Aangepast AJK Hormonen

Transcriptie

1 Hormonen

2 Hormonen Homaein (Gr) -> opwekken,aandrijven. Stoffen uit kliercellen die uitgescheiden worden in weefselvloeistoffen en bloed. Activeren of remmen andere doelcellen, Lokale hormonen -> beperkte werking Systemische hormonen -> hele lichaam

3 Endocriene klieren. Endocriene klieren zijn klieren met interne secretie (bloedbaan). Interne secretie kan zonder afvoergang in tegenstelling tot externe secretie.

4 Soorten hormonen Op basis van hun doel Trope of glandotrope hormonen Stimuleren andere klieren bv. FSH stimuleert ovaria tot productie van oestrogeen Effector hormonen Beïnvloeden lichaamsfuncties bv. ADH zet de nier aan tot meer terugresorptie van water.

5 Feedback mechanisme homeostase in stand houden door meer of minder productie. Negatieve feedback Bloedspiegel Stimulatie + remmen - Hormoon productie Bloedspiegel

6 Ligging hormoonklieren /Epifyse /Hypofyse Glandula thyroïdea/ parathyroïdea / Pulmonalis/ Cutis/ Hepar/ Glandula suprarenalis/ Pancreas/ Colic/ /Trachea /Thymus /Cor /Gaster /Ren /Uterus Ovaria/

7 De hypofyse en hypothalamus Zijn de grote regelneven van het endocrien systeem Activatie van boodschapperstoffen (releasing factors) Controle van alle andere hormoonproducerende klieren Terugkoppeling altijd via de hypothalamus - hypofyse Directe invloed van CZS

8

9 Hypofyse Voorkwab (adenohypofyse) Achterkwab (neurohypofyse) contact met hypothalamus: Via hypofysepoortader systeem (adenohypofyse) Via zenuwbanen (neurohypofyse)

10

11 Adenohypofyse (voorkwab) Groeihormoon (GH) Schildklier (TSH) Bijnierschors (ACTH) Borsten (PRL prolactine) Eierstokken en testikels (FSH follikelstimulerend hormoon en LH luteïniserend hormoon)

12 Groeihormoon (GH) Groei en deling meeste lichaamscellen Vooral bot en skeletspieren Regulatie stofwisseling van veel organen: Stimuleert eiwitsynthese, afbraak vetten en verhoogt bloedglucose Lichaamsgroei in kindertijd / adolescentie Regulatie bot- en skeletspiermassa na groeiperiode Productie is hoger tijdens slaap, laag bloedglucose, en nervositeit

13 Schildklier

14 Thyroïd stimulerend hormoon (TSH) Stimuleert groei en activiteit van de schildklier Schildklier produceert T3 en T4 (jodiumhoudend)

15

16 T3 & T4 Verhogen de basale stofwisseling en warmteproductie Reguleren stofwisseling (koolhydraten, vetten en eiwitten) Versterken effect van adrenaline en noradrenaline T4 (Thyroxine) vormt ongeveer 90% van alle schildklierhormoon. T3 is minder aanwezig maar wel krachtiger. Het meeste van het vrijgegeven schildklierhormoon is niet beschikbaar (gebonden aan plasmaeiwitten). Alleen vrije schildklierhormonen kunnen naar het target weefsel.

17 Calcitonine Calcitonine verlaagt het calcium gehalte in het bloed door: de botafbraak in de beenderen te remmen de calciumopname uit de darmen te verlagen de calcium uitscheiding door de nieren te verhogen

18 Glandulae parathyroidea Parathormoon (Bijschildklieren) Belangrijkste functie is calciumspiegel in het bloed verhogen door: Remt afgifte van Ca+ in nieren Meer botafbraak door stimulatie osteoclasten Stimulatie nieren tot productie calcitrol uit vitamine D waardoor meer opname darmwand

19 Homeostase bloed calcium Calitonine & Parathormoon

20

21 Adrenocorticotroop hormoon (ACTH) Verhoogd de concentratie cholesterol en steroïden in de bijnierschors. Secretie van steroïdhormonen vooral cortisol. ACTH spiegel heeft een sterk dagnachtritme en heeft een nauw verband met het slaappatroon. Na verstoring lastig om ritme bij te stellen (jetlag, ploegendienst)

22 Glandula suprarenalis (bijniermerg)

23 Aldosteron Mineralcorticosteroiden Toename terugresorptie natrium en daarmee water door de nieren (hierdoor verlies Kalium) Tevens verhoogt aldosteron de gevoeligheid voor zout Aldosteronproductie neemt voornamelijk toe o.i.v. het renine-angiotensine-systeem en een hoog Kalium

24

25

26 Glucocorticosteroiden Stimuleren van eiwitafbraak (vrijmaken van aminozuren voor synthese van andere eiwitten of voor energieproductie) Bevorderd glucose aanmaak en vetafbraak Anti-inflammatoire effect (tegengaan ontstekingen)

27 Androgenen geslachtshormonen Beide geslachten produceren kleine hoeveelheden mannelijke geslachtshormonen (testosteron). Deel van de testosteron wordt in het bloed in oestrogenen omgezet.

28 Medulla / Bijniermerg Bevat zenuwweefsel en is onderdeel van het sympathisch zenuwstelsel. Productie van adrenaline en noradrenaline Werkt in op de adrenerge α- en β-receptoren van het lichaam; Versnellen de hartslag Verhogen bloeddruk Versnellen ademhaling Verwijden van de pupillen Stijging bloedglucosespiegel

29 Prolactine Stimuleert de melkklier in de borsten Vlak voor de menstruatie meer productie -> gezwollen borsten Door de korte duur geen melkproductie Tijdens de zwangerschap melkklieren ontwikkelen zich en melkproductie komt op gang Zuigen van baby remt de negatieve feedback Oxytocine uit hypofyse achterkwab zorgt voor melk uitdrijving

30 Gonadotropinen Follikelstimulerend hormoon (FSH) Stimuleert de ovaria bij de vrouw Stimuleert de testes bij de man Luteiniserend hormoon (LH) Stimuleert de ovaria bij de vrouw Stimuleert de testes bij de man

31

32 Follikelstimulerend hormoon Bij vrouwen -> (FSH) Stimuleert productie van eicellen Oestrogeenafgifte Bij mannen -> Stimuleert productie van spermacellen

33 Luteïniserend hormoon Bij vrouwen-> Eirijping en eisprong (Follikelcellen) Na eisprong -> corpus luteum -> productie van hormonen progesteron Bij mannen -> Rijping van de spermacellen (Cellen van Leydig of interstitiële cellen) interstitiële cellen in testikels productie van testosteron

34

35 Ei-sprong

36 Neurohypofyse (achterkwab)

37 Neurohypofyse Bestaat uit zenuwuitlopers Cellichamen bevinden zich in de hypothalamus Hormoonproductie vindt plaats in de cellichamen en door de uitlopers getransporteerd naar de hypofyse Aan het einde van de uitlopers opgeslagen in blaasjes Zenuwprikkel van hypothalamus -> afscheiding naar bloed middels exocytose. Effect op niet-endocrien weefsel

38 Oxytocine Oxytocine stimuleert de contractie van glad spierweefsel van de uterus. Oxytocine speelt een belangrijke rol in de melkejectie door de borstklieren. Oxytocine wordt door iedereen aangemaakt bij positief onderling contact, zoals bij aankijken, aanraken, knuffelen en vrijen. Oxytocine contracties zaadleider en prostaatklier

39 ADH Anti diuretisch hormoon De Hypothalamus laat de ADH los Het veranderd de doorlaatbaarheid van de wand van de lis van Henle waardoor meer vocht wordt teruggewonnen uit de urine. De zweetklieren worden geremd. Het gladde spierweefsel rondom de arteriolen trekken samen waardoor de bloeddruk toeneemt.

40 Pancreas (alvleesklier) Duodenum / twaalfvingerige darm Lien / milt

41 Eilandjes van Langerhans Alfacellen -> glucagon Bloedspiegel van glucose verhogen door glycogenolyse en gluconeogenese Bètacellen -> insuline Bloedspiegel van glucose verlagen Stimulatie van glycogenese (glycogeen vorming in lever en spieren) Versnellen opname aminozuren en eiwitsynthese Stimulatie van vetzuren synthese en opslag van vet (lipogenese)

42 Handhaving bloedsuikerspiegel

43 Epifyse (pijnappelklier)

44 Epifyse cerebri Typische jeugdklier die na het tiende levensjaar begint af te nemen, tot grootte van een erwt. Productie van hormoon melatonine (slaaphormoon) Heeft 24uurs ritme; productie is hoger in donker Mogelijk van invloed op slaap/waak -en voortplantingsritme (bij veel dieren), bij de mens niet overtuigend aangetoond. Remt de groei en ontwikkeling van de geslachtsklieren tot de puberteit door verhindering van synthese of secretie van gonadotropinen

45 Prostaglandines Lokaal hormoon door de meeste weefsels geproduceerd (weefselhormonen) Regulatie van veel (patho)fysiologische processen Regulatie van ontstekingen Vasodilatatie / vasoconstrictie Pijn Koorts Bloedstolling Bescherming maagwand tegen inwerking maagzuur Ontstaan van weeën Worden geremd door NSAID s (niet steroïde anti-inflammatoire drug) => maagklachten

46 Histamine Fungeert als neurotransmitter Functie in afweersysteem Functie in maagdarmkanaal Komt niet vrij voor. Opgeslagen in granulocyten en mestcellen Mestcellen bevinden zich in weefsels die in contact staan met de buitenwereld, longen, huid en maagdarmkanaal

47 Histamine Komt vrij bij allergische reacties Als transmitterstof. Vooral op waakcentrum (antihistaminica -> slaperig/suf) Werkt in op verschillende receptoren: Bloedvaten: vasodilatatie verhoogd permeabiliteit capillairen Luchtwegen: contractie gladde spiercellen Maagdarmkanaal: contractie gladde spiercellen, secretie van maagsap

48 Melanocyt stimulerend hormoon (MSH) Stimuleert de melanocyten van de huid tot toename synthese melanine in de opperhuid

49 Thymus (zwezerik)

50 A = Thymus bij een pasgeborene B = Kind circa 2 jaar 1 2 A C = Volwassene 1 = thymus 2 = hart B Wordt kleiner als je geslachtsrijp wordt C