Buikklachten, altijd een opvlamming? Rinze ter Steege, MDL-arts Martini ziekenhuis Groningen IBD dag 22 september 2018

Transcriptie

1 Buikklachten, altijd een opvlamming? Rinze ter Steege, MDL-arts Martini ziekenhuis Groningen IBD dag 22 september 2018

2 Korte introductie MDL-arts in Martini ziekenhuis sinds 1 september 2016 Gestudeerd in Groningen Opleiding tot MDL arts in Medisch Spectrum Twente en UMCG Promotie onderzoek naar o.a. inspanningsgebonden maagdarmischemie Gewerkt in MCL Leeuwarden (1 jaar) en UMCG (3 jaar) Aandachtsgebieden: Endoscopie en Inflammatoire Darmziekten

3 IBD zorg in Martini Elke patient heeft 1 vaste arts Regelmatig overleg tussen artsen over de behandeling (vrijwel) alle medicatie beschikbaar 2 artsen met speciale aandacht voor IBD zorg 2 IBD verpleegkundigen

4 Waar gaat het om? IBD= inflammatory bowel disease (dus Crohn, colitis ulcerosa, microscopische colitis) IBS= irritable bowel syndroom= prikkelbare darmsyndroom = spastische darmsyndroom Klachten? IBD=> ontsteking => (extra) ontstekingsremmende medicatie IBS=> geen ontsteking => geen (extra) ontstekingsremmende medicatie

5 Op een rijtje IBD mensen hebben het nieuwe patienten per jaar - Crohn: vaak 15-30e jaar, vrouwen>mannen - Colitis: mannen>vrouwen, 15-40jr en 60-70jr (mannen) IBS % van de Nederlanders heeft het - 2x vaker vrouwen dan mannen - Kan al op jonge leeftijd ontstaan - Darmen NIET beschadigd

6 Irritable bowel syndroom A: In de afgelopen 6 maanden minstens 3 maanden 1 dag per week buikpijn én B: (2 van de 3 criteria moeten aanwezig zijn) De pijn hangt samen met de ontlasting: de pijn verbetert/verergert voor/tijdens/na de ontlasting; Sinds het begin van de pijn is het patroon van de ontlasting veranderd: vaker en/of minder vaak ontlasting; Sinds het begin van de pijn is de stevigheid van de ontlasting veranderd: dunner en/of harder. C: Er zijn geen alarmsymptomen

7 IBS vs IBD IBS - Geen bloedafwijkingen. - Geen afwijkingen bij endoscopie - Huisarts kan zelf de diagnose stellen - Behandeling hoeft niet in ziekenhuis IBD - Vaak afwijkingen in bloed/ontlasting - Wel afwijkingen bij endoscopie of MRI/CT scan - Diagnose door specialist - Vaak begeleiding door specialist nodig

8 Veel verschillen dus.

9 Maar

10 Toch lastiger dan gedacht IBS blijkt toch IBD - Lange duur tot diagnose - Langer klachten voor patient - Mogelijk ongunstig want behandeling van IBD (te) laat gestart => ik had zo lang klachten, ik heb gezegd dat het niet klopte

11 Maar nu de kant van de (huis)arts 10-15% van de Nederlanders heeft IBS (+/ mensen) Nederlanders hebben IBD => IBS komt 20 keer vaker voor dan IBD

12 Kunnen IBD patienten ook IBS hebben? Nederlanders: 10-15% heeft IBS IBD patienten met rustige ziekte: 35% heeft IBS klachten IBD patienten met actieve ziekte: 45% heeft IBS klachten Colitis patienten : 36% heeft IBS klachten Crohn patienten: 45% heeft IBS klachten

13 IBS klachten bij IBD patienten Komen dus heel vaak voor, ook met rustige ziekte => Klachten van buikpijn, wisselende stoelgang, opluchting na ontlasting hoeft NIET te betekenen dat er een opvlamming is.

14

15 Hoe maak je het onderscheid?

16 Onderscheid maken als patient IBS klachten: wisselen over de dag, vaak in de loop van de dag erger IBD klachten: wisselt vaker in langere perioden, in de ochtend meestal veel klachten. IBS klachten zelden s nachts ontlasting (wel bij IBD) Voeding kan IBS klachten geven, maar geen opvlamming van IBD uitlokken (denken we ) Je buik als zesde zintuig; vaak herkennen patienten wel wat het is (door schade en schande)

17 Onderscheid maken als arts Kennis over IBD en IBS Vragen stellen om onderscheid te maken. Bloedonderzoek: bij IBD kan er ontsteking in het bloed zijn, bloedarmoede enz. Calprotectin in ontlasting, bij IBS normaal, vaak bij IBD patienten verhoogd Bij grote twijfel en gevolgen voor behandeling => endoscopie

18

19 Calprotectin Ontstekingseiwit in ontlasting Bij IBS patienten eigenlijk altijd laag Bij IBD patienten vaak verhoogd meten bij vastgestelde ontsteking met endoscopie Waarde vervolgen in de tijd Ontlasting opsturen naar lab <5 (?) jaar gewoon een testje thuis doen en via app naar ziekenhuis sturen

20 IBS klachten, IBD rustig, wat niet? Geen reden voor extra onstekingsremmende medicatie Komt veel voor, dus ook veel reclame voor middeltjes die NIET bewezen zijn dat ze helpen

21 IBS klachten, IBD rustig, wat wel? Website bezoeken zoals

22

23 Voeding (1) Sla geen maaltijden over, begin de dag met een goed ontbijt. Verdeel de maaltijden goed over de dag en neem naast de hoofdmaaltijden ook een tussendoortje. Eet kleine porties, schep geen tweede keer op ook al smaakt het u goed. Neem de tijd om te eten. Drink minstens 2 liter per dag, bijvoorbeeld water. Eet gezond volgens de Schijf van Vijf.

24 Voeding (2) vetrijke producten zoals pizza, gefrituurde gerechten; vezelrijke voeding zoals volkoren producten, groente, fruit, aardappelen, noten; neem max 3 stuks fruit per dag; koffie (max 3 kopjes per dag); (zwarte) thee (max 3 koppen per dag); alcohol; suikerrijke dranken zoals frisdrank, vruchtensap, bier, sport- en energiedranken; suikervrije producten gezoet met sorbitol of xylitol bijvoorbeeld kauwgom; kant en klare maaltijden, sauzen, kruidenmengsels; chips, zoutjes; zemelen.

25 Voeding (3) Lage FODMAP dieet - Stoffen die extra vocht aantrekken in darmen en gasproducerend zijn. - -fructanen (o.a. produkten o.b.v tarwe, bepaalde fruit/groente - Lactose (melkeiwit) - Fructose (o.a. appel, meloen) - Polyolen (appel en vruchtensappen, zoetstoffen)

26 Voeding (3)

27 Hoe goed werkt FODMAP bij IBS? 2 van de 3 mensen heeft er baat bij Na 1 jaar volgt 75% het dieet nog deels Als je weet wat klachten geeft, heb je meer controle/grip Dieet volgen met dietiek, het is ingewikkeld en je moet oppassen voor voedingstekorten.

28 Samenvatting Prikkelbare darmklachten en IBD klachten kunnen erg op elkaar lijken. Uw buik en ervaring kan soms moeilijk het onderscheid maken. Uw arts kan dit ook moeilijk, maar heeft tools (lab/ontlasting/endoscopie) IBS klachten goed te behandelen met wetenschappelijk bewezen aanpak

29 Martini Ziekenhuis Groningen Dank voor de aandacht!