Bij het uitscheiden helpen de nieren om de samenstelling van je bloed constant te houden. Uitscheiding is het

Transcriptie

1 Samenvatting door R woorden 10 maart keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Bio samenvatting H9 9.1 WAT WORDT ER BINNENIN JE LICHAAM GEREGELD? Je lichaam probeert vanbinnen om constant te blijven dmv. Reactie op veranderingen. Je bent gezond als er door je lichaam op de juiste manier wordt gereageerd. WAT DOET JE LEVER? Je lever speelt een grote rol bij het constant houden en de samenstelling van het bloed. Het wordt ook geregeld met een opslag, want als er na een maaltijd teveel glucose in je bloed zit, neemt de lever het teveel op. Ook vindt er in je lever afbraak plaats. Nl. dat de lever er voor zorgt dat medicijnen en alcohol tijdelijk duren. Eiwitten zijn opgebouwd uit aminozuren. Als daar teveel van zijn, worden ze afgebroken. Daarbij ontstaat ureum. En dan wordt er omgezet en omgebouwd en begint het proces opnieuw. WAT DOEN JE NIEREN? De nieren voltooien het afbraakwerk van de lever. De afvalstoffen die verwijderd worden bestaan uit: Afbraakproducten uit de lever, zoals ureum Een overschot aan stoffen in het bloed. Overbodige stoffen in je bloed Bij het uitscheiden helpen de nieren om de samenstelling van je bloed constant te houden. Uitscheiding is het Pagina 1 van 10

2 verwijderen van giftige, overtollige en overbodige stoffen in je bloed. HOE HOUD JE JE GLUCOSEVOORRAAD OP PEIL? Je lichaam heeft glucose nodig zodat je cellen hun werk kunnen doen. Glucose is brandstof. De hoeveelheid in je bloed wordt geregeld door de regelstoffen of hormonen. Vlak na een maaltijd stijgt de glucose in je bloed. Je alvleesklier geeft dan meer van het hormoon insuline af. Insuline regelt ook de opslag van glucose. Glucose wordt dan omgezet in glycogeen. Dat is een lange ketting van glucosedeeltjes. Je alvleesklier maakt ook het hormoon glucagon. Deze maakt glucose aan als daar te weinig van is. Bij mensen met suikerziekte (diabetes) maakt de alvleesklier niet genoeg insuline. 9.2 HOE IS JE HUID GEBOUWD? De huid is je grootste orgaan, ongeveer 2 m². de huis bestaat uit 3 lagen: de opperhuid de lederhuid het onderhuidse bindweefsel HOE BESCHERMT JE HUID TEGEN DE ZON? Door ultraviolette bestraling kun je verbranden. In de kiemlaag wordt pigment gemaakt. Te veel uv-straling kan huidkanker veroorzaken. HOE GENEEST EEN WONDJE? Een wondje wordt zo snel mogelijk dichtgemaakt door bloedstolling. Daar zorgen onder andere stollingseiwitten Pagina 2 van 10

3 voor. Het belangrijkste stollingseiwit is fibrinogeen. HOE HELPT DE HUIS OM OP TEMPERATUUR TE BLIJVEN? Je lichaamstemperatuur is ongeveer 37 Celsius. Door inspanningen word je warmer. De bloedvaatjes in je huid worden wijder. Als je warm wordt, maken je zweetklieren bovendien meer zweet aan. Het vet in je onderhuidse bindweefsel houd ook warmte vast. 9.3 WELKE SCHADE VEROORZAKEN ZIEKTEVERWEKKERS? Je huid houdt de meeste ziekteverwekkers tegen. Soms dringen die verder het lichaam binnen en krijg je een infectie. Bacteriën kunnen een infectie veroorzaken. Griep en verkoudheid worden veroorzaakt door virussen. Bij een epidemie zijn veel mensen tegelijk ziek. HOE SCHAKEL JE ZIEKTEVERWEKKERS UIT? De afweer tegen ziekteverwekkers komt snel op gang. De verdedigers van je lichaam zijn de witte bloedcellen. Die rijpen onder andere in lymfeknopen. Vreetcellen komen in actie als je een wondje hebt waar vuil met bacteriën naar binnen komt. Als ze hun werk gedaan hebben gaan ze dood. De huid rond een ontstoken wondje is warm en rood. Er komt pus of etter uit. Antistofcellen maken antistoffen. De stoffen aan de buitenkant van een cel heten antigenen. HOE WORD JE IMMUUN? Als je een ziekte krijgt, die je nog nooit hebt gehad, moeten er nieuwe ziektebestrijders worden ontworpen. Bij het bestrijden gaan veel bloedcellen dood. Maar er blijven speciale geheugencellen over die de ziekteverwekker volgende keer gelijk kunnen bestrijden. Dus de volgende keer word je niet ziek: je bent immuun geworden. Soms wordt je een beetje geholpen d.m.v. inenting. WANNEER HEB JE EEN CHRONISCHE ZIEKTE? Pagina 3 van 10

4 Er zijn ziektes waar je je hele leven last van blijft houden. Dat noemen we chronische ziektes. Patiënten met nierfalen hebben slecht werkende nieren. Zij laten hun bloed filteren door een nierdialyseapparaat. Iemand met astma heeft last van aanvallen van benauwdheid. WAT IS KANKER? Op een gegeven moment stoppen je cellen met delen. Soms snapt een cel dat niet. De cel blijft maar delen en ontstaat er een gezwel of een tumor. Je hebt kanker. Een nieuw gezwel heet een uitzaaiing. Artsen kunnen het bestrijden dmv: een operatie 9.4 WAT IS EEN GEZONDE LEEFSTIJL? Je leefstijl zijn al je gewoontes qua eten, drinken, roken, etc. WAT ZIJN DE GEVOLGEN VAN ONGEZONDE GEWOONTES? Door te veel vet ontstaat er aan de binnenkant van je bloedvaten ophopingen van vetachtige stoffen, vooral cholesterol. Daarvan krijg je weer een te hoge bloeddruk. Bovendien slijt je hart dan ook sneller. Ophoping van cholesterol in de slagaders van je hart geeft ernstige problemen. De kransslagader is de eigen bloedvoorziening van het hart. Dit deel sterft dan af en uiteindelijk kan er een hartinfarct ontstaan. Een arts kan daar op 2 manieren iets aan doen: Roken tast vooral je longen aan. Het teer beschadigt de trilhaarcellen. De nicotine laat de spiertjes van de bloedvaten samentrekken. Ook door vaak en veel drinken kunnen je organen kapotgaan. Pagina 4 van 10

5 9.5 WAARVOOR ZIJN BLOEDDONOREN NODIG? Als je door een ongeluk o.i.d. veel bloed verliest heb je een bloedtransfusie nodig. Dat bloed komt van een bloeddonor. Het bloed wordt eerst goed gecontroleerd. WELKE BLOEDTRANSFUSIE KAN? Er moet opgelet worden dat de persoon wel de juiste bloedgroep krijgt. Op de rode bloedcellen kunnen 2 antigenen zitten : A & B. Bl. Groep A: op cellen zit antigeen A Bl. Groep B: antigeen B Bl. Groep AB: antigeen A en B Bl. Groep o: geen antigeen. Mensen met bl. Groep A hebben antigeen B. mensen met B hebben A, met AB zijn die er niet en o heeft allebei. Als het niet goed gaat en er verkeerd gemixt word, ontstaat er klontering. WAAROM VUL JE EEN DONORVERKLARING IN? In NL is er een ernstig te kort aan donororganen. Als er iets gedoneerd moet worden noem je dat transplantatie. Als het niet past noem je dat orgaanafstoting. Bio samenvatting Pagina 5 van 10

6 9.1 WAT WORDT ER BINNENIN JE LICHAAM GEREGELD? Je lichaam probeert vanbinnen om constant te blijven dmv. Reactie op veranderingen. Je bent gezond als er door je lichaam op de juiste manier wordt gereageerd. WAT DOET JE LEVER? Je lever speelt een grote rol bij het constant houden en de samenstelling van het bloed. Het wordt ook geregeld met een opslag, want als er na een maaltijd teveel glucose in je bloed zit, neemt de lever het teveel op. Ook vindt er in je lever afbraak plaats. Nl. dat de lever er voor zorgt dat medicijnen en alcohol tijdelijk duren. Eiwitten zijn opgebouwd uit aminozuren. Als daar teveel van zijn, worden ze afgebroken. Daarbij ontstaat ureum. En dan wordt er omgezet en omgebouwd en begint het proces opnieuw. WAT DOEN JE NIEREN? De nieren voltooien het afbraakwerk van de lever. De afvalstoffen die verwijderd worden bestaan uit: Afbraakproducten uit de lever, zoals ureum Een overschot aan stoffen in het bloed. Overbodige stoffen in je bloed Bij het uitscheiden helpen de nieren om de samenstelling van je bloed constant te houden. Uitscheiding is het verwijderen van giftige, overtollige en overbodige stoffen in je bloed. HOE HOUD JE JE GLUCOSEVOORRAAD OP PEIL? Je lichaam heeft glucose nodig zodat je cellen hun werk kunnen doen. Glucose is brandstof. De hoeveelheid in je bloed wordt geregeld door de regelstoffen of hormonen. Vlak na een maaltijd stijgt de glucose in je bloed. Je alvleesklier geeft dan meer van het hormoon insuline af. Insuline regelt ook de opslag van glucose. Glucose wordt dan omgezet in glycogeen. Dat is een lange ketting van glucosedeeltjes. Je alvleesklier maakt ook het hormoon glucagon. Deze maakt glucose aan als daar te weinig van is. Bij mensen met suikerziekte (diabetes) maakt de alvleesklier niet genoeg insuline. Pagina 6 van 10

7 9.2 HOE IS JE HUID GEBOUWD? De huid is je grootste orgaan, ongeveer 2 m². de huis bestaat uit 3 lagen: de opperhuid de lederhuid het onderhuidse bindweefsel HOE BESCHERMT JE HUID TEGEN DE ZON? Door ultraviolette bestraling kun je verbranden. In de kiemlaag wordt pigment gemaakt. Te veel uv-straling kan huidkanker veroorzaken. HOE GENEEST EEN WONDJE? Een wondje wordt zo snel mogelijk dichtgemaakt door bloedstolling. Daar zorgen onder andere stollingseiwitten voor. Het belangrijkste stollingseiwit is fibrinogeen. HOE HELPT DE HUIS OM OP TEMPERATUUR TE BLIJVEN? Je lichaamstemperatuur is ongeveer 37 Celsius. Door inspanningen word je warmer. De bloedvaatjes in je huid worden wijder. Als je warm wordt, maken je zweetklieren bovendien meer zweet aan. Het vet in je onderhuidse bindweefsel houd ook warmte vast Pagina 7 van 10

8 WELKE SCHADE VEROORZAKEN ZIEKTEVERWEKKERS? Je huid houdt de meeste ziekteverwekkers tegen. Soms dringen die verder het lichaam binnen en krijg je een infectie. Bacteriën kunnen een infectie veroorzaken. Griep en verkoudheid worden veroorzaakt door virussen. Bij een epidemie zijn veel mensen tegelijk ziek. HOE SCHAKEL JE ZIEKTEVERWEKKERS UIT? De afweer tegen ziekteverwekkers komt snel op gang. De verdedigers van je lichaam zijn de witte bloedcellen. Die rijpen onder andere in lymfeknopen. Vreetcellen komen in actie als je een wondje hebt waar vuil met bacteriën naar binnen komt. Als ze hun werk gedaan hebben gaan ze dood. De huid rond een ontstoken wondje is warm en rood. Er komt pus of etter uit. Antistofcellen maken antistoffen. De stoffen aan de buitenkant van een cel heten antigenen. HOE WORD JE IMMUUN? Als je een ziekte krijgt, die je nog nooit hebt gehad, moeten er nieuwe ziektebestrijders worden ontworpen. Bij het bestrijden gaan veel bloedcellen dood. Maar er blijven speciale geheugencellen over die de ziekteverwekker volgende keer gelijk kunnen bestrijden. Dus de volgende keer word je niet ziek: je bent immuun geworden. Soms wordt je een beetje geholpen d.m.v. inenting. WANNEER HEB JE EEN CHRONISCHE ZIEKTE? Er zijn ziektes waar je je hele leven last van blijft houden. Dat noemen we chronische ziektes. Patiënten met nierfalen hebben slecht werkende nieren. Zij laten hun bloed filteren door een nierdialyseapparaat. Iemand met astma heeft last van aanvallen van benauwdheid. WAT IS KANKER? Op een gegeven moment stoppen je cellen met delen. Soms snapt een cel dat niet. De cel blijft maar delen en ontstaat er een gezwel of een tumor. Je hebt kanker. Een nieuw gezwel heet een uitzaaiing. Artsen kunnen het bestrijden dmv: een operatie Pagina 8 van 10

9 9.4 WAT IS EEN GEZONDE LEEFSTIJL? Je leefstijl zijn al je gewoontes qua eten, drinken, roken, etc. WAT ZIJN DE GEVOLGEN VAN ONGEZONDE GEWOONTES? Door te veel vet ontstaat er aan de binnenkant van je bloedvaten ophopingen van vetachtige stoffen, vooral cholesterol. Daarvan krijg je weer een te hoge bloeddruk. Bovendien slijt je hart dan ook sneller. Ophoping van cholesterol in de slagaders van je hart geeft ernstige problemen. De kransslagader is de eigen bloedvoorziening van het hart. Dit deel sterft dan af en uiteindelijk kan er een hartinfarct ontstaan. Een arts kan daar op 2 manieren iets aan doen: Roken tast vooral je longen aan. Het teer beschadigt de trilhaarcellen. De nicotine laat de spiertjes van de bloedvaten samentrekken. Ook door vaak en veel drinken kunnen je organen kapotgaan. 9.5 WAARVOOR ZIJN BLOEDDONOREN NODIG? Als je door een ongeluk o.i.d. veel bloed verliest heb je een bloedtransfusie nodig. Dat bloed komt van een bloeddonor. Het bloed wordt eerst goed gecontroleerd. Pagina 9 van 10

10 WELKE BLOEDTRANSFUSIE KAN? Er moet opgelet worden dat de persoon wel de juiste bloedgroep krijgt. Op de rode bloedcellen kunnen 2 antigenen zitten : A & B. Bl. Groep A: op cellen zit antigeen A Bl. Groep B: antigeen B Bl. Groep AB: antigeen A en B Bl. Groep o: geen antigeen. allebei. Mensen met bl. Groep A hebben antigeen B. mensen met B hebben A, met AB zijn die er niet en o heeft Als het niet goed gaat en er verkeerd gemixt word, ontstaat er klontering. WAAROM VUL JE EEN DONORVERKLARING IN? In NL is er een ernstig te kort aan donororganen. Als er iets gedoneerd moet worden noem je dat transplantatie. Als het niet past noem je dat orgaanafstoting. Pagina 10 van 10