Vragen van patiënten aan Stichting Pandora over antidepressiva in de zwangerschap -een explorerende studie-
|
|
- Willem de Meyer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Vragen van patiënten aan Stichting Pandora over antidepressiva in de zwangerschap -een explorerende studie- F. T.M. Bos (1), T Leenders (2), M.W. Knuttel (1) en L.T.W. de Jong - van den Berg (2), 1. Stichting Pandora 2. Sociale Farmacie, Farmacoepidemiologie en Farmacotherapie, Rijksuniversiteit Groningen; Pandorasite, 11 juni 2008 Samenvatting Er zijn veel vragen bij patiënten over het veilige gebruik van antidepressiva bij kinderwens. In dit explorerende onderzoek hebben we vragen op het forum en aan de helpdesk van Stichting Pandora in kaart gebracht en geanalyseerd. Hieruit blijkt dat vrouwen tegenstrijdige informatie krijgen van zorgverleners waardoor onduidelijkheid ontstaat. Vrouwen zoeken steun en antwoorden bij lotgenoten, veelal voordat ze zwanger zijn. Wij concluderen dat de communicatie van zorgverleners met vrouwen over de voor- en nadelen van antidepressiva tijdens zwangerschap kan worden verbeterd. Summary Objective: To explore the questions patients have about the risks and benefits of the use of antidepressant pregnancy. Design and Method: Questions addressed to the forum and helpdesk of Pandora (a patient organization for psychiatric patients) regarding antidepressants and pregnancy were detected by keywords (pregnancy, antidepressants) and analyzed by topic of the question, type of drug and period. Results: Most questions are about the effect and risk of antidepressants in pregnancy and the number of questions raised over time. Mainly women address their questions. The answers they receive from health care professionals contradict each other resulting in indistinctness and uncertainty among these women. Therefore they ask other women who have taken the drug in pregnancy about their experience. Conclusions: Communication between health care professionals and patient regarding the use of antidepressants in pregnancy can be improved. Kernpunten Patiënten vereniging Stichting Pandora krijgt veel vragen van patiënten over antidepressiva in de zwangerschap. Vrouwen krijgen van hun hulpverleners vaak tegenstrijdige adviezen Apotheker als voorlichter over geneesmiddelen, wordt nauwelijks genoemd door vrouwen die vragen stellen bij Stichting Pandora. De communicatie van zorgverleners met vrouwen over antidepressiva en zwangerschap kan sterk worden verbeterd Trefwoorden Antidepressiva, communicatie, zwangerschap, patiëntenvereniging, vragen over veiligheid Inleiding Recent verschenen veel onderzoeken over het risico van antidepressivagebruik in de zwangerschap (1-6) De prevalentie van depressieve stoornissen onder zwangeren wordt geschat op 7 tot 20% (7,8) In de zwangerschap wordt meestal gekozen voor SSRI s vanwege de ongewenste bijwerkingen van TCA s. Nederlandse onderzoeken laten zien dat het gebruik van SSRI s tijdens zwangerschap is toegenomen, in 2003/2004 was dat 2% (9,10). De meest gebruikte SSRI s in de zwangerschap zijn paroxetine, fluoxetine, fluvoxamine, citalopram en sertraline (9,10). De literatuur is niet eenduidig over mogelijke schadelijke effecten van SSRI s tijdens zwangerschap. Beschreven zijn o.a persisterende pulmonale hypertensie (PPHN) (2,3), hartafwijkingen (4), 1
2 verminderde pijnbeleving (5);vroeggeboorte en laag geboortegewicht (6). Twee recent verschenen studies in de New England Journal of Medicine (11,12) konden de eerder gevonden hartafwijkingen (ventrikel septum defecten) niet bevestigen. Zij vonden een relatie tussen SSRI s en rechter ventrikel uitstroom defecten. Deze specifieke hartafwijking werd eveneens voor paroxetine gevonden. Echter een depressie bij de moeder gedurende de zwangerschap kan ook schadelijke effecten hebben voor het ongeboren kind. Stoppen met het antidepressivum gedurende de zwangerschap kan een verhoogde kans geven op terugval en geeft extra stress voor de vrouw en de baby (1). Door het veelal ontbreken van evidence-based kennis, zijn er veel vragen over het gebruik van antidepressiva tijdens de zwangerschap. Patiëntenorganisatie Stichting Pandora heeft psychofarmaca benoemd als een van haar speerpunten. In dit explorerende onderzoek zijn de vragen over antidepressiva en zwangerschap geanalyseerd van forum en helpdesk van Stichting Pandora. Methoden Stichting Pandora behartigt de belangen van mensen die psychische problemen hebben of hebben gehad. Op het forum delen lotgenoten ervaringen met elkaar. Bij de helpdesk geven ervaringsdeskundigen informatie en advies via telefoon en . Meer informatie is te vinden op de website van Pandora: Met de zoektermen zwangerschap en antidepressiva zijn de vragen over antidepressiva gebruik rond de zwangerschap, geselecteerd. Deze zijn geanalyseerd en onderverdeeld op onderwerp zoals ervaring, stoppen, werking, bijwerkingen, informatiebron, etc door de auteurs FB en TL (tabel 1). Daarnaast is vastgelegd over welk individueel geneesmiddel de vraag gaat en wanneer die is gesteld (periode , of (tot juni)). Aantal en percentage gestelde vragen worden weergegeven per onderwerp, geneesmiddel en periode. Om een beeld te geven van de inhoud van de vragen is een selectie gemaakt van de meest voorkomende vragen per onderwerp. Resultaten Forum Vragenstellers op het forum zijn vrouwen met een gemiddelde leeftijd van 29,8 jaar. Aantal en soort vragen staan weergegeven in tabel 1. Het aantal vragen neemt toe van 23 in de periode naar 94 in en 68 in 2006-juni In alle drie periodes gaat het merendeel van de vragen over werking en bijwerkingen (rond de 30%) en over de ervaring van andere vrouwen (rond de 30%). Opvallend is de toename van klachten over tegenstrijdige adviezen, in de recentste periode ging 12 % van de vragen hierover. De meeste vragen werden gesteld door vrouwen die zwanger willen worden, in 2002/2003 was dit 87%. In 2002/2003 ging 60% van de vragen specifiek over het geneesmiddel paroxetine; drie jaar later lag dit percentage rond de 20. (tabel 1) Helpdesk Tabel 2 geeft een overzicht van de vragen die bij de helpdesk werden gesteld. Ook hier gaan veel vragen over werking, bijwerkingen en eventuele gevolgen van het gebruik tijdens zwangerschap, 42.4% in 2006/2007. Vanaf 2004 gaan veel vragen over stoppen van de therapie, en hoe men zou moeten afbouwen (27% in 2006/2007). In tegenstelling tot de vragen op het forum wordt bij de helpdesk vaak gevraagd naar adressen en/of personen waar men terecht kan met vragen. Ook hier zijn de vragenstellers bijna altijd vrouw. Ongeveer de helft van hen geeft aan zwanger te willen worden. In periode 2001/ 02/ 03 gaat de helft van de vragen over paroxetine, terwijl de laatste periode de vragen verspreid over verschillende individuele middelen gaan of over antidepressiva in het algemeen (tabel 2). In tabel 3 staan een aantal vragen weergegeven die op het forum gesteld werden over de verschillende onderwerpen. Discussie Dit onderzoek laat zien dat onder vrouwen veel onduidelijkheid bestaat over het gebruik van antidepressiva in de zwangerschap. Er worden steeds meer vragen gesteld over individuele antidepressiva. In toenemende mate rapporteren vrouwen over tegenstrijdige adviezen van hun hulpverleners. De meeste vraagstellers zijn vrouwen met kinderwens. Het toenemende aantal vragen over antidepressiva en zwangerschap aan Stichting Pandora kan deels worden verklaard doordat Pandora zelf artikelen over dit onderwerp publiceert (website). Een andere verklaring is het toegenomen gebruik van SSRI s in het algemeen en onder zwangeren (van 1,2 in 1995 naar 2,9% in 2004) (10) Tegenstrijdige adviezen Uit de resultaten van het forum (tabel 1) blijkt dat de klachten over tegenstrijdige adviezen die vrouwen van hun hulpverleners krijgen, toenemen van 4,3 % in 2002/ 03 tot 11,8 % in 2006/juni 07. Deels te 2
3 verklaren doordat de kennis over teratogene risico s van antidepressiva nog steeds beperkt en onzeker is. Uit onze analyse blijkt dat dit op vrouwen overkomt als willekeur. Het vertrouwen in hun eigen hulpverlener (huisarts, psychiater, gynaecoloog) neemt daardoor af. Vrouwen vragen regelmatig naar gespecialiseerde artsen op het gebied van zwangerschap en antidepressiva. De apotheker, als voorlichter over medicijnen, wordt nauwelijks genoemd. Omdat duidelijke antwoorden van hulpverleners ontbreken, wordt er gevraagd naar ervaringen van andere vrouwen (lotgenoten), treffend geïllustreerd op het forum: Lastig dat elke specialist wat anders zegt over het stoppen met antidepressiva; zijn er vrouwen die hier ervaring mee hebben? In alle drie perioden gaan de vragen vooral over de werking/bijwerkingen/gevolgen van het gebruik van specifieke antidepressiva. Ook worden veel vragen gesteld over stoppen van antidepressiva voor de zwangerschap. Door het toenemende aantal publicaties over risico s kunnen vrouwen en behandelaars ervoor kiezen, te stoppen als dat moegelijk is of over te gaan op een ander middel dat minder risico s zou hebben. De vragen komen van vrouwen die zwanger willen worden. Hieruit blijkt dat vrouwen zich bewust zijn van de onzekerheden rondom antidepressiva gebruik in de zwangerschap en vooraf duidelijkheid willen. Zij geven hiermee aan behoefte te hebben aan preconceptionele counseling door een hulpverlener met kennis van zaken. De vragen geven een beeld wat er leeft onder vrouwen die antidepressiva slikken en kinderwens hebben. Echter, het is een selectieve groep vrouwen die aanklopt bij Stichting Pandora. Het hier geschetste beeld is niet representatief voor alle vrouwen met kinderwens die antidepressiva slikken. Voor explorerend onderzoek is dit geen probleem omdat het doel is een beeld te krijgen van het soort vragen en problemen die er leven. Het aantal vragen in de verschillende jaren is slechts een indicatie, omdat er is gewerkt met zoektermen waardoor mogelijk niet alle vragen met betrekking tot dit onderwerp zijn meegenomen. De periodes waren niet compleet maar de vragen zijn wel representatief voor de gehele periode omdat het een at random selectie was. Om periodes met elkaar te kunnen vergelijken zijn daarom de relatieve waarden berekend. Dit explorerend onderzoek laat zien dat vrouwen met kinderwens veel vragen hebben over hun antidepressivagebruik. Ze willen graag heldere, eenduidige informatie over risico s bij gebruik in de zwangerschap, terwijl ze in de praktijk veel tegenstrijdige antwoorden krijgen. Tijdens preconceptionele counceling zoals geadviseerd in het recente Gezondheidsraad rapport Preconceptiezorg: Voor een goed begin (13) kunnen deze vragen aan bod komen. Wij concluderen dat de communicatie van zorgverleners met vrouwen over de voor- en nadelen van antidepressiva tijdens zwangerschap kan worden verbeterd. We bedanken de farmacie studenten M. Algera, L. Pan, E. Rakic voor hun bijdrage in dit onderzoek. Referenties 1. Cohen LS, Altshuler LL, Harlow BL, Nonacs R, Newport DJ, Viguera AC, Suri R, Burt VK, Hendrick V, Reminick AM, Loughead A, Vitonis AF, Stowe ZN. Relapse of Major Depression During Pregnancy in Women Who Maintain or Dicontinue Antidepressant Treatment. JAMA. 2006;295: Geneesmiddelenbulletin; SSRI s en de kans op persisterende pulmonale hypertensie bij de pasgeborene (Gebu mei 2006; 40: 55-56) 3. Chambers CD, Hernandez-Diaz S, Van Marter LJ, Werler MM, Louik C, Lyons Jones K, Mitchell AA. Selective Serotonin-Reuptake Inhibitors and Risk of Persistent Pulmonary Hypertension of the Newborn. N ENGL J MED ;6 4. Berard A, Ramos E, et al. First Trimester Exposure to Paroxetine and Risk of Cardiac Malformations in Infants: The Importance of Dosage. Birth Defects Research (Part B) 2007; 80: Oberlander TF, Eckstein Grunau R, Fitzgerald C, Ellwood AL, Misri S, Rurak D, Riggs KW. Prolonged prenatal psychotropic medication exposure alters neonatal acute pain response. Pediatr Res Apr;51 (4): Simon GE, Cunningham ML, Davis RL. Outcomes of prenatal antidepressant exposure. Am J Psychiatry 2002; 159(12): Bennett HA, Einarson A, Taddio A, Koren G, Einarson TR. Prevalence of depression during pregnancy: systematic review. Obstet Gynecol 2004; 103(4): Marcus SM, Flynn HA, Blow FC, Barry KL. Depressive symptoms among pregnant women screened in obstetrics settings. J Womens Health 2003; 12(4): Ververs T, Kaasenbrood H, Visser G, Schobben F, de Jong-van den Berg, Egberts T. Prevalence and patterns of antidepressant drug use during pregnancy. Eur J Clin Pharmacol 2006 Oct;62(10): Bakker MK, Kölling P, van den Berg PB, de Walle HEK, de Jong van den Berg LTW. Increase in use of Selective Serotonin Re-uptake Inhibitors in pregnancy during the last decade, a population-based cohort study from the Netherlands Br J Clin Pharmacol in press. 11. Alwin S, Reefhuis J, Rasmussen SA, Olney RS, Friedman JM. Use of SSRIs in pregnancy and the risk of birth defects. N Engl J Med 2007;356:
4 12. Louik C, Lin AE, Werler MM, Hernandez-Diaz S, Mitchell AA. First-trimester use of SSRIs and the risk of birth defects. N Engl J Med 2007;356: Preconceptiezorg: voor een goed begin. Gezondheidsraad rapport nr. 2007/19, Den Haag, september
5 Table 1: Aantal vragen over antidepressiva en zwangerschap op het forum van Stichting Pandora naar onderwerp en periode 2002 / / /2007(tot juni) N (%) N (%) N (%) Totaal 23 (100) 94 (100) 68 (100) Onderwerp Ervaring 6 (26,1) 34 (36,2) 22 (32,4) (Bij)werkingen, gevolgen 7 (30,4) 30 (31,9) 18 (26,5) Tegenstrijdige adviezen 1 (4,3) 6 (6,4) 8 (11,8) Dosering 1 (4,3) 8 (8,5) 4 (5,9) Stoppen 2 (8,7) 6 (6,4) 4 (5,9) Overstappen 1 (4,3) 1 (1,1) 5 (7,4) Borstvoeding 2 (8,7) 5 (5,3) 4 (5,9) Informatie-bronnen 1 (4,3) 4 (4,3) 1 (1,5) Informatie over geneesmiddel 2 (8,7) 2 (2,9) Vrouwen met zwangerschapswens Vragen over individuele middelen 80 (87) 62 (66) 45 (66) Paroxetine 14 Fluoxetine 6 Citalopram 3 Paroxetine 37 Venlafaxine 15 Fluvoxamine 14 Fluoxetine 10 Paroxetine 13 Venlafaxine 13 Fluoxetine 9 Citalopram 6 5
6 Table 2 Aantal vragen over antidepressiva en zwangerschap aan de helpdesk van Stichting Pandora naar onderwerp en periode 2002 / / /2007(tot juni) N (%) N (%) N (%) Totaal 48 (100) 28 (100) 33 (100) Onderwerp Ervaring 4 (8,7) 2 (7,7) 1 (3) (Bij)werkingen, gevolgen 16 (34,8) 6 (23,1) 14 (42,4) Tegenstrijdige adviezen 2 (4,3) 1 (3,8) 2 (6,1) Dosering 1 (4,3) 8 (8,5) 4 (5,9) Stoppen 1 (2,2) 7 (26,9) 7 (21,2) Overstappen 2 (4,3) 0 (0) 2 (6,1) Borstvoeding 3 (11,5) 3 (9,1) Informatie-bronnen 7 (15,2) 3 (11,5) 2 (6,1) Te gebruiken ja/nee? 7 (15,2) 4 (15,4) Alternatieven 4 (8,7) 0 (0) 2 (6,1) Vrouwen met zwangerschapswens Vragen over individuele middelen 27 (56) 9 (32) 18 (54) Paroxetine 23 Fluoxetine 11 Paroxetine 4 Venlafaxine 4 Paroxetine 5 Fluvoxamine 7 Venlafaxine 5 Fluoxetine 4 Sertraline 7 6
7 Tabel 3: Voorbeelden van vragen gesteld op het forum naar onderwerp. Onderwerp Ervaring van anderen Bijwerkingen/ gevolgen Vragen Heeft iemand ervaring met het gebruik van seroxat in aanloop naar en tijdens de zwangerschap? Heeft iemand ervaring met paroxetine en goed verloop van de zwangerschap? Wat is er bekend over zwanger worden/zijn en antidepressiva, en de effecten op het kind? Wie weet er meer over evt. schade aan het kind door seroxat? Tegenstrijdige adviezen Berichten spreken elkaar tegen en huisartsen, psychiaters en gynaecologen ook. Zet 3 specialisten naast elkaar en stel ze dezelfde vraag en alle 3 zullen hem anders beantwoorden. Overstappen Waarom moest jij overstappen van Seroxat naar Prozac? Waarom switchen van seroxat naar efexor? Stoppen Ik ben van mening dat het beter is dat je kindje geen of zo weinig mogelijk medicijnen binnen krijgt, maar ben ook van mening dat moeders met veel stress dit over kunnen brengen op haar kindje, zowel dmv genen als tijdens de zwangerschap en opvoeding. Wat is de beste keuze? Graag zouden we een tweede kindje willen en we twijfelen of we moeten wachten tot ik volledig gestopt ben of niet? Dosering Maakt het wat uit als je de dosis halveert tijdens de zwangerschap? Weet jij ook hoeveel een lage dosering precies is? Borstvoeding Kan ik borstvoeding geven als ik citalopram slik? Weet iemand de invloed van fluoxetine en borstvoeding en hoe kan ik er toch mee beginnen? Informatie - bronnen Informatie over geneesmiddel Weet iemand of er misschien een site is waar ik kan chatten met mensen die hetzelfde probleem hebben? Hebben jullie internetadressen voor mij? Hoe lang zit citalopram in je lichaam? Kan al mijn medicatie die ik nu en daarvoor heb gebruikt nog invloed hebben, dus hoelang duurt het voordat die stoffen/werking daarvan uit mijn hersenen zijn? 7
VSV: Verloskundige kringen van: de Kempen-Eindhoven- Strabrecht, en Máxima Medisch Centrum, Veldhoven
VSV: Verloskundige kringen van: de Kempen-Eindhoven- Strabrecht, en Máxima Medisch Centrum, Veldhoven Transmurale richtlijn, 08-03-2010 Datum invoering: 2010 Datum revisie: 2015 Depressie en het gebruik
Nadere informatieSSRI, Depressie en het gebruik van Selective Serotonine Reuptake Inhibitors (SSRI) tijdens zwangerschap en lactatie - VSV document
VSV: Verloskundige kringen van: de Kempen-Eindhoven-Strabrecht Máxima Medisch Centrum Revisie: juli 2017 Titel document SSRI, Depressie en het gebruik van Selective Serotonine Reuptake Inhibitors (SSRI)
Nadere informatieStop or Go? TerugvalprevenDe training bij het begeleid aiouwen van anddepressiva in de zwangerschap.
Stop or Go? TerugvalprevenDe training bij het begeleid aiouwen van anddepressiva in de zwangerschap. Promovendi: Drs. Nina Molenaar, arts, Erasmus MC Marlies Brouwer, MSc, psycholoog, UU Projectleaders:
Nadere informatieStop or Go? TerugvalprevenBe training bij het begeleid ahouwen van anbdepressiva in de zwangerschap.
Stop or Go? TerugvalprevenBe training bij het begeleid ahouwen van anbdepressiva in de zwangerschap. Promovendi: Drs. Nina Molenaar, arts, Erasmus MC Marlies Brouwer, MSc, psycholoog, UU Projectleiders:
Nadere informatieSSRI-gebruik tijdens zwangerschap, bevalling en kraambed
SSRI-gebruik tijdens zwangerschap, bevalling en kraambed Documentgebied Groep(en) Autorisatie Beoordelaar(s) Verloskunde Alle partijen aangesloten bij het VSV Nijmegen en omstreken F.Vandenbussche R. Verlaak,
Nadere informatieFactsheet SSRI gebruik in de zwangerschap
Factsheet SSRI gebruik in de zwangerschap 16 mei 2013 Aanleiding Actuele ontwikkelingen op het gebied van Integrale zorg en ontwikkeling van regionale protocollen over uiteenlopende onderwerpen in de verloskundige
Nadere informatieDe Multidisciplinaire Richtlijn SSRI s tijdens zwangerschap, kraambed en lactatie. Tom Schneider, gynaecoloog Mede namens de Richtlijncommissie
De Multidisciplinaire Richtlijn SSRI s tijdens zwangerschap, kraambed en lactatie Tom Schneider, gynaecoloog Mede namens de Richtlijncommissie Waarom een richtlijn Prevalentie depressie 20%, angststoornissen
Nadere informatieVragen aan Pandora Helpdesk over gebruik antidepressiva bij zwangerschap Door Froukje Bos, beleidsmedewerker, PandoraNieuws december 2006
Vragen aan Pandora Helpdesk over gebruik antidepressiva bij zwangerschap Door Froukje Bos, beleidsmedewerker, PandoraNieuws december 2006 De afgelopen zeven jaar is het antidepressivagebruik in ons land
Nadere informatieAntidepressiva en Zwangerschap: een kwetsbare combinatie
Antidepressiva en Zwangerschap: een kwetsbare combinatie Prof.dr. Gerard Visser Prof.dr. Fred Schobben Prof.dr. Jan Buitelaar Prof.dr. Toine Egberts Dr. Edu Mulder Dr. Huib Burger Dr. M. Smidt Dr. Tessa
Nadere informatieZwangerschap bij de psychiatrische patient. Cijfers telefoondienst TIS. TIS kenniscentrum. vragen/exposities SSRI s 20-11-2015
Zwangerschap bij de psychiatrische patient Bernke te Winkel Wetenschappelijk medewerker Teratologie Informatie Service TIS kenniscentrum Cijfers telefoondienst TIS Informatie geven Website (en boek) -
Nadere informatieSSRI. Protocol NVOG/NVK 2012 VSV Geert Jan Blok
SSRI Protocol NVOG/NVK 2012 VSV 14-01-14 Geert Jan Blok Preconceptionele periode: Er bestaat geen duidelijke voorkeur voor een bepaalde SSRI. Indien een patiënte al goed is ingesteld op een bepaalde SSRI
Nadere informatieborstvoeding Uit enkele case-reports is bekend dat trazodon in kleine hoeveelheden overgaat in de moedermelk.
Kinderwens, en : trazodon 2519 t/m 2522 NNH = Number Needed to Harm; non-sri = geen serotonineheropnameremmer; RR = Relatieve Risico; RV = Risico Verschil; SNRI =serotonine-noradrenalineheropnameremmer;
Nadere informatieFactsheet SSRI gebruik in de zwangerschap-
Factsheet SSRI gebruik in de zwangerschap- 18-01-2018 Herziening september 2017. Na uitvoerige literatuurstudie zijn er geen significante veranderingen aan te brengen ten opzichte van 2013. Verder wordt
Nadere informatieZwangerschap en bipolaire stoornis avontuur voor patient en behandelaar. Anja Stevens
Zwangerschap en bipolaire stoornis avontuur voor patient en behandelaar Anja Stevens 14 december 2013 Inhoud Inleiding Kinderwens Zwangerschap Bevalling Kraambed en daarna Zwangerschapsplan Vaders Take
Nadere informatieTitel protocol ziektebeeld SSRI/SNRI gebruik in zwangerschap Transmuraal verloskundig samenwerkingverband
Titel protocol ziektebeeld SSRI/SNRI gebruik in zwangerschap Discipline Transmuraal verloskundig samenwerkingverband Doel/doelstelling Eenduidig beleid bij SSRI/SNRI gebruik in zwangerschap. Achtergrondinformatie
Nadere informatieBijwerkingen van psychotrope geneesmiddelen. Nikkie Aarts
Bijwerkingen van psychotrope geneesmiddelen Nikkie Aarts Afdeling Epidemiologie & Inwendige Geneeskunde 3 de Lustrum Farmacovigilantie Platform Nederland Dinsdag 19 mei 2015 Promotietraject In de dagelijkse
Nadere informatiepagina 1 van 7 Let op: Deze geprinte versie is 24 uur geldig. SSRI gebruik in de zwangerschap en kraambed Medische Werkinstructie Algemeen Inleidende gegevens Doel: Type: Handelingsclassificatie: Anatomische
Nadere informatieMedisch protocol te gebruiken door verloskundigen, Obstetrieverpleegkundigen en kinderverpleegkundigen, kinderartsen en gynaecologen.
Antidepressiva SSRI gebruik en zwangerschap - obstetrie Toepassingsgebied Medisch protocol te gebruiken door verloskundigen, Obstetrieverpleegkundigen en kinderverpleegkundigen, kinderartsen en gynaecologen.
Nadere informatieWerkafspraak SSRI in de zwangerschap oktober 2014
Werkafspraak SSRI in de zwangerschap oktober 2014 Doel: Praktische leidraad voor psychiaters, verloskundigen, gynaecologen, kinderartsen, ziekenhuisapothekers en andere disciplines betrokken bij adviseren
Nadere informatieSSRI/SNRI gebruik tijdens zwangerschap en lactatie
SSRI/SNRI gebruik tijdens zwangerschap en lactatie Datum protocol: 23/11/2009 Dit protocol werd gemaakt door een multidisciplinaire werkgroep in het kader van een gezamenlijk regioprotocol cluster AMC
Nadere informatiePsychiatrie rond zwangerschap. Corné van Lieshout, psychiater
Psychiatrie rond zwangerschap Corné van Lieshout, psychiater Casus 1 Mw. Pietersen 32 jaar Na 1 e partus (25 e ) depressief, na 2 mnd spontaan over Na 2 e partus (28 e ) weer depressief. HA gaf 50mg sertraline
Nadere informatiePatiënteninformatie. Psychiatrie- Obstetrie- Paediatrie (POP)-poli. Informatie voor patiënten over de POP-poli van Tergooi.
Patiënteninformatie Psychiatrie- Obstetrie- Paediatrie (POP)-poli Informatie voor patiënten over de POP-poli van Tergooi. Inhoudsopgave Pagina Inleiding 4 Psychiatrische aandoeningen en kinderwens of
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2009 2010 Aanhangsel van de Handelingen Vragen gesteld door de leden der Kamer, met de daarop door de regering gegeven antwoorden 3329 Vragen van het lid
Nadere informatieVraag en antwoord: Veel gestelde verloskundige vragen.
Vraag en antwoord: Veel gestelde verloskundige vragen. Als verloskundige vindt u het welzijn van de zwangere vrouw en haar (ongeboren) kindje natuurlijk erg belangrijk. De Stop or Go studie wil bijdrage
Nadere informatieMultidisciplinair (pre)conceptioneel advies
Multidisciplinair (pre)conceptioneel advies POP expertise centrum Amsterdam Prof.Dr.Adriaan Honig SLAZ/VUmc Verloskunde conferentie 3 februari 2012 Utrecht Marion Heres Adriaan Honig Hanneke Wennink Multidisciplinair
Nadere informatiePsychiatrie, Obstetrie en Pediatrie (POP) POP-adviescentrum
Psychiatrie, Obstetrie en Pediatrie (POP) POP-adviescentrum Psychiatrie, Obstetrie en Pediatrie (POP) -adviescentrum Kennemer Gasthuis Wat is de POP-poli? POP staat voor Psychiatrie - Obstetrie (verloskunde)
Nadere informatieNVOG Voorlichtingsbrochure GEBRUIK VAN SSRI-MEDICATIE VOOR EN TIJDENS DE ZWANGERSCHAP EN IN HET KRAAMBED
NVOG Voorlichtingsbrochure GEBRUIK VAN SSRI-MEDICATIE VOOR EN TIJDENS DE ZWANGERSCHAP EN IN HET KRAAMBED 1 GEBRUIK VAN SSRI-MEDICATIE VOOR EN TIJDENS DE ZWANGERSCHAP EN IN HET KRAAMBED 1. Achtergrond 2.
Nadere informatieSSRI-medicatie en zwangerschap BEHANDELING
SSRI-medicatie en zwangerschap BEHANDELING SSRI-medicatie en zwangerschap Je huisarts of psychiater heeft je een SSRI voorgeschreven. SSRI staat voor selectieve serotonine heropnameremmer. Het zijn medicijnen
Nadere informatieValproate referral Nationale implementatie. KenBis 21 september 2018
Valproate referral Nationale implementatie KenBis 21 september 2018 Disclaimer I am employed by a regulatory agency, and have nothing to disclose. The information on these slides is for general information
Nadere informatieGebruik van antidepressiva voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed
Gebruik van antidepressiva voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed Dit document bevat vertrouwelijke informatie van JijWij. Het kopiëren en/of verspreiden van dit document zonder voorgaand schriftelijke
Nadere informatieGebruik van SSRI-medicatie tijdens zwangerschap en borstvoeding. Maatschap Gynaecologie & Kindergeneeskunde IJsselland Ziekenhuis
Gebruik van SSRI-medicatie tijdens zwangerschap en borstvoeding Maatschap Gynaecologie & Kindergeneeskunde IJsselland Ziekenhuis Inleiding Uw huisarts of psychiater heeft u een SSRI voorgeschreven. (Selectieve
Nadere informatieDepressie tijdens de zwangerschap uit de taboesfeer
Depressie tijdens de zwangerschap uit de taboesfeer Depressie en angstklachten tijdens de zwangerschap komen regelmatig voor. Toch wordt dit onderwerp nog vaak als taboe ervaren en is niet duidelijk welke
Nadere informatieGebruik van SSRI-medicatie voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed.
Gebruik van SSRI-medicatie voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed. Ziekenhuis Gelderse Vallei Deze folder geeft informatie over de mogelijke risico s en gevolgen voor moeder en kind van het
Nadere informatieGebruik van SSRI-medicatie Voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed. Poli Gynaecologie
00 Gebruik van SSRI-medicatie Voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed Poli Gynaecologie 1 Uw huisarts of psychiater heeft u een SSRI voorgeschreven. SSRI staat voor selectieve serotonine heropname-remmer.
Nadere informatieGebruik van SSRI-medicijnen
Gebruik van SSRI-medicijnen voor en tijdens uw zwangerschap en in uw kraambed Uw huisarts of psychiater heeft u een SSRI voorgeschreven. SSRI staat voor selectieve serotonine heropname remmer. SSRI is
Nadere informatieSSRI-gebruik tijdens de zwangerschap
SSRI-gebruik tijdens de zwangerschap Afdeling gynaecologie mca.nl Inhoudsopgave Zwangerschap en depressie 3 Gevolgen van SSRI-gebruik tijdens de zwangerschap 3 Adviezen - zwangerschap 5 Adviezen - bevalling
Nadere informatieSSRI-medicijnen. Gynaecologie / Verloskunde. Gebruik rondom de zwangerschap. Inhoud. 1. Achtergrond. 2. Als u zwanger wilt worden
Gynaecologie / Verloskunde SSRI-medicijnen Gebruik rondom de zwangerschap Inhoud 1. Achtergrond 2. Als u zwanger wilt worden 3. Als u zwanger bent 4. Gevolgen van SSRI-gebruik 5. De bevalling 6. Het kraambed
Nadere informatieVEILIGHEID & VOORSCHRIJVEN VAN MEDICATIE SARAH JANUS
VEILIGHEID & VOORSCHRIJVEN VAN MEDICATIE SARAH JANUS OVER MIJ Veiligheid & voorschrijven van medicatie 6-11-2014 2 IK ZAL HET VANDAAG HEBBEN OVER Onderzoek doen OF waarom onderzoek doen leuk is en soms
Nadere informatieInformatie voor patiënten over de POP-poli van Tergooi.
Patiënteninformatie Psychiatrie- Obstetrie- Paediatrie POP-poli Informatie voor patiënten over de POP-poli van Tergooi. 1234567890-terTER_ Inhoudsopgave Pagina Inleiding 4 Psychiatrische aandoeningen
Nadere informatiePresentatie. POP poli Aandachtspunten bij kinderwens, zwangerschap en bevalling bij cliënten met psychische klachten/aandoeningen.
Astrid Pool, CPV/SPV Werkzaam bij GGZ-NHN PEAC Heerhugowaard (Persoonlijkheid, Eetstoornissen, ADHD en Complexe trauma) Ziekenhuispsychiatrie en POP Poli Presentatie POP poli Aandachtspunten bij kinderwens,
Nadere informatieOPPER studie Onderzoeksprogramma Postpartum Psychose Erasmus MC, Rotterdam
Postpartum Psychose Postpartum psychose patientenvereniging opgericht! www.kraambedpsychose.nl Veerle Bergink 31 Oktober 2012 Postpartum Psychose Binnen 4 weken na de bevalling Incidentie: 1 op de 1.000
Nadere informatieZwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darm
Zwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darm Inleiding Zwanger worden als je een chronische ontstekingsziekte van de darm (IBD = inflammatory Bowel disease) hebt zoals de ziekte van Crohn
Nadere informatieGebruik van SSRI-medicatie voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed
Gebruik van SSRI-medicatie voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed Bron: Nederlandse vereniging van Obstetrie en Gynaecologie Inhoud 1. Achtergrond 2. Als u zwanger wilt worden 3. Als u zwanger
Nadere informatieGebruik van antidepressiva (SSRI) voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed
Gebruik van antidepressiva (SSRI) voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed Inleiding Uw behandelend arts of psychiater heeft u SSRI medicatie voorgeschreven. SSRI staat voor selectieve serotonine
Nadere informatieWat alle vrouwen moeten weten over foliumzuur. ZorgVoor. Foliumzuur bij kinderwens
Wat alle vrouwen moeten weten over foliumzuur ZorgVoor Foliumzuur bij kinderwens Wat alle vrouwen moeten weten over foliumzuur Een vrouw die in verwachting raakt, heeft extra foliumzuur nodig. Foliumzuur
Nadere informatieThe relationship between social support and loneliness and depressive symptoms in Turkish elderly: the mediating role of the ability to cope
The relationship between social support and loneliness and depressive symptoms in Turkish elderly: the mediating role of the ability to cope Een onderzoek naar de relatie tussen sociale steun en depressieve-
Nadere informatieDepressie na een hartinfarct en risico op nieuwe hartklachten
Depressie na een hartinfarct en risico op nieuwe hartklachten Marij Zuidersma Promotoren: Peter de Jonge, Johan Ormel, Henk Jan Conradi Interdisciplinary center for psychiatric epidemiology University
Nadere informatieGebruik van SSRI-medicatie voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed
Gebruik van SSRI-medicatie voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed Auteur: dr. J.J. Duvekot namens de werkgroep SSRI-medicatie voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed. 2012 NVOG Het
Nadere informatieDisclosure belangen spreker
POP POLI Geen (potentiële) belangenverstrengeling Disclosure belangen spreker Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder
Nadere informatieKeuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze. in Relatie tot Depressie
1 Keuzetwijfels in de Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze in Relatie tot Depressie Open Universiteit Nederland Masterscriptie (S58337) Naam: Ilse Meijer Datum: juli 2011
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Addendum A 173 Nederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift was om de rol van twee belangrijke risicofactoren voor psychotische stoornissen te onderzoeken in de Ultra
Nadere informatieGebruik van SSRI-medicatie
PATIËNTEN INFORMATIE Gebruik van SSRI-medicatie voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed 2 PATIËNTENINFORMATIE Achtergrond Uw huisarts of psychiater heeft u een SSRI voorgeschreven. SSRI staat
Nadere informatieGebruikers over antidepressiva
Themanummer MGv over SSRI's, 3 maart 2005 Froukje Bos & Toon Vriens Gebruikers over antidepressiva Vragen en klachten aan de Helpdesk van Stichting Pandora Stichting Pandora zet zich sinds 1964 in voor
Nadere informatieVeel vrouwen gebruiken medicijnen tijdens hun zwangerschap. Van veel van deze medicijnen zijn de mogelijke teratogene effecten vaak nog niet goed beke
107 Veel vrouwen gebruiken medicijnen tijdens hun zwangerschap. Van veel van deze medicijnen zijn de mogelijke teratogene effecten vaak nog niet goed bekend. Onderzoek naar welke medicijnen gebruikt worden
Nadere informatieDepressie behandeling: additie en augmentatie strategieën. Leo Timmerman Opleider psychiatrie GGZ Drenthe
Depressie behandeling: additie en augmentatie strategieën Leo Timmerman Opleider psychiatrie GGZ Drenthe Relaties met een farmaceutisch bedrijf of sponsor Geeft presentaties voor: AstraZeneca Eli Lilly
Nadere informatiePsychological Determinants of Absenteeism at Work by Pregnant Women. Psychologische determinanten van uitval uit het arbeidsproces door zwangere
Psychological Determinants of Absenteeism at Work by Pregnant Women Psychologische determinanten van uitval uit het arbeidsproces door zwangere vrouwen: Onderzoek naar de relatie tussen angst, depressieve
Nadere informatieDe toepassing van de multidisciplinaire richtlijn voor depressie in de 2 e lijn
De toepassing van de multidisciplinaire richtlijn voor depressie in de 2 e lijn Frans Poolen, Altrecht A. van Schaik, B. Penninx & T. van Balkom VGCt, najaarscongres 2012 Vraagstelling In hoeverre worden
Nadere informatieTien tips bij het stoppen met antidepressiva
Tien tips bij het stoppen met antidepressiva Christiaan Vinkers, psychiater Stoppen of niet: voor veel antidepressivagebruikers is het terecht een belangrijk onderwerp. Logisch ook, want niemand wil langer
Nadere informatieGezondzwangerworden. be PASCALE MOKANGI, ILSE DELBAERE, HANS DE STEUR
Gezondzwangerworden. be PASCALE MOKANGI, ILSE DELBAERE, HANS DE STEUR Hoe word je gezond zwanger? De eerste 8 weken van de zwangerschap zijn cruciaal Alle organen vormen en ontwikkelen zich in deze periode
Nadere informatieNVOG Voorlichtingsbrochure BENZODIAZEPINEN BIJ DE ZWANGERSCHAP EN IN HET KRAAMBED
NVOG Voorlichtingsbrochure BENZODIAZEPINEN BIJ DE ZWANGERSCHAP EN IN HET KRAAMBED 1 BENZODIAZEPINEN BIJ DE ZWANGERSCHAP EN IN HET KRAAMBED 1. In het kort 2. Wat zijn benzodiazepinen? 3. Als u zwanger wilt
Nadere informatieKinderwens en zwangerschap en de. ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
Kinderwens en zwangerschap en de 3 ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Editie 2011 Colofon Geen enkel deel van deze brochure noch de gehele uitgave mag op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd zonder
Nadere informatieDifferences in stress and stress reactivity between highly educated stay-at-home and working. mothers with spouse and young children
1 Differences in stress and stress reactivity between highly educated stay-at-home and working mothers with spouse and young children Verschil in stress en stressreactiviteit tussen hoogopgeleide thuisblijf-
Nadere informatieNeonatale onttrekkingsverschijnselen kunnen zijn: De bevalling Het kraambed
SSRI-medicatie Uw huisarts of psychiater heeft u een SSRI voorgeschreven. SSRI staat voor selectieve serotine heropnameremmer. Er zijn verschillende soorten SSRI s. Deze medicijnen worden onder andere
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nicotine en alcohol kunnen de placenta passeren en zo het risico op nadelige uitkomsten voor het ongeboren kind verhogen. Stoppen met roken en alcoholgebruik tijdens de zwangerschap lijkt vanzelfsprekend,
Nadere informatieInclusief levendgeboren kinderen, doodgeboren kinderen en afgebroken zwangerschappen.
Factsheet Aangeboren hartafwijkingen bij kinderen Cijfers en feiten Prevalentie Aangeboren hartafwijkingen betreffen aanlegstoornissen in de structuur van het hart en/of de grote vaten. De gemiddelde totale
Nadere informatieBenzodiazepine Bij zwangerschap en in het kraambed. Poli Gynaecologie
00 Benzodiazepine Bij zwangerschap en in het kraambed. Poli Gynaecologie Uw arts heeft u als medicijn benzodiazepine voorgeschreven. Deze medicijnen kunnen tijdens een zwangerschap gebruikt worden. Deze
Nadere informatieGebruik van antidepressiva voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed
Gebruik van antidepressiva voor en tijdens de zwangerschap en in het kraambed Dit document bevat vertrouwelijke informatie van JijWij. Het kopiëren en/of verspreiden van dit document zonder voorgaand schriftelijke
Nadere informatieZwangerschap bij een chronische darmziekte
Maag-, Darm- en Leverziekten Zwangerschap bij een chronische darmziekte www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Vruchtbaarheid... 3 Erfelijkheid... 4 Medicijnen... 4 Invloed chronische darmziekte op de zwangerschap...
Nadere informatieStemmingsstoornissen tijdens de zwangerschap en de postpartumperiode
Stemmingsstoornissen tijdens de zwangerschap en de postpartumperiode e.a.m. knoppert-van der klein, i.m. van vliet, p. kölling, c.j. sleeboom-van raaij samenvatting Depressies komen in gelijke mate voor
Nadere informatieAntidepressiva tijdens zwangerschap en borstvoeding
o v e r z i c h t s a r t i k e l Antidepressiva tijdens zwangerschap en borstvoeding p. g. j. t e r h o r s t, j. p. s m i t achtergrond In de praktijk is het lastig handvatten te vinden voor de farmacotherapeutische
Nadere informatieHet lezen van de bijsluiter is ook even slikken De begrijpelijkheid van de bijsluiter. Daphne Dost MSc BA KNMP Geneesmiddel Informatie Centrum
Het lezen van de bijsluiter is ook even slikken De begrijpelijkheid van de bijsluiter Daphne Dost MSc BA KNMP Geneesmiddel Informatie Centrum Begrijpelijkheid van de bijsluiter Regeling Geneesmiddelenwet,
Nadere informatieProtocol SSRI/SNRI gebruik in de zwangerschap en de behandeling van de
Protocol SSRI/SNRI gebruik in de zwangerschap en de behandeling van de pasgeborene. VSV Refaja Gemaakt op: Auteur: Versie Geldig tot: 01-04-2016 26-03-2014 (herziene versie) Marjon Riksen (gynaecoloog),
Nadere informatieDe Effectiviteit van een Mindfulness-gebaseerde Lichaamsscan: een. Vergelijking met Rusten in Liggende Positie
De Effectiviteit van een Mindfulness-gebaseerde Lichaamsscan: een Vergelijking met Rusten in Liggende Positie The Effectiveness of a Mindfulness-based Body Scan: a Comparison with Quiet Rest in the Supine
Nadere informatieRichtlijn Multidisciplinaire richtlijn Borstvoeding
Richtlijn Multidisciplinaire richtlijn Borstvoeding Onderbouwing Conclusies Vaak is het door keuze van het juiste geneesmiddel mogelijk om borstvoeding veilig te handhaven 11. Niveau 4 Toelichting Indien
Nadere informatieDe POP polikliniek Voor zwangeren
De POP polikliniek Voor zwangeren Afdeling gynaecologie, psychiatrie & kindergeneeskunde Locatie Veldhoven U bent verwezen naar de POP polikliniek. In deze folder leggen we u uit wat deze polikliniek inhoudt.
Nadere informatieDatum 1 juli 2014 Onderwerp Beantwoording Kamervragen over het onderzoek naar het verband tussen medicijngebruik en agressie
1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/venj
Nadere informatieKort & Krachtig behandelprotocollen. Pharmacotherapy for depressive and/or anxiety disorders [in Dutch]
Kort & Krachtig behandelprotocollen Pharmacotherapy for depressive and/or anxiety disorders [in Dutch] FARMACOTHERAPIE BIJ ANGST- en/of STEMMINGSSTOORNISSEN MODULE SSRI Inhoud Algemene introductie 4 Bijeenkomst
Nadere informatieHet verband tussen alledaagse stress en negatief affect bij mensen met een depressie en de rol van zelfwaardering daarbij
Het verband tussen alledaagse stress en negatief affect bij mensen met een depressie en de rol van zelfwaardering daarbij Een vergelijking van een depressieve en een niet-depressieve groep met Experience-Sampling-Method
Nadere informatieHet belang van de PIL Eric A.P. Steegers Verloskunde & Gynaecologie Erasmus MC, Rotterdam
Het belang van de PIL Eric A.P. Steegers Verloskunde & Gynaecologie Erasmus MC, Rotterdam 25 januari 2019 Het belang van preconceptiezorg Eric A.P. Steegers Verloskunde & Gynaecologie Erasmus MC, Rotterdam
Nadere informatieCitation for published version (APA): Faber, A. (2006). Stimulant treatment in children: A Dutch perspective s.n.
University of Groningen Stimulant treatment in children Faber, Adrianne IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the
Nadere informatieSSRI-gebruik. in zwangerschap en kraamperiode
SSRI-gebruik in zwangerschap en kraamperiode Inhoudsopgave Achtergrond...4 Gevolgen van SSRI-gebruik...4 De bevalling...7 Het kraambed...7 Borstvoeding...8 Doorgaan met de medicatie...8 Om thuis te doen:
Nadere informatieResultaten van de enquête LEEF met Epilepsie om te delen met de deelnemers van LEEF met Epilepsie
Resultaten van de enquête LEEF met Epilepsie om te delen met de deelnemers van LEEF met Epilepsie p 1 LEEF met Epilepsie een eerste evaluatie! Sinds de start van LEEF met Epilepsie zijn er ongeveer 1500
Nadere informatieEmotionele Arbeid, de Dutch Questionnaire on Emotional Labor en. Bevlogenheid
Emotionele Arbeid, de Dutch Questionnaire on Emotional Labor en Bevlogenheid Emotional Labor, the Dutch Questionnaire on Emotional Labor and Engagement C.J. Heijkamp mei 2008 1 ste begeleider: dhr. dr.
Nadere informatieEffecten van een op MBSR gebaseerde training van. hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en
Effecten van een op MBSR gebaseerde training van hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en compassionele tevredenheid. Een pilot Effects of a MBSR based training program of hospice caregivers
Nadere informatiePolyfarmacie bij ouderen
Polyfarmacie bij ouderen J O R I S S C H A K E L I N T E R N I S T- K L I N I S C H G E R I AT E R S T. E L I S A B E T H H O S P I TA A L 2 6 F E B R U A R I 2 0 1 2 Inhoud presentatie Deel 1: Achtergrondinformatie
Nadere informatieSelectieve serotonineheropnameremmers en onttrekkingsverschijnselen
korte bijdrage Selectieve serotonineheropnameremmers en onttrekkingsverschijnselen Een overzicht van de literatuur en haar klinische relevantie a.c.m. vergouwen, a. bakker samenvatting In de afgelopen
Nadere informatieDe Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim
De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim The Relationship between Work Pressure, Mobbing at Work, Health Complaints and Absenteeism Agnes van der Schuur Eerste begeleider:
Nadere informatieVereniging Afbouwmedicatie Patiëntenvereniging Afbouwmedicatie komt op voor de belangen van de patiënt die geneesmiddelengebruik op verantwoorde wijze wil afbouwen of stoppen. Voor die langzame afbouw
Nadere informatie1. In women with bipolar disorder, how does a pregnancy affect bipolar specific outcomes? During pregnancy and in the postpartum period
Appendix Hoofdstuk Wetenschappelijke onderbouwing Kinderwens en zwangerschap De wetenschappelijke onderbouwing van het hoofdstuk kinderwens en zwangerschap viel buiten het kader van de samenwerking met
Nadere informatie6 a 8 controles afhankelijk van professionele noodzaak en/of behoefte vrouw. -Er is aandacht gegeven aan medische en psychosociale.
Time task matrix zorgproces SSRI gebruik in de zwangerschap Versie 10 maart 2015 Alles in rood is specifiek voor gebruik SSRI, alles in zwart is gebruikelijke zorg voor iedere zwangere (voor de meest recente
Nadere informatieIBD en zwangerschap ziekte van Crohn / colitis ulcerosa folder voor mannen en vrouwen met een kinderwens
IBD en zwangerschap ziekte van Crohn / colitis ulcerosa folder voor mannen en vrouwen met een kinderwens MDL-centrum IJsselland Ziekenhuis www.mdlcentrum.nl Inhoudsopgave Inleiding 2 Zwanger worden 2 Is
Nadere informatiePatiëntenbrochure. Antidepressiva. Afbouwen of doorgaan?
Patiëntenbrochure Antidepressiva Afbouwen of doorgaan? Antidepressiva Afbouwen of doorgaan? Heeft u - in overleg met uw (huis)arts - besloten te stoppen met het gebruik van de antidepressiva? Of overweegt
Nadere informatieBehandeleffecten. in Forensisch Psychiatrisch Center de Rooyse Wissel. Treatment effects in. Forensic Psychiatric Centre de Rooyse Wissel
Behandeleffecten in Forensisch Psychiatrisch Center de Rooyse Wissel Treatment effects in Forensic Psychiatric Centre de Rooyse Wissel S. Daamen-Raes Eerste begeleider: Dr. W. Waterink Tweede begeleider:
Nadere informatieAntidepressiva tijdens de zwangerschap en het gebruik van luchtwegmedicatie door de nakomelingen
Antidepressiva tijdens de zwangerschap en het gebruik van luchtwegmedicatie door de nakomelingen 102 P.G.J. ter Horst ab *, H.J. Bos b, L.T.W. de Jong-van de Berg b en B. Wilffert c a Afdeling Klinische
Nadere informatieDe overgang van stepped care naar personalized care bij de combinatie van lichamelijke en psychische klachten
De overgang van stepped care naar personalized care bij de combinatie van lichamelijke en psychische klachten Dr. Jonna van Eck van der Sluijs Psychiater en senior onderzoeker Symposium Personalized medicine:
Nadere informatieNaam: Geboortedatum: Geboorteland: Huisarts: Wanneer was de eerste dag van je laatste menstruatie?
We vragen je voorafgaand aan het eerste bezoek aan onze praktijk deze vragenlijst zo compleet mogelijk in te vullen. Je kunt de lijst daarna naar onze praktijk mailen of printen en aan de assistente geven
Nadere informatieVragenlijst Intakegesprek
Vragenlijst Intakegesprek Voorletters: Meisjesnaam: Roepnaam: Nationaliteit: Spreektaal: Gehuwd/samenwonend/anders: Achternaam partner: Voorletters en roepnaam partner: Geboortedatum partner: Welke achternaam
Nadere informatieTherapietrouw aan antidepressiva voor en tijdens zwangerschap gemeten met de medication possession ratio
Therapietrouw aan antidepressiva voor en tijdens zwangerschap gemeten met de medication possession ratio 178 P.G.J. ter Horst ab *, B. Wilffert b, J.P. Smit c, J. den Boon d, W. Hospes a en L.T.W. de Jong-van
Nadere informatieChapter 10. Samenvatting
Chapter 10 Samenvatting Samenvatting 149 Dit proefschrift richt zich op symptomen van neonatale adaptatie (NA) na blootstelling aan selectieve antidepressiva (SA) in utero. Deze symptomen zijn meestal
Nadere informatieGGz in de huisartsenpraktijk. Christina Van der Feltz-Cornelis Symposium: Huisarts en POH GGz: samen sterker! Nieuwegein 22 januari 2015
GGz in de huisartsenpraktijk Christina Van der Feltz-Cornelis Symposium: Huisarts en POH GGz: samen sterker! Nieuwegein 22 januari 2015 MODEL BASISGGZ Model BasisGGz-Generalistische GGz-Specialistische
Nadere informatie