Titel protocol ziektebeeld SSRI/SNRI gebruik in zwangerschap Transmuraal verloskundig samenwerkingverband
|
|
- Rosa Goossens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Titel protocol ziektebeeld SSRI/SNRI gebruik in zwangerschap Discipline Transmuraal verloskundig samenwerkingverband Doel/doelstelling Eenduidig beleid bij SSRI/SNRI gebruik in zwangerschap. Achtergrondinformatie Vrouwen hebben een groter risico (1.7 tot 2.7) op het krijgen van een depressie dan mannen. Het geschatte lifetime risico voor depressie voor vrouwen in de vruchtbare leeftijd (15 44 jaar) ligt tussen de 10 % en 25 %. De prevalentie van een matig tot ernstige depressie tijdens de zwangerschap ligt tussen de 6.9 en 20 %, bijna net zo hoog als de lifetime prevalentie voor depressie bij vrouwen. Ondanks deze hoge prevalentie zoeken vrouwen niet altijd adequate hulp. Uit een grote studie onder 3472 zwangere vrouwen bleek 20% hoog te scoren op een depressielijst en slechts 13.8 % werd behandeld in de GGZ. De behandeling van een depressie bestaat uit psychotherapie, medicatie (antidepressiva) en electro convulsieve therapie (ECT). Het is aan de vrouw zelf voor welke behandeling zij kiest, uiteraard in samenspraak met haar behandelaar. In de literatuur wordt vooral gesproken over antidepressiva, terwijl psychotherapie duidelijk onderbelicht blijft. Hoewel uit onderzoek is gebleken dat de effectiviteit van psychotherapie in vergelijking met antidepressiva overeenkomt, is er geen onderzoek bekend bij zwangere vrouwen. Inter-persoonlijke therapie (IPT) bij depressieve zwangeren laat een verbetering van de depressie zien, voorkomt terugval en bevordert sociaal functioneren tot zes maanden postpartum. Indicatie Depressie en zwangerschap(swens) Contraindicatie Diagnostiek en zorgbeleid Preconceptioneel Optimale behandeling van depressie is belangrijk. Bij kinderwens instellen op best onderzochte SSRIs (zie flow kaart) Instellen op de laagst mogelijke dosering in overleg met eigen psychiater, zn ICC psychiatrie. Werking van SSRI/SNRI SSRIs (specifieke serotonine re-uptake inhibitor) remmen specifiek de heropname van serotonine uit de synapsspleet, waardoor de werking van de serotonine wordt verlengd. Serotonine is een neurotransmitter en heeft invloed op de stemming en emoties. Een tekort aan serotonine kan angstgevoelens en futloosheid veroorzaken. SNRIs (serotonine-noradrenaline re-uptake inhibitor) remmen naast de heropname van serotonine ook de heropname van noradrenaline. Daarom worden ze ook wel duale reuptake remmers genoemd. Mirtazapine verhoogt door blokkade van de α2-adrenerge receptoren de afgifte van serotonine en noradrenaline.
2 De farmacokinetiek van de antidepressiva verschilt onderling. Daarnaast kan de farmacokinetiek van een antidepressivum veranderen door de veranderingen van het verdelingsvolume tijdens de zwangerschap. Zie tabel voor farmacokinetische gegevens en doseringen. Bijwerkingen van SSRI/SNRI Verhoogde werking van serotonine - Maag-darmklachten - Hoofdpijn - Agitatie - slapeloosheid Tremoren Zweten Gewichtstoename of afname Bij mirtazapine ook sedatieve bijwerking mede door de antihistaminerge werking. Farmacokinetische gegevens per middel in de daarbij behorende dosering ( bron: Farmacotherapeutisch Kompas 2009) Tmax(uur) T1/2( uur) Dosering (mg) SSRI Paroxetine (Seroxat) Ca dd Fluoxetine (Prozac) dd Sertraline (Zoloft) dd Citolapram (Cipramil) dd Escitalopram (Lexapro) dd Fluvoxamine (Fevarin) dd SNRI Venlafaxine (Efexor) dd α2-adrenerge receptoren blokkade Mirtazapine (Remeron) dd Behandeling en zorgbeleid Het discontinueren van SSRIs tijdens de zwangerschap kan mogelijk gevaarlijk zijn voor de gezondheid van moeder. Er bestaat ook nog een risico dat de zwangere op een ander SSRI niet reageert. Prenataal: Afbouwen SSRI voor zwangerschap olv huisarts of psychiater, of omzetting naar voorkeurmedicatie Seroxat, Zoloft. Zwangerschap: Continueren SSRI/SNRI SSRI gebruik in 1 e lijn - Alleen consult kinderarts prenataal als er een bijkomend probleem is. Bij gebruik medicatie 1 e trimester > indicatie voor geavanceerd echoscopisch onderzoek type I. Partus: (poli)klinische partus Post partum Beleid moeder:
3 Continueren SSRI/SNRI Beleid kind: Consult kinderarts Opname op de kraamafdeling (minimaal 48 uur) 3 x dd Finnegan score bij houden (zie Finnegan score formulier) - Bij uitblijven ontwenningsverschijnselen is verdere diagnostiek en/of bewaking niet nodig. - Bij Finnegan score 4 tot 8 spreekt men van milde ontwenningsverschijnselen. - Bij Finnegan score 8 (ernstige ontwenningsverschijnselen) frequentie van scoren ophogen naar iedere 2 uur. - Indien 2 keer in 2 uur een Finnegan score > 8, indicatie voor behandeling. Indien Finnegan score 4 overleg met kinderarts evt opname op couveuse afdeling Borstvoeding (zie tabel) Kinddosis per middel Absolute kind kinddosis Relatieve kinddosis Concentratie van het geneesmiddel in de melk x de ingenomen hoeveel melk per dag Absolute kind dosis (mg/kg/dag) / maternale dosis (mg/kg/dag) X 100 Relatieve kinddosis per middel (bron RIVM) Relatieve kinddosis (%) Borstvoeding SSRI Fluoxetine (Prozac) afraden Paroxetine (Seroxat) voorkeur Sertaline (Zoloft) 0.2 voorkeur Fluvoxamine (Flevarin) handhaven Citalopram (Cipramil) afwegen SNRI Venlafaxine (Efexor) afwegen Post-klinische activiteiten Risico s en Complicaties Risico van een onbehandelde depressie: Depressieve vrouwen hebben een minder goede zelfzorg, vaak minder eetlust waardoor ze onvoldoende aankomen en deficiënties kunnen ontstaan. Ook is er een groter risico op alcohol en/of drugsgebruik en roken, wat kan resulteren in een kleinere foetale schedelomvang en foetaal alcohol syndroom. Hypofysebijnier-as ontregeling, dit kan leiden tot hogere cortisolspiegels en catecholaminen, waardoor verhoging van cortico releasing factor (CRF) uit de placenta: - Mogelijk vroeggeboorte < 37 weken - Lager geboortegewicht < 2500 gram - Dysmaturiteit < P10 Ook treedt er meer pre-eclampsie op. Depressieve zwangeren ervaren pijn intensiever tijdens de partus: - Meer pijnstilling nodig - Meer kunstverlossingen en sectio caesarea - Meer opnames op de neonatale intensive care
4 Gestoorde moeder-kind interactie: depressieve moeder besteden vaak onvoldoende zorg aan het kind, hun besluitvaardigheid is minder, vaak is er een aandachtsstoornis en trekken zij zich emotioneel terug. Kinderen van depressieve moeders blijken extreem gevoelig voor de emotionele reactie van moeder. Moeders praten minder, spelen minder en beleven het kind als negatief en zij vinden de moedertaken lastig en moeilijk. Het blijkt bij twee maanden minder cognitieve vaardigheden te bezitten en minder sociale interacties aan te gaan. Dit kan leiden tot een onveilige binding die lang kan doorwerken in het latere leven. Korte termijn effect van SSRI/SRNI op de foetus: Er zijn geen aanwijzingen dat SSRIs en SNRIs een duidelijk verhoogd risico hebben op aangeboren afwijkingen in vergelijking met het populatie risico van 2-3 %. De laatste jaren zijn er enige discussies omtrent mogelijke risico s maar hierover zijn momenteel nog geen conclusies te trekken. Ontwenningsverschijnselen en lange termijn gevolgen voor de neonaat: Symptomen doen zich voor op de volgende gebieden: - Centraal zenuwstelsel - Maag-darmstelsel - Autonome zenuwstelsel - ademhaling Veel voorkomende symptomen: - Trillerigheid - Irritatie - Jitteriness (regelmatige tremorachtige bewegingen in reactie op een prikkel, zonder afwijkingen in de oogmotoriek of de ademhaling en te stoppen door flexie van de extremiteiten) - Abnormaal huilen - Gedragsafwijkingen - Afwijkende slaap - Moeizame voeding - Spugen - Hypotonie - Hypertonie - Ademhaling: > 60/min - Verhoogde refelexen Minder vaak voorkomende symptomen: - Lethargie (ziekelijke slaapzucht) - Zwak huilen - Convulsies Er is geen relatie tussen de door moeder gebruikte dosis en de mate ontwenningsverschijnselen. Op langere termijn geen verschil in gedrag- of leerproblemen of IQ tussen kinderen van wie de moeder wel/geen SSRIs hadden gebruikt tijdens de zwangerschap. Gerelateerde documenten Finnegan score lijst GYN-K-PT-215 SSRI/SNRI gebruik in zwangerschap mbt kind. Literatuur/referenties Regio protocol AMC RIVM
5 Flowchart N/SSRI gebruik bij zwangerschap en lactatie Preconceptioneel Zwangerschap Is medicatie nog nodig? (overleg behandelaar) neen N/SSRI-gebruik? Medicatie moet herstart ja Langzaam afbouwen Medicatie compatibel met zwangerschap en borstvoeding? Zwangerschap Advies t.a.v. borstvoeding Voorkeur Fluoxetine, Paroxetine Sertraline Citaprolam Weinig ervaring Venlafaxine Fluvoxamine Mirtazapine Escitalprolam en/of en/of Voorkeur Sertraline Paroxetine Handhaven Fluvoxamine Afwegen Citalopram Venlafaxine Continueren Bel RIVM TIS Ontraden Fluoxetine Bij SSRI-gebruik in laatste trimester of voor preterme geboorte Observatie op de kraamafdeling gedurende 2 dagen (tot 3 op indicatie) 3 maal per etmaal Finneganscore (z.o.z) Bij het uitblijven van ontwenningsverschijndelen is verdere diagnostiek en/of bewaking in principe niet nodig. Indien ontwenningsverschijnselen Score van 4 to 8 (mild) Inbakeren, rust op de kamer Beloop afwachten Score 8 (ernstig) Frequentie van scoren a 2 uur. Indien in 2 uur scoren 8: behandelindicatie met phenobarbital o.a. Overig
6 Protocol GYN-TM-PT-010 wordt ook aan huisartsen aangeboden. Naam document GYN-TM-PT-010 SSRI-SNRI gebruik in zwangerschap Status document/geldig tot vastgesteld Juni 2012 Naam Handtekening en datum Opsteller Stuurgroep augustus 2011 Beheerder M. de Boer augustus 2011 Autorisatie Gynaecoloog: Dr. M. de Boer augustus 2011
Protocol SSRI/SNRI gebruik in de zwangerschap en de behandeling van de
Protocol SSRI/SNRI gebruik in de zwangerschap en de behandeling van de pasgeborene. VSV Refaja Gemaakt op: Auteur: Versie Geldig tot: 01-04-2016 26-03-2014 (herziene versie) Marjon Riksen (gynaecoloog),
Nadere informatieMedisch protocol te gebruiken door verloskundigen, Obstetrieverpleegkundigen en kinderverpleegkundigen, kinderartsen en gynaecologen.
Antidepressiva SSRI gebruik en zwangerschap - obstetrie Toepassingsgebied Medisch protocol te gebruiken door verloskundigen, Obstetrieverpleegkundigen en kinderverpleegkundigen, kinderartsen en gynaecologen.
Nadere informatieSSRI-gebruik tijdens zwangerschap, bevalling en kraambed
SSRI-gebruik tijdens zwangerschap, bevalling en kraambed Documentgebied Groep(en) Autorisatie Beoordelaar(s) Verloskunde Alle partijen aangesloten bij het VSV Nijmegen en omstreken F.Vandenbussche R. Verlaak,
Nadere informatieDe Multidisciplinaire Richtlijn SSRI s tijdens zwangerschap, kraambed en lactatie. Tom Schneider, gynaecoloog Mede namens de Richtlijncommissie
De Multidisciplinaire Richtlijn SSRI s tijdens zwangerschap, kraambed en lactatie Tom Schneider, gynaecoloog Mede namens de Richtlijncommissie Waarom een richtlijn Prevalentie depressie 20%, angststoornissen
Nadere informatieWerkafspraak SSRI in de zwangerschap oktober 2014
Werkafspraak SSRI in de zwangerschap oktober 2014 Doel: Praktische leidraad voor psychiaters, verloskundigen, gynaecologen, kinderartsen, ziekenhuisapothekers en andere disciplines betrokken bij adviseren
Nadere informatieSSRI. Protocol NVOG/NVK 2012 VSV Geert Jan Blok
SSRI Protocol NVOG/NVK 2012 VSV 14-01-14 Geert Jan Blok Preconceptionele periode: Er bestaat geen duidelijke voorkeur voor een bepaalde SSRI. Indien een patiënte al goed is ingesteld op een bepaalde SSRI
Nadere informatieZwangerschap bij de psychiatrische patient. Cijfers telefoondienst TIS. TIS kenniscentrum. vragen/exposities SSRI s 20-11-2015
Zwangerschap bij de psychiatrische patient Bernke te Winkel Wetenschappelijk medewerker Teratologie Informatie Service TIS kenniscentrum Cijfers telefoondienst TIS Informatie geven Website (en boek) -
Nadere informatieSSRI-gebruik tijdens de zwangerschap
SSRI-gebruik tijdens de zwangerschap Afdeling gynaecologie mca.nl Inhoudsopgave Zwangerschap en depressie 3 Gevolgen van SSRI-gebruik tijdens de zwangerschap 3 Adviezen - zwangerschap 5 Adviezen - bevalling
Nadere informatiepagina 1 van 7 Let op: Deze geprinte versie is 24 uur geldig. SSRI gebruik in de zwangerschap en kraambed Medische Werkinstructie Algemeen Inleidende gegevens Doel: Type: Handelingsclassificatie: Anatomische
Nadere informatieDisclosure belangen spreker
POP POLI Geen (potentiële) belangenverstrengeling Disclosure belangen spreker Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder
Nadere informatieGebruik van SSRI-medicatie voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed.
Gebruik van SSRI-medicatie voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed. Ziekenhuis Gelderse Vallei Deze folder geeft informatie over de mogelijke risico s en gevolgen voor moeder en kind van het
Nadere informatieVSV: Verloskundige kringen van: de Kempen-Eindhoven- Strabrecht, en Máxima Medisch Centrum, Veldhoven
VSV: Verloskundige kringen van: de Kempen-Eindhoven- Strabrecht, en Máxima Medisch Centrum, Veldhoven Transmurale richtlijn, 08-03-2010 Datum invoering: 2010 Datum revisie: 2015 Depressie en het gebruik
Nadere informatieborstvoeding Uit enkele case-reports is bekend dat trazodon in kleine hoeveelheden overgaat in de moedermelk.
Kinderwens, en : trazodon 2519 t/m 2522 NNH = Number Needed to Harm; non-sri = geen serotonineheropnameremmer; RR = Relatieve Risico; RV = Risico Verschil; SNRI =serotonine-noradrenalineheropnameremmer;
Nadere informatieGebruik van antidepressiva voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed
Gebruik van antidepressiva voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed Dit document bevat vertrouwelijke informatie van JijWij. Het kopiëren en/of verspreiden van dit document zonder voorgaand schriftelijke
Nadere informatieSSRI-medicatie en zwangerschap BEHANDELING
SSRI-medicatie en zwangerschap BEHANDELING SSRI-medicatie en zwangerschap Je huisarts of psychiater heeft je een SSRI voorgeschreven. SSRI staat voor selectieve serotonine heropnameremmer. Het zijn medicijnen
Nadere informatieGebruik van antidepressiva (SSRI) voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed
Gebruik van antidepressiva (SSRI) voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed Inleiding Uw behandelend arts of psychiater heeft u SSRI medicatie voorgeschreven. SSRI staat voor selectieve serotonine
Nadere informatiePsychiatrie rond zwangerschap. Corné van Lieshout, psychiater
Psychiatrie rond zwangerschap Corné van Lieshout, psychiater Casus 1 Mw. Pietersen 32 jaar Na 1 e partus (25 e ) depressief, na 2 mnd spontaan over Na 2 e partus (28 e ) weer depressief. HA gaf 50mg sertraline
Nadere informatieGebruik van SSRI-medicijnen
Gebruik van SSRI-medicijnen voor en tijdens uw zwangerschap en in uw kraambed Uw huisarts of psychiater heeft u een SSRI voorgeschreven. SSRI staat voor selectieve serotonine heropname remmer. SSRI is
Nadere informatieAntidepressiva en Zwangerschap: een kwetsbare combinatie
Antidepressiva en Zwangerschap: een kwetsbare combinatie Prof.dr. Gerard Visser Prof.dr. Fred Schobben Prof.dr. Jan Buitelaar Prof.dr. Toine Egberts Dr. Edu Mulder Dr. Huib Burger Dr. M. Smidt Dr. Tessa
Nadere informatieGebruik van antidepressiva voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed
Gebruik van antidepressiva voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed Dit document bevat vertrouwelijke informatie van JijWij. Het kopiëren en/of verspreiden van dit document zonder voorgaand schriftelijke
Nadere informatieGebruik van SSRI-medicatie Voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed. Poli Gynaecologie
00 Gebruik van SSRI-medicatie Voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed Poli Gynaecologie 1 Uw huisarts of psychiater heeft u een SSRI voorgeschreven. SSRI staat voor selectieve serotonine heropname-remmer.
Nadere informatieNVOG Voorlichtingsbrochure GEBRUIK VAN SSRI-MEDICATIE VOOR EN TIJDENS DE ZWANGERSCHAP EN IN HET KRAAMBED
NVOG Voorlichtingsbrochure GEBRUIK VAN SSRI-MEDICATIE VOOR EN TIJDENS DE ZWANGERSCHAP EN IN HET KRAAMBED 1 GEBRUIK VAN SSRI-MEDICATIE VOOR EN TIJDENS DE ZWANGERSCHAP EN IN HET KRAAMBED 1. Achtergrond 2.
Nadere informatieNeonatale onttrekkingsverschijnselen kunnen zijn: De bevalling Het kraambed
SSRI-medicatie Uw huisarts of psychiater heeft u een SSRI voorgeschreven. SSRI staat voor selectieve serotine heropnameremmer. Er zijn verschillende soorten SSRI s. Deze medicijnen worden onder andere
Nadere informatieGebruik van SSRI-medicatie tijdens zwangerschap en borstvoeding. Maatschap Gynaecologie & Kindergeneeskunde IJsselland Ziekenhuis
Gebruik van SSRI-medicatie tijdens zwangerschap en borstvoeding Maatschap Gynaecologie & Kindergeneeskunde IJsselland Ziekenhuis Inleiding Uw huisarts of psychiater heeft u een SSRI voorgeschreven. (Selectieve
Nadere informatie6 a 8 controles afhankelijk van professionele noodzaak en/of behoefte vrouw. -Er is aandacht gegeven aan medische en psychosociale.
Time task matrix zorgproces SSRI gebruik in de zwangerschap Versie 10 maart 2015 Alles in rood is specifiek voor gebruik SSRI, alles in zwart is gebruikelijke zorg voor iedere zwangere (voor de meest recente
Nadere informatieGebruik van SSRI-medicatie voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed
Gebruik van SSRI-medicatie voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed Auteur: dr. J.J. Duvekot namens de werkgroep SSRI-medicatie voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed. 2012 NVOG Het
Nadere informatieDepressie. Postpartum depressie
Depressie Postpartum depressie juli 2016 Doel Het op eenduidige wijze handelen bij een depressie / postpartum depressie. Definitie Depressie: sombere stemming en/of een duidelijke vermindering van interesse
Nadere informatieGebruik van SSRI-medicatie voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed
Gebruik van SSRI-medicatie voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed Bron: Nederlandse vereniging van Obstetrie en Gynaecologie Inhoud 1. Achtergrond 2. Als u zwanger wilt worden 3. Als u zwanger
Nadere informatieSSRI-medicijnen. Gynaecologie / Verloskunde. Gebruik rondom de zwangerschap. Inhoud. 1. Achtergrond. 2. Als u zwanger wilt worden
Gynaecologie / Verloskunde SSRI-medicijnen Gebruik rondom de zwangerschap Inhoud 1. Achtergrond 2. Als u zwanger wilt worden 3. Als u zwanger bent 4. Gevolgen van SSRI-gebruik 5. De bevalling 6. Het kraambed
Nadere informatieVersie 1 Titel Schildklier en zwangerschap. Type document Medisch protocol
Versie 1 Titel Schildklier en zwangerschap Type document Medisch protocol Auteurs: M.F. van Oostwaard, gynaecoloog A. van Driel, Kinderarts M. van den Heuvel, verloskundige H.E. van der Wiel, internist
Nadere informatieSSRI, Depressie en het gebruik van Selective Serotonine Reuptake Inhibitors (SSRI) tijdens zwangerschap en lactatie - VSV document
VSV: Verloskundige kringen van: de Kempen-Eindhoven-Strabrecht Máxima Medisch Centrum Revisie: juli 2017 Titel document SSRI, Depressie en het gebruik van Selective Serotonine Reuptake Inhibitors (SSRI)
Nadere informatieVragen aan Pandora Helpdesk over gebruik antidepressiva bij zwangerschap Door Froukje Bos, beleidsmedewerker, PandoraNieuws december 2006
Vragen aan Pandora Helpdesk over gebruik antidepressiva bij zwangerschap Door Froukje Bos, beleidsmedewerker, PandoraNieuws december 2006 De afgelopen zeven jaar is het antidepressivagebruik in ons land
Nadere informatieChapter 10. Samenvatting
Chapter 10 Samenvatting Samenvatting 149 Dit proefschrift richt zich op symptomen van neonatale adaptatie (NA) na blootstelling aan selectieve antidepressiva (SA) in utero. Deze symptomen zijn meestal
Nadere informatieBenzodiazepinegebruik tijdens zwangerschap en lactatie
Benzodiazepinegebruik tijdens zwangerschap en lactatie Documentgebied Verloskunde Groep(en) Verloskundige professionals 1 e en 2 lijn, kinderartsen Autorisator F. Vandenbussche Beoordelaar(s) R. Verlaak
Nadere informatieSSRI-gebruik. in zwangerschap en kraamperiode
SSRI-gebruik in zwangerschap en kraamperiode Inhoudsopgave Achtergrond...4 Gevolgen van SSRI-gebruik...4 De bevalling...7 Het kraambed...7 Borstvoeding...8 Doorgaan met de medicatie...8 Om thuis te doen:
Nadere informatie12. PERINATAAL BELEID BIJ VERHOOGD RISICO OP AGS
12. PERINATAAL BELEID BIJ VERHOOGD RISICO OP AGS 1. Prenatale diagnostiek en behandeling met DXM Indicatie: Echtparen, die beiden drager zijn van een mutatie van de klassieke vorm van AGS. Als een van
Nadere informatiePatiënteninformatie. Psychiatrie- Obstetrie- Paediatrie (POP)-poli. Informatie voor patiënten over de POP-poli van Tergooi.
Patiënteninformatie Psychiatrie- Obstetrie- Paediatrie (POP)-poli Informatie voor patiënten over de POP-poli van Tergooi. Inhoudsopgave Pagina Inleiding 4 Psychiatrische aandoeningen en kinderwens of
Nadere informatiePresentatie. POP poli Aandachtspunten bij kinderwens, zwangerschap en bevalling bij cliënten met psychische klachten/aandoeningen.
Astrid Pool, CPV/SPV Werkzaam bij GGZ-NHN PEAC Heerhugowaard (Persoonlijkheid, Eetstoornissen, ADHD en Complexe trauma) Ziekenhuispsychiatrie en POP Poli Presentatie POP poli Aandachtspunten bij kinderwens,
Nadere informatiedrugs abc antidepressiva
drugs abc antidepressiva Antidepressiva zijn psychoactieve geneesmiddelen, die een stimulerende werking hebben ter hoogte van het centrale zenuwstelsel. Ze worden voor zeer verschillende aandoeningen voorgeschreven
Nadere informatieTien tips bij het stoppen met antidepressiva
Tien tips bij het stoppen met antidepressiva Christiaan Vinkers, psychiater Stoppen of niet: voor veel antidepressivagebruikers is het terecht een belangrijk onderwerp. Logisch ook, want niemand wil langer
Nadere informatieZwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darm
Zwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darm Inleiding Zwanger worden als je een chronische ontstekingsziekte van de darm (IBD = inflammatory Bowel disease) hebt zoals de ziekte van Crohn
Nadere informatiein gesprek over: Medicijnen tegen depressies
in gesprek over: Medicijnen tegen depressies Colofon Auteur: P.F. Bouvy Redactie: E.A.M. Knoppert-van der Klein (eindredacteur) E. van Meekeren A.W.M.M. Stevens M.A.V. van Verschuer Publicatie: Nederlandse
Nadere informatieAntidepressiva. Voorlichting voor cliënt en hulpverlener Jan van Ingen Schenau Psychopraxis jaargang 10, nummer 3 (juni 2008) p.
Voorlichting Antidepressiva Voorlichting voor cliënt en hulpverlener Jan van Ingen Schenau Psychopraxis jaargang 10, nummer 3 (juni 2008) p. 120-125 Inhoud Neurotransmitters Soorten antidepressiva Wanneer
Nadere informatieVoorbij het protocol..
Voorbij het protocol.. Behandelen van een depressie die niet opknapt. Hans Warning, verpleegkundig specialist GGZ 2 Eigenlijk eerst Psycho educatie Bibliotherapie Hardlopen / activeren Probleem Oplossende
Nadere informatieZwangerschap en bipolaire stoornis avontuur voor patient en behandelaar. Anja Stevens
Zwangerschap en bipolaire stoornis avontuur voor patient en behandelaar Anja Stevens 14 december 2013 Inhoud Inleiding Kinderwens Zwangerschap Bevalling Kraambed en daarna Zwangerschapsplan Vaders Take
Nadere informatieObesitas. Oktober. Zorgpad Low risk B en High risk A
Obesitas Zorgpad Low risk B en High risk A Oktober Dit document bevat mogelijk vertrouwelijke informatie van JIJWIJ. Het kopiëren en/of verspreiden van dit document zonder voorafgaande schriftelijke toestemming
Nadere informatiein gesprek over: Medicijnen tegen angststoornissen
in gesprek over: Medicijnen tegen angststoornissen Colofon Auteurs: A.J.L.M. van Balkom I.M. van Vliet Redactie: W. Smith-van Rietschoten (eindredacteur) J.L.M. van der Beek E.A.M. Knoppert-van der Klein
Nadere informatieSchildklier en zwangerschap
Schildklier en zwangerschap De schildklier De schildklier is een klein orgaan aan de voorkant van de hals, boven het kuiltje in de hals. Normaal is de schildklier niet te voelen of te zien. Vanuit de hersenen
Nadere informatieKetenprotocol. Kraamconsulten kinderartsen. Auteurs: E.D. Stam
Ketenprotocol Kraamconsulten kinderartsen Auteurs: E.D. Stam Datum: 19 januari 2017 Algemeen Het Verloskundig Samenwerkings Verband Zoetermeer (VSV Zoetermeer ) is in 2012 formeel opgericht ter verbetering
Nadere informatie[UPPER. Brug tussen wetenschap, apotheek en maatschappij] Doorgaan of stoppen. met antidepressiva
[UPPER Brug tussen wetenschap, apotheek en maatschappij] Doorgaan of stoppen met antidepressiva UPPER Inhoudsopgave 1 Over deze brochure 3 2 Antidepressiva in het kort 4 3 Doorgaan of stoppen? 5 4 Wat
Nadere informatie24 weken zwanger en dan? Kansen, onmogelijkheden, resultaten en toekomst
24 weken zwanger en dan? Kansen, onmogelijkheden, resultaten en toekomst Dr. J.J. Duvekot, gynaecoloog/perinatoloog Moeder en Kind Centrum subafdeling verloskunde en prenatale geneeskunde Erasmus MC, Rotterdam
Nadere informatieBehandeling met antidepressiva
Behandeling met antidepressiva Onderstaande notitie is opgesteld door Theo Lijding, huisarts, medisch adviseur van lijn1, en is gebaseerd op het FTTO voorschrijven antidepressiva. In deze notitie zijn
Nadere informatieFactsheet SSRI gebruik in de zwangerschap
Factsheet SSRI gebruik in de zwangerschap 16 mei 2013 Aanleiding Actuele ontwikkelingen op het gebied van Integrale zorg en ontwikkeling van regionale protocollen over uiteenlopende onderwerpen in de verloskundige
Nadere informatieStop or Go: Terugvalpreventie training bij het begeleid afbouwen van antidepressiva tijdens de zwangerschap. Studieprotocol.
Stop or Go: Terugvalpreventie training bij het begeleid afbouwen van antidepressiva tijdens de zwangerschap. Studieprotocol Gynaecologen Onderzoeksteam: Marlies Brouwer, MSc & Drs. Nina Molenaar (promovendi)
Nadere informatieTransmurale afspraken POP-protocol vakgroep gynaecologie verloskunde Isala en de eerstelijns verloskundigen kring Zwolle
Transmurale afspraken POP-protocol vakgroep gynaecologie verloskunde Isala en de eerstelijns verloskundigen kring Zwolle Definitie POP : Psycho-Obstetrische Poli Uitgangspunten Het psycho-obstetrisch protocol
Nadere informatieProtocol Psychofarmaca tijdens graviditeit en lactatie
Protocol Psychofarmaca tijdens graviditeit en lactatie Inhoud Verantwoording...2 ALGEMENE AANBEVELINGEN...3 1. Inleiding en achtergrondrisico s...3 2. Preconceptie-advies...3 3. Zwangerschap...3 4. Noodplan...4
Nadere informatiezwangerschap Met paroxetine is ruime ervaring tijdens de zwangerschap (meer dan 7000 zwangerschappen).
Kinderwens, en : paroxetine 2382 t/m 2385 MAO-remmer = monoamineoxidaseremmer; OR = Odds Ratio; PPHN = persisterende pulmonale hypertensie bij de neonaat; RVOTO = right ventricular outflow tract obstructive
Nadere informatieZwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darmen
Zwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darmen Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Zwangerschap 2 Erfelijkheid 2 Vruchtbaarheid 2 Invloed chronische darmziekte op de zwangerschap
Nadere informatieInformatie voor patiënten over de POP-poli van Tergooi.
Patiënteninformatie Psychiatrie- Obstetrie- Paediatrie POP-poli Informatie voor patiënten over de POP-poli van Tergooi. 1234567890-terTER_ Inhoudsopgave Pagina Inleiding 4 Psychiatrische aandoeningen
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2009 2010 Aanhangsel van de Handelingen Vragen gesteld door de leden der Kamer, met de daarop door de regering gegeven antwoorden 3329 Vragen van het lid
Nadere informatiePSYCHOFARMACA. Gert- Jan Hendriks, psychiater Directeur Centrum voor Angststoornissen Overwaal Hoofd Zorgprogramma Angststoornissen Pro Persona
Shared decisison making en Empowerment Gert- Jan Hendriks, psychiater Directeur Centrum voor Angststoornissen Overwaal Hoofd Zorgprogramma Angststoornissen Pro Persona PSYCHOFARMACA Shared decision making
Nadere informatieFysiologische veranderingen tijdens en na de zwangerschap: de invloed op psychofarmaca
Fysiologische veranderingen tijdens en na de zwangerschap: de invloed op psychofarmaca Maisa Sjak Shie ziekenhuisapotheker 31 maart 2011, voorjaarscongres NvvP Amsterdam Belangenverstrengeling Geen Inhoud
Nadere informatieSSRI/SNRI gebruik tijdens zwangerschap en lactatie
SSRI/SNRI gebruik tijdens zwangerschap en lactatie Datum protocol: 23/11/2009 Dit protocol werd gemaakt door een multidisciplinaire werkgroep in het kader van een gezamenlijk regioprotocol cluster AMC
Nadere informatieMultidisciplinair (pre)conceptioneel advies
Multidisciplinair (pre)conceptioneel advies POP expertise centrum Amsterdam Prof.Dr.Adriaan Honig SLAZ/VUmc Verloskunde conferentie 3 februari 2012 Utrecht Marion Heres Adriaan Honig Hanneke Wennink Multidisciplinair
Nadere informatiein gesprek over: Medicijnen tegen depressies
in gesprek over: Medicijnen tegen depressies Colofon Auteur: P.F. Bouvy Redactie: W. Smith-van Rietschoten (eindredacteur) J.L.M. van der Beek E.A.M. Knoppert-van der Klein R.B. Laport C.R. van Meer E.
Nadere informatieGebruik van SSRI-medicatie
PATIËNTEN INFORMATIE Gebruik van SSRI-medicatie voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed 2 PATIËNTENINFORMATIE Achtergrond Uw huisarts of psychiater heeft u een SSRI voorgeschreven. SSRI staat
Nadere informatieOnttrekkingsverschijnselen bij pasgeborenen na het gebruik van SSRI-medicatie door de moeder
Onttrekkingsverschijnselen bij pasgeborenen na het gebruik van SSRI-medicatie door de moeder Informatie over onttrekkingsverschijnselen bij pasgeborenen na gebruik van SSRI-medicatie door de moeder tijdens
Nadere informatieStop or Go: Terugvalpreventie training bij het begeleid afbouwen van antidepressiva tijdens de zwangerschap.
Stop or Go: Terugvalpreventie training bij het begeleid afbouwen van antidepressiva tijdens de zwangerschap. Studieprotocol Onderzoeksteam: Marlies Brouwer, MSc & Drs. Nina Molenaar (promovendi) Dr. Mijke
Nadere informatieBenzodiazepine Bij zwangerschap en in het kraambed. Poli Gynaecologie
00 Benzodiazepine Bij zwangerschap en in het kraambed. Poli Gynaecologie Uw arts heeft u als medicijn benzodiazepine voorgeschreven. Deze medicijnen kunnen tijdens een zwangerschap gebruikt worden. Deze
Nadere informatieDoen bij Depressie. Module 3 Fase 4 - Behandelen. Medicamenteuze behandeling van depressie bij cliënten van verpleeghuizen.
Doen bij Depressie Module 3 Fase 4 - Behandelen Module 3 Medicamenteuze behandeling Bijlage 8 Medicamenteuze behandeling van depressie bij cliënten van verpleeghuizen Protocol gebaseerd op het Addendum
Nadere informatieECLI:NL:RVS:2017:1167
ECLI:NL:RVS:2017:1167 Instantie Raad van State Datum uitspraak 01-05-2017 Datum publicatie 10-05-2017 Zaaknummer Formele relaties Rechtsgebieden Bijzondere kenmerken Inhoudsindicatie 201605395/1/V1 Eerste
Nadere informatiePsychofarmaca tijdens de zwangerschap Gevolgen voor het kind op korte en lange termijn
1 Psychofarmaca tijdens de zwangerschap Gevolgen voor het kind op korte en lange termijn Hanneke Wennink, kinderarts (h.wennink@slaz.nl) Noera Kieviet, arts-assistent / arts-onderzoeker kindergeneeskunde
Nadere informatie, v26; FK Achtergrondinformatie Bipolaire Stoornis
2015041635, v26; FK Achtergrondinformatie Bipolaire Stoornis 5 Consultatiedocument Farmacotherapeutisch Kompas voor registratiehouders Graag reactie voor 30 november 2017 van de registratiehouders die
Nadere informatiezwangerschap Met sertraline is ruime ervaring tijdens de zwangerschap (meer dan 7000 zwangerschappen).
Kinderwens, en : sertraline 2386 t/m 2389 MAO-remmer = monoamineoxidaseremmer; NICU = Neonatale Intensive Care Unit; OR = Odds Ratio; PPHN = persisterende pulmonale hypertensie bij de neonaat; RVOTO =
Nadere informatietips informatie Medicijnen bij een depressie
& tips informatie Medicijnen bij een depressie U voelt zich somber, prikkelbaar of lusteloos. En hebt nergens meer zin of plezier in. Dat kan duiden op een depressie. Uw arts heeft u daarom een antidepressivum
Nadere informatieWorkshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker
Workshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker Inhoud workshop Inventarisatie vragen Waar of niet waar Medicatie en hun bijwerkingen Pijnbestrijding Antidepressiva Benzodiazepinen
Nadere informatie1. WAT IS GRANISETRON MYLAN EN WAARVOOR WORDT DIT MIDDEL GEBRUIKT?
versie september 2018 pagina 1/5 Bijsluiter: Informatie voor de patiënt Granisetron Mylan 1 mg, filmomhulde tabletten Granisetron Mylan 2 mg, filmomhulde tabletten granisetron Lees goed de hele bijsluiter
Nadere informatieRegistratieformulier voor de gegevens rondom de zwangerschap en bevalling
Registratieformulier voor de gegevens rondom de zwangerschap en bevalling Beste collega, Hierbij treft u het registratieformulier aan voor de gegevens rondom de zwangerschap en bevalling van uw patiënte.
Nadere informatiezwangerschapsdiabetes
op de grens van de 2e lijn? belangenverstrengelingen aangaande deze bijeenkomst heb ik niet mj muis Langerhans-symposium 12 & 14 juni 2018 Marian Muis internist-endocrinoloog programma Definities Fysiologie
Nadere informatieRichtlijn Multidisciplinaire richtlijn Borstvoeding
Richtlijn Multidisciplinaire richtlijn Borstvoeding Onderbouwing Conclusies Vaak is het door keuze van het juiste geneesmiddel mogelijk om borstvoeding veilig te handhaven 11. Niveau 4 Toelichting Indien
Nadere informatieHET ZWANGERSCHAPSPLAN VOOR VROUWEN MET EEN BIPOLAIRE STOORNIS
HET ZWANGERSCHAPSPLAN VOOR VROUWEN MET EEN BIPOLAIRE STOORNIS REFEREERMIDDAG SCBS, 22 SEPTEMBER 2016 Bart Geerling, verpleegkundig specialist GGZ BIPOLAIRE STOORNIS EN ZWANGERSCHAP Zelfmanagement is een
Nadere informatieKort & Krachtig behandelprotocollen. Pharmacotherapy for depressive and/or anxiety disorders [in Dutch]
Kort & Krachtig behandelprotocollen Pharmacotherapy for depressive and/or anxiety disorders [in Dutch] FARMACOTHERAPIE BIJ ANGST- en/of STEMMINGSSTOORNISSEN MODULE SSRI Inhoud Algemene introductie 4 Bijeenkomst
Nadere informatieBeleid bij Hemofiliedraagsters in de zwangerschap.
Beleid bij Hemofiliedraagsters in de zwangerschap. Kennisdomein Hemofilie is een erfelijke aandoening van het stollingssysteem waarbij factor VIII (Hemofilie A) of factor IX (hemofilie B) mist of verlaagd
Nadere informatieStop or Go? TerugvalprevenBe training bij het begeleid ahouwen van anbdepressiva in de zwangerschap.
Stop or Go? TerugvalprevenBe training bij het begeleid ahouwen van anbdepressiva in de zwangerschap. Promovendi: Drs. Nina Molenaar, arts, Erasmus MC Marlies Brouwer, MSc, psycholoog, UU Projectleiders:
Nadere informatieHet gebruik van tamoxifen. Bij retroperitoneale fibrose
Het gebruik van tamoxifen Bij retroperitoneale fibrose Inleiding U heeft deze folder gekregen, omdat u retroperitoneale fibrose (RPF) heeft. Bij de behandeling van RPF kan de arts meerdere medicijnen
Nadere informatieRegionaal Protocol Obesitas
Regionaal Protocol Obesitas Inleiding Obesitas is een snelgroeiend gezondheidsprobleem in de Westerse wereld. Momenteel varieert in Nederland de prevalentie obesitas tussen de 6.5% en 15.5%, afhankelijk
Nadere informatieFactsheet SSRI gebruik in de zwangerschap-
Factsheet SSRI gebruik in de zwangerschap- 18-01-2018 Herziening september 2017. Na uitvoerige literatuurstudie zijn er geen significante veranderingen aan te brengen ten opzichte van 2013. Verder wordt
Nadere informatieZwangerschap met lithium
Zwangerschap met lithium Lithium is een belangrijk medicijn in het behandelen en/of voorkomen van uw manische en/of depressieve klachten. Bij het gebruik van medicijnen tijdens de zwangerschap is voorzichtigheid
Nadere informatieNVOG Voorlichtingsbrochure BENZODIAZEPINEN BIJ DE ZWANGERSCHAP EN IN HET KRAAMBED
NVOG Voorlichtingsbrochure BENZODIAZEPINEN BIJ DE ZWANGERSCHAP EN IN HET KRAAMBED 1 BENZODIAZEPINEN BIJ DE ZWANGERSCHAP EN IN HET KRAAMBED 1. In het kort 2. Wat zijn benzodiazepinen? 3. Als u zwanger wilt
Nadere informatieModel van gepersonaliseerde zorg. Vier typen zorgconsumenten. Dr. B. Doornbos, GGZ Drenthe, en Drs. A. Stevens, Dimence
bij bipolaire stoornis Model van gepersonaliseerde zorg Determinanten van gezondheidsbeleving 16 maart 2018 Bennard Doornbos Anja Stevens acceptatie: In hoeverre ben je in staat je gezondheidstoestand
Nadere informatieSchildklierafwijkingen en zwangerschap
Schildklierafwijkingen en zwangerschap Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. De schildklier 1 Schildklierziekten 2 Onderzoek 2 Behandeling 3 Gevolgen en eventuele complicaties voor jezelf
Nadere informatiepagina 1 van 5 Let op: Deze geprinte versie is 24 uur geldig. Diabetes Gravidarum en zwangerschap Algemeen Inleidende gegevens Doel: Type: Handelingsclassificatie: Anatomische classificatie: Indicatie:
Nadere informatieDepressie tijdens de zwangerschap uit de taboesfeer
Depressie tijdens de zwangerschap uit de taboesfeer Depressie en angstklachten tijdens de zwangerschap komen regelmatig voor. Toch wordt dit onderwerp nog vaak als taboe ervaren en is niet duidelijk welke
Nadere informatie3) Zijn er tijdens de zwangerschap ziekten of ander complicaties geweest? Ja/nee Zo ja, welke ziekte/complicatie en in welke maand?
Patiëntensticker ALGEMENE ANAMNESE ALGEMENE VRAGEN 1) Wat is de reden voor het bezoek aan de polikliniek kinderneurologie? 2) Hoe lang bestaat het probleem al? MEDISCHE VOORGESCHIEDENIS S.v.p het juiste
Nadere informatieDepressie en angst bij de ziekte van Parkinson Rianne van Gool Verpleegkundig specialist
Depressie en angst bij de ziekte van Parkinson Rianne van Gool Verpleegkundig specialist Dopamine Ziekte van Parkinson: minder dopamine Dopamine is een signaalstof die de communicatie tussen hersencellen
Nadere informatieSchildklierafwijkingen en zwangerschap. Afdeling Verloskunde/Gynaecologie
Schildklierafwijkingen en zwangerschap Afdeling Verloskunde/Gynaecologie In het kort Normaal gesproken werkt de schildklier naar behoren. Bij een abnormale werking kan de schildklier te snel werken (hyperthyreoïdie)
Nadere informatiePre-eclampsie. Afdeling gynaecologie en verloskunde
Pre-eclampsie Afdeling gynaecologie en verloskunde In deze folder informeren wij u over wat pre-eclampsie precies is en wat de behandeling inhoudt. Wat is pre-eclampsie? Pre-eclampsie is een zwangerschapscomplicatie
Nadere informatie1. Wat is Zofran-Zydis en waarvoor wordt dit middel ingenomen?
Bijsluiter: informatie voor de gebruiker Zofran-Zydis 8 mg lyofilisaat voor oraal gebruik Ondansetron Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat innemen want er staat belangrijke informatie
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. Granisetron Aurobindo 1 mg, filmomhulde tabletten Granisetron Aurobindo 2 mg, filmomhulde tabletten
1.3.1Bijsluiter Rev.nr. 1701 Pag. 1 van 5 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Granisetron Aurobindo 1 mg, filmomhulde tabletten Granisetron Aurobindo 2 mg, filmomhulde tabletten granisetron Lees goed
Nadere informatieVERPLEEGKUNDIGE AANDACHTSPUNTEN BIJ HET GEBRUIK VAN PSYCHOFARMACA
VERPLEEGKUNDIGE AANDACHTSPUNTEN BIJ HET GEBRUIK VAN PSYCHOFARMACA Het voorschrijven van geneesmiddelen is = een proces en niet louter een beslissing van de arts. Hierbij is een belangrijke taak weggelegd
Nadere informatie