Algemeen. Het hormoonstelsel. Soorten. Soorten. Hormoonklieren: hypofyse. Soorten Hebben invloed op:

Transcriptie

1 Het hormoonstelsel Lesstof Beauty Level Basics 2 Blz Algemeen Hebben invloed op: Lichamelijke en geestelijke processen Werken nauw samen met: Autonome zenuwstelsel Soorten 1. Hormonen/increten gevormd in hormoonklieren (endocriene klieren met interne secretie) 2. Weefselhormonen histamine: vlekkerige roodheid acethylcholine: egale roodheid Soorten Verschil tussen Increten worden afgegeven aan en vervoerd door het bloed werken zowel lokaal als totaal Weefselhormonen bevinden zich in het weefsel werken lokaal Soorten Overeenkomst Het zijn beide biokatalysatoren werken in leven weefsel (bio) kunnen een reactie versnellen of vertragen zonder zelf te veranderen/verloren te gaan Hormoonklieren: hypofyse Aan de onderkant tegen de hersenen aan In een uitholling van het wiggebeen: het Turkse zadel Via de hypofysesteel verbonden met de hersenen 1

2 Hormoonklieren: hypofyse Hormoonklieren: hypofyse Bouw Voorkwab/adenohypofyse opgebouwd uit klierweefsel Middenkwab Is weinig ontwikkeld Achterkwab/neurohypofyse Opgebouwd uit zenuwweefsel De hypofyse voorkwab Productie directe hormonen groeihormoon somatropine (STH) zorgt voor lengtegroei skelet en ontwikkeling van spierweefsel pigmenthormoon/melanotroop hormoon (MSH) zorgt voor pigmentatie van huid De hypofyse voorkwab Productie indirecte/glandotrope hormonen Thyreotrope hormoon (TTH/TSH/SSH) stimuleert de schildklier tot productie van schildklierhormoon (thyroxine) De hypofyse voorkwab Productie indirecte/glandotrope hormonen Adrenocorticotrope hormoon (ACTH) stimuleert de bijnierschors tot productie van hormonen (3 soorten) De hypofyse voorkwab Productie indirecte/glandotrope hormonen Gonadotrope hormoon stimuleert de geslachtsklieren tot productie van hormonen (FSH: rijping ei- en zaadcel en LH: vorming gele lichaam) 2

3 De hypofyse achterkwab Productie directe hormonen Antidiuretisch hormoon/adh remt de nieren tot urine uitscheiding ( tegen plas ) heeft invloed op de waterhuishouding De hypofyse achterkwab Productie directe hormonen Oxytocine heeft invloed op glad spierweefsel (baarmoeder,dikke darm) stimuleert de melkklieren tot melkafgifte Hormoonklieren: de schildklier Hoefijzervormig orgaan dat gedeeltelijk voor en om het strottenhoofd en luchtpijp ligt Hormoonklieren: de schildklier Productie van thyroxine o.i.v. het thyreotrope hormoon regelt het basaalmetabolisme (stofwisseling in de cellen) Hormoonklieren: de schildklier Hyperfunctie (ziekte van Basedow/Graves) Stofwisseling is verhoogd Kenmerken vermagering versnelde hartslag nervositeit bolle ogen verhoogde zweetuitscheiding vergrote schildklier Hormoonklieren: de schildklier Hypofunctie Stofwisseling is vertraagd Kenmerken dikker worden lusteloosheid vertraagde hartslag vertraagde groei (geestelijk en lichamelijk) verminderde zweetuitscheiding myxoedeem (vocht en vetophoping) kropvorming /struma 3

4 Hormoonklieren: de bijschildklieren Twee aan twee achter de schildklier Productie parathormoon regelt de calcium- en fosfaathuishouding belangrijk voor botvorming en spiertonus Hormoonklieren: de alvleesklier/pancreas In de buikholte, links achter en onder de maag Bouw Langwerpig 20 cm. Verdeeld in kop-lichaam-staart Tussen het klierweefsel bevinden zich kleine ophopingen van cellen: de eilandjes van Langerhans Endo-exocriene klier Hormoonklieren: de alvleesklier/pancreas Endocrien: productie van hormonen Insuline maakt de celwand doorlaatbaar voor glucose hierdoor kan glucose opgeslagen worden in de vorm van glycogeen dus insuline verlaagt de bloedsuikerspiegel Hormoonklieren: de alvleesklier/pancreas Glucagon zet glycogeen weer om in glucose hierdoor kan glucose weer opgenomen worden in het bloed dus glucagon verhoogt de bloedsuikerspiegel is de antagonist van insuline Liggen als kapjes bovenop de nieren Bouw Kleine driehoekig orgaantjes Bestaan uit een schors (buitenkant) en merg (binnenkant) gedeelte Productie van hormonen door schorsen merg deel 4

5 Bijnierschors Vormt corticosteroïden/corticoïden o.i.v. ACTH mineraalcorticoïden hebben invloed op de water- en zouthuishouding vb. aldosteron (natrium- en kaliumgehalte van het bloed glucocorticoïden hebben invloed op de koolhydraat stofwisseling vb. cortisol (werkt ook ontstekingsremmend) geslachtscorticoïden/steroïden Zowel mannelijke (androgene) als vrouwelijke (oestrogene) Bijniermerg Vormt adrenaline (VVV hormoon) en nor-adrenaline Productie staat o.i.v. het autonome zenuwstelsel Bijniermerg Adrenaline heeft invloed op koolhydraat stofwisseling d.m.v. dissimilatie (synergist van glucagon) hartfunctie/spieren bloedvaten kleine luchtpijptakken oogpupillen Nor-adrenaline heeft invloed op bloedvaten (vasoconstrictie) bloeddruk (stijgt) Hormoonklieren: de geslachtsklieren De geslachtsklieren zijn endo-exocrien Endocriene functie productie van geslachtshormonen Exocriene functie productie van ei- en zaadcellen 5

6 Hormoonklieren: de vrouwelijke geslachtsorganen In het bekken Bouw inwendige geslachtsorganen Schede/vagina Baarmoedermond overgang tussen vagina en baarmoederhals Baarmoederhals Hormoonklieren: de vrouwelijke geslachtsorganen Baarmoeder/uterus hol orgaan sterk gespierd binnenzijde slijmvlies Eileiders/tubae binnenkant slijmvlies en trilhaarepitheel einde trechtervormig (vangt eitjes op) bevruchting vindt plaats in eileiders Hormoonklieren: de vrouwelijke geslachtsorganen Eierstokken/ovaria boonvormig (bindweefsel en epitheel) verbinding met eileiders d.m.v. bindweefselvlies in het bindweefsel liggen de eicellen. Deze komen o.i.v. hormonen tot rijping De borst Borsten bevatten zo n 15 tot 20 trosvormige melkklieren. Klieren eindigen in melkgangetjes, uitmondend in de tepel. Rondom de tepel is een kringvormige huidstrook, de tepelhof (gepigmenteerd). De tepelhof bevat veel grote zweetklieren. Bevat glad spierweefsel en zenuwweefsel. Fase 1 Rijping van de eicel o.i.v. het FSH Duur rijping dagen Tevens ontwikkeling van vochtblaasje met oestrogeen Dit oestrogeen heeft invloed op ontwikkeling van de geslachtsorganen secundaire geslachtskenmerken haargroei schaamstreek en oksels, borstontwikkeling, verbreden bekken, hogere stem, toename onderhuids vetweefsel afzetting kalk en fosfaat in botten verdikking baarmoederslijmvlies ontspanning glad spierweefsel 6

7 Fase 2 Eisprong/ovulatie rijpe eicel barst uit Graafse follikel tussen 10e en 14e dag Ontwikkeling van gele lichaam (corpus luteum) o.i.v. LH Productie progesteron door gele lichaam Progesteron heeft invloed op instandhouding baarmoederslijmvlies onderdrukking werking oestrogenen terugkoppeling naar hypofyse Glad spierweefsel en bloedvaten Bevruchting progesteron productie gaat door wordt na 3 à 4 maanden overgenomen door placenta vorming LTH (luteotrope hormoon/ lactotropine) = prolactine (voor melkvorming) Later stadium vorming van oxytocine (voor weeën) Geen bevruchting gele lichaam stopt met productie progesteron oestrogeenproductie neemt weer toe slijmvlies baarmoederwand en eicel worden uitgestoten menstruatie start De menopauze (overgang/climacterium) Eierstokken produceren steeds minder hormonen Uiteindelijk stopt de eicelproductie Hormoonbalans = verstoord Gevolg verhoogde vetafzetting hoofdpijn plotselinge bloedstuwing/ opvliegers De mannelijke geslachtsorganen De zaadballen/testes/testikels Uitwendig Exocrien: vorming zaadcellen 7

8 De mannelijke geslachtsorganen Endocrien: productie hormonen Mannelijke hormonen/androgenen o.a. testosteron o.i.v. LH invloed op secundaire geslachtskenmerken (bouw/haargroei, ontwikkeling geslachtsorganen) Vrouwelijke hormonen Iets, vindt hetzelfde plaats als bij de vrouw, via FSH/LH 8