Factsheet SSRI gebruik in de zwangerschap-
|
|
- Sarah de Jonge
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Factsheet SSRI gebruik in de zwangerschap Herziening september Na uitvoerige literatuurstudie zijn er geen significante veranderingen aan te brengen ten opzichte van Verder wordt in afwachting van de update van de richtlijn van de NVOG richtlijn SSRI/gebruik in de zwangerschap en lactatie uit 2012, KNOV-standaard Prenatale verloskundige begeleiding, supplement 1: Depressie tijdens de zwangerschap uit 2008 en de NHG standaard depressie uit 2012 nu geen aanpassingen aan deze factsheet gemaakt. 1 Aanleiding Actuele ontwikkelingen op het gebied van Integrale zorg en ontwikkeling van regionale protocollen over uiteenlopende onderwerpen in de verloskundige zorg, zijn de aanleiding om factsheets op te stellen. Doel van de factsheets is om verloskundigen een kort overzicht te geven van de belangrijkste feitelijke gegevens uit beschikbare nationale en internationale richtlijnen en wetenschappelijke literatuur (voornamelijk systematic reviews) over een onderwerp wat ter sprake kan komen binnen een verloskundig samenwerkingsverband (VSV). Factsheets kunnen door verloskundigen gebruikt worden voor de ontwikkeling van zorgpaden binnen de integrale zorg en voor de onderbouwing van regionale protocollen binnen het VSV. Factsheets geven een kort overzicht en dat wil zeggen dat ze niet gebaseerd zijn op uitvoerig systematisch onderzoek zoals bij de ontwikkeling van richtlijnen het geval is. De factsheets worden ontwikkeld door de afdeling richtlijnen & wetenschap van de KNOV. 1.1 Inleiding SSRI s zijn medicijnen die worden voorgeschreven bij angst- en depressieve klachten. Bij kinderwens of zwangerschap dient een afweging te worden gemaakt tussen het verbeteren van de maternale gezondheid en het mogelijk veroorzaken van schadelijke effecten bij de foetus. In 2012 is de richtlijn SSRI-gebruik in de zwangerschap en tijdens lactatie van de NVOG in samenwerking met de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde en de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie verschenen. 1 Een groot deel van de inhoud van deze factsheet komt uit deze goed onderbouwde en recente richtlijn. Deze richtlijn is te gebruiken als naslagwerk bij deze factsheet. 1/10
2 1.2 Afbakening Deze factsheet gaat over de gevolgen van SSRI-gebruik voor moeder en kind tijdens zwangerschap, bevalling en kraamperiode. 1.3 Definitie SSRI s (Selective Serotonin Reuptake Inhibitors): Medicatie die resulteert in een toename van de hoeveelheid neurotransmitter serotonine in de synapsspleet. De meest gebruikte merken zijn: Citalopram (Cipramil ), escitalopram (Lexapro ), fluoxetine (Prozac ), fluvoxamine (Fevarin ), paroxetine (Seroxat ) en sertraline (Zoloft ). 1.4 Prevalentie van SSRI-gebruik in de zwangerschap In Nederland gebruikt ongeveer 3% van de vrouwen SSRI s in de zes maanden voor de zwangerschap. Ongeveer 2% van de zwangeren gebruikt een SSRI aan het begin van de zwangerschap. 2 Dit percentage daalt naar 1.8% in het tweede en derde trimester. Van de vrouwen die voor de zwangerschap gestopt zijn met SSRI s, gaat 10% in het tweede of derde trimester weer gebruiken. Het gebruik van SSRI s is de afgelopen jaren sterk toegenomen in Nederland Diagnose Anamnestisch naar medicijngebruik. Voor inventarisatie van depressieve of angstklachten in de zwangerschap, zie aanbeveling 13 en 15 en supplement 1 van de Standaard Prenatale begeleiding Gevolgen voor de zwangerschap Vanuit een pathofysiologisch gezichtspunt en bij gebrek aan voldoende goed onderzoek lijkt het aannemelijk dat de nadelige effecten die worden beschreven bij sommige SSRI s in principe ook zouden kunnen optreden bij de andere SSRI s. De vraag is ook of alle SSRI s dezelfde afwijkingen geven. 1 De gevolgen van SSRI-gebruik voor zwangerschapsuitkomsten zijn onderzocht in de richtlijn van de NVOG. 1 De bewijskracht van alle gevonden studies voor de effecten was laag tot zeer laag. Miskramen De richtlijn komt tot de conclusie dat er geen aanwijzingen zijn dat er een relatie is tussen SSRI-gebruik tijdens de zwangerschap en spontane miskramen. Eén studie 5 liet een verband zien tussen spontane miskraam en het gebruik van paroxetine (OR 1,75; 95%, BI 1,31-2,34). Ook wordt een dosis-responsrelatie gezien: bij een dosering van meer dan 20 mg paroxetine per dag worden meer spontane miskramen gezien (21%) dan bij een 2/10
3 dosis tot 20 mg (14%) (p<0.05). In deze studie, die ook vier andere middelen onderzoekt waarbij het effect niet wordt gevonden, is echter niet gecorrigeerd voor de bekende confounders roken, alcoholgebruik en obesitas. Duur zwangerschap De effecten op de duur van de zwangerschap van gebruik van SSRI s is in veel studies onderzocht. De NVOGrichtlijn komt tot de conclusie dat er aanwijzingen zijn dat er geen associatie is tussen premature of serotiene geboorte. De resultaten van de gevonden studies zijn niet eensluidend. Sommige studies laten een significant hogere kans zien op premature geboorte bij SSRI-gebruik in de zwangerschap; andere niet. In een grote studie van Oberlander 6 werd gecorrigeerd voor de mate van depressie, waarna het effect verdween. Mogelijk is het effect toe te schrijven aan de depressie zelf en niet aan de medicatie. Onderzoeken die keken naar gemiddelde zwangerschapsduur vonden geen verschil in zwangerschapsduur tussen kinderen van moeders die een SSRI gebruiken en moeders zonder medicatie Gevolgen voor de baring De gevolgen van SSRI-gebruik voor baringsuitkomsten zijn onderzocht in de richtlijn van de NVOG. 1 De bewijskracht van de gevonden studies voor de effecten is laag tot zeer laag. De richtlijn komt tot de conclusie dat er geen aanwijzingen zijn dat er een relatie is tussen SSRI-gebruik tijdens de zwangerschap en vaginale kunstverlossingen, sectio ceasarea en fluxus post partum. 1.8 Gevolgen voor het kind Aangeboren afwijkingen Een aantal reviews 13;14 heeft de huidige evidence omtrent het gebruik van SSRI s in de zwangerschap samengevat. Elk review geeft een goede samenvatting van tenminste 20 studies; inclusief studiedesign, belangrijkste uitkomsten en beperkingen. Deze reviews komen tot dezelfde conclusie: SSRI s als groep zijn waarschijnlijk niet geassocieerd met een verhoogd risico op aangeboren afwijkingen. Alhoewel individuele studies associaties met specifieke defecten melden zoals klompvoeten worden deze resultaten niet gereproduceerd in andere studies. Paroxetine wordt geassocieerd met een kleine verhoogde kans op hartafwijkingen maar de evidence blijft tegenstrijdig. Ook de NVOG-richtlijn schrijft dat er geen goed onderzoek beschikbaar is naar de teratogene effecten van SSRI s. Ernstige hartafwijkingen lijken volgens de nu beschikbare studies niet geassocieerd te zijn met SSRI-gebruik. In de onderzoeken die bestudeerd werden voor de richtlijn naar de kans op minder ernstige hartafwijkingen, zoals septumdefecten is sprake van tegengestelde resultaten. De associatie is in de helft van de geīncludeerde onderzoeken gevonden met OR s variërend van 2-3,5 bij een basisrisico van 1%-1,5%. 3/10
4 De NVOG-richtlijn schrijft daarom dat bij SSRI-gebruik in de zwangerschap kan worden volstaan met het routine prenataal onderzoek naar congenitale afwijkingen (combinatietest en structureel echoscopisch onderzoek). Meer informatie over de teratogene effecten die bekend zijn van specifieke medicatie vindt u op onder tabblad zwangerschap. Persisterende pulmonale hypertensie van de neonaat De NVOG-richtlijn concludeert dat er aanwijzingen zijn in de literatuur dat SSRI-gebruik geassocieerd is met een verhoogd risico op persisterende pulmonale hypertensie van de neonaat (PPHN). PPHN is een klinisch syndroom, gekenmerkt door een blijvend hoge vaatweerstand in de longvaten na de geboorte. Hierdoor ontstaat een rechts-links shunt over de ductus arteriosus of het foramen ovale wat zal leiden tot emstige hypoxie. Deze aandoening komt zelden voor (0,12-0,2%), maar vraagt om directe behandeling en heeft een hoge morbiditeit en mortaliteit (10-20%). Het risico op PPHN lijkt alleen te bestaan als er na 20 weken zwangerschap SSRI s zijn gebruikt. In de grootste studie 15 is het risico 2,1 maal verhoogd. Dit betekent dat onder de SSRI-gebruikers de kans op PPHN bij de pasgeborene 0,25 tot 0,4% is. Het risico op PPHN is groter bij premature neonaten. In de studies is een sectio caesarea een behoorlijke confounder die op zich een verhoogd risico geeft op het optreden van PPHN. Deze is niet altijd meegenomen in de literatuur. Geen studie heeft andere fysieke problemen of co-medicatie meegenomen of gekeken naar de duur van de medicatieblootstelling. 16 De Food and Drug Administration (FDA) in de Verenigde Staten heeft in 2011 een verklaring afgegeven dat zij het wetenschappelijk bewijs onvoldoende overtuigend vinden om aan te nemen dat SSRI-gebruik in de zwangerschap PPHN veroorzaakt. 17 Naast onderzoeken die een associatie aantonen, zijn er ook onderzoeken die geen verband laten zien. De NVOG-richtlijn beveelt aan om zwangeren die een SSRI gebruiken in het ziekenhuis te laten bevallen (plaatsindicatie B-D) op grond van het (mogelijk) verhoogde risico op PPHN en de ernst van de aandoening. Op grond van de pathofysiologie treedt PPHN kort na de geboorte op en is dan ook zichtbaar door observatie. Omdat uit de literatuur niet is op te maken wanneer de eerste symptomen van PPHN optreden, houdt de werkgroep die aan deze richtlijn werkte een periode van 12 uur postpartum aan, waarin het kind geobserveerd dient te worden onder verantwoordelijkheid van een kinderarts om PPHN uit te sluiten. Het is echter de vraag hoe waarschijnlijk het is dat PPHN 4/10
5 nog optreedt bij een neonaat met een goede start enkele uren na de bevalling (bijvoorbeeld op het moment dat moeder naar huis kan gaan). Ontwenningsverschijnselen Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat alle psychofarmaca in wisselende mate de placenta passeren. Doordat de blootstelling van het kind na de partus stopt, kunnen pasgeborenen ontwenningssymptomen vertonen. De meeste symptomen ontwikkelen zich binnen twee dagen na de geboorte, zijn meestal mild en verdwijnen spontaan. Bij 20-30% van de prenataal aan SSRI s blootgestelde neonaten worden matige ontwenningsverschijnselen beschreven. Een behandeling is zelden nodig. 1;18 De meest voorkomende symptomen zijn ademhalingsproblemen, tremor, hypotonie, gastrointestinale stoornissen, hoog huilen en slaapstoornissen. Deze verschijnselen treden <48 uur op en kunnen 2-6 dagen duren. Wanneer de pasgeborene in de eerste 48 uur post partum geen symptomen vertoont, treden deze ook later niet meer op. 18 De grootste groep betreft paroxetineblootgestelde kinderen (62%), allen met een dosis van >20 mg paroxetine. Bij een dosering onder de 20 mg had geen kind ontwenningsverschijnselen. Er lijkt een verhoogd risico op ontwenningsverschijnselen te bestaan na blootstelling aan psychofarmaca in combinatie met roken of druggebruik tijdens de zwangerschap. De bestaande literatuur daarover is echter niet eenduidig. 18 Er lijkt geen verband te zijn tussen een hogere dosis en een grotere kans op of ernstiger ontwenningsverschijnselen. 18 Vanwege het risico op matige neonatale adaptatie beveelt de NVOG-richtlijn aan om de pasgeborene de eerste drie dagen postpartum te observeren. Deze observatie kan thuis of op de kraamafdeling in het ziekenhuis plaatsvinden, door geïnformeerde en geïnstrueerde ouders of zorgverleners. Om ontwenningssymptomen te herkennen en het ontstaan en verloop te kunnen objectiveren, kan een observatielijst worden gebruikt. Een gevalideerd scoringssysteem ontbreekt echter. In de praktijk wordt de zogenaamde Finneganscore echter veel gebruikt. De Finneganscorelijst is een symptoomlijst, geen diagnostische lijst, en is alleen gevalideerd voor het observeren van opiaatontwenning. 18 5/10
6 Late neonatale verschijnselen Gentile (2010) beschrijft in een review dat in 12 van de 13 artikelen geen verschil gevonden werd tussen wel en niet blootgestelde kinderen in laat-neonatale verschijnselen Lactatie en SSRI-gebruik Er is weinig onderzoek verricht naar de directe en langetermijn effecten op het kind van SSRI-gebruik tijdens de lactatie. In de onderzoeken die er zijn is een negatief effect niet aangetoond. De uitscheiding van SSRI s in borstvoeding verschilt per middel. Bij een percentage van <10% wordt de blootstelling aan het geneesmiddel over het algemeen als te verwaarlozen beschouwd. 1 Paroxetine en sertraline hebben een lage kinddosis van <3% en verdienen de voorkeur volgens de NVOGrichtlijn. De kinddosis van fluoxetine (2-12%) en citalopram (3-10%) is relatief hoog. Deze middelen verdienen daarom geen voorkeur, maar als vrouwen voor of in de zwangerschap ermee zijn gestart hoeven zij er niet mee te stoppen, aangezien geen schadelijke effecten zijn aangetoond. Al tijdens de zwangerschap kunnen deze gegevens met de zwangere en haar partner besproken worden. Zie voor meer informatie over medicatie en lactatie onder tabblad zwangerschap Effecten van het staken van SSRI-gebruik in de zwangerschap Het staken van SSRI-gebruik voor de zwangerschap leidt bij 75% van de vrouwen tot een terugkeer of verergering van de depressie. 20 Bij het (plotseling) stoppen van antidepressiva tijdens de zwangerschap kunnen ontwenningsverschijnselen optreden. Depressie tijdens de zwangerschap heeft een grote voorspellende waarde (>50%) voor het optreden van postpartumdepressie. 20; Behandeling en interventies De (aanstaande) zwangere die SSRI s gebruikt wordt gecounseld over risico s, mogelijke behandelingen, plaats van bevalling, observatie van het kind, borstvoeding en kraambed. In bijlage 3 van de NVOG-richtlijn is een informatiefolder opgenomen over neonatale ontwenningsverschijnselen. Tevens vertelt de verloskundig zorgverlener haar over de noodzaak van overleg met de voorschrijver van de SSRI/behandelaar en vraagt haar om toestemming voor gegevensuitwisseling. Structureel echoscopisch onderzoek (SEO) is aangewezen. Met uitzondering van de klinisch minder relevante septumdefecten kunnen alle mogelijk geassocieerde afwijkingen met dit onderzoek opgespoord worden. 6/10
7 De zwangere die, in overleg met voorschrijver of na consult psychiater, het SSRI-gebruik afbouwt of stopt, wordt regelmatig gezien door zowel de verloskundige als de behandelaar. Een vorm van psychotherapie en regelmatige beweging worden aanbevolen. Aandacht voor voldoende sociale steun is van belang gedurende de hele perinatale periode. 22 Voor de partus is een geboorteplan aan te raden Organisatie van zorg Goede communicatie en korte lijnen tussen zorgverleners en de zwangeren en hun familie zijn essentieel. De partner heeft een belangrijke signaalfunctie. De zorg voor de (aanstaande) zwangere met SSRI-gebruik vraagt om een multidisciplinair team. Onderdeel van dit team zijn de verloskundig zorgverlener en de voorschrijver/behandelaar, zo nodig een psychiater en andere relevante zorgverleners. Het NHG adviseert haar leden in de standaard Depessie 21 dat antidepressiva in zwangerschap of tijdens lactatie een reden is voor verwijzing naar de GGZ of een psychiater. Een casemanager is van groot belang. Het team stelt in overleg met de zwangere en haar partner een zorgpad vast en geeft eenduidige informatie. Zie voor aanbevelingen over de organisatie van zorg hoofdstuk 8 van de NVOG-richtlijn Bespreekpunten voor het VSV Welke zorgverlener is casemanager en wat is zijn/haar taak? Plaats van bevalling van vrouwen die een SSRI gebruiken: altijd poliklinisch of is thuis ook een mogelijkheid? Observatie neonaat: waar, hoe lang en onder wiens verantwoordelijkheid? Uniforme informatie voor de zwangere en haar partner over de gevolgen van SSRI-gebruik voor zwangerschap en kind en over het te volgen beleid Beschikbare richtlijnen NVOG-richtlijn SSRI-gebruik in de zwangerschap en tijdens de lactatie, /10
8 KNOV-standaard Prenatale verloskundige begeleiding, supplement 1: Depressie tijdens de zwangerschap, 2008 NHG-standaard Depressie, 2012 NICE-guideline Antenatal and postnatal mental health, 2007 VIL-hoofdstuk psychiatrische stoornissen op dit moment in herziening. 8/10
9 1.15 Literatuur 1. SSRI-gebruik in de zwangerschap en tijdens de lactatie. Utrecht: NVOG; Ververs T. Antidepressants during pregnancy. Risks for mother and child [proefschrift]. Universiteit van Utrecht; Bakker MK, Kolling P, van den Berg PB, de Walle HE, de Jong van den Berg LT. Increase in use of selective serotonin reuptake inhibitors in pregnancy during the last decade, a population-based cohort study from the Netherlands. Br J Clin Pharmacol 2008;65(4): de Boer J, Zeeman K. Prenatale verloskundige begeleiding. Utrecht: KNOV; Nakhai-Pour HR, Broy P, Berard A. Use of antidepressants during pregnancy and the risk of spontaneous abortion. CMAJ 2010;182(10): Oberlander TF, Warburton W, Misri S, Aghajanian J, Hertzman C. Neonatal outcomes after prenatal exposure to selective serotonin reuptake inhibitor antidepressants and maternal depression using population-based linked health data. Arch Gen Psychiatry 2006;63(8): Oberlander TF, Misri S, Fitzgerald CE, Kostaras X, Rurak D, Riggs W. Pharmacologic factors associated with transient neonatal symptoms following prenatal psychotropic medication exposure. J Clin Psychiatry 2004;65(2): Nulman I, Rovet J, Stewart DE, Wolpin J, Pace-Asciak P, Shuhaiber S et al. Child development following exposure to tricyclic antidepressants or fluoxetine throughout fetal life: a prospective, controlled study. Am J Psychiatry 2002;159(11): Heikkinen T, Ekblad U, Kero P, Ekblad S, Laine K. Citalopram in pregnancy and lactation. Clin Pharmacol Ther 2002;72(2): Kulin NA, Pastuszak A, Sage SR, Schick-Boschetto B, Spivey G, Feldkamp M et al. Pregnancy outcome following maternal use of the new selective serotonin reuptake inhibitors: a prospective controlled multicenter study. JAMA 1998;279(8): Suri R, Altshuler L, Hendrick V, Rasgon N, Lee E, Mintz J. The impact of depression and fluoxetine treatment on obstetrical outcome. Arch Womens Ment Health 2004;7(3): /10
10 12. Sivojelezova A, Shuhaiber S, Sarkissian L, Einarson A, Koren G. Citalopram use in pregnancy: prospective comparative evaluation of pregnancy and fetal outcome. Am J Obstet Gynecol 2005;193(6): Udechuku A, Nguyen T, Hill R, Szego K. Antidepressants in pregnancy: a systematic review. Aust N Z J Psychiatry 2010;44(11): Wurst KE, Poole C, Ephross SA, Olshan AF. First trimester paroxetine use and the prevalence of congenital, specifically cardiac, defects: a meta-analysis of epidemiological studies. Birth Defects Res A Clin Mol Teratol 2010;88(3): Kieler H, Artama M, Engeland A, Ericsson O, Furu K, Gissler M et al. Selective serotonin reuptake inhibitors during pregnancy and risk of persistent pulmonary hypertension in the newborn: population based cohort study from the five Nordic countries. BMJ 2012;344:d 't Jong GW, Einarson T, Koren G, Einarson A. Antidepressant use in pregnancy and persistent pulmonary hypertension of the newborn (PPHN): a systematic review. Reprod Toxicol 2012;34(3): FDA (geraadpleegd 31 januari 2013). 18. Kieviet N, Dolman K, Wennink H, Heres M, Honig A. Ontwenning bij de pasgeborene na blootstelling aan psychofarmaca tijdens de zwangerschap. Ned Tijdschr Geneeskd 2012;156:A Gentile S, Galbally M. Prenatal exposure to antidepressant medications and neurodevelopmental outcomes: a systematic review. J Affect Disord 2011;128(1-2): Ter Horst PGJ, Smit JP. Antidepressiva tijdens zwangerschap en borstvoeding. Tijdschr Psychiatrie 2009;51(5): van Weel-Baumgarten E, van Gelderen G, Grundmeijer H, Licht-Strunk E, van Marwijk H, van Rijswijk E et al. NHG-Standaard Depressie. 2e ed. Utrecht: NHG; Antenatal and postnatal mental health. Londen: NICE; /10
Factsheet SSRI gebruik in de zwangerschap
Factsheet SSRI gebruik in de zwangerschap 16 mei 2013 Aanleiding Actuele ontwikkelingen op het gebied van Integrale zorg en ontwikkeling van regionale protocollen over uiteenlopende onderwerpen in de verloskundige
Nadere informatieSSRI-gebruik tijdens zwangerschap, bevalling en kraambed
SSRI-gebruik tijdens zwangerschap, bevalling en kraambed Documentgebied Groep(en) Autorisatie Beoordelaar(s) Verloskunde Alle partijen aangesloten bij het VSV Nijmegen en omstreken F.Vandenbussche R. Verlaak,
Nadere informatieDe Multidisciplinaire Richtlijn SSRI s tijdens zwangerschap, kraambed en lactatie. Tom Schneider, gynaecoloog Mede namens de Richtlijncommissie
De Multidisciplinaire Richtlijn SSRI s tijdens zwangerschap, kraambed en lactatie Tom Schneider, gynaecoloog Mede namens de Richtlijncommissie Waarom een richtlijn Prevalentie depressie 20%, angststoornissen
Nadere informatieSSRI. Protocol NVOG/NVK 2012 VSV Geert Jan Blok
SSRI Protocol NVOG/NVK 2012 VSV 14-01-14 Geert Jan Blok Preconceptionele periode: Er bestaat geen duidelijke voorkeur voor een bepaalde SSRI. Indien een patiënte al goed is ingesteld op een bepaalde SSRI
Nadere informatieStop or Go? TerugvalprevenDe training bij het begeleid aiouwen van anddepressiva in de zwangerschap.
Stop or Go? TerugvalprevenDe training bij het begeleid aiouwen van anddepressiva in de zwangerschap. Promovendi: Drs. Nina Molenaar, arts, Erasmus MC Marlies Brouwer, MSc, psycholoog, UU Projectleaders:
Nadere informatieMedisch protocol te gebruiken door verloskundigen, Obstetrieverpleegkundigen en kinderverpleegkundigen, kinderartsen en gynaecologen.
Antidepressiva SSRI gebruik en zwangerschap - obstetrie Toepassingsgebied Medisch protocol te gebruiken door verloskundigen, Obstetrieverpleegkundigen en kinderverpleegkundigen, kinderartsen en gynaecologen.
Nadere informatieStop or Go? TerugvalprevenBe training bij het begeleid ahouwen van anbdepressiva in de zwangerschap.
Stop or Go? TerugvalprevenBe training bij het begeleid ahouwen van anbdepressiva in de zwangerschap. Promovendi: Drs. Nina Molenaar, arts, Erasmus MC Marlies Brouwer, MSc, psycholoog, UU Projectleiders:
Nadere informatieVSV: Verloskundige kringen van: de Kempen-Eindhoven- Strabrecht, en Máxima Medisch Centrum, Veldhoven
VSV: Verloskundige kringen van: de Kempen-Eindhoven- Strabrecht, en Máxima Medisch Centrum, Veldhoven Transmurale richtlijn, 08-03-2010 Datum invoering: 2010 Datum revisie: 2015 Depressie en het gebruik
Nadere informatieWerkafspraak SSRI in de zwangerschap oktober 2014
Werkafspraak SSRI in de zwangerschap oktober 2014 Doel: Praktische leidraad voor psychiaters, verloskundigen, gynaecologen, kinderartsen, ziekenhuisapothekers en andere disciplines betrokken bij adviseren
Nadere informatieSSRI, Depressie en het gebruik van Selective Serotonine Reuptake Inhibitors (SSRI) tijdens zwangerschap en lactatie - VSV document
VSV: Verloskundige kringen van: de Kempen-Eindhoven-Strabrecht Máxima Medisch Centrum Revisie: juli 2017 Titel document SSRI, Depressie en het gebruik van Selective Serotonine Reuptake Inhibitors (SSRI)
Nadere informatie6 a 8 controles afhankelijk van professionele noodzaak en/of behoefte vrouw. -Er is aandacht gegeven aan medische en psychosociale.
Time task matrix zorgproces SSRI gebruik in de zwangerschap Versie 10 maart 2015 Alles in rood is specifiek voor gebruik SSRI, alles in zwart is gebruikelijke zorg voor iedere zwangere (voor de meest recente
Nadere informatieZwangerschap bij de psychiatrische patient. Cijfers telefoondienst TIS. TIS kenniscentrum. vragen/exposities SSRI s 20-11-2015
Zwangerschap bij de psychiatrische patient Bernke te Winkel Wetenschappelijk medewerker Teratologie Informatie Service TIS kenniscentrum Cijfers telefoondienst TIS Informatie geven Website (en boek) -
Nadere informatieTitel protocol ziektebeeld SSRI/SNRI gebruik in zwangerschap Transmuraal verloskundig samenwerkingverband
Titel protocol ziektebeeld SSRI/SNRI gebruik in zwangerschap Discipline Transmuraal verloskundig samenwerkingverband Doel/doelstelling Eenduidig beleid bij SSRI/SNRI gebruik in zwangerschap. Achtergrondinformatie
Nadere informatiepagina 1 van 7 Let op: Deze geprinte versie is 24 uur geldig. SSRI gebruik in de zwangerschap en kraambed Medische Werkinstructie Algemeen Inleidende gegevens Doel: Type: Handelingsclassificatie: Anatomische
Nadere informatieVragen van patiënten aan Stichting Pandora over antidepressiva in de zwangerschap -een explorerende studie-
Vragen van patiënten aan Stichting Pandora over antidepressiva in de zwangerschap -een explorerende studie- F. T.M. Bos (1), T Leenders (2), M.W. Knuttel (1) en L.T.W. de Jong - van den Berg (2), 1. Stichting
Nadere informatieborstvoeding Uit enkele case-reports is bekend dat trazodon in kleine hoeveelheden overgaat in de moedermelk.
Kinderwens, en : trazodon 2519 t/m 2522 NNH = Number Needed to Harm; non-sri = geen serotonineheropnameremmer; RR = Relatieve Risico; RV = Risico Verschil; SNRI =serotonine-noradrenalineheropnameremmer;
Nadere informatieChapter 10. Samenvatting
Chapter 10 Samenvatting Samenvatting 149 Dit proefschrift richt zich op symptomen van neonatale adaptatie (NA) na blootstelling aan selectieve antidepressiva (SA) in utero. Deze symptomen zijn meestal
Nadere informatiePsychiatrie rond zwangerschap. Corné van Lieshout, psychiater
Psychiatrie rond zwangerschap Corné van Lieshout, psychiater Casus 1 Mw. Pietersen 32 jaar Na 1 e partus (25 e ) depressief, na 2 mnd spontaan over Na 2 e partus (28 e ) weer depressief. HA gaf 50mg sertraline
Nadere informatieProtocol SSRI/SNRI gebruik in de zwangerschap en de behandeling van de
Protocol SSRI/SNRI gebruik in de zwangerschap en de behandeling van de pasgeborene. VSV Refaja Gemaakt op: Auteur: Versie Geldig tot: 01-04-2016 26-03-2014 (herziene versie) Marjon Riksen (gynaecoloog),
Nadere informatieNeonatale onttrekkingsverschijnselen kunnen zijn: De bevalling Het kraambed
SSRI-medicatie Uw huisarts of psychiater heeft u een SSRI voorgeschreven. SSRI staat voor selectieve serotine heropnameremmer. Er zijn verschillende soorten SSRI s. Deze medicijnen worden onder andere
Nadere informatieGebruik van antidepressiva voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed
Gebruik van antidepressiva voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed Dit document bevat vertrouwelijke informatie van JijWij. Het kopiëren en/of verspreiden van dit document zonder voorgaand schriftelijke
Nadere informatieSSRI-gebruik tijdens de zwangerschap
SSRI-gebruik tijdens de zwangerschap Afdeling gynaecologie mca.nl Inhoudsopgave Zwangerschap en depressie 3 Gevolgen van SSRI-gebruik tijdens de zwangerschap 3 Adviezen - zwangerschap 5 Adviezen - bevalling
Nadere informatieSSRI-medicatie en zwangerschap BEHANDELING
SSRI-medicatie en zwangerschap BEHANDELING SSRI-medicatie en zwangerschap Je huisarts of psychiater heeft je een SSRI voorgeschreven. SSRI staat voor selectieve serotonine heropnameremmer. Het zijn medicijnen
Nadere informatieSSRI-medicijnen. Gynaecologie / Verloskunde. Gebruik rondom de zwangerschap. Inhoud. 1. Achtergrond. 2. Als u zwanger wilt worden
Gynaecologie / Verloskunde SSRI-medicijnen Gebruik rondom de zwangerschap Inhoud 1. Achtergrond 2. Als u zwanger wilt worden 3. Als u zwanger bent 4. Gevolgen van SSRI-gebruik 5. De bevalling 6. Het kraambed
Nadere informatieSSRI-gebruik. in zwangerschap en kraamperiode
SSRI-gebruik in zwangerschap en kraamperiode Inhoudsopgave Achtergrond...4 Gevolgen van SSRI-gebruik...4 De bevalling...7 Het kraambed...7 Borstvoeding...8 Doorgaan met de medicatie...8 Om thuis te doen:
Nadere informatieNVOG Voorlichtingsbrochure GEBRUIK VAN SSRI-MEDICATIE VOOR EN TIJDENS DE ZWANGERSCHAP EN IN HET KRAAMBED
NVOG Voorlichtingsbrochure GEBRUIK VAN SSRI-MEDICATIE VOOR EN TIJDENS DE ZWANGERSCHAP EN IN HET KRAAMBED 1 GEBRUIK VAN SSRI-MEDICATIE VOOR EN TIJDENS DE ZWANGERSCHAP EN IN HET KRAAMBED 1. Achtergrond 2.
Nadere informatieGebruik van SSRI-medicatie voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed.
Gebruik van SSRI-medicatie voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed. Ziekenhuis Gelderse Vallei Deze folder geeft informatie over de mogelijke risico s en gevolgen voor moeder en kind van het
Nadere informatieGebruik van SSRI-medicatie voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed
Gebruik van SSRI-medicatie voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed Bron: Nederlandse vereniging van Obstetrie en Gynaecologie Inhoud 1. Achtergrond 2. Als u zwanger wilt worden 3. Als u zwanger
Nadere informatieGebruik van SSRI-medicatie Voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed. Poli Gynaecologie
00 Gebruik van SSRI-medicatie Voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed Poli Gynaecologie 1 Uw huisarts of psychiater heeft u een SSRI voorgeschreven. SSRI staat voor selectieve serotonine heropname-remmer.
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2009 2010 Aanhangsel van de Handelingen Vragen gesteld door de leden der Kamer, met de daarop door de regering gegeven antwoorden 3329 Vragen van het lid
Nadere informatieGebruik van SSRI-medicatie voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed
Gebruik van SSRI-medicatie voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed Auteur: dr. J.J. Duvekot namens de werkgroep SSRI-medicatie voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed. 2012 NVOG Het
Nadere informatieGebruik van antidepressiva (SSRI) voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed
Gebruik van antidepressiva (SSRI) voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed Inleiding Uw behandelend arts of psychiater heeft u SSRI medicatie voorgeschreven. SSRI staat voor selectieve serotonine
Nadere informatieGebruik van SSRI-medicatie tijdens zwangerschap en borstvoeding. Maatschap Gynaecologie & Kindergeneeskunde IJsselland Ziekenhuis
Gebruik van SSRI-medicatie tijdens zwangerschap en borstvoeding Maatschap Gynaecologie & Kindergeneeskunde IJsselland Ziekenhuis Inleiding Uw huisarts of psychiater heeft u een SSRI voorgeschreven. (Selectieve
Nadere informatieOnttrekkingsverschijnselen bij pasgeborenen na het gebruik van SSRI-medicatie door de moeder
Onttrekkingsverschijnselen bij pasgeborenen na het gebruik van SSRI-medicatie door de moeder Informatie over onttrekkingsverschijnselen bij pasgeborenen na gebruik van SSRI-medicatie door de moeder tijdens
Nadere informatie2. De incidentie van zwangerschap beëindiging voor hypertensieve aandoeningen op de grens van foetale levensvatbaarheid in Nederland.
Tijdens de zwangerschap kan de gezondheid van de moeder ernstig bedreigd worden door verschillende aandoeningen. Deze aandoeningen kunnen veroorzaakt worden door de zwangerschap zelf, zoals bijvoorbeeld
Nadere informatieMultidisciplinair (pre)conceptioneel advies
Multidisciplinair (pre)conceptioneel advies POP expertise centrum Amsterdam Prof.Dr.Adriaan Honig SLAZ/VUmc Verloskunde conferentie 3 februari 2012 Utrecht Marion Heres Adriaan Honig Hanneke Wennink Multidisciplinair
Nadere informatieOntwenning bij de pasgeborene na blootstelling aan psychofarmaca tijdens de zwangerschap
Stand van zaken Ontwenning bij de pasgeborene na blootstelling aan psychofarmaca tijdens de zwangerschap Noera Kieviet, Koert Dolman, Hanneke Wennink, Marion Heres en Adriaan Honig Gebruik van psychofarmaca
Nadere informatieDepressie tijdens de zwangerschap uit de taboesfeer
Depressie tijdens de zwangerschap uit de taboesfeer Depressie en angstklachten tijdens de zwangerschap komen regelmatig voor. Toch wordt dit onderwerp nog vaak als taboe ervaren en is niet duidelijk welke
Nadere informatieSSRI/SNRI gebruik tijdens zwangerschap en lactatie
SSRI/SNRI gebruik tijdens zwangerschap en lactatie Datum protocol: 23/11/2009 Dit protocol werd gemaakt door een multidisciplinaire werkgroep in het kader van een gezamenlijk regioprotocol cluster AMC
Nadere informatiePatiënteninformatie. Psychiatrie- Obstetrie- Paediatrie (POP)-poli. Informatie voor patiënten over de POP-poli van Tergooi.
Patiënteninformatie Psychiatrie- Obstetrie- Paediatrie (POP)-poli Informatie voor patiënten over de POP-poli van Tergooi. Inhoudsopgave Pagina Inleiding 4 Psychiatrische aandoeningen en kinderwens of
Nadere informatieGebruik van antidepressiva voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed
Gebruik van antidepressiva voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed Dit document bevat vertrouwelijke informatie van JijWij. Het kopiëren en/of verspreiden van dit document zonder voorgaand schriftelijke
Nadere informatieAntidepressiva en Zwangerschap: een kwetsbare combinatie
Antidepressiva en Zwangerschap: een kwetsbare combinatie Prof.dr. Gerard Visser Prof.dr. Fred Schobben Prof.dr. Jan Buitelaar Prof.dr. Toine Egberts Dr. Edu Mulder Dr. Huib Burger Dr. M. Smidt Dr. Tessa
Nadere informatiePsychofarmaca tijdens de zwangerschap Gevolgen voor het kind op korte en lange termijn
1 Psychofarmaca tijdens de zwangerschap Gevolgen voor het kind op korte en lange termijn Hanneke Wennink, kinderarts (h.wennink@slaz.nl) Noera Kieviet, arts-assistent / arts-onderzoeker kindergeneeskunde
Nadere informatieGebruik van SSRI-medicijnen
Gebruik van SSRI-medicijnen voor en tijdens uw zwangerschap en in uw kraambed Uw huisarts of psychiater heeft u een SSRI voorgeschreven. SSRI staat voor selectieve serotonine heropname remmer. SSRI is
Nadere informatieProtocol Obesitas. 1.0 Definitie obesitas
Protocol Obesitas 1.0 Definitie obesitas Obesitas is een abnormale gezondheidstoestand waarbij er een overschot aan vetweefsel is. De meest gebruikte definitie is gebaseerd op de Quetelet-index of Body
Nadere informatieBenzodiazepinegebruik tijdens zwangerschap en lactatie
Benzodiazepinegebruik tijdens zwangerschap en lactatie Documentgebied Verloskunde Groep(en) Verloskundige professionals 1 e en 2 lijn, kinderartsen Autorisator F. Vandenbussche Beoordelaar(s) R. Verlaak
Nadere informatiezwangerschap Met paroxetine is ruime ervaring tijdens de zwangerschap (meer dan 7000 zwangerschappen).
Kinderwens, en : paroxetine 2382 t/m 2385 MAO-remmer = monoamineoxidaseremmer; OR = Odds Ratio; PPHN = persisterende pulmonale hypertensie bij de neonaat; RVOTO = right ventricular outflow tract obstructive
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nicotine en alcohol kunnen de placenta passeren en zo het risico op nadelige uitkomsten voor het ongeboren kind verhogen. Stoppen met roken en alcoholgebruik tijdens de zwangerschap lijkt vanzelfsprekend,
Nadere informatieVeel vrouwen gebruiken medicijnen tijdens hun zwangerschap. Van veel van deze medicijnen zijn de mogelijke teratogene effecten vaak nog niet goed beke
107 Veel vrouwen gebruiken medicijnen tijdens hun zwangerschap. Van veel van deze medicijnen zijn de mogelijke teratogene effecten vaak nog niet goed bekend. Onderzoek naar welke medicijnen gebruikt worden
Nadere informatieDisclosure belangen spreker
POP POLI Geen (potentiële) belangenverstrengeling Disclosure belangen spreker Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder
Nadere informatiePresentatie. POP poli Aandachtspunten bij kinderwens, zwangerschap en bevalling bij cliënten met psychische klachten/aandoeningen.
Astrid Pool, CPV/SPV Werkzaam bij GGZ-NHN PEAC Heerhugowaard (Persoonlijkheid, Eetstoornissen, ADHD en Complexe trauma) Ziekenhuispsychiatrie en POP Poli Presentatie POP poli Aandachtspunten bij kinderwens,
Nadere informatieBijwerkingen van psychotrope geneesmiddelen. Nikkie Aarts
Bijwerkingen van psychotrope geneesmiddelen Nikkie Aarts Afdeling Epidemiologie & Inwendige Geneeskunde 3 de Lustrum Farmacovigilantie Platform Nederland Dinsdag 19 mei 2015 Promotietraject In de dagelijkse
Nadere informatieOntwikkeling van een instrument / werkwijze om perinatale zorg te stroomlijnen in psychiatrische en sociaal zwakkere moeders
POP : Regeren is Vooruitzien Ontwikkeling van een instrument / werkwijze om perinatale zorg te stroomlijnen in psychiatrische en sociaal zwakkere moeders Om een goede dokter te zijn. Logistiek Empathie
Nadere informatieAanbevelingen Vanaf 40 weken iedere zwangere voorlichten over de mogelijkheden bij dreigende serotiniteit. De mogelijkheden zijn;
VSV ACHTERHOEK OOST PROTOCOL NADERENDE SEROTINITEIT Doel protocol Het stroomlijnen en eventueel beperken van serotintiteit. Aanbevelingen Vanaf 40 weken iedere zwangere voorlichten over de mogelijkheden
Nadere informatieGyPsy screening. Detectie en zorgtoeleiding van zwangeren met psychopathologie en psychosociale problematiek
GyPsy screening Detectie en zorgtoeleiding van zwangeren met psychopathologie en psychosociale problematiek Chantal Quispel Promovenda Verloskunde & Gynaecologie en Psychiatrie Conferentie Kennispoort
Nadere informatieInformatie voor patiënten over de POP-poli van Tergooi.
Patiënteninformatie Psychiatrie- Obstetrie- Paediatrie POP-poli Informatie voor patiënten over de POP-poli van Tergooi. 1234567890-terTER_ Inhoudsopgave Pagina Inleiding 4 Psychiatrische aandoeningen
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Cardiovasculaire Beoordeling na Hypertensieve Afwijkingen van de Zwangerschap Hypertensieve zwangerschapscomplicaties rondom de uitgerekende datum zijn veelvoorkomende complicaties.
Nadere informatieGebruik van SSRI-medicatie
PATIËNTEN INFORMATIE Gebruik van SSRI-medicatie voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed 2 PATIËNTENINFORMATIE Achtergrond Uw huisarts of psychiater heeft u een SSRI voorgeschreven. SSRI staat
Nadere informatieDepressie. Postpartum depressie
Depressie Postpartum depressie juli 2016 Doel Het op eenduidige wijze handelen bij een depressie / postpartum depressie. Definitie Depressie: sombere stemming en/of een duidelijke vermindering van interesse
Nadere informatieKetenprotocol. Minder leven. Auteurs: E. Davelaar & S. van der Lugt
Ketenprotocol Auteurs: E. Davelaar & S. van der Lugt Datum: September 2015 Algemeen Het Verloskundig Samenwerkings Verband Zoetermeer (VSV Zoetermeer ) is in 2012 formeel opgericht ter verbetering van
Nadere informatieVraag en antwoord: Veel gestelde verloskundige vragen.
Vraag en antwoord: Veel gestelde verloskundige vragen. Als verloskundige vindt u het welzijn van de zwangere vrouw en haar (ongeboren) kindje natuurlijk erg belangrijk. De Stop or Go studie wil bijdrage
Nadere informatieVragen aan Pandora Helpdesk over gebruik antidepressiva bij zwangerschap Door Froukje Bos, beleidsmedewerker, PandoraNieuws december 2006
Vragen aan Pandora Helpdesk over gebruik antidepressiva bij zwangerschap Door Froukje Bos, beleidsmedewerker, PandoraNieuws december 2006 De afgelopen zeven jaar is het antidepressivagebruik in ons land
Nadere informatiePsychiatrie, Obstetrie en Pediatrie (POP) POP-adviescentrum
Psychiatrie, Obstetrie en Pediatrie (POP) POP-adviescentrum Psychiatrie, Obstetrie en Pediatrie (POP) -adviescentrum Kennemer Gasthuis Wat is de POP-poli? POP staat voor Psychiatrie - Obstetrie (verloskunde)
Nadere informatieVSV Achterhoek Oost Protocol Preventie en behandeling van early-onset neonatale infecties
VSV Achterhoek Oost Protocol Preventie en behandeling van early-onset neonatale infecties Doel Het doel van dit protocol is preventie, herkenning, optimalisering van diagnostiek en behandeling van early-onset
Nadere informatieManagement of preterm delivery in women with abnormal fetal presentation
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Management of preterm delivery in women with abnormal fetal presentation Bergenhenegouwen, L.A. Link to publication Citation for published version (APA): Bergenhenegouwen,
Nadere informatieSSRI-gebruik in de zwangerschap en tijdens de lactatie
SSRI-gebruik in de zwangerschap en tijdens de lactatie INITIATIEF Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie IN SAMENWERKING MET Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde Nederlandse Vereniging
Nadere informatieAddendum bij de multidisciplinaire richtlijn Dreigende Vroeggeboorte gepubliceerd in 2011. Opgesteld door de Otterlo Werkgroep, versie 2014
Addendum bij de multidisciplinaire richtlijn Dreigende Vroeggeboorte gepubliceerd in 2011 Opgesteld door de Otterlo Werkgroep, versie 2014 Uitgangsvraag: Leidt een rescue -behandeling met corticosteroïden
Nadere informatieVraag het aan uw zorgverlener
Een eenvoudig, veilig bloedonderzoek dat zeer gevoelige resultaten geeft Een geavanceerde niet-invasieve test voor de bepaling van foetale trisomie en evaluatie van het Y-chromosoom Vraag het aan uw zorgverlener
Nadere informatieRichtlijn Multidisciplinaire richtlijn Borstvoeding
Richtlijn Multidisciplinaire richtlijn Borstvoeding Onderbouwing Conclusies Vaak is het door keuze van het juiste geneesmiddel mogelijk om borstvoeding veilig te handhaven 11. Niveau 4 Toelichting Indien
Nadere informatieIN ZWANG PROTOCOL: Preventie recidief spontane vroeggeboorte
IN ZWANG PROTOCOL: Preventie recidief spontane vroeggeboorte DEFINITIE: Vroeggeboorte: bevalling bij amenorroeduur < 37 weken Bij een zwangerschapsduur van meer dan 35 weken wordt het risico van belangrijke
Nadere informatieZwangerschap en bipolaire stoornis avontuur voor patient en behandelaar. Anja Stevens
Zwangerschap en bipolaire stoornis avontuur voor patient en behandelaar Anja Stevens 14 december 2013 Inhoud Inleiding Kinderwens Zwangerschap Bevalling Kraambed en daarna Zwangerschapsplan Vaders Take
Nadere informatieGeen roze wolk. Psychische klachten & zwangerschap. Maaike Kloosterman-de Groot
Geen roze wolk Psychische klachten & zwangerschap Maaike Kloosterman-de Groot Op het internet. Inleidend verhaal Indeling van de presentatie Inleiding Psychiatrische problemen in de zwangerschap Risicofactoren
Nadere informatiezwangerschap Met sertraline is ruime ervaring tijdens de zwangerschap (meer dan 7000 zwangerschappen).
Kinderwens, en : sertraline 2386 t/m 2389 MAO-remmer = monoamineoxidaseremmer; NICU = Neonatale Intensive Care Unit; OR = Odds Ratio; PPHN = persisterende pulmonale hypertensie bij de neonaat; RVOTO =
Nadere informatie(1) Risico op acute pancreatitis Er zijn meldingen geweest van acute pancreatitis na de behandeling met carbimazol/thiamazol.
GEADRESSEERDE ADRES POSTCODE WOONPLAATS 31 januari 2019 Belangrijke risico-informatie: Geneesmiddelen die carbimazol of thiamazol (synoniem: methimazol) bevatten: (1) risico op acute pancreatitis en (2)
Nadere informatieVSV-beleid Coördinerend Zorgverlener juli 2018 VSV. Werkgroep Coördinerend Zorgverlener. Opdracht
VSV Werkgroep Coördinerend Zorgverlener 1. Opdracht Opdracht werkgroep Coördinerend Zorgverlener Opdracht Scope Opdrachtgevers Stel een format en werkwijze op voor een Coördinerend Zorgverlener in ons
Nadere informatieKetenprotocol. Kraamconsulten kinderartsen. Auteurs: E.D. Stam
Ketenprotocol Kraamconsulten kinderartsen Auteurs: E.D. Stam Datum: 19 januari 2017 Algemeen Het Verloskundig Samenwerkings Verband Zoetermeer (VSV Zoetermeer ) is in 2012 formeel opgericht ter verbetering
Nadere informatieBeschrijving zorgketen 1e lijn bij depressie in de zwangerschap en/of in de kraamperiode
Beschrijving zorgketen 1e lijn bij depressie in de zwangerschap en/of in de kraamperiode 1 Colofon Datum eerste versie: 3 april 2017 Versie: 1 Samenstelling werkgroep: Ank de Jonge, verloskundige/mrnn
Nadere informatieSSRI-gebruik in de zwangerschap en tijdens de lactatie
SSRI-gebruik in de zwangerschap en tijdens de lactatie INITIATIEF Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie IN SAMENWERKING MET Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde Nederlandse Vereniging
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Het onderwerp van dit proefschrift is depressieve en angst symptomen in chronische dialyse patiënten en andere patiënten. Het proefschrift bestaat uit twee delen (deel A en deel
Nadere informatiestoppen zware drinkers minder vaak met het drinken van alcoholhoudende drank dan vrouwen met een lager alcoholgebruik.
Samenvatting In Nederland gebruikt ongeveer 80% van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd alcoholhoudende drank. Veel vrouwen staken het alcoholgebruik zodra ze zwanger zijn of eerder al, als ze zwanger
Nadere informatieIntra-uteriene blootstelling aan SSRI s: geen reden voor routinematige controle op hypoglykemie
Onderzoek Intra-uteriene blootstelling aan SSRI s: geen reden voor routinematige controle op hypoglykemie Joris J. van Driel, J. (Hanneke) M.B. Wennink, Marion H.B. Heres en Adriaan Honig ONDERZOEK Doel
Nadere informatieSchildklierafwijkingen en zwangerschap
Schildklierafwijkingen en zwangerschap Inleiding U heeft een schildklieraandoening en u bent of wilt zwanger worden. In deze folder leest u hier meer over. De schildklier kan te snel werken (hyperthyreoïdie)
Nadere informatieAddendum. Nederlandse Samenvatting
Addendum A Nederlandse Samenvatting 164 Addendum Cardiovasculaire ziekten na hypertensieve aandoeningen in de zwangerschap Hypertensieve aandoeningen zijn een veelvoorkomende complicatie tijdens de zwangerschap.
Nadere informatieSSRI-gebruik in de zwangerschap en tijdens de lactatie
SSRI-gebruik in de zwangerschap en tijdens de lactatie INITIATIEF Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie IN SAMENWERKING MET Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde Nederlandse Vereniging
Nadere informatieVrouwen die zwanger zijn van een meerling hebben een verhoogde kans op vroeggeboorte
Samenvatting Vrouwen die zwanger zijn van een meerling hebben een verhoogde kans op vroeggeboorte in vergelijking met vrouwen die zwanger zijn van een eenling. Ongeveer 5-9% van de eenlingen wordt te vroeg
Nadere informatieZuurstof of niet bij reanimatie pasgeborene?
Zuurstof of niet bij reanimatie pasgeborene? 6e Nationale Reanimatie Congres Frank van den Dungen Kinderarts-neonatoloog Afd. IC Neonatologie VU medisch centrum NVK werkgroep Reanimatie Pasgeborenen INHOUD
Nadere informatieZwangerschap met lithium
Zwangerschap met lithium Lithium is een belangrijk medicijn in het behandelen en/of voorkomen van uw manische en/of depressieve klachten. Bij het gebruik van medicijnen tijdens de zwangerschap is voorzichtigheid
Nadere informatieSSRI s bij moeder: richtlijn versus prak:jk
SSRI s bij moeder: richtlijn versus prak:jk J.E. Wakker- Deelen, A.C. de Mol Albert Schweitzer Ziekenhuis Dordrecht Opbouw Achtergrond Richtlijn NVK Onderdeel 1: Enquête onder alle afdelingen neonatologie/kindergeneeskunde
Nadere informatieProtocol Psychofarmaca tijdens graviditeit en lactatie
Protocol Psychofarmaca tijdens graviditeit en lactatie Inhoud Verantwoording...2 ALGEMENE AANBEVELINGEN...3 1. Inleiding en achtergrondrisico s...3 2. Preconceptie-advies...3 3. Zwangerschap...3 4. Noodplan...4
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting De organisatie van de geboortezorg in Nederland is gebaseerd op het principe dat zwangerschap, bevalling en kraambed fysiologische processen zijn. Het verschil met veel andere landen is de
Nadere informatieKinderwens, zwangerschap en borstvoeding: liothyronine t/m 4676
Kinderwens, en : liothyronine 4673 t/m 4676 T3 = trijodiumthyronine; T4 = thyroxine/tetrajodothyronine; TGA = Therapeutic Goods Administration; TIS = Teratologie Informatie Service; TSH = thyroid stimulerend
Nadere informatieOBSTETRIE CASUS 2. Ochtendprogramma 5 maart
OBSTETRIE CASUS 2 Ochtendprogramma 5 maart Marie Jansen G1P0 AD 10 wkn, 25 jaar Algemene VG: blanco MedicaKe: geen Huidige graviditeit: ongepland Sociaal: Ze is niet zeker van haar huidige relake maar
Nadere informatieVSV Samen Protocol: Langdurig gebroken vliezen a terme
VSV Samen Protocol: Langdurig gebroken vliezen a terme Documentgebied Groep(en) Autorisatie Beoordelaar(s) Documentbeheerder(s) Auteur Verloskunde, kraamzorg, kindergeneeskunde Alle leden aangesloten bij
Nadere informatieHerkenning van psychiatrisch kwetsbare zwangeren
Onderzoek Herkenning van psychiatrisch kwetsbare zwangeren Vragenlijst versus anamnese in de tweede lijn Jan de Waal, Joep H.A.M. Tuerlings, Karin de Boer, Jaime C. Smal en Jeroen A. van Waarde Doel Opzet
Nadere informatieSamenvatting. Huidig programma en criteria voor screening
Samenvatting Technologische ontwikkelingen maken het in toenemende mate mogelijk om al vroeg in de zwangerschap eventuele afwijkingen bij de foetus op te sporen. Ook zijn nieuwe testen beschikbaar die
Nadere informatieObesitas en zwangerschap, bevalling en kraambed
Obesitas en zwangerschap, bevalling en kraambed Algemene informatie Obesitas is een van de snelst groeiende gezondheidsproblemen in de Westerse wereld. Naarmate de mate van obesitas onder vrouwen toeneemt,
Nadere informatieCHAPTER 12. Samenvatting
CHAPTER 12 Samenvatting Samenvatting 177 In hoofdstuk 1 wordt een toegenomen overleving gerapporteerd van zeer vroeggeboren kinderen, gerelateerd aan enkele nieuwe interventies in de perinatologie. Uitkomsten
Nadere informatieFetal Origins of Socioeconomic Inequalities. in Early Childhood Health. The Generation R Study. Lindsay Marisia Silva SAMENVATTING
Fetal Origins of Socioeconomic Inequalities in Early Childhood Health The Generation R Study Lindsay Marisia Silva SAMENVATTING Sociaal-economische gezondheidsverschillen vormen een groot maatschappelijk
Nadere informatieObesitas. Oktober. Zorgpad Low risk B en High risk A
Obesitas Zorgpad Low risk B en High risk A Oktober Dit document bevat mogelijk vertrouwelijke informatie van JIJWIJ. Het kopiëren en/of verspreiden van dit document zonder voorafgaande schriftelijke toestemming
Nadere informatieTransmurale afspraken POP-protocol vakgroep gynaecologie verloskunde Isala en de eerstelijns verloskundigen kring Zwolle
Transmurale afspraken POP-protocol vakgroep gynaecologie verloskunde Isala en de eerstelijns verloskundigen kring Zwolle Definitie POP : Psycho-Obstetrische Poli Uitgangspunten Het psycho-obstetrisch protocol
Nadere informatie