Faecaal calprotectine. Eva Lefevre 14 mei 2013

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Faecaal calprotectine. Eva Lefevre 14 mei 2013"

Transcriptie

1 Faecaal calprotectine Eva Lefevre 14 mei 2013

2 Inleiding Faecaal calprotectine Calcium bindend eiwit Afkomstig uit neutrofiele granulocyten Aanwezigheid in faeces is evenredig met mate van neutrofiele migratie richting tr. digestivus Stabiel op kamertemperatuur gedurende 7 dagen CALPRO calprotectin ELISA <50 mcg/g Niet betrouwbaar bij > 100 ml bloedverlies en NSAID s

3 Richtlijn diagnostiek en behandeling van inflammatoire darmziekten bij volwassenen T.a.v. calprotectine gehalte in faeces komt uit de eerste analyses een goed onderscheidend vermogen naar voren t.a.v. IBS en IBD. Initiele studies lieten een goede correlatie zien tussen calprotectine spiegels en de mate van ontsteking bij endoscopie. Daarmee kan de bepaling van fecaal calprotectine behulpzaam zijn bij het differentieren tussen functionele buikklachten en door mucosale ontsteking veroorzaakte klachten.

4 Richtlijn: Diagnostiek en behandeling van het prikkelbaredarmsyndroom (PDS)

5 Rome III criteria 1. Recidiverende buikpijn of ongemakkelijk gevoel in de buik Min. 3 dagen/maand in laatste 3 maanden Min. 6 maanden voor diagnose start klachten 1. + Min. twee van onderstaand Afname klachten na defaecatie Klachten geassocieerd met verandering in def. freq. Klachten geassocieerd met verandering in consistentie van ontlasting

6 Richtlijn IBS

7 Zoekvraag Kan faecaal calprotectine gebruikt worden om IBD uit te sluiten zonder colonoscopie bij lage verdenking hierop?

8 Zoektermen P (Abdominal pain, abdominal discomfort) I Faecaal calprotectine C Colonoscopy O IBD Sensitiviteit, specificiteit RCT, guidelines, clinical controlled trial, meta analyse

9 Search

10 Artikelen 100 artikelen 87 ongeschikt op basis van titel/abstract 2 Spaans, 1 Noors 3 niet beschikbaar 7 geschikt 1 toegevoegd

11 Otten, Vergelijking sneltest met ELISA Inclusie: Gastro-intestinale klachten (o.a. RBV, verandering defaecatiepatroon, opgeblazen buik) Al verwezen voor sigmoido- of coloscopie Exclusie: ijzergebrek, colonchirurgie Uitkomst: totaal IBS 23 IBD 25 overig (geexcludeerd) Diagnostic performance of rapid test for detection of fecal calprotectin and lactoferrin and their ability to discriminate inflammatory from irritabel bowel syndrome, Otten, Clin Chem Lab Med, 2008.

12 Otten, coloscopie, 5 sigmoidoscopie 50 mcg/g Sensitiviteit 95,7% (76,0-99,8%) Specificiteit 86,8% (77,7-92,7%) Niet standaard gekeken naar maagulcus, lactose intolerantie, coeliakie Veel rectaal bloedverlies

13 Limburg, 2000 Inclusie: verwezen voor coloscopie i.v.m. diarree > 4 weken of chronische colitis e.c.i. Exclusie: afwijkende GI X-ray, GI bloeding, GI scopie< 2 weken, epistaxis < 1week, CRC, actieve menstruatie, FAP 100 mcg/g 16 IBD, 81 IBS, 13 overig Sensitiviteit 94% Specificiteit 83% Fecal calprotectin levels predict colorectal inflammation among patients with chronic diarrhea referred for colonoscopy, Limburg, American Journal of Gastroenterology, 2000.

14 Tibble, 2000 Inclusie: Verwezen naar MDL om te differentieren tussen IBS en IBD middels beeldvorming of scopie Min. 2 mnd klachten Exclusie: Intestinale infectie, eerder gediagnosticeerd IBD, co-morbiditeit (m.n. waarbij hoog crp/bse) 150 mg/g A simple method for assessing intestinal inflammation in Crohn'sdisease, Tibble, Gut 2000

15 Tibble, 2000 Allen lab, 148 coloscopie, 57 gastroscopie, ook beeldvorming Totaal 220 M. Crohn 31 IBS 159 Overig 30 Sensitiviteit 100% Specificiteit 97%

16 Schroder, 2007 Academische centra in Duitsland Inclusie: chronische diarree Exclusie: gastro-intestinale bloeding, FAP, scopie< 2 mndn, chronisch NSAID Lab, coeliakie serologie, TFT, FK, H2 ademtest Calprotectine 24 mcg/g Prospective evaluation of fecal neutrophil-derived proteins in identifying intestinal inflammation: combination of parameters does not improve diagnostic accuracy of calprotectin. Schroder. Aliment Paharmacol Ther, 2007.

17 Schroder, 2007 Colonoscopie: 76 IBD 45 IBS 31 Sensitiviteit 93% Specificiteit 100%

18 Schoepfer, 2007 Inclusie: Analyse buikpijn, veranderd def. patroon en/of rectaal bloedverlies Klinische en poliklinische patiënten Exclusie: Colon poliep, CRC, infectieuze of collagene colitis, NSAID Anamnese, l.o., lab, echo abd, ileocolonoscopie, gastroscopie, ROME II criteria, alarm symptomen, coeliakie, infectie, diverticulitis, ischemie Faeces onderzoek (o.a. PhiCal 50 mcg/g), colonoscopie met biopten Accuracy of four fecal assays on the diagnosis of colitis. Schoepfer. Diseases of the colon and rectum, 2007.

19 Schoepfer, 2007 IBD 36 IBS 20 Overige colon ziekte: 18 Infectieuze, ischemische en med. geïnduceerd (NSAID) colitis

20 Schoepfer, 2008 Zelfde opzet als 2007 IBD: 36 M. Crohn, 28 CU IBS: 30 Controle: 42 Gezonde vrijwilligers, geen medicatie, geen scopie verricht Anamnese, l.o., echo abd, lab en faeces: g.a. Discriminating IBD from IBS: comparison of the test performance of fecal markers, blood leukocytes, CRP, and IBD antibodies. Schoepfer, Inflamm Bowel Dis 2008

21 Van Rheenen, 2010 Meta-analyse Verminderd calprotectine bepaling bij mensen met verdenking IBD het aantal onnodige coloscopieen? Prospectieve data collectie Aandachtspunten: Calprotectine > 1 maand colonoscopie met biopten, introductie in ileum Blindering endoscopist Faecal calprotectin for screening of patients with suspected inflammatory bowel disease: diagnostic metaanalysis, van Rheenen, BMJ 2010

22 Van Rheenen, 2010

23 Van Rheenen, 2010

24 Van Rheenen, 2010

25 Smith, 2012 Guidelines for clinical practice Overzichtsartikel Normaal faecaal calprotectine gehalte, geen alarmsymptomen, positieve Rome criteria: Hoge waarschijnlijkheid op non-organische diagnose Verdere endoscopische en radiologische evaluatie kan achterwege blijven Utility of faecal calprotectin analysis in adult inflammatory bowel disease, Smith, World J Gastroenterol, 2012

26 Conclusie Sensitiviteit 93% Specificiteit 96%

Calprotectine bepaling in feces

Calprotectine bepaling in feces Erasmus MC Calprotectine bepaling in feces Synoniem: IBD test, Bühlmann Afname Afname voorkeur: Afname volume: Afname condities: Opslag condities: Verzend condities: Feces in buis met schepje Minimaal

Nadere informatie

Functionele buikklachten

Functionele buikklachten Functionele buikklachten Achtergronden Behandeling Nieuwe medicamenten Discussie Signalen wijzend op somatisch substraat Acute klachten Algemene ziekteverschijnselen (koorts/ hemodynamiek) Ongewenst gewichtsverlies

Nadere informatie

Wat is de waarde van een calprotectinebepaling in de feces bij verdenking op een inflammatoire darmziekte bij kinderen?

Wat is de waarde van een calprotectinebepaling in de feces bij verdenking op een inflammatoire darmziekte bij kinderen? Wat is de waarde van een calprotectinebepaling in de feces bij verdenking op een inflammatoire darmziekte bij kinderen? 240 Femke Nauta, Chris de Kruiff en Angelika Kindermann Drs. F. Nauta, aios Kindergeneeskunde,

Nadere informatie

Met buikpijn naar de huisarts

Met buikpijn naar de huisarts Met buikpijn naar de huisarts Casuïstiek bespreking Dr. Paul Giesen, Huisarts, Radboudumc, Nijmegen Dr. Paul Geutjes, Klinisch chemicus, Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis, Nijmegen Doel 1. De diagnostisch

Nadere informatie

Hilde Vanpoucke WKBWV, 28 september 2010

Hilde Vanpoucke WKBWV, 28 september 2010 Hilde Vanpoucke Calciumbindende eigenschappen + Antimicrobiële werking werd voor het eerst door Fagerhol et al. geïsoleerd uit de cytosolische fractie van polymorfonucleaire cellen en initieel L1 proteine

Nadere informatie

Do s and Don ts in IBD. Arosa Maart 2016 Nascholing Voor Huisartsen Jilling Bergmann, MDL-arts Lieke de Jong, Huisarts

Do s and Don ts in IBD. Arosa Maart 2016 Nascholing Voor Huisartsen Jilling Bergmann, MDL-arts Lieke de Jong, Huisarts Do s and Don ts in IBD Arosa Maart 2016 Nascholing Voor Huisartsen Jilling Bergmann, MDL-arts Lieke de Jong, Huisarts Disclosure Geen belangenverstrengeling Geen relevante relaties met bedrijven Casus

Nadere informatie

Kennislacunes NHG-Standaard Buikpijn bij kinderen

Kennislacunes NHG-Standaard Buikpijn bij kinderen Kennislacunes Buikpijn bij kinderen Kennislacunes 1. Prevalentie prikkelbare darm syndroom bij kinderen met chronische buikpijn (noot 5, 15). 2. Verschil in prognose van kinderen met prikkelbare darm syndroom

Nadere informatie

3 onderwerpen. Irritable bowel syndrome (PDS) vanuit het Patientenperspectief

3 onderwerpen. Irritable bowel syndrome (PDS) vanuit het Patientenperspectief 3 onderwerpen Irritable bowel syndrome (PDS) vanuit het Patientenperspectief 1 IBS in het kort 2 Kennis van IBS patienten over hun aandoening 3 Het patientenperspectief/vooroordelen Carla Flik Klinisch

Nadere informatie

Buikklachten, altijd een opvlamming? Rinze ter Steege, MDL-arts Martini ziekenhuis Groningen IBD dag 22 september 2018

Buikklachten, altijd een opvlamming? Rinze ter Steege, MDL-arts Martini ziekenhuis Groningen IBD dag 22 september 2018 Buikklachten, altijd een opvlamming? Rinze ter Steege, MDL-arts Martini ziekenhuis Groningen IBD dag 22 september 2018 Korte introductie MDL-arts in Martini ziekenhuis sinds 1 september 2016 Gestudeerd

Nadere informatie

Irritable bowel syndrome (PDS) vanuit het Patientenperspectief. 3 onderwerpen. 1 IBS in het kort. 2 Kennis van IBS patienten over hun aandoening

Irritable bowel syndrome (PDS) vanuit het Patientenperspectief. 3 onderwerpen. 1 IBS in het kort. 2 Kennis van IBS patienten over hun aandoening Irritable bowel syndrome (PDS) vanuit het Patientenperspectief Carla Flik Klinisch Psycholoog / Psychotherapeut St. Antonius Ziekenhuis 3 onderwerpen 1 IBS in het kort 2 Kennis van IBS patienten over hun

Nadere informatie

Darmkanker screening zin of onzin? Lisette Saveur, Verpleegkundig specialist MDL-oncologie Antoni van Leeuwenhoek Amsterdam

Darmkanker screening zin of onzin? Lisette Saveur, Verpleegkundig specialist MDL-oncologie Antoni van Leeuwenhoek Amsterdam Darmkanker screening zin of onzin? Lisette Saveur, Verpleegkundig specialist MDL-oncologie Antoni van Leeuwenhoek Amsterdam Agenda Colorectaal carcinoom algemeen Voortraject darmkanker screening Bevolkingsonderzoek

Nadere informatie

M. Crohn en Colitis ulcerosa; verschil en nieuwe ontwikkelingen in behandeling

M. Crohn en Colitis ulcerosa; verschil en nieuwe ontwikkelingen in behandeling M. Crohn en Colitis ulcerosa; verschil en nieuwe ontwikkelingen in behandeling Dr. D. Leemreis, MDL-arts 8 mei 2019 IBD Inflammatory Bowel Disease (IBD)= Inflammatoire darmziekten= Chronische ontsteking

Nadere informatie

CT-Colonografie Virtuele Colonoscopie

CT-Colonografie Virtuele Colonoscopie CT-Colonografie Virtuele Colonoscopie Philip Ardies Medische Beeldvorming AZ Sint-Jozef Malle Wat is CTC Axiale CT opnames in rug- en buikligging 2 dimensionale reconstructies 3 dimensionale reconstructies

Nadere informatie

Functionele buikpijn: en nu..? Herbert van Wering Kinderarts-MDL (WDH nascholing; 18 november 2015)

Functionele buikpijn: en nu..? Herbert van Wering Kinderarts-MDL (WDH nascholing; 18 november 2015) Functionele buikpijn: en nu..? Herbert van Wering Kinderarts-MDL (WDH nascholing; 18 november 2015) Take home Functionele gastro intestinale ziekte (FGID) bij kinderen en adolescenten Pediatrische Rome

Nadere informatie

CAT Critically Appraised Topic. Calprotectine bepaling in faeces voor diagnose en opvolging van inflammatoire darmziekten

CAT Critically Appraised Topic. Calprotectine bepaling in faeces voor diagnose en opvolging van inflammatoire darmziekten CAT Critically Appraised Topic Calprotectine bepaling in faeces voor diagnose en opvolging van inflammatoire darmziekten Author: Delphine Labaere Supervisor: Dr. Annick Smismans Date: 24/04/2012 CLINICAL

Nadere informatie

Transitie in de geneeskunde 6 Handen op 1 buik. Topzorg 2018

Transitie in de geneeskunde 6 Handen op 1 buik. Topzorg 2018 Transitie in de geneeskunde 6 Handen op 1 buik Groot worden met een chronische darmziekte Topzorg 2018 Dr. Elvira George Kinderarts MDL Noordwest Ziekenhuisgroep Alkmaar IBD bij kinderen Kinderen zijn

Nadere informatie

Reeks 12: De eeuwige mens

Reeks 12: De eeuwige mens Reeks 12: De eeuwige mens Hoe proberen we darmkanker in de toekomst te voorkómen Rogier de Ridder MDL-arts, MUMC+ r.de.ridder@mumc.nl Introductie 1. Waarom bevolking onderzoek naar darmkanker 2. Hoe ontstaat

Nadere informatie

Hilde Vanpoucke GAB, 28 juni 2011

Hilde Vanpoucke GAB, 28 juni 2011 Hilde Vanpoucke Calciumbindende eigenschappen + Antimicrobiële werking een groot calcium-en zinkbindend eiwit met een molecuulmassa van 36kD en met antimicrobiële eigenschappen is een heterotrimeer bestaande

Nadere informatie

FECESDONATIE TOEPASSINGSMOGELIJKHEDEN EN UITKOMSTEN 13 OKTOBER

FECESDONATIE TOEPASSINGSMOGELIJKHEDEN EN UITKOMSTEN 13 OKTOBER FECESDONATIE TOEPASSINGSMOGELIJKHEDEN EN UITKOMSTEN 13 OKTOBER 2016 Yvette van Beurden arts onderzoeker VUmc y.vanbeurden@vumc.nl Procedure www.ndfb.nl Geschiedenis van Nood et al 2013 Clostridium difficile

Nadere informatie

Fecaal calprotectine: (pre)- analytiek en toegevoegde waarde in de diagnose en follow-up van IBD

Fecaal calprotectine: (pre)- analytiek en toegevoegde waarde in de diagnose en follow-up van IBD Fecaal calprotectine: (pre)- analytiek en toegevoegde waarde in de diagnose en follow-up van IBD Werkgroep Klinische Biologie West-Vlaanderen 23 januari 2018 Matthijs Oyaert Overzicht Inleiding Inflammatoire

Nadere informatie

Hoe belangrijk is herstel of genezing van het darmslijmvlies (mucosa) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa tijdens de behandeling?

Hoe belangrijk is herstel of genezing van het darmslijmvlies (mucosa) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa tijdens de behandeling? Hoe belangrijk is herstel of genezing van het darmslijmvlies (mucosa) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa tijdens de behandeling? Hoe belangrijk is genezing van het darmslijmvlies voor afname van

Nadere informatie

Studies on inflammatory bowel disease and functional gastrointestinal disorders in children and adults Hoekman, D.R.

Studies on inflammatory bowel disease and functional gastrointestinal disorders in children and adults Hoekman, D.R. UvA-DARE (Digital Academic Repository) Studies on inflammatory bowel disease and functional gastrointestinal disorders in children and adults Hoekman, D.R. Link to publication Citation for published version

Nadere informatie

Buikpijn- een opvlamming? Dr. F.H.J. Wolfhagen, MDL-arts

Buikpijn- een opvlamming? Dr. F.H.J. Wolfhagen, MDL-arts Buikpijn- een opvlamming? Dr. F.H.J. Wolfhagen, MDL-arts 24 november 2018 IBD en buikpijn Pijn is belangrijk als waarschuwing voor mogelijk schadelijke invloeden Veel voorkomende klacht bij IBD Bij colitis

Nadere informatie

Value Set Wijzigingen RIVMSP

Value Set Wijzigingen RIVMSP Value Set Wijzigingen RIVMSP 2016-08-02 Legenda gewijzigd nieuw vs_primaire_afwijking vs_primaire_afwijking 2.16.840.1.113883.2.4.3.36.77.11.14 2016-08-02 draft "2.16.840.1.113883.2.4.3.36.77.5.13" (rivm-codesystem-13)

Nadere informatie

7,7. Werkstuk door een scholier 1769 woorden 9 maart keer beoordeeld

7,7. Werkstuk door een scholier 1769 woorden 9 maart keer beoordeeld Werkstuk door een scholier 1769 woorden 9 maart 2005 7,7 18 keer beoordeeld Vak Biologie Wat is colitis ulcerosa? Colitis ulcerosa is een chronische ontsteking van het slijmvlies van de dikke darm. Colitis

Nadere informatie

Wetenschappelijke studies FODMAP-beperkt dieet

Wetenschappelijke studies FODMAP-beperkt dieet Wetenschappelijke studies FODMAP-beperkt dieet Dr Laurens van der Waaij, MDL-arts Martini Ziekenhuis Groningen 11 april 2014 FODMAP-beperkte dieet Recent een aantal gerandomiseerde studies 68-87% significante

Nadere informatie

Is het ureumgehalte bij een patiënt met hematemesis of melena van diagnostisch belang?

Is het ureumgehalte bij een patiënt met hematemesis of melena van diagnostisch belang? Bloedingen in de tractus digestivus : R. Loffeld Casus 1 U heeft dienst en wordt gebeld door een huisarts: Collega, ik stuur u een man van 75 jaar met hematemesis Wat doet u? Patiënt A: tweemaal bloed

Nadere informatie

K l i n i s c h C h e m i s c h H e m a t o l o g i s c h L a b o r a t o r i u m & T r o m b o s e d i e n s t. KCHLnieuws. Wijziging feces testen

K l i n i s c h C h e m i s c h H e m a t o l o g i s c h L a b o r a t o r i u m & T r o m b o s e d i e n s t. KCHLnieuws. Wijziging feces testen Wijziging -Bloed Inhoudsopgave: januari 2015 -Calprotectine 6 januari feces, 2015 testen; ifobt feces 1 Analyses per 26 januari 2015 verwijderd Lean: PDF s in EMD van 3 Waarom deze test? De immunochemische

Nadere informatie

Prikkelbare darm syndroom. Edinburgh nov 2017 Yasser Alderlieste, MDL-arts Beatrix Ziekenhuis

Prikkelbare darm syndroom. Edinburgh nov 2017 Yasser Alderlieste, MDL-arts Beatrix Ziekenhuis Prikkelbare darm syndroom Edinburgh nov 2017 Yasser Alderlieste, MDL-arts Beatrix Ziekenhuis 1. Over PDS 2. Diagnostiek bij PBS ifobt Faecaal calprotectine 3. Behandeling 4. Nieuwe strategie in BZ: volgens

Nadere informatie

Patient-relevant outcomes of stool testing in pediatric inflammatory bowel disease. Heida, Anke

Patient-relevant outcomes of stool testing in pediatric inflammatory bowel disease. Heida, Anke University of Groningen Patient-relevant outcomes of stool testing in pediatric inflammatory bowel disease. Heida, Anke IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF)

Nadere informatie

Martijn Schrama Kinderarts. Margreet Wessels, kindermdl arts

Martijn Schrama Kinderarts. Margreet Wessels, kindermdl arts Martijn Schrama Kinderarts Margreet Wessels, kindermdl arts Wat doen we met Jos? Jos 7 jaar Buikpijn sinds begin maart. Aanvankelijk acuut begonnen met koorts en verdenking appendicitis, hiervoor gda.

Nadere informatie

Een korte cursus behandeling van Crohn en Colitis voor patiënten met ervaring.

Een korte cursus behandeling van Crohn en Colitis voor patiënten met ervaring. Een korte cursus behandeling van Crohn en Colitis voor patiënten met ervaring. 1. wat is er aan de hand bij uw klachten? 2. wat is uw behandeldoel? Leerdoelen 1. Hoe ontstaat IBD (inflammatory bowel disease)

Nadere informatie

Chronische buikpijn te lijf

Chronische buikpijn te lijf Chronische buikpijn te lijf Een multidisciplinaire avond 15 april 2014 Programma Vier uiteenlopende casus met referaten 2 casus Pauze 1900-1930 2 casus Einde: 2100 1) Voetnoot 2 Casus 1 Vrouw van 34 komt

Nadere informatie

Darmkanker. Ontwikkelingen en onderzoek. Prof dr Hans de Wilt Afdeling Heelkunde Radboud UMC Nijmegen

Darmkanker. Ontwikkelingen en onderzoek. Prof dr Hans de Wilt Afdeling Heelkunde Radboud UMC Nijmegen Darmkanker Ontwikkelingen en onderzoek Prof dr Hans de Wilt Afdeling Heelkunde Radboud UMC Nijmegen Dikkedarmkanker Inleiding Colon Rectum Uitzaaiingen Discussie Dikke darm endel darm Darmkanker +/-15.000

Nadere informatie

Darmklachten? Patiëntenfolder

Darmklachten? Patiëntenfolder Darmklachten? Patiëntenfolder Alle micro-organismen (bacteriën, gisten en schimmels) die zich in het spijsverteringskanaal bevinden, worden samen de darmflora genoemd. De darmflora bestaat voor het grootste

Nadere informatie

Prikkelbare Darm Syndroom

Prikkelbare Darm Syndroom Prikkelbare Darm Syndroom Prikkelbare Darm Syndroom Te behandelen of behelpen? Synoniemen Prikkelbare darm syndroom Irritable bowel syndrome Spastische dikke darm Spastisch colon Definitie Chronische buikpijn

Nadere informatie

Functionele buikpijn bij kinderen. Marleen Jiskoot Walther Tjon A Ten Janneke Stapelbroek

Functionele buikpijn bij kinderen. Marleen Jiskoot Walther Tjon A Ten Janneke Stapelbroek Functionele buikpijn bij kinderen Marleen Jiskoot Walther Tjon A Ten Janneke Stapelbroek Leerdoelen Diagnose functionele buikpijn bij kinderen zeer waarschijnlijk maken met beperkt aanvullend onderzoek.

Nadere informatie

Screening van colonkanker

Screening van colonkanker Screening van colonkanker Waarom en hoe? Dr. Jos Callens, Dr. N. Struyf, Dr. P. Goetstouwers A.Z. Klina Brasschaat 17/11/2010 1 Woord vooraf Screening voor colonkanker is de meest succesvolle kankerscreening

Nadere informatie

Pediatric inflammatory bowel disease: Diagnostics, treatment and psychosocial consequences Hummel, T.Z.

Pediatric inflammatory bowel disease: Diagnostics, treatment and psychosocial consequences Hummel, T.Z. UvA-DARE (Digital Academic Repository) Pediatric inflammatory bowel disease: Diagnostics, treatment and psychosocial consequences Hummel, T.Z. Link to publication Citation for published version (APA):

Nadere informatie

Prikkelbaredarmsyndroom: criteria én klinische blik

Prikkelbaredarmsyndroom: criteria én klinische blik Postprint Version Journal website 1.0 http://www.ntvg.nl/publicatie/prikkelbaredarmsyndroom-criteria-%c3%a9nklinische-blik http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20619055 Pubmed link DOI Prikkelbaredarmsyndroom:

Nadere informatie

Onderbuikklachten. buikklachten

Onderbuikklachten. buikklachten 13 Onderbuikklachten Prof. dr. H.E. van der Horst De moeilijkheidsgraad van diagnostiek bij buikklachten is hoog. Er is geen lichaamsdomein waar de klachten zo variëren en zo weinig specifiek in de richting

Nadere informatie

Nieuwe ESPGHAN richtlijnen bij obstipatie

Nieuwe ESPGHAN richtlijnen bij obstipatie Nieuwe ESPGHAN richtlijnen bij obstipatie Dr. S. Vande Velde Dienst kindergastro-enterologie UZ Gent Prof Dr Van Winckel Prof Dr Van Biervliet Dr De Bruyne 1 Meisje 8 jaar oud Op spoed met mama, al 2 maand

Nadere informatie

Medische Publieksacademie

Medische Publieksacademie Medische Publiekacademie Medisch Centrum Leeuwarden Leeuwarder Courant Dinsdag 20 januari 2015 Welkom! #mclmpa 1 Programma 19:30 Welkom door moderator Hans Willems, redacteur gezondheidszorg Leeuwarder

Nadere informatie

PDS B e l a n g e n v e r e n

PDS B e l a n g e n v e r e n r a b l D e PDS B e l a n g e n v e r e n r m S y n d r o a o m i g e i n g k k i r P De diagnose PDS 2 Het Prikkelbare Darm Syndroom, een functionele aandoening Ziekten met een duidelijke diagnose zijn

Nadere informatie

Maag- darm- leverziekten september 2013 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN

Maag- darm- leverziekten september 2013 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN INTERLINE Maag- darm- leverziekten september 2013 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Inleiding Deze Interline betreft de werkafspraken Maagklachten en Colon- en rectumonderzoek.

Nadere informatie

Ge-FOBT: stront aan de knikker?

Ge-FOBT: stront aan de knikker? Ge-FOBT: stront aan de knikker? Alles over dikke darmkanker en het recent gestarte BVO. Ronald Linskens, MDL-arts Darmkanker denk vooruit, kijk achterom Algemene opmerkingen Een van de meest voorkomende

Nadere informatie

Zwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darmen

Zwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darmen Zwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darmen Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Zwangerschap 2 Erfelijkheid 2 Vruchtbaarheid 2 Invloed chronische darmziekte op de zwangerschap

Nadere informatie

Functionele obstipatie: wat te doen? Merit Tabbers Kinderarts MDL EKZ/AMC NKD, Utrecht, 11 sept 2014

Functionele obstipatie: wat te doen? Merit Tabbers Kinderarts MDL EKZ/AMC NKD, Utrecht, 11 sept 2014 Functionele obstipatie: wat te doen? Merit Tabbers Kinderarts MDL EKZ/AMC NKD, Utrecht, 11 sept 2014 Obstipatie Obstipatie is de meest voorkomende gastro-intestinale aandoening op de kinderleeftijd. Naar

Nadere informatie

Samenvatting van de richtlijn erfelijke darmkanker, revisie

Samenvatting van de richtlijn erfelijke darmkanker, revisie Samenvatting van de richtlijn erfelijke darmkanker, revisie WKO 3 sept Uitgangspunt richtlijn Welke aanbevelingen over genetische counseling en diagnostiek, preventie, surveillance, behandeling voor mensen

Nadere informatie

Samenvatting en conclusies

Samenvatting en conclusies Samenvatting en conclusies 8 Chapter 8 74 Samenvatting Hoofdstuk 1 geeft een algemene inleiding op dit proefschrift. De belangrijkste doelen van dit proefschrift waren achtereenvolgens: het beschrijven

Nadere informatie

Bevolkingsonderzoek darmkanker. Jochim Terhaar sive Droste Anneke De Schryver MDL-arts Jeroen Bosch Ziekenhuis

Bevolkingsonderzoek darmkanker. Jochim Terhaar sive Droste Anneke De Schryver MDL-arts Jeroen Bosch Ziekenhuis Bevolkingsonderzoek darmkanker Jochim Terhaar sive Droste Anneke De Schryver MDL-arts Jeroen Bosch Ziekenhuis Inhoud Mogelijkheden BVO - Doel screening - Ratio o.b.v. literatuur - Kwaliteit coloscopie

Nadere informatie

Glucose ademtest. Synoniem: Waterstof ademtest, H 2 ademtest. Deze test wordt afgenomen door een medewerker van het MDL laboratorium.

Glucose ademtest. Synoniem: Waterstof ademtest, H 2 ademtest. Deze test wordt afgenomen door een medewerker van het MDL laboratorium. Glucose ademtest Synoniem: Waterstof ademtest, H 2 ademtest Afname Deze test wordt afgenomen door een medewerker van het MDL laboratorium. Afname voorkeur: Afname condities: Uitademlucht (adem) Patiënt

Nadere informatie

Zwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darm

Zwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darm Zwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darm Inleiding Zwanger worden als je een chronische ontstekingsziekte van de darm (IBD = inflammatory Bowel disease) hebt zoals de ziekte van Crohn

Nadere informatie

Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen

Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen 1. Toelichting op het onderwijsmateriaal 1 Dit onderwijsmateriaal is gebaseerd op de NHG-Standaard M71 van mei 2012 Buikpijn is een veelvoorkomende klacht in de huisartsenpraktijk. Het is ook een moeilijke

Nadere informatie

Lopende studies. Zaterdag 9 september 2017

Lopende studies. Zaterdag 9 september 2017 Lopende studies Zaterdag 9 september 2017 LADI STUDY Lengthening Adalimumab Dosing Interval Adalimumab (Humira) interval verlenging voor patiënten met stabiele ziekte van Crohn Waarom? - Optimale dosering

Nadere informatie

Artritis Psoriatica. Cathelijne Appels 18-9-2013

Artritis Psoriatica. Cathelijne Appels 18-9-2013 Artritis Psoriatica Cathelijne Appels 18-9-2013 Spondylartropathieën Reactieve artritis Artritis Bechterew psoriatica Artritis bij een inflammatoire darmziekte Ongedifferentieerde spondylartropathie Musculoskeletaal

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Kanker van de dikkedarm en endeldarm (darmkanker of colorectaal carcinoom) is een zeer belangrijke doodsoorzaak in de westerse wereld. Jaarlijks worden in Nederland meer dan 12.000

Nadere informatie

Helicobacter pylori in de nieuwe NHG-Standaard Maagklachten wat u er in 2013 van moet weten

Helicobacter pylori in de nieuwe NHG-Standaard Maagklachten wat u er in 2013 van moet weten Helicobacter pylori in de nieuwe NHG-Standaard Maagklachten wat u er in 2013 van moet weten Prof. dr. M.E. Numans, huisarts VUmc Amsterdam/UMC Utrecht > LUMC Inhoud Ontwikkelingen Probleempunten bij maagklachten

Nadere informatie

INHOUD. SHK nascholing Kindergeneeskunde 31 januari 2017

INHOUD. SHK nascholing Kindergeneeskunde 31 januari 2017 INHOUD 1. Defecatieproblemen/definitie obstipatie 2. Benadering patiënt met obstipatie 3. Rol van aanvullende diagnostiek; wie doet wat en wanneer 4. Behandelingsstappenplan 5. Multidisciplinaire behandeling;

Nadere informatie

VROEGER NU LATER DEZE STUDIE ONDERZOEKT DE BATEN VAN INNOVATIES BIJ MDL ZIEKTEN TERUGKIJKEND NAAR MAAGZWEREN EN VOORUITKIJKEND NAAR DARMKANKER

VROEGER NU LATER DEZE STUDIE ONDERZOEKT DE BATEN VAN INNOVATIES BIJ MDL ZIEKTEN TERUGKIJKEND NAAR MAAGZWEREN EN VOORUITKIJKEND NAAR DARMKANKER DEZE STUDIE ONDERZOEKT DE BATEN VAN INNOVATIES BIJ MDL ZIEKTEN TERUGKIJKEND NAAR MAAGZWEREN EN VOORUITKIJKEND NAAR DARMKANKER FOCUS OP BATEN VAN INNOVATIES KAN HELPEN BIJ BESLISSING DARMKANKERSCREENING

Nadere informatie

Vroege detectie van naadlekkage. Marcel den Dulk 25 juni 2013

Vroege detectie van naadlekkage. Marcel den Dulk 25 juni 2013 Vroege detectie van naadlekkage Marcel den Dulk 25 juni 2013 Take home message Naadlekkage is een gevreesde complicatie geassocieerd met hoge morbiditeit en mortaliteit Leakage scores resulteren in gereduceerde

Nadere informatie

Colonischemie na ruptuur van aneurysma aorta abdominalis (RAAA) 29-8-2014 Christopher Geven, co-assistent IC/MC

Colonischemie na ruptuur van aneurysma aorta abdominalis (RAAA) 29-8-2014 Christopher Geven, co-assistent IC/MC Colonischemie na ruptuur van aneurysma aorta abdominalis (RAAA) 29-8-2014 Christopher Geven, co-assistent IC/MC Casus: Man 74 Relevante voorgeschiedenis Hypertensie Hypercholesterolemie 2014: AAA diameter

Nadere informatie

Nutritionele preventie en management bij prikkelbare darm syndroom, constipatie en diverticulose

Nutritionele preventie en management bij prikkelbare darm syndroom, constipatie en diverticulose Nutritionele preventie en management bij prikkelbare darm syndroom, constipatie en diverticulose Stijn Vanden branden OLV Aalst Prikkelbare Darm Syndroom Definitie Pathofysiologie Dieetmaatregelen Restrictiedieet

Nadere informatie

Behandeling van een trigger finger. Loes van Boxmeer & Emma Wassenaar

Behandeling van een trigger finger. Loes van Boxmeer & Emma Wassenaar Behandeling van een trigger finger Loes van Boxmeer & Emma Wassenaar Overzicht Inleiding PICO Zoekstrategie & Flowchart Artikelen Chirurgie Anatomie Open vs percutaan Conclusie Inleiding Klinische symptomen

Nadere informatie

buikklachten: Is de aardappel in discrediet? Prof. Dr. Ben Witteman, MDL-arts, Ziekenhuis Gelderse Vallei, Ede Wageningen Universiteit

buikklachten: Is de aardappel in discrediet? Prof. Dr. Ben Witteman, MDL-arts, Ziekenhuis Gelderse Vallei, Ede Wageningen Universiteit buikklachten: Is de aardappel in discrediet? Prof. Dr. Ben Witteman, MDL-arts, Ziekenhuis Gelderse Vallei, Ede Wageningen Universiteit 2 GEEN DISCLOSURES! Prikkelbaar Darm Syndroom meest voorkomende oorzaak

Nadere informatie

Klinische Dag. 3 oktober 2013 Disclosure belangen spreker. (potentiële) belangenverstrengeling

Klinische Dag. 3 oktober 2013 Disclosure belangen spreker. (potentiële) belangenverstrengeling Klinische Dag 3 oktober 2013 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen Reversibele cardiale betrokkenheid bij multipel myeloom met AL-amyloidose Klinische hematologiedag 2013

Nadere informatie

Datum 31 maart 2017 Betreft Definitief advies als bedoeld in artikel 114 Zorgverzekeringswet

Datum 31 maart 2017 Betreft Definitief advies als bedoeld in artikel 114 Zorgverzekeringswet Oot Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de Geschillencommissie van Stichting Klachten en Geschillen Zorgverzekeringen (SKGZ) T.a.v. mevrouw Postbus 291 3700 AG ZEIST Zorg

Nadere informatie

Citrulline als merker van de intestinale massa en functionaliteit? Dr. Apr. Koen Poesen Ing. Nele Peersman Prof. Dr.

Citrulline als merker van de intestinale massa en functionaliteit? Dr. Apr. Koen Poesen Ing. Nele Peersman Prof. Dr. Citrulline als merker van de intestinale massa en functionaliteit? Dr. Apr. Koen Poesen Ing. Nele Peersman Prof. Dr. Pieter Vermeersch Leuven, 24 april 2012 Inleiding Intestinaal falen Citrulline Rationale

Nadere informatie

SCREENING NAAR COLORECTALE KANKER

SCREENING NAAR COLORECTALE KANKER SCREENING NAAR COLORECTALE KANKER Screenen POEP-SIMPEL? Achtergrond - epidemiologie Aanbeveling Domus Medica Het Vlaams bevolkingsonderzoek Waarom? Epidemiologie Klinische studies Epidemiologie: incidentie

Nadere informatie

Kindergynaecologie: Pijnlijke menstruaties bij adolescenten

Kindergynaecologie: Pijnlijke menstruaties bij adolescenten Kindergynaecologie: Pijnlijke menstruaties bij adolescenten Chantal Staal, huisarts Achtse Barrier Simone Kuppens gynaecoloog CZE Sjors Coppus, gynaecoloog MMC Casus Casus 16 jaar Sinds 1 jaar hevige met

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/33063 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Tan, Melanie Title: Clinical aspects of recurrent venous thromboembolism Issue

Nadere informatie

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Magnetic resonance imaging in Crohn's disease Horsthuis, K. Link to publication

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Magnetic resonance imaging in Crohn's disease Horsthuis, K. Link to publication UvA-DARE (Digital Academic Repository) Magnetic resonance imaging in Crohn's disease Horsthuis, K. Link to publication Citation for published version (APA): Horsthuis, K. (2008). Magnetic resonance imaging

Nadere informatie

Van darmpoliep tot darmkanker:

Van darmpoliep tot darmkanker: Endoscopische Opvolging na poliepen/carcinoom Wetenschappelijke studies beperkt: Richtlijnen voornamelijk gebaseerd op observaties. Sinds screeningsprogramma lopend: toenemend aantal gevorderde adenomen,

Nadere informatie

Plaats van de collageen binding analyse in de VWD diagnostiek?

Plaats van de collageen binding analyse in de VWD diagnostiek? Plaats van de collageen binding analyse in de VWD diagnostiek? Van Aelst Sophie Prof. Dr. M. Jacquemin 08/03/2016 INLEIDING Ziekte van Von Willebrand (VWD) Meest voorkomende erfelijke bloedingsziekte Prevalentie

Nadere informatie

Andrea van der Meulen, MDL-arts

Andrea van der Meulen, MDL-arts Andrea van der Meulen, MDL-arts IBD: Enkele cijfers 80.000 mensen met IBD in Nederland Piek leeftijd diagnose 18-25 jaar + 2.500 per jaar + 300 kinderen < 18 jaar Ontstekingen dunne en dikke darm Niet

Nadere informatie

Fecaal occult bloed testen: money well spent?

Fecaal occult bloed testen: money well spent? Fecaal occult bloed testen: money well spent? Deborah Steensels 20 maart 2012 Supervisie: Apr. P. Vandecandelaere Dr. H. De Beenhouwer Apr. An Boel Dr. K. Van Vaerenbergh Inhoud Inleiding Literatuur FOBT

Nadere informatie

Multidisciplinaire richtlijn Diagnostiek en behandeling van het prikkelbaredarmsyndroom (PDS)

Multidisciplinaire richtlijn Diagnostiek en behandeling van het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) Multidisciplinaire richtlijn Diagnostiek en behandeling van het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) Multidisciplinaire richtlijn Diagnostiek en behandeling van het prikkelbaredarmsyndroom 1 2 Multidisciplinaire

Nadere informatie

Inflammatoire darmontsteking (IBD), maagdarmontsteking bij honden en katten

Inflammatoire darmontsteking (IBD), maagdarmontsteking bij honden en katten Omschrijving Oorzaken Verschijnselen Diagnose Therapie Prognose Omschrijving Inflammatoire (ontsteking) van darmziekten (IBD) is een groep van gastro-intestinale (maagdarm) ziekten waarbij ontstekingen

Nadere informatie

Kinderen met chronische buikpijn

Kinderen met chronische buikpijn Kinderen met chronische buikpijn in 1 e en 2 e lijn Duodagen 2014 Barbara Hanselaar, huisarts Edwin Rietveld/Brenda Koop, kinderartsen Sonja van der Toorn, kinderpsychologe 1 Casus 1-4-2014 Kinderen met

Nadere informatie

Antwoordformulieren open vragen

Antwoordformulieren open vragen Antwoordformulieren open vragen Bloktoets : 5O0 Datum : 9 juli 009 Aanvang : Studentnummer : Studentnaam :. BLOKTOETS STOFWISSELING 5O0 9 juli 009 Sint Radboud. Het uitvragen van de pijnklachten is van

Nadere informatie

Antwoordformulieren open vragen

Antwoordformulieren open vragen Antwoordformulieren open vragen Bloktoets : 5O0 Datum : 8 mei 00 Aanvang : Studentnummer : Studentnaam :. BLOKTOETS STOFWISSELING 5O0 9 mei 009 Sint Radboud. Mark is 8 jaar en heeft al enkele maanden af

Nadere informatie

Post HBO cursus Nederlandse Vereniging van Dietisten 1 oktober 2012. Peter J. Wahab MDL arts Rijnstate Ziekenhuis Arnhem

Post HBO cursus Nederlandse Vereniging van Dietisten 1 oktober 2012. Peter J. Wahab MDL arts Rijnstate Ziekenhuis Arnhem Post HBO cursus Nederlandse Vereniging van Dietisten 1 oktober 2012 Peter J. Wahab MDL arts Rijnstate Ziekenhuis Arnhem Coeliakie is een ziekte die voornamelijk bij kinderen voorkomt. Stellingen Coeliakie

Nadere informatie

Stellingen. Stellingen 2. Post HBO cursus Nederlandse Vereniging van Dietisten 1 oktober 2012

Stellingen. Stellingen 2. Post HBO cursus Nederlandse Vereniging van Dietisten 1 oktober 2012 Tropical Sprue Post HBO cursus Nederlandse Vereniging van Dietisten 1 oktober 2012 Peter J. Wahab MDL arts Rijnstate Ziekenhuis Arnhem Non tropical sprue Gee - Herter s disease Idiopathic Steatorrhea?

Nadere informatie

Laboratoriumdiagnostiek van ANCA: dagelijkse praktijk in Nederland

Laboratoriumdiagnostiek van ANCA: dagelijkse praktijk in Nederland Laboratoriumdiagnostiek van ANCA: dagelijkse praktijk in Nederland Renate van der Molen Medisch Immunoloog Afdeling Laboratoriumgeneeskunde Laboratorium Medische Immunologie Universitair Medisch Centrum

Nadere informatie

Maag Darm Lever. Scholingsavond van gezamenlijke WDH s Breda e.o. & Bergen op Zoom Roosendaal met SHL-Groep. Etten-Leur, 28 augustus 2013

Maag Darm Lever. Scholingsavond van gezamenlijke WDH s Breda e.o. & Bergen op Zoom Roosendaal met SHL-Groep. Etten-Leur, 28 augustus 2013 Maag Darm Lever Scholingsavond van gezamenlijke WDH s Breda e.o. & Bergen op Zoom Roosendaal met SHL-Groep Etten-Leur, 28 augustus 2013 Volgende patiënt! Sonia Jennings, lid Raad van Bestuur SHL-Groep

Nadere informatie

Inflammatoire darmziekten (IBD) bij kinderen

Inflammatoire darmziekten (IBD) bij kinderen De z e richtlijn is tot stand ge kome n op initiatie f van Ne de rlandse Ve re niging voor Kinde rge ne e skunde 20 12-20 19 Richtlijne ndatabase is e e n product onde rste und door he t Ke nnisinstituut

Nadere informatie

Hoofdstuk 1: introductie van het proefschrift

Hoofdstuk 1: introductie van het proefschrift Samenvatting 114 Samenvatting Samenvatting 115 Hoofdstuk 1: introductie van het proefschrift Dit proefschrift beschrijft een aantal studies over patiënten die met maagklachten de huisarts bezoeken. Van

Nadere informatie

Summary Samenvatting. Chapter 9

Summary Samenvatting. Chapter 9 Summary Samenvatting Chapter 9 Chapter 9 Summary In this thesis we describe the clinical spectrum of Enterovirus (EV) and Human Parechovirus (HPeV) infection in children, with the focus on clinical symptoms,

Nadere informatie

Klinische Dag NVvH 2 oktober 2014. Disclosure belangen Anke Bruns. Geen (potentiële) belangenverstrengeling

Klinische Dag NVvH 2 oktober 2014. Disclosure belangen Anke Bruns. Geen (potentiële) belangenverstrengeling Klinische Dag NVvH 2 oktober 2014 Disclosure belangen Anke Bruns Geen (potentiële) belangenverstrengeling Diarree na cord blood transplantatie 2 oktober 2014 Klinische dag NVvH Anke Bruns, Moniek de Witte,

Nadere informatie

Voedingsadvies bij short bowel

Voedingsadvies bij short bowel Afdeling: Onderwerp: Diëtetiek De dunne darm is een belangrijk onderdeel van de spijsvertering. Na een maaltijd komt het voedsel via mond, slokdarm en maag in de dunne darm terecht. In de dunne darm wordt

Nadere informatie

Buikprobleem SEH appendicitis?

Buikprobleem SEH appendicitis? Buikprobleem SEH 08-11-2013 appendicitis? Appendicitis? SEH: 08-11-2013 30 jaar 3 e dag menstruatie Pijn rechts onder in de buik Temp 37 8 Anamnese? Onderzoek? 2 Buikprobleem SEH 08-11-2013 appendicitis?

Nadere informatie

NVKC: Kriebels in de buik Arnhem, 4 Oktober 2018

NVKC: Kriebels in de buik Arnhem, 4 Oktober 2018 enose, het neusje van de zalm op gebied van darmkankerscreening!? NVKC: Kriebels in de buik Arnhem, 4 Oktober 2018 Agenda Achtergrond The enose Company Uitleg Aeonose device Resultaten MDL-studie Business

Nadere informatie

FODMAP- arm dieet. Linda van den Berg Diëtistenpraktijk EETinzicht

FODMAP- arm dieet. Linda van den Berg Diëtistenpraktijk EETinzicht FODMAP- arm dieet Linda van den Berg Diëtistenpraktijk EETinzicht Inhoud 1. Wat zijn FODMAPs? 2. Geschiedenis van het onderzoek naar FODMAPs 3. FODMAP-arm dieet, hoe ziet het eruit? - Eliminatie fase -

Nadere informatie

IBD-team Zorg voor patiënten met de ziekte van Crohn of Colitis Ulcerosa (IBD)

IBD-team Zorg voor patiënten met de ziekte van Crohn of Colitis Ulcerosa (IBD) IBD-team Zorg voor patiënten met de ziekte van Crohn of Colitis Ulcerosa (IBD) Van uw behandelend arts heeft u gehoord dat u de ziekte van Crohn of Colitis Ulcerosa heeft. Dit is een chronische ziekte

Nadere informatie

Kenmerken Overervingspatroon: Autosomaal dominant, penetrantie vrijwel 100% Prevalentie: 1% van alle gevallen van colorectaal carcinoom (CRC)

Kenmerken Overervingspatroon: Autosomaal dominant, penetrantie vrijwel 100% Prevalentie: 1% van alle gevallen van colorectaal carcinoom (CRC) 10. Familiaire Adenomateuze Polyposis (FAP) APC-geassocieerde Adenomateuze Polyposis Richtlijn 2015 Diagnostische criteria Vaststelling van een mutatie in het APC-gen Op klinische gronden kunnen twee typen

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/61044 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Erp, Sanne J.H. van Title: Arthropathies in inflammatory bowel disease : characteristics

Nadere informatie

Bevolkingsonderzoek naar dikke darmkanker: September 2013? Prof. dr. J.B.M.J. Jansen

Bevolkingsonderzoek naar dikke darmkanker: September 2013? Prof. dr. J.B.M.J. Jansen Bevolkingsonderzoek naar dikke darmkanker: September 2013? Prof. dr. J.B.M.J. Jansen INTRODUCTIE 2003: EU adviseert lidstaten te gaan screenen op dikkedarmkanker. 2005: Consensus meeting in Zwolle. Criteria

Nadere informatie

Psychosociale problemen bij jongeren met IBD & HAPPY-IBD

Psychosociale problemen bij jongeren met IBD & HAPPY-IBD Psychosociale problemen bij jongeren met IBD & HAPPY-IBD Gertrude van den Brink, arts onderzoeker kinder MDL Erasmus MC Sophia Prof. J.C. Escher, kinderarts maag-darm-leverziekten CCUVN Familiedag, 20-10-2018

Nadere informatie