Samenvatting Biologie Hoofdstuk 13 Hormonen

Transcriptie

1 Samenvatting Biologie Hoofdstuk 13 Hormonen Samenvatting door Elin 1039 woorden 4 april ,5 8 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Biologie Hoofdstuk * Hormoonklieren = organen die elders in het lichaam hun doelwitorganen en -weefsels activeren. Dit doen ze door hormonen (aangemaakt in hun cellen) via het bloed naar de organen te transporteren. * Exocriene klieren (zweet- en verteringsklieren) = geven hun producten af aan het uitwendig milieu. * Endocriene klieren (hormoonklieren) = geven hun producten af aan het inwendig milieu (bloed). * Het hormoonstelsel beïnvloedt Celdeling, groei, vorming van geslachtscellen, melkproductie van zogende vrouwen, Ca2+- en glucoseconcentratie, osmotische waarde, lichaamstemperatuur, vertering en het slaap-waakritme. * Hypofyse - Zorgt voor goede aansturing van alle processen in het hormoonstelsel - Verbindt het hormoonstelsel met het zenuwstelsel - Achterkwab = hormonen worden aangevoerd door uitlopers van neuronen uit de hypothalamus, deze activeren gladde spieren en nieren - Voorkwab = aanmaak van hormonen, deze zetten andere hormoonklieren tot actie. * Hypothalamus - Controleert het endocriene stelsel - Activeert de voorkwab van de Hypofyse d.m.v. releasing-hormonen (RH s) - Remt de productie van hormonen id voorkwab d.m.v. inhibiting-hormonen (IH s) - Gebruikt de achterkwab van de hypofyse als postbode voor neurohormonen Pagina 1 van 5

2 * Oestradiol - Zorgt voor juiste verdeling van chromosomen tijdens de meiose - Stimuleert de borstgroei, vetafzetting en botstructuur 13.2 * Groeien: Hypothalamus geeft GRH (GHRH) af hypofyse geeft GH af lever maak IGF aan * Stress: Hypothalamus geeft CRH af hypofyse maakt ACTH aan bijnierschors produceert verschillende hormonen, onder andere Cortisol cortisol verhoogd de glucosespiegel * Hydrofobe steroidhormonen = gemaakt uit cholesterol en bewegen relatief makkelijk door het celmembraan. In het grondplasma van de doelwitcel vormt het hormoon met een eiwitreceptor een hormoon-receptor-complex activeert een gen ontstaan RNA ribosomen maken het eiwit * Tyrosinehormonen = gemaakt uit het aminozuur tyrosine en passeert celmembraan niet gemakkelijk. Bindt zich aan een receptor aan het celmembraan. * Tyrosine- / eiwithormoon bindt aan receptor G-eiwit koppelt GTP aan de receptor cascade aan reacties geeft de boodschap van het hormoon (primaire boodschapper) over aan de secundaire boodschapper (kleine moleculen die snel door grondplasma diffunderen) boodschap bereikt zijn doel (eventueel meerdere in een cel) * Cellen die stoffen afscheiden om buurcellen tot bepaalde acties te prikkelen: - Kleine eiwitten (groeifactoren) zetten aan tot deling en ontwikkeling - Prostaglandinen, gemaakt van vetzuren, zorgt voor positieve terugkoppeling * Elke cel heeft een eigen eiwitsamenstelling, zijn eigen proteoom. Hierdoor kan één hormoon in verschillende cellen tot verschillende reacties leiden * Ca 2+ -ionen (secundaire boodschappers) zijn actief bij: - Overdracht van impulsen in het zenuwstelsel - Samentrekking van spieren - Bloedstolling * Antagonisten PTH en CT Concentratie Ca 2+ in het bloed is te laag de 4 bijschildklieren scheiden patathormoon (PTH) af Ca 2+ gehalte in Pagina 2 van 5

3 het bloed neemt toe concentratie Ca 2+ in het bloed is te hoog geworden schildklier scheidt calcitonine (CT) af Ca 2+ gehalte in het bloed neemt nu weer af * Effecten van patathormoon (PTH) - Ca 2+ hormonen komen vrij uit botten - Niercellen nemen meer Ca 2+ ionen op uit de voorurine - Prikkelt de niercellen tot vorming van actief vitamine D dit stimuleert de darmcellen tot extra opname van Ca 2+ - ionen uit voedsel. * Effecten van calcitonine (CT) - Botten worden geprikkeld om Ca 2+ -ionen op te nemen uit het bloedplasma - Stimuleert niercellen om minder op te nemen uit de voorurine * In de Ca 2+ -regelkring vindt een negatieve terugkoppeling plaats * Om een bot van vorm te laten veranderen gaan eerst de osteoclasten aan de slag, zij breken een deel van het bestaande bot af. Daarna vormen de osteoblasten nieuw botweefsel. Het groeihormoon en de groeifactoren regelen de activiteit van deze cellen. * Oestrogenen gaan op twee manieren de botafbraak tegen - Indirect: remmen de productie van groeifactoren die de ontwikkeling van osteoclasten stimuleren. Gevolg: minder actieve osteoclasten - Direct: remmen de activiteit van osteoclasten en kunnen zelf aanzetten tot apoptose * Veel oestrogenen in het bloed meer botgroei dan botafbraak * Weinig oestrogenen in het bloed botafbraak (osteoporose) * Oestrogenen nemen op latere leeftijd sterk af, dit is niet zo bij testosteron * Productie van moedermelk komt op gang door het eiwithormoon prolactine, gemaakt door de hypofyse. Pas na de bevalling komt de melkproductie op gang, dit komt door de afname van de hoge concentratie oestrogenen en progesteron tijdens de zwangerschap * Reactie op kou= hypothalamus geeft TRH af hypofyse geeft TSH af schildklier geeft T4 af transporteiwitten in het bloed brengen ze naar de weefsels in de cel zet een enzym T4 om in T3 waarbij een eiwit vrijkomt die glucose- en vetverbranding in de mitochondriën stimuleert je lichaam warmt weer op * Negatieve terugkoppeling bij T4 - De te hoge concentratie T4 wordt door de receptor- en transportmoleculen van de hypothalamus en de hypofyse waargenomen hypothalamus geeft minder TRH en de hypofyse geeft minder TSH af schildklier geeft minder T4 Pagina 3 van 5

4 af - Te hoge concentratie T4 stijging stofwisselingssnelheid kerntemperatuur van je lichaam neemt toe hypothalamus geeft minder TRH af dus ook minder TSH * Osmotische waarde van het bloed is te hoog osmoreceptoren in de hypothalamus registreren dat ADH niercellen nemen extra water uit voorurine op of gladde spieren trekken samen om de bloeddruk te verhogen * Ghereline stimuleert hongergevoel, leptine verminderd het hongergevoel * Gastrine stimuleert maagcellen tot afscheiding van maagzuur, somatostatine remt dit * EPO wordt gemaakt in de nieren en bereikt via het bloed de stamcellen in het rode beenmerg DNA wordt geactiveert productie stamcellen dochtercellen van de stamcellen differentiëren tot rode bloedcellen 13.5 * In de alvleesklier bevinden zich de eilandjes van Langerhans (groepjes endocriene cellen). Deze eilandjes bestaan uit een aantal typen cellen: - ß-cellen (80%) = produceren het hormoon insuline bevordert opname van glucose in de cellen en de vorming van glycogeen in de lever- en spiercellen & opname van vetzuren in de vetcellen + vorming van vetten - α-cellen (15%) = produceren glucagon bevordert de omzetting van glycogeen in glucose (in de levercellen) & stimuleert afbraak van vetten en eiwitten van de afbraakproducten wordt glucose gemaakt - overige 5% maken andere hormonen zoals somatosatatine * Adrenaline = tyrosinehormoon afkokmstig uit het bijniermerg * Gevolgen van adrenaline - Spiercellen zetten hun glycogeen om in glucose - Spiertjes in de wand van slagaders naar skeletspieren verslappen en de slagaderwanden naar je darmen trekken samen bloed stroomt naar je spieren - Hart klopt sneller en je verdiept je ademhaling er gaat meer bloed met meer zuurstof naar je spieren, je bent klaar voor actie * Oestradiol stimuleert ß-cellen tot de afgifte van insuline glucosegehalte daalt Pagina 4 van 5

5 Pagina 5 van 5