In een notendop. Financial News. Inhoud. Aandelenmarkten 4 Tegenwind voor de dollarzone

Transcriptie

1 November 2016 Financial News Inhoud In een notendop 1 Focus 2 President Donald Trump: America first! Economie 3 Bbp: een wat kunstmatige groei in de Verenigde Staten Aandelenmarkten 4 Tegenwind voor de dollarzone Obligatiemarkten 6 Rode oktober Wisselmarkten 8 Grondstoffen 8 In een notendop Voor de tweede keer in minder dan zes maanden zaten de prognoses voor een belangrijke stemming helemaal fout. Na de onverwachte schok van de Brexit in juni, kregen we in het land van de vrije meningsuiting en veel extremen opnieuw een proteststem die enkele maanden geleden nog ondenkbaar leek. Een zakenman met weinig politieke ervaring heeft de presidentsverkiezing gewonnen. Donald Trump wordt de 45ste president van de Verenigde Staten. De door kandidaat Trump beloofde belastingverlagingen zouden in eerste instantie de consumptie-uitgaven kunnen stimuleren. Maar de plannen om immigranten zonder papieren uit te wijzen en het economisch protectionisme te bevorderen, zouden na verloop van tijd tekorten op de arbeidsmarkt en dus hogere lonen kunnen veroorzaken. Een terugkeer van de inflatie, gecombineerd met een achteruitgang van de begrotingssituatie van de VS, zou als randschade een versnelde stijging van de rentevoeten kunnen uitlokken (zie Focus). versterking van de economische activiteit in Europa, waar de inflatie voorzichtig stijgt als gevolg van de steeds minder negatieve impact van de evolutie van de energieprijzen. Wat de centrale banken betreft, in december vergaderen de Fed en de ECB. Op de financiële markten kleurde oktober rood voor de overheidsobligaties, die leden onder de stijging van de rente op lange termijn. Het parcours van de aandelen was gemengd, maar in Europa en Japan deden ze het goed. Voorlopig blijft de Amerikaanse economie groeien. In het derde kwartaal deed ze dat heel fors, maar die prestatie werd gunstig beïnvloed door uitzonderlijke en toevallige elementen. Vandaar een zeker ingehouden enthousiasme. We zien ook een lichte Meer info in de rubriek Focus op pagina 2.

2 Focus President Donald Trump: America first! Het Amerikaanse volk heeft tegen het establishment gestemd door voor een zakenman met weinig politieke ervaring te stemmen. Donald Trump wordt dus de 45ste president van de Verenigde Staten. Zijn verkiezing schept onzekerheid over het Amerikaanse economische beleid. De kandidaat heeft met een aantal economische voorstellen campagne gevoerd. Hij heeft de begrotingsvisie van de Republikeinse Partij overgenomen, met de nadruk op de vereenvoudiging van de fiscaliteit voor de gezinnen en de bedrijven, onder meer om de fondsen die Amerikaanse bedrijven in het buitenland houden te repatriëren. Die maatregelen zouden het equivalent zijn van een grootschalig relanceplan ten gunste van de bedrijven. Ze zouden de positieve dynamiek van de Amerikaanse economie versterken. Volgens verscheidene bronnen zouden de belastingverlagingen en de stijging van de overheidsuitgaven het bbp op een volledig jaar met +0,75% doen groeien. Anderzijds heeft Trump het ook over meer populistische economische maatregelen gehad, zoals de controle van de immigratie (uitzetting van illegale immigranten, meer grenscontroles en bouw van zijn beruchte muur langs de Mexicaanse grens). Hij heeft ook gezegd dat hij de invoerrechten op producten uit Mexico en China sterk zal verhogen, het Noord-Amerikaanse Vrijhandelsakkoord (NAFTA) wil herzien en de besprekingen over het Trans-Pacific Partnership (TPP) en het Trans-Atlantisch Vrijhandels- en Investeringsverdrag met de EU (TTIP) op de helling zal zetten. De handelsdreigementen van Trump zijn misschien slechts listen om toegevingen te verkrijgen. Maar de risico s van misrekeningen zijn groot en zouden handelsoorlogen kunnen uitlokken die zeer schadelijk zouden zijn voor de economie van de Verenigde Staten. Een heffing van 45% invoerrechten op de Chinese import en 35% op de Mexicaanse, zou volgens Moody s de consumptieprijzen met globaal 3% verhogen. Moody s meent dat een dergelijk beleid de rente op 10 jaar met ongeveer 2% tot 4,6% boven het huidige peil zou doen stijgen. Het door de Republikeinen gedomineerde Congres zal waarschijnlijk niet vijandig staan tegenover belastingverlagingen, fiscale hervormingen en besparingen op de niet-militaire uitgaven, maar wel tegenover een dergelijke ontsporing van de begroting. Het risico bestaat dat belastingverlagingen eerst een korte prikkel geven, maar dat de economie daarna vaart verliest terwijl de inflatie en de rente stijgen. Met hogere invoerrechten, die de prijzen en de lonen doen stijgen naarmate het aanbod van arbeidskrachten uit de immigratie daalt, is het globale resultaat waarschijnlijk een stagflatie, dus een zwakkere groei en een hogere inflatie die de rentevoeten sneller doet stijgen. Bovendien zijn commerciële vergeldingsmaatregelen en een valutaoorlog vanwege de rest van de wereld niet uit te sluiten. Onder het presidentschap van Trump lijkt de taak van de Federal Reserve dus delicater te worden, ook omdat de nieuwe president kritiek heeft uitgeoefend op de huidige monetaire positie met lage rentevoeten. De reactie van die markten op de verkiezing van Trump, een bijna bliksemsnelle overgang van angst naar euforie, illustreert de toegenomen volatiliteit en de onzekerheden die deze verkiezing opwekt. Op termijn zal de impact natuurlijk afhangen van de maatregelen die de nieuwe regering effectief neemt. Het is ook mogelijk dat de president een andere man blijkt te zijn dan de kandidaat. Misschien zal zijn geluk hem blijven vergezellen... Hoe dan ook zijn de Trumponomics geen wondermiddel (1 dollar bbp voor 4 dollar schuld). Hij heeft het overal rondgebazuind: It s gonna be great. Maar economisch bekeken is Donald Trump Disneyland niet! Op het economische vlak incarneert Trump een vorm van keynesiaans protectionisme. In plaats van drastisch in de uitgaven te snoeien om een lichtere fiscaliteit te financieren (een dierbaar thema van de Amerikaanse Republikeinse partij) leidt zijn programma naar een sterk stijgend begrotingstekort. Volgens een studie van het Committee for a Responsible Federal Budget zouden de belastinginkomsten in tien jaar tijd met 5,8 triljoen dollar dalen, terwijl de uitgaven dat met slechts 1,2 triljoen dollar zouden doen. De interesten op de bijkomende schuld zouden bovendien nog eens 0,7 triljoen dollar kosten. De gecumuleerde impact op de overheidsschuld zou op tien jaar tijd 5,3 triljoen dollar bedragen, wat de openbare schuldratio (uitgegeven door de Amerikaanse schatkist) van 77% naar 105% zou doen gaan. 2

3 Economie Bbp: een wat kunstmatige groei in de Verenigde Staten Het Amerikaanse bbp kende in het derde kwartaal een forse groei, wat beter is dan in het zwakke eerste semester en dan de verwachtingen van de markt. Het steeg met +2,9% op jaarbasis, tegenover de verwachte +2,5% en de +1,4% van het tweede kwartaal. Dit groeicijfer, het beste in twee jaar tijd, werd gestimuleerd door de export en de aanvulling van de voorraden. Toch moeten we onthouden dat de exportsprong in de hand werd gewerkt door een uitzonderlijke verkoop van soja. De export heeft de groei van het bbp met 1,2% verhoogd, maar zonder de piek van de soja-export was dat slechts 0,3% geweest. Anderzijds zijn de consumptie-uitgaven, die ongeveer twee derde van de economische activiteit vertegenwoordigen, trager gegroeid, met +2,1%. Dat is minder dan de +2,6% die de analisten na de sterke expansie met +4,3% in het tweede kwartaal hadden verwacht. Nog een minpunt: de investeringsuitgaven in het residentiële vastgoed zijn met -6,2% teruggevallen. Wanneer we de uitzonderlijke elementen (de soja-export) en de volatiele factoren (aanvulling van de voorraden) buiten beschouwing laten, is het bbp uiteindelijk met slechts +1,4% gestegen, wat vrij ontgoochelend is. Dat zal echter waarschijnlijk weinig impact hebben op de groeivoorspellingen voor de volgende kwartalen, die in de buurt van +2% liggen. Inflatie: impact van de olieprijzen Zoals voorzien is de inflatie in de eurozone in oktober licht gestegen, als gevolg van de minder sterke daling van de energieprijzen. De prijsindex steeg met +0,5 % op jaarbasis, tegenover +0,4% in september en +0,2% in augustus. Deze stijging is echter het gevolg van de zwakkere daling van de energieprijzen, die in oktober slechts -0,9% op jaarbasis bedroeg tegenover -3,0% in september, -5,6% in augustus en -6,7% in juli. Volgens sommige specialisten zou deze invloed van de energie in de zes volgende maanden de inflatie met +1% kunnen verhogen. Desalniettemin vertoont de basisinflatie een lichte terugval, met slechts +0,7% op jaarbasis, tegenover +0,8% in elk van de vijf vorige maanden. In het Verenigd Koninkrijk zien we dezelfde evolutie en zal de val van het pond sterling dit verschijnsel in de toekomst versterken. De devaluatie maakt de import duurder en zal volgens laatste ramingen van de Bank of England dit jaar tot een prijsstijging van +1,3% leiden. In 2017 en 2018 zou dat +2,7% worden. In de Verenigde Staten zijn de consumptieprijzen in september zoals verwacht gestegen onder invloed van de hogere huur- en brandstofprijzen. De prijzen zijn op jaarbasis met +1,5% gestegen, het snelst sinds oktober 2014, tegenover +1,1% in augustus. De onderliggende inflatie lijkt echter af te nemen, met een stijging van +2,2% eind september tegenover +2,3% een maand voordien. Centrale banken: wachten op december Terwijl de Bank of England en de Bank of Japan bewust een afwachtende houding aannemen, kijkt iedereen naar de Amerikaanse en Europese centrale banken. Tijdens hun laatste vergaderingen hebben ze voor een status-quo gekozen, wat geen verrassing was, maar hun beslissingen in december zullen veel aandacht krijgen. De cijfers van het Amerikaanse bbp en de relatief goed geavanceerde indicatoren in de industrie en de diensten zijn argumenten voor een monetaire verstrakking van de Fed vanaf december. Voor de obligatiemarkt is dat bijna een zekerheid geworden. In Europa verwachten economen ondanks de kritiek op het huidige monetaire beleid nog altijd dat de ECB in Frankfurt haar koers zal volhouden en de monetaire prikkels tot na maart 2017 zal verlengen. Volgende maand verwacht men een bekendmaking in die zin. Economische vooruitzichten Economische groei (jaarlijkse evolutie van het BBP) Inflatie (jaarlijkse evolutie van de consumentenprijzen) Wereld 2,9% 3,2% 3,0% 3,2% Eurozone 1,5% 1,3% 0,2% 1,3% Duitsland 1,8% 1,4% 0,4% 1,5% Frankrijk 1,3% 1,1% 0,3% 1,2% België 1,3% 1,2% 1,8% 1,8% Verenigd Koninkrijk 1,8% 0,9% 0,7% 2,3% Verenigde Staten 1,5% 2,1% 1,2% 2,2% Japan 0,6% 0,8% -0,2% 0,5% Rusland -0,6% 1,2% 7,1% 5,5% Brazilië -3,3% 1,0% 8,8% 5,4% China 6,7% 6,4% 2,0% 2,0% India 7,3% 7,7% 4,9% 5,1% Zuid-Afrika 0,4% 1,1% 6,4% 5,8% Tabel 1 (Gegevens op 02/11/2016) 3

4 Aandelenmarkten Tegenwind voor de dollarzone De koersen van de in dollar uitgedrukte Amerikaanse (S&P 500-1,9%) en mondiale (-2,0%) aandelen zijn in oktober licht gedaald. Ondanks een sterkere groei van de Amerikaanse economie in het derde kwartaal, hadden de verwachtingen van een rentestijging van de Fed, de sterkere positie van de greenback tegenover de wereldvaluta, de vrees voor een overwinning van Donald Trump in de Amerikaanse presidentsverkiezing en de daling van de olieprijzen een negatief effect. Als gevolg daarvan hebben ook de groeimarkten weinig gepresteerd (MSCI EM +0,2%). Anderzijds zijn de Braziliaanse aandelen weer flink gestegen (Bovespa +11,2%) en zetten ze dus hun in februari begonnen herstel voort. Merk ook op dat Shanghai (Shanghai Composite +3,2%) het goed doet en Hongkong (Hang Sen -1,6%) veel minder. Het Oude Continent (Euro Stoxx 50+1,8%) heeft goed weerstand geboden en is zelfs vooruitgegaan dankzij gunstig macro-economisch nieuws (positief geavanceerde indicatoren), mooie kwartaalresultaten en een steilere rentecurve die in het voordeel van de financiële waarden speelt. In het Verenigd Koninkrijk hebben de Britse grote kapitalisaties (FTSE ,8%), die sterk aan de internationale economie blootgesteld zijn, van de nieuwe daling van het pond sterling geprofiteerd, ondanks de aanhoudende onzekerheid over de economische en politieke gevolgen van de beslissing van het land om uit de Europese Unie te stappen. De beurs van Tokio (Nikkei ,9%) is onverwacht gestegen, wat eens te meer verklaard wordt door de - deze keer neerwaartse - evolutie van de Japanse munt. De winstrecessie in de VS is voorbij Goed nieuws: de winstrecessie in de Verenigde Staten is afgelopen. De resultaten in het derde kwartaal waren beter dan verwacht. Terwijl de markt eind september nog een lichte terugval met 0,5% voor het voorbije kwartaal verwachtte, raamt men de vooruitgang (op basis van de gepubliceerde en nog verwachte cijfers) nu op +3,9% en zelfs +7,5% met de energiesector buiten beschouwing gelaten. Dit is de eerste positieve variatie op jaarbasis sinds het eerste kwartaal van Bovendien is het percentage resultaten dat boven de verwachtingen ligt beter dan vroeger. In Europa zijn de voor de Stoxx 600-index gepubliceerde cijfers nog niet volledig. Ook hier kregen we aangename verrassingen, maar voorlopig volstaan die niet om de verwachte winstdaling met -9,4% (6,6% zonder de energiesector) af te remmen. EUROZONE - Negatief + De laatste economische cijfers tonen een licht herstel van de activiteit, wat een goed voorteken zou kunnen zijn voor de groei van het bbp. + Na vele weken van kapitaalvlucht zijn de geldstromen weer positief voor de Europese aandelen, ook al blijven ze bescheiden. + De waardering van de aandelen van de eurozone is nog behoorlijk tegenover andere ontwikkelde regio s. Vooral het dividendrendement is aantrekkelijk. - De gevolgen van een mogelijk harde Brexit zullen de groei van de Europese Unie belemmeren. De peilingen over het nakende Italiaanse referendum zijn weinig bemoedigend. Een terugslag is niet uit te sluiten. - De toekomstige winstgroei varieert zeer sterk van sector tot sector. Vooral het verwachte herstel van de resultaten van de financiële waarden blijft hoogst onzeker. - De inflatie blijft veel te laag. Het deflatierisico is niet geweken. Evolutie van de aandelenmarkten Munt 1 maand Sinds 01/01/ jaar 3 jaar Wereld USD -2,0% 1,7% -0,9% 1,8% Eurozone EUR 1,8% -6,5% -10,6% -0,1% Duitsland EUR 1,5% -0,7% -1,7% 5,7% Frankrijk EUR 1,4% -2,8% -7,9% 1,6% België EUR -0,4% -4,3% -1,7% 6,8% Verenigd Koninkrijk GBP 0,8% 11,4% 9,3% 1,1% Verenigde Staten USD -1,9% 4,0% 2,3% 6,6% Japan JPY 5,9% -8,5% -8,7% 6,7% Groeilanden USD 0,2% 14,0% 6,8% -4,4% Rusland RUB 0,6% 13,0% 16,2% 9,6% Brazilië BRL 11,2% 49,8% 41,5% 6,2% China (Hong Kong) HKD -1,6% 4,7% 1,3% -0,4% India INR 0,2% 6,9% 4,8% 9,7% Zuid-Afrika ZAR -3,1% -3,9% -8,9% 2,7% Tabel 2 (Gegevens op 31/10/2016) 4

5 VERENIGDE STATEN - Neutraal + De Fed plant vol vertrouwen een nieuwe verhoging van zijn rentevoeten tegen het einde van het jaar. Het toekomstige ritme van de rentestijgingen zal zeer gematigd zijn. + De geavanceerde indicatoren voor de privésector herstellen zich. Ondanks een zeer lage werkloosheid blijft de loondruk onder controle en is de inflatie stabiel. + De winstrecessie in de Verenigde Staten is afgelopen. Eind september verwachtte de markt een lichte terugval voor het voorbije kwartaal, maar de geraamde evolutie is wel degelijk positief. - De Amerikaanse aandelen blijven historisch gezien duur, gemeten aan de absolute en relatieve waarderingsratio s tegenover de andere regio s. - De grote schaal waarop bedrijven in een periode van lage rente de financiële hefboom hebben benut, zou contraproductief kunnen blijken voor de winstmarges als de obligatierendementen zouden stijgen. - De overwinning van Donald Trump in de presidentsverkiezingen zou tot protectionistische maatregelen kunnen leiden die de grote Amerikaanse ondernemingen zouden schaden. JAPAN - Negatief + De Bank of Japan heeft het actieterrein van haar programma voor de aankoop van beursgenoteerde indexfondsen (ETF) uitgebreid door van de Nikkei over te stappen naar de Topix. + Het nieuwe doelwit van het monetaire beleid, namelijk de rentevoeten op 10 jaar, zou het zeer lange deel van de curve kunnen doen stijgen en de banken, verzekeringen en pensioenen meer zuurstof geven. + We zien een beduidende toename van de aankoop van eigen - Ondanks de ingrepen van de Bank of Japan blijft de yen duur. De markt staat sceptisch tegenover de nieuwe tactiek van de centrale bank. - De inflatie is weer negatief geworden. Als dat zo blijft, zal het spook van de deflatie opnieuw opdoemen. - De boodschap van de Bank of Japan aan de regering neem fiscale/begrotingsmaatregelen om de economische machine weer op te starten heeft nog geen positief gevolg gekregen. GROEIMARKTEN - Positief + Het marktklimaat blijft gunstig voor de groeimarkten: verscheidene economische indicatoren gaan de goede kant uit, de rentabiliteit van de bedrijven verbetert en de activabeheerders zijn nog te weinig blootgesteld aan de regio. + De zeer geleidelijke normalisering van het monetaire beleid van de Fed zou de kapitaalstromen naar de groeimarkten niet mogen doen ontsporen. + De valorisatie is goedkoop in vergelijking met andere regio s van de wereld. De winstverwachtingen voor de volgende jaren zijn veeleer positief. - Het momentum verzwakt wat: de kapitaalstromen naar de groeimarkten vertragen en de olieprijs is zeer snel omgeslagen. - In onder meer Turkije, Zuid-Afrika en Venezuela blijven geopolitieke risico s bestaan. - De overwinning van Donald Trump in de presidentsverkiezingen zou tot protectionistische maatregelen kunnen leiden die de wereldhandel zouden schaden. aandelen, gecombineerd met hoge thesaurieposities en relatief aantrekkelijke waarderingsmultiples. Aandelenmarkten meer beïnvloed door de stijging van de dollar (sinds eind september) dan door politieke risico s (Brexit, Trump). Toename van 10 jaarsrente gedreven door inflatieverwachtingen (daling pond, stijging olieprijs, Trump effect). Grafiek 1 (Gegevens op 14/11/2016) Bron: Thomson Reuters Datastream/Fathom Consulting, Nagelmackers Grafiek 2 (Gegevens op 14/11/2016) Bron: Thomson Reuters Datastream/Fathom Consulting, Nagelmackers 5

6 Obligatiemarkten Rode oktober De voorbije maand is allesbehalve gunstig geweest voor de obligatiemarkten. Vrijwel alle categorieën zijn in het rood geëindigd, behalve het Europese hoogrentende segment, maar niet het globale. Bijgevolg schommelen de verliezen van -2,1% voor de staatsobligaties van de eurozone tot -0,1% voor het globale hoogrentende segment. De oorzaak: de algemene stijging van de staatsrentes op lange termijn. Verscheidene factoren hebben bijgedragen tot deze opwaartse trend. Ten eerste zijn sommige macro-economische gegevens positiever gebleken dan verwacht, zowel in de Verenigde Staten (bbp) als in de eurozone (geavanceerde indicatoren) en het Verenigd Koninkrijk (bbp, geavanceerde indicatoren). Vervolgens stijgen de globale inflatiecijfers overal als gevolg van de hogere energieprijzen. De groei is nog bescheiden maar zou in de volgende maanden sterker moeten worden. Bovendien zijn ook de evenwichtspunten van de aan de inflatie geïndexeerde obligaties aan het stijgen. In het Verenigd Koninkrijk heeft de gouverneur van de Bank of England laten verstaan dat het monetaire beleid soepeler zou kunnen worden om de terugkeer van de inflatie tegen te gaan, op voorwaarde dat het kan bijdragen tot een stabielere groei. Ten slotte heeft de vagere communicatie van de centrale banken twijfel gezaaid bij sommige beleggers die een, weliswaar geleidelijk, einde van het ultra-inschikkelijke monetaire beleid niet langer uitsluiten. De rentes stijgen maar de spreads houden zich goed Het rendement op 10 jaar van de Duitse Bund, de Amerikaanse treasury bonds en de Britse gilts op 10 jaar is gestegen naar respectievelijk 0,17% (+28 basispunten), 1,83% (+23 bp) en 1,25% (+50 bp). De risicopremies van het krediet (spreads) hebben zich daarentegen logischerwijs goed gehouden. De rentestijging is immers onder meer het gevolg van betere macro-economische cijfers, zodat het risico van wanbetaling kleiner wordt. De spreads zijn vooral krapper geworden in de Europese high yield, terwijl ze elders stabieler blijven. Interestvoeten 3 maanden 2 jaar 10 jaar Eurozone -0,3% -0,6% 0,1% Duitsland -0,3% -0,6% 0,1% Frankrijk -0,3% -0,6% 0,5% België -0,3% -0,6% 0,4% Verenigde Staten 0,9% 0,8% 1,8% Verenigd Koninkrijk 0,4% 0,2% 1,2% Japan 0,0% -0,3% -0,1% Rusland 9,8% 8,7% 8,6% Brazilië 13,6% 11,7% 11,5% China 2,8% 2,4% 2,7% India - 6,6% 6,8% Zuid-Afrika - 7,7% 8,7% Tabel 3 (Gegevens op 02/11/2016) Evolutie van de obligatiemarkten Munt 1 maand 3 maand Sinds 01/01/ jaar 3 jaar Overheidsobligaties eurozone EUR -2,1% -2,2% 4,0% 3,5% 6,2% Overheidsobligaties Verenigde Staten USD -1,1% -1,8% 3,9% 3,3% 3,1% Bedrijfsobligaties van goede kredietkwaliteit USD -1,9% -1,7% 7,3% 5,8% 1,6% Hoge rendementsobligaties USD -0,1% 2,5% 14,1% 9,1% 3,2% Groeilanden harde valuta USD -1,2% 0,6% 13,3% 11,1% 6,8% Groeilanden lokale valuta USD -1,1% 0,5% 6,3% 4,4% 2,0% Tabel 4 (Gegevens op 31/10/2016) 6

7 STAATSOBLIGATIES - Negatief + De spread van Italië het zwaargewicht van de Europese schuld is als gevolg van politieke risico s sterk toegenomen. Dit schept momenteel een interessante beleggingskans. + De algemene stijging van de rentevoeten heeft het gemiddelde rendement van de Europese staatsobligaties en dus ook het verschil tegenover cash verhoogd. + In de eurozone zou het gebrek aan evenwicht tussen het aanbod van en de vraag naar staatsobligaties elk risico van een plotse stijging van de rente met lange looptijd vrij goed in toom moeten houden. HOOGRENTENDE OBLIGATIES - Neutraal + De iets meer bemoedigende economische gegevens in de industrielanden hebben een gunstige invloed op de evolutie van de kredietspreads. + De aan het rendementsverschil (zonder rekening te houden met het wanbetalingscijfer) gemeten waardering van het high yield segment tegenover de investment grade categorie is vrij behoorlijk. + Dit marktsegment wordt gekenmerkt door emissies met een hogere kredietkwaliteit, zodat men indien nodig voor langere maturiteiten kan kiezen. - Fundamenteel gezien zijn de huidige rentevoeten weinig gerechtvaardigd. De in oktober waargenomen obligatiecorrectie zal zich waarschijnlijk herhalen. - De beslissingen en toelichtingen van de Bank of Japan en de Bank of England hebben een zekere onduidelijkheid geschapen. Sommige waarnemers speculeren dat de centrale banken hun monetaire stimulansen zouden kunnen terugschroeven. - De lage nominale rendementen zetten de overheden aan om zich op langere termijn te financieren, zodat de gemiddelde looptijd langer wordt en het looptijdrisico dus toeneemt. - De valorisaties zijn krapper geworden en de spreads zijn in absolute termen sterk gekrompen. Toch hebben de risicopremies hun historische dieptepunt niet bereikt. - Het marktklimaat is soms wispelturig, zoals blijkt uit de recente ommekeer (m.a.w. verruiming) van de kredietspreads als gevolg van de onzekerheid over het monetaire beleid, de abrupte daling van de olieprijzen en de politieke risico s in de Verenigde Staten. - De in pond sterling uitgedrukte obligaties staan onder druk maar vertegenwoordigen slechts een beperkt deel van de hoogrentende wereldmarkt. BEDRIJFSOBLIGATIES - Positief + De recente volatiliteit van de staatsrentes heeft geen negatieve impact gehad op de risicopremies van het krediet in het investment grade segment. + De bedrijfsobligaties die niet in aanmerking komen voor het programma van de ECB voor de aankoop van bedrijfseffecten kunnen meer waarde opleveren. Dit is het geval met de obligaties van de financiële sector en van niet-europese privé-emittenten met leningen in euro. + Als gevolg van de lage rentevoeten blijft het verschil in rendement van de obligaties in het voordeel spelen van de Amerikaanse markt en in het nadeel van de Europese. - De toenemende bezorgdheid bestaat dat de centrale banken hun monetaire steunmaatregelen zouden kunnen terugschroeven en dit zet de beleggers ertoe aan de lange looptijden links te laten liggen. - De credit spreads in Europa liggen historisch gezien onder hun gemiddelde. - De effecten die in aanmerking komen voor het aankoopprogramma van de ECB bieden een negatief rendement op de eindvervaldag. Dat maakt ze minder aantrekkelijk en weegt op hun prestaties. GROEILANDOBLIGATIES - Positief + De aanhoudende verbetering van de economische indicatoren van de groeilanden, meer bepaald in de industrie, en de stabilisatie van de groei van het Chinese bbp zijn geruststellend. + De interesse voor de activaklasse neemt niet af, zoals blijkt uit het grote succes van de recordemissie voor 17,5 miljard USD door Saoedi-Arabië. + In veel ontwikkelingslanden dalen de rentevoeten als gevolg van een lagere inflatiedruk, wat de in lokale valuta uitgedrukte obligaties zou kunnen steunen. - De recente volatiliteit van de staatsrentes en de speculatie over een eventueel terugschroeven van de monetaire stimulansen zouden contraproductief kunnen zijn voor de in sterke valuta uitgedrukte schuld met lange looptijd van de groeilanden. - De verkiezing van Donald Trump tot president van de Verenigde Staten en de tegenvallende prijzen van de ruwe olie bevorderen eveneens de volatiliteit. - De groeimarkten lopen meer gevaar op een verlaging dan op een verhoging van hun landenrating. Negen landen hebben een negatief vooruitzicht. 7

8 Wisselmarkten Wisselkoersen Type Laatste Wisselkoers Evolutie 1 maand 3 maand Sinds 01/01/ jaar Verenigde Staten EUR/USD 1,10 2,3% 1,8% -1,1% 0,2% Verenigd Koninkrijk EUR/GBP 0,90-3,4% -5,8% -17,8% -20,5% Rusland EUR/RUB 69,44 1,8% 6,1% 13,6% 1,5% Noorwegen EUR/NOK 9,07-1,1% 4,1% 5,9% 3,0% Japan EUR/JPY 115,10-1,0% -0,9% 13,5% 15,3% Brazilië USD/BRL 3,19 2,2% 1,7% 24,0% 20,7% China USD/CNY 6,78-1,5% -2,1% -4,2% -6,8% India USD/INR 66,78-0,3% 0,3% -0,9% -2,3% Zuid-Afrika USD/ZAR 13,47 1,8% 3,0% 14,8% 2,6% Tabel 5 (Gegevens op 31/10/2016) Grondstoffen Verantwoordelijke uitgever: Bart Beeusaert, Bank Nagelmackers nv, Sterrenkundelaan 23, 1210 Brussel - FSMA A Grondstoffen Laatste koers (USD) Evolutie Deze nieuwsbrief is opgesteld met de nodige zorg, mede op basis van zorgvuldig uitgekozen bronnen, maar zonder garantie dat de opgenomen informatie in alle omstandigheden actueel, nauwkeurig, volledig, juist en geschikt is. De opgenomen informatie kan steeds wijzigen zonder mededeling hiervan. De inhoud van deze nieuwsbrief kan geenszins beschouwd worden als financieel of beleggingsadvies, noch als juridisch of fiscaal advies, noch als een aanbod van bank- en/of verzekerings producten en/of -diensten. De inhoud van deze nieuwsbrief is louter informatief en de afnemer van de informatie is zelf verantwoordelijk voor elk eventueel gebruik ervan. Bank Nagelmackers nv is niet verantwoordelijk voor eventuele fouten of vergissingen en ook niet aansprakelijk (direct of indirect) (1) voor het niet-verwezenlijken van verwachtingen of voor enige beslissing of handeling die de lezer al dan niet zou nemen of stellen op basis van deze nieuwsbrief, (2) noch voor enige rechtstreekse of onrechtstreekse schade (incl. winstderving of verlies van opportuniteit) als gevolg daarvan bij hem of derden. Niemand mag deze nieuwsbrief kopiëren of verspreiden voor eender welk doel, zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van Bank Nagelmackers nv. Hebben meegewerkt aan dit nummer: Erik Brans, Olivier Colsoul, Cindy De Cauwer, Rik Dhoest, Antoine Mahieu, Pascale Nachtergaele, Levi Sarens, Karl Suykerbuyk, Stijn Vanvuchelen, Vicky De Brabander, Christofer Govaerts, Lies Lekeux, Marjorie Hoyaux, Niels Costermans en Ronald Elskens. 1 maand 3 maand Sinds 01/01/ jaar Grondstoffen 186,28 0,0% 2,9% 5,8% -4,8% Brent olie 46,69-2,1% 13,9% 30,6% -2,0% Goud 1.277,30-2,9% -5,5% 20,3% 11,8% Zilver 17,91-6,6% -11,9% 29,3% 15,2% Voeding 329,15-0,2% -4,4% -1,7% -10,7% Tabel 6 (Gegevens op 31/10/2016)