In een notendop. Financial News. Inhoud. Aandelenmarkten 4 Het Trump-effect in de VS. In een notendop 1 Focus 2 ECB: tapering is no tapering

Transcriptie

1 December 2016 Financial News Inhoud In een notendop 1 Focus 2 ECB: tapering is no tapering Economie 3 De Trump transition : grote onzekerheid Aandelenmarkten 4 Het Trump-effect in de VS Obligatiemarkten 6 De geschiedenis herhaalt zich Wisselmarkten 8 Grondstoffen 8 In een notendop De Europese Centrale Bank heeft een verlenging tot december 2017 aangekondigd van het grootschalige programma voor de aankoop van activa dat ze in 2015 heeft gelanceerd om de economie van de eurozone te stimuleren. In dit programma, aanvankelijk gepland tot maart 2017, koopt de ECB elke maand voor 80 miljard schuld aan, voornamelijk in de vorm van overheidsobligaties. Dat bedrag wordt vanaf april echter naar 60 miljard euro verlaagd, zodat de ECB tot het einde van het jaar ten minste 540 miljard euro extra in de economie zal injecteren. De bank zegt bovendien dat het aankoopbedrag weer kan worden verhoogd als dat nodig zou zijn, en dat een bijkomende verlenging niet uitgesloten is. Mario Draghi, de voorzitter van de ECB, heeft ook aangekondigd dat de voorwaarden vanaf januari 2017 worden versoepeld, zodat de bank onder meer obligaties met een kortere looptijd en een lager rendement kan kopen (zie Focus). president opnieuw op een weinig gepaste manier voor economisch protectionisme gepleit. In het Verenigd Koninkrijk werd gespannen uitgekeken naar de voorstelling van de eerste post-brexit begroting, maar die bleek behoedzaam en weinig ambitieus: er staan nog altijd zwakke relancemaatregelen en bezuinigingen op het programma. Eén ding is wel zeker: de Brexit zal veel kosten. Goed nieuws uit Japan, waar de groei van de lusteloze economie aangenaam heeft verrast. De financiële markten werden sterk beïnvloed door het Trump-effect, met een stijging van de aandelen en een daling van de obligaties. In afwachting van het aantreden van de nieuwe Amerikaanse regering heeft een van de invloedrijke leiders van de Federal Reserve gewezen op de grote onzekerheid over het beleid dat Donald Trump zal voeren. Het is ook nog veel te vroeg voor de Fed om te beslissen of het plan voor een geleidelijke verhoging van de rentevoeten moet worden aangepast. Inmiddels heeft de nieuwe Meer info in de rubriek Focus op pagina 2.

2 Focus ECB: tapering is no tapering Zoals de markt verwachtte, heeft de Europese Centrale Bank (ECB) haar basisrentetarieven niet gewijzigd. Ze heeft wel meer duidelijkheid verschaft over de toekomstige evolutie van haar programma voor de aankoop van activa. In dit programma, dat aanvankelijk in maart 2017 zou aflopen, koopt de ECB elke maand het equivalent van 80 miljard schuld aan, voornamelijk in de vorm van publieke obligaties. Het leed geen twijfel dat het programma voor de verkoop van activa (QE) verlengd zou worden. De analisten hadden een verlenging van zes maanden verwacht en een behoud van het huidige maandelijkse bedrag. Maar de raad van bestuur heeft beslist om de aankopen van activa vanaf april 2017 te verlagen tot een maandelijks ritme van 60 miljard euro. Het programma zou tot eind december 2017 lopen en indien nodig zelfs langer. Deze niet-conventionele maatregelen zullen hoe dan ook aanhouden tot de raad van bestuur vaststelt dat het doel van het programma bereikt is: een duurzame correctie van de evolutie van de inflatie. Als de vooruitzichten intussen minder gunstig zouden worden, of als de financiële situatie geen nieuwe vooruitgang naar een duurzame correctie van de evolutie van de inflatie mogelijk zou maken, kan de ECB overwegen het volume te verhogen en/of het programma te verlengen. Tegelijkertijd heeft de ECB bepaalde technische criteria van het plan gewijzigd om haar interventies op de markten ongehinderd te kunnen voortzetten. Vanaf januari zal ze effecten met een looptijd van minder dan één jaar kunnen aankopen, terwijl het huidige minimum twee jaar bedraagt. Voortaan komen ook obligaties met een rendement onder de depositorente van de ECB (-0,40%) in aanmerking. De verlenging met negen maanden en de technische versoepelingen brengen de totale schuldaankopen tot eind 2017 op ten minste miljard euro, wat overeenkomt met 21% van het bruto binnenlands product van de eurozone. Volgens Pictet Wealth Management zou de QE dankzij de nieuwe technische maatregelen indien nodig tot juni 2018 kunnen worden verlengd. versoepeling. Mario Draghi heeft de puntjes op de i gezet door uit te leggen dat tapering betekent dat de bank geen activa meer zou kopen. Tijdens de vergadering van de raad van bestuur zou er helemaal geen sprake zijn geweest van tapering. Goed, maar deze beslissing over de verlenging van de QE is het resultaat van een compromis binnen de ECB tussen de voorstanders van monetaire orthodoxie en de aanhangers van een verlenging van onbepaalde duur en het behoud van het huidige bedrag. Men heeft water bij de wijn gedaan, zodat elk kamp zich in de beslissing kan vinden. Sommige economen spreken van een verborgen tapering, anderen van een soepele tapering Hoe dan ook blijft de bank van de eurozone het roer in handen houden, ook al zal ze in de toekomst een wat minder actieve rol spelen. De ECB heeft zichzelf in feite een maximale flexibiliteit gegeven door aan te kondigen dat ze de omvang of de duur van het programma kan verhogen, meer bepaald als de doelstellingen voor de inflatie niet worden bereikt. Volgens de voorspellingen van de ECB zelf zou de inflatie in de eurozone echter slechts 1,7% bedragen in 2019, dus nog onder het doel van 2%. Het is ook en vooral nodig dat andere verantwoordelijken de fakkel overnemen. De vraag aan de Europese politieke besluitvormers blijft altijd dezelfde: structurele hervormingen, een herschikking van de overheidsfinanciën en een gericht en effectief relancebeleid. Het lijkt niet waarschijnlijk dat die vraag in de huidige pre-electorale anti-establishment context gehoor zal vinden. Volgens Benoît Coeuré, een bestuurder van de ECB, zal de eurozone in 2017 vanwege de politieke risico s nog altijd een vorm van financiële bescherming nodig hebben. Dat verklaart waarom de ECB op haar hoede blijft. De bekendmaking van een verlaging van het maandelijkse bedrag van de aankopen door de ECB vanaf april, van 80 miljard euro naar 60 miljard euro, heeft een merkbare volatiliteit veroorzaakt op de wissel- en obligatiemarkten. Eerst stegen het rendement van de Duitse Bund op 10 jaar en de wisselkoers van de euro, daarna vielen ze weer terug. De waarnemers zagen immers in de eerste berichten een begin van tapering, de geprogrammeerde afbouw van de grootschalige interventies van de bank. De voorzitter van de ECB heeft echter krachtig het idee weerlegd dat de aangekondigde wijzigingen van het aankoopprogramma de aanzet zouden zijn tot een geleidelijke afzwakking van het beleid voor kwantitatieve 2

3 Economie De Trump transition : grote onzekerheid De verkiezing van Donald Trump tot president van de Verenigde Staten heeft een grote onzekerheid geschapen over het beleid dat hij zal voeren, zo zegt William Dudley, de voorzitter van de New Yorkse afdeling van de Fed, en het is nog te vroeg voor een beslissing van de Federal Reserve om het plan voor een geleidelijke verhoging van de rentevoeten aan te passen. Dudley voegt eraan toe dat de stijging van de obligatierendementen en van de dollar, gemotiveerd door de verwachting van hogere overheidsuitgaven, de marktvoorwaarden strakker zou maken. Hij verwacht in 2017 een groei van de Amerikaanse economie van 1,8% of meer. Dit bewijst dat men de potentieel gunstige gevolgen van het door Donald Trump beloofde relancebeleid nog niet kan inschatten, terwijl de toekomstige president zelf in de aanval is gegaan tegen Amerikaanse bedrijven die hun productie naar het buitenland overbrengen. In een stroom van tweets waarschuwt Trump dat de import van die bedrijven met 35% zal worden belast. Hij heeft ook de eer opgeëist voor een akkoord waarmee de staat Indiana het bedrijf United Technologies een belastingvermindering heeft verleend om een duizendtal banen in zijn plaatselijke fabriek te behouden. Dat akkoord is echter lang geen volledige overwinning voor Donald Trump, want het bedrijf zal hoe dan ook veel banen naar Mexico versassen. Een wat bange Britse begroting De regering van het Verenigd Koninkrijk heeft haar herfstbegroting bekendgemaakt, met een bijkomende financieringsbehoefte van 122 miljard pond in de vijf volgende jaren (wat overeenkomt met een jaarlijkse stijging van het deficit met 1,1% van het bbp). 59 miljard pond van dit totale bedrag houdt rechtstreeks verband met de Brexit. Het restant, 63 miljard pond, wordt verantwoord door een daling van de belastinginkomsten en de invoering van een programma voor openbare werken (een stimulans van 0,14 % van het bbp per jaar). De terugkeer naar een begrotingsevenwicht wordt uitgesteld tot na de huidige legislatuur en de schuldratio zal later dan gepland worden verlaagd. Volgens veel specialisten zijn de economische hypotheses aan de optimistische kant (de officiële groeiverwachting is +1,4% in 2017, +1,7% in 2018 en +2,1% in 2019) terwijl het soberheidsbeleid alleen maar wordt versoepeld. Het begrotingstekort zou in de vijf volgende jaren moeten dalen van 3,8% van het bbp naar 0,7% (een begrotingsinspanning die nauwelijks kleiner is dan wat in maart 2016 werd aangekondigd). Dit vormt een belangrijke rem op de economie in een periode die heel waarschijnlijk woelig zal worden. Er bestaan twijfels over de geloofwaardigheid en de opportuniteit van een dergelijk beleid, des te meer omdat het land in de onderhandelingen over de Brexit de bovenhand niet heeft en de Bank of England minder bewegingsvrijheid heeft dan vroeger. Een onverwachte heropleving van de Japanse groei Japan noteerde in het derde kwartaal een stijging van het bbp met +0,5% tegenover het vorige kwartaal en met +2,2% op jaarbasis. Deze aangename verrassing is enkel en alleen te danken aan een positieve bijdrage van de netto export. In feite is het een bedrieglijke evolutie, want uitgedrukt in yen valt de export fors terug maar neemt de import nog meer af. Premier Shinzo Abe mag a priori trots zijn op dit derde opeenvolgende kwartaal met groei (+0,5% van januari tot maart, +0,2% van april tot juni) na een negatief 2015, maar in feite blijft de prestatie ver onder zijn ambities. Het succes zal trouwens van korte duur zijn, want de verkiezing van Donald Trump is een koude douche voor de Japanse economie. De toekomstige Amerikaanse president is een tegenstander van het vrijhandelsakkoord (TPP) met Japan en 10 andere landen uit de regio. Tokio rekent echter op dat akkoord om bepaalde sectoren te moderniseren en ingrijpende hervormingen door te voeren. Voorlopig is het enige positieve effect dat de yen in waarde gedaald is tegenover de dollar en dit tot vreugde van de Japanse beurs. Economische vooruitzichten Economische groei (jaarlijkse evolutie van het BBP) Inflatie (jaarlijkse evolutie van de consumentenprijzen) Wereld 2,9% 3,1% 2,9% 3,2% Eurozone 1,6% 1,3% 0,2% 1,3% Duitsland 1,8% 1,4% 0,4% 1,5% Frankrijk 1,2% 1,2% 0,3% 1,2% België 1,2% 1,2% 1,8% 1,9% Verenigd Koninkrijk 2,0% 1,0% 0,7% 2,4% Verenigde Staten 1,6% 2,2% 1,3% 2,3% Japan 0,6% 0,8% -0,2% 0,5% Rusland -0,6% 1,2% 7,1% 5,3% Brazilië -3,3% 1,0% 8,8% 5,4% China 6,7% 6,4% 2,0% 2,2% India 7,5% 7,4% 4,9% 4,9% Zuid-Afrika 0,4% 1,1% 6,3% 5,8% Tabel 1 (Gegevens op 01/12/2016) 3

4 Aandelenmarkten Het Trump-effect in de VS November werd gedomineerd door de Amerikaanse presidentsverkiezingen en de overwinning van Donald Trump. Tegen alle verwachtingen in heeft Trumps verrassende zege vrijwel geen angstreacties en risicoaversie op de financiële markten uitgelokt. Als bij toverslag hebben de beleggers zich laten verleiden door de meest geruststellende uitspraken van de nieuwe president en focussen ze op de relancemaatregelen van zijn programma, zoals ingrijpende belastingverlagingen, infrastructuuruitgaven en een liberalisering van de financiële sector. De financiële markten zijn dus bliksemsnel overgeschakeld op een reflatiescenario dat wordt gekenmerkt door de verwachting van een sterke groei en meer inflatie. Ze negeren de negatieve aspecten van Trumps programma, met zijn protectionisme en de stijging van de begrotingstekorten en de overheidsschuld. De beleggers hebben dus hun obligaties voor aandelen geruild, zodat de Amerikaanse aandelen het nog beter doen (S&P ,4%). Het is waar dat de gepubliceerde macro-economische gegevens uiterst solide zijn, met inbegrip van een opwaartse herziening van het bbp in het derde kwartaal naar +3,2% (tegenover de aanvankelijke raming van +3,0%). De financiële en cyclische waarden vierden feest, net als de oliewaarden na het OPEC-akkoord in Wenen en de heropleving van de prijs van het zwarte goud. Nog mooier: de aandelen van de kleine en middelgrote kapitalisaties scheren de hoogste toppen (Russel ,0%). Algemeen beschouwd sluiten de belangrijkste Amerikaanse aandelenindexen de periode af met nieuwe historische records. Het Trump-effect buiten Amerika De stijging van de dollar, in de context van een reflatiebeleid en de risico s van protectionistische maatregelen, heeft de valuta van de groeilanden en dus ook de plaatselijke beurzen logischerwijze geen goed gedaan (MSCI EM -4,7%). De gevolgen verschillen echter van land tot land, met sterk uiteenlopende resultaten (Turkije -5,8%, Mexico -5,6%, China +4,8% en Saoedi-Arabië +16,4%). Omgekeerd blijft de Beurs van Tokio trouw aan haar sterke negatieve correlatie met de dollar en heeft ze zich goed hersteld (Nikkei ,1%). De aandelen van de eurozone (Eurostoxx 50-0,1%) zijn licht gedaald, als gevolg van de bezorgdheid over de politieke risico s en de slechte prestaties van de Spaanse waarden, die sterk blootgesteld zijn aan Latijns- Amerika. De Britse aandelen (FTSE 100-2,5%) hebben geleden onder een lichte stijging van het pond sterling, na de voortaan neutrale houding van de Bank of England. EUROZONE - Neutraal + De laatste economische cijfers bevestigen een lichte verbetering van de activiteit, wat een goed voorteken zou kunnen zijn voor de groei van het bbp. + De schuchtere verbetering van de winstherzieningen zou kunnen aanhouden, want de stijging van de rentevoeten op lange termijn is positief voor de waarden van de financiële sector. + De waardering van de aandelen van de eurozone is nog correct tegenover die van de andere ontwikkelde regio s. - De politieke risico s stapelen zich op: de Brexit, de regeringscrisis in Italië, de toekomstige verkiezingen met onzekere afloop in Nederland, Frankrijk en Duitsland. - De markten gokken dat de ECB haar steun verlengt. Haar communicatie zal zorgvuldig worden uitgepluisd en elke ontgoocheling zou als een misstap uitgelegd kunnen worden. - De inflatie blijft veel te laag. Het deflatierisico is niet volledig vermeden. Evolutie van de aandelenmarkten Munt 1 maand Sinds 01/01/ jaar 3 jaar Wereld USD 1,3% 3,0% 1,0% 1,7% Eurozone EUR -0,1% -6,6% -13,0% -0,4% Duitsland EUR -0,2% -1,0% -6,5% 4,2% Frankrijk EUR 1,5% -1,3% -7,7% 2,2% België EUR -1,7% -6,0% -7,5% 6,6% Verenigd Koninkrijk GBP -2,5% 8,7% 6,7% 0,7% Verenigde Staten USD 3,4% 7,6% 5,7% 6,8% Japan JPY 5,1% -3,8% -7,3% 5,3% Groeilanden USD -4,7% 8,6% 6,0% -5,4% Rusland RUB 5,8% 19,5% 18,9% 12,5% Brazilië BRL -4,6% 42,8% 37,2% 5,7% China (Hong Kong) HKD -0,6% 4,0% 3,6% -1,5% India INR -4,6% 2,0% 1,9% 8,6% Zuid-Afrika ZAR -0,7% -4,6% -5,7% 2,8% Tabel 2 (Gegevens op 30/11/2016) 4

5 VERENIGDE STATEN - Neutraal + De Fed plant vol vertrouwen een nieuwe verhoging van zijn rentevoeten tegen het eind van het jaar. Het toekomstige ritme van de rentestijgingen zal zeer gematigd zijn. + De door leidinggevende indicatoren gemeten verbetering van de activiteit in de privésector houdt aan. Ondanks een zeer lage werkloosheid blijft de loondruk onder controle en is de inflatie stabiel. + Positief momentum dankzij het Trump-effect op de Amerikaanse aandelenindexen en op het einde van de winstrecessie in de VS. - De Amerikaanse aandelen zijn historisch gezien nog duur, gemeten aan de absolute en relatieve waarderingsratio s in vergelijking met de andere regio s. - De grote schaal waarop de bedrijven de financiële hefboom hebben benut, zou contraproductief kunnen blijken voor de winstmarges nu de obligatierendementen weer stijgen. - De context van de stijging van de rentevoeten in de VS zal de aandelen waarschijnlijk minder aantrekkelijk maken op het vlak van het rendement op het dividend. JAPAN - Neutraal + De zwakte van de yen vormt het spiegelbeeld van de sterkere dollar, wat uitstekend nieuws is voor de vele Japanse bedrijven met internationale activiteiten. De winstverwachtingen worden opwaarts herzien. + Het nieuwe doelwit van het monetaire beleid, de rentevoeten op 10 jaar, zou het zeer lange deel van de curve kunnen doen stijgen en de banken, verzekeringen en pensioenfondsen meer zuurstof geven. + Het programma van de Bank of Japan voor de aankoop van - Ondanks een aangename verrassing in het derde kwartaal blijft de economische groei structureel zwak. - De inflatie is weer negatief geworden. Als dat zo blijft, zal het spook van de deflatie opnieuw opdoemen. - De boodschap van de Bank of Japan aan de regering neem fiscale/begrotingsmaatregelen om de economische machine weer op te starten heeft nog geen positief gevolg gekregen. GROEIMARKTEN - Positief + De economische statistieken, ook uit China, blijven op een expansie van de activiteit wijzen. + Het OPEC-akkoord over de productiequota voor olie heeft de prijs van niet alleen het zwarte goud, maar ook van de belangrijkste grondstoffen doen stijgen. Goed nieuws. + De waardering is goedkoper in vergelijking met andere regio s van de wereld en de winstverwachtingen zijn optimistischer dan elders. - Het Donald Trump-effect heeft een grote kapitaalvlucht uit de plaatselijke financiële markten veroorzaakt. November was in dat opzicht de vierde slechtste maand sinds de financiële crisis van De overwinning van Donald Trump zou tot protectionistische maatregelen kunnen leiden die de wereldhandel kunnen schaden. Zijn uitspraken na de verkiezingen zijn weinig geruststellend. - In onder meer Turkije, Zuid-Afrika en Venezuela blijven geopolitieke risico s bestaan. beursgenoteerde indexfondsen (ETF) blijft de plaatselijke aandelen steunen. Stijging van de koers/winst verhouding dankzij de verwachte reflatiehoop in Amerika Hogere gemiddelde obligatierendementen op staatsschuld behalve in Japan Grafiek 1 (Gegevens op 13/12/2016) Bron: Thomson Reuters Datastream/Fathom Consulting, Nagelmackers Grafiek 2 (Gegevens op 13/12/2016) Bron: Thomson Reuters Datastream/Fathom Consulting, Nagelmackers 5

6 Obligatiemarkten De geschiedenis herhaalt zich In november zijn de obligatiemarkten weer gedaald, om dezelfde redenen als in oktober. De inflatieverwachtingen, die al waren toegenomen in het vooruitzicht van een rentestijging in de VS in december, zijn in de maand na de verkiezingsoverwinning van Donald Trump nog forser gestegen. Bovendien was de olieprijs op het eind van de periode iets hoger. Ook de aanhoudende geruchten over een mogelijke tapering (geleidelijke afbouw) van de aankoop van activa door de ECB hebben de langetermijnrente doen stijgen. Zo is de Amerikaanse Treasury Bond naar 2,37% gestegen (+53 basispunten), is de Britse Gilt naar 1,42% geklommen (+17 basispunten) en steeg de Duitse Bund op 10 jaar wat voorzichtiger naar 0,28% (+11 basispunten). De rentecurve bleef steiler worden, met een lichte daling van de korte rente in de eurozone en het Verenigd Koninkrijk. Weerstand in hoogrentende obligaties De effecten met kredietrisico hebben globaal eveneens klappen gekregen, maar niet in gelijke mate. Dat heeft te maken met de stijging van de rentevoeten. Anderzijds zijn de kredietspreads hier en daar negatief geëvolueerd. Vooral de schuld van de groeilanden kende een van de scherpste dalingen sinds midden Alle componenten van de markt waren zwakker. De staatsobligaties in sterke valuta (Bloomberg-index -4,4%) zijn sterk teruggevallen, maar de daling van de valuta van de groeilanden heeft ook de staatsleningen in lokale munt getroffen (Bloomberg-index -4,3%). Alleen het hoogrentende segment heeft goed weerstand geboden, vooral in de VS, waar een lichte inkrimping van de risicopremie het negatieve effect van de rentevoeten sterk heeft gemilderd. Interestvoeten 3 maanden 2 jaar 10 jaar Eurozone -0,3% -0,8% 0,3% Duitsland -0,3% -0,8% 0,3% Frankrijk -0,3% -0,6% 0,8% België -0,3% -0,7% 0,7% Verenigde Staten 0,9% 1,1% 2,4% Verenigd Koninkrijk 0,4% 0,1% 1,5% Japan -0,1% -0,2% 0,0% Rusland 9,1% 8,7% 8,8% Brazilië 13,4% 11,7% 11,8% China 3,1% 2,4% 3,0% India - 6,0% 6,2% Zuid-Afrika - 8,1% 9,1% Tabel 3 (Gegevens op 01/12/2016) Evolutie van de obligatiemarkten Munt 1 maand 3 maand Sinds 01/01/ jaar 3 jaar Overheidsobligaties eurozone EUR -1,6% -3,4% 2,4% 1,4% 5,5% Overheidsobligaties Verenigde Staten USD -2,7% -3,9% 1,1% 1,0% 2,3% Bedrijfsobligaties van goede kredietkwaliteit USD -3,1% -4,9% 4,0% 3,8% 0,6% Hoge rendementsobligaties USD -1,1% -0,6% 12,9% 10,2% 2,7% Groeilanden harde valuta USD -4,4% -5,4% 8,4% 6,8% 5,8% Groeilanden lokale valuta USD -4,3% -4,3% 1,7% 1,4% 1,2% Tabel 4 (Gegevens op 30/11/2016) 6

7 STAATSOBLIGATIES - Negatief + De verlenging van het programma van de ECB voor de aankoop van activa tot eind 2017 zou elke opwaartse druk op de langetermijnrente ten minste gedeeltelijk moeten tegengaan. + De algemene stijging van de rentevoeten heeft het gemiddelde rendement van de Europese staatsobligaties en dus ook het verschil tegenover cash verhoogd. + De spread van Italië het zwaargewicht van de Europese schuld is als gevolg van politieke risico s sterk toegenomen. Dit schept momenteel een interessante opportuniteit. HOOGRENTENDE OBLIGATIES - Neutraal + In het reflatiescenario waarop de financiële markten anticiperen, lijkt het high yield segment beschermd, aangezien de kredietspreads het renterisico compenseren. + De gunstige economische gegevens van de industrielanden zijn een goede zaak en vertragen het einde van de economische cyclus. + De piek van de wanbetalingsratio s ligt volledig achter ons en het OPEC-akkoord kan alleen maar positief zijn voor de emittenten in de energiesector. Buiten deze sector blijven de wanbetalingsratio s zeer laag. - Fundamenteel beschouwd zijn de huidige rentevoeten weinig gerechtvaardigd. De in oktober waargenomen obligatiecorrectie zal zich waarschijnlijk herhalen. - De anticipatie van de financiële markten op een reflatiescenario en een prijsstijging van het zwarte goud (OPEC) vormen geen positief momentum voor de rentevoeten. - De lage nominale rendementen zetten de overheden aan om zich op langere termijn te financieren, zodat de gemiddelde looptijd langer wordt en het looptijdrisico dus toeneemt. BEDRIJFSOBLIGATIES - Positief + Ondanks de volatiliteit van de rentevoeten bieden de bedrijfsobligaties van goede kwaliteit beter weerstand wat betreft marktprestaties. + Na de stijging van de staatsobligaties is de curve van de obligatierendementen in het investment grade segment steiler geworden en dus aantrekkelijker in termen van waardering. + Dankzij een gunstig rente- en spreaddifferentieel blijft de Amerikaanse markt een interessante diversificatie bieden vergeleken met de Europese waarden. - De toenemende bezorgdheid dat de centrale banken hun monetaire steunmaatregelen zouden kunnen terugschroeven, zet de beleggers ertoe aan de lange looptijden links te laten liggen. - De credit spreads in Europa liggen ver onder hun historische gemiddelde. Er zijn nog veel obligaties met negatieve rendementen. - Als gevolg van een beter economisch klimaat verwacht men in Europa een golf van fusies en overnames, gefinancierd met schuld. De golf van nieuwe emissies zou tot een verbreding van de kredietspreads kunnen leiden. - Terwijl de economische resultaten van de regering Trump onzeker zijn, zou een toenemende volatiliteit van de financiële markten en eventueel van het monetaire beleid de risicobereidheid kunnen verminderen. - Het vooruitzicht van hogere rentevoeten zou een paradigmawijziging kunnen uitlokken waarin de return voorrang krijgt op de coupon. - De fiscale en monetaire onzekerheid en de mogelijkheid van een verlaging van de vennootschapsbelasting in de VS zouden de kosten na belastingen van de bedrijfsschuld kunnen verhogen. GROEILANDOBLIGATIES - Positief + De goede prestaties van de wereldwijde industrie, de hogere olieprijzen als gevolg van het OPEC-akkoord en de verbetering van de betalingsbalans zijn positieve factoren. + Na de angst die de verkiezing van Donald Trump veroorzaakte, zijn de waarderingen aantrekkelijker geworden, aangezien het huidige niveau van de spreads een aanzienlijk renterisico dekt. + De geopolitieke risico s op de Europese agenda zouden de activabeheerders weer kunnen aanzetten tot een grotere geografische diversificatie, onder meer naar de in dollar uitgedrukte schuld van de groeilanden. - De bezorgdheid over de protectionistische neigingen van de pas verkozen president van de Verenigde Staten is legitiem maar ook diffuus, aangezien men de reële impact nog niet kent. - Een mogelijke verstrakking van het monetaire beleid van de Fed en de verwachting van tapering van de huidige QE, zouden de obligatierendementen kunnen aantasten en de obligaties met lange looptijd, zoals de schuld van de groeilanden, kunnen schaden. - De groeimarkten lopen meer gevaar op een verlaging dan op een verhoging van hun landenrating. Negen landen hebben een negatief vooruitzicht. 7

8 Wisselmarkten Wisselkoersen Type Laatste Wisselkoers Evolutie 1 maand 3 maand Sinds 01/01/ jaar Verenigde Staten EUR/USD 1,06 3,7% 5,4% 2,6% -0,2% Verenigd Koninkrijk EUR/GBP 0,85 5,9% 0,3% -13,0% -17,1% Rusland EUR/RUB 67,88 2,3% 7,5% 16,2% 3,3% Noorwegen EUR/NOK 9,03 0,5% 2,9% 6,4% 1,8% Japan EUR/JPY 121,19-5,0% -4,8% 7,8% 7,3% Brazilië USD/BRL 3,39-5,7% -4,7% 17,0% 14,2% China USD/CNY 6,89-1,6% -3,0% -5,7% -7,1% India USD/INR 68,39-2,4% -2,1% -3,3% -2,5% Zuid-Afrika USD/ZAR 14,09-4,4% 4,5% 9,8% 2,5% Tabel 5 (Gegevens op 30/11/2016) Grondstoffen Verantwoordelijke uitgever: Bart Beeusaert, Bank Nagelmackers nv, Sterrenkundelaan 23, 1210 Brussel - FSMA A Grondstoffen Laatste koers (USD) Evolutie Deze nieuwsbrief is opgesteld met de nodige zorg, mede op basis van zorgvuldig uitgekozen bronnen, maar zonder garantie dat de opgenomen informatie in alle omstandigheden actueel, nauwkeurig, volledig, juist en geschikt is. De opgenomen informatie kan steeds wijzigen zonder mededeling hiervan. De inhoud van deze nieuwsbrief kan geenszins beschouwd worden als financieel of beleggingsadvies, noch als juridisch of fiscaal advies, noch als een aanbod van bank- en/of verzekerings producten en/of -diensten. De inhoud van deze nieuwsbrief is louter informatief en de afnemer van de informatie is zelf verantwoordelijk voor elk eventueel gebruik ervan. Bank Nagelmackers nv is niet verantwoordelijk voor eventuele fouten of vergissingen en ook niet aansprakelijk (direct of indirect) (1) voor het niet-verwezenlijken van verwachtingen of voor enige beslissing of handeling die de lezer al dan niet zou nemen of stellen op basis van deze nieuwsbrief, (2) noch voor enige rechtstreekse of onrechtstreekse schade (incl. winstderving of verlies van opportuniteit) als gevolg daarvan bij hem of derden. Niemand mag deze nieuwsbrief kopiëren of verspreiden voor eender welk doel, zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van Bank Nagelmackers nv. Hebben meegewerkt aan dit nummer: Erik Brans, Olivier Colsoul, Cindy De Cauwer, Rik Dhoest, Antoine Mahieu, Pascale Nachtergaele, Levi Sarens, Karl Suykerbuyk, Stijn Vanvuchelen, Vicky De Brabander, Christofer Govaerts, Lies Lekeux, Marjorie Hoyaux, Niels Costermans en Ronald Elskens. 1 maand 3 maand Sinds 01/01/ jaar Grondstoffen 189,31 1,6% 5,1% 7,5% 3,7% Brent olie 49,86 6,8% 8,0% 39,5% 16,4% Goud 1.173,25-8,1% -10,4% 10,5% 10,2% Zilver 16,51-7,8% -11,5% 19,2% 17,2% Voeding 334,39 1,6% -1,2% -0,2% -7,7% Tabel 6 (Gegevens op 30/11/2016)