplaatsmachinisten Bouwtechnologie METEN & UiTzETTEN Bouwplaatsmachinisten Bouwtechnologie GRONDTECHNIEKEN - BasIs Bouwplaatsmachinisten Bouwtechnologie Grondtechnieken - VerVolmakinG Meten en uitzetten grondtechnieken - basis grondtechnieken - vervolmaking Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid Bouwplaatsmachinisten Bouwplaatsmachinisten Bouwtechnologie bouwtechnieken Bouwtechnologie wegenbouwtechnieken Bouwtechnieken wegenbouwtechnieken Andere boekdelen: Praktijk bouwplaatsmachines Bouwplaatsmachines Motorenleer Toegepaste technieken Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid