Samenvatting Biologie Transport

Transcriptie

1 Samenvatting Biologie Transport Samenvatting door een scholier 1385 woorden 5 april ,2 8 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Hoofdstuk Transport Basisstof 1: De bloedsomloop Bloedsomloop: bij grote dieren, kracht wordt geleverd door het hart, deze pompt het bloed door de bloedvaten Functies bloed: transport, bij intensieve dissimilatie warmte, homogeen en constant intern milieu, antistoffen Rood: zuurstofrijk bloed Blauw: zuurstofarm bloed Tekening van het hart is altijd van het vooraanzicht getekend. Rechts staat dus aan de linker kant. (zie afb 1) Hart bestaat uit twee gescheiden helften: Linkerharthelft en rechterharthelft Kleine bloedsomloop: van rechterhelft naar longen, van longen naar linkerharthelft Grote bloedsomloop: van linkerhelft naar hele lichaam, bloed stroomt door alle organen, naar rechterharthelft De mens heeft een dubbele bloedsomloop: grote en kleine bloedsomloop Basisstof 2: Het bloed Volwassen mens heeft 5 à 6 liter bloed Bloed bestaat uit: Bloedplasma (vloeistof), hierin zitten vast bestanddelen (rode en witte bloedscellen en bloedplaatjes) Bloedplasma Samenstelling van het menselijk bloed: ± 55% = bloedplasma en 45% zijn vaste bestanddelen (zie afb 5) Bloedplasma: water met opgeloste stoffen en plasma-eiwitten Vervoert stoffen zoals zuurstof, voedingsstoffen, afvalstoffen, regelende stoffen en beschermende stoffen, Plasma-eiwit fibrinogeen: functie bij de bloedstolling Bloedplasma: constant houden van het interne milieu Fysiologische zoutoplossing: oplossing met juiste osmotische waarde bij toedienen van infuus Pagina 1 van 5

2 Rode bloedcellen Stamcel (zie afb 7): daar komen alle bloedcellen en bloedplaatjes weg, in de rode been merg, Rode beenmerg: in de werfels, platte beenderen, uiteinden van pijbeenderen Rode bloedcellen: vorm van kleine ronde schijfjes, geen celkern, leven slechts 4 maanden, 2 miljoen nieuwe rode bloedcellen per seconde, bevatten hemoglobine(zorgt voor rode kleur) welke een rol speelt bij transport van zuurstof en koolstofdioxide. Bij bloedarmoede bevat het bloed niet voldoende hemoglobine (ijzeratomen) Productie van de rode bloedcellen geregeld via terugkoppelingsmechanisme, zuurstofvoorziening van nieren en hormoon EPO spelen hierbij een rol Zuurstofvoorziening van nieren en Hormoon EPO reageren op elkaar, hoe meer zuurstof, hoe minder EPO en hoe minder zuurstof hoe meer EPO (zie afb 9) Dode rode bloedcellen worden afgebroken in rode beenmerg, milt en lever, na lang proces kan er weer nieuwe hemoglobine aangemaakt worden. Witte bloedcellen(leukocyten) Celkern Geen vaste vorm, hierdoor kunnen ze door de wand van de haarvaten heen. Verschillende typen witte bloedcellen Meeste bestrijden bacteriën door ze in te sluiten (afb 13) = fagocytose Als de witte bloedcellen doodgaan bij het fagocyteren ontstaan er etter of pus Andere witte bloedcellen ruimen de dode cellen en resten op. Lymfocyten (afb 14.3) : speciaal type witte bloedcel. Van Rode beenmerg naar lymfatisch weefsel. Lymfoctyten maken antistoffen tegen ziekteverwekkers. Leukemie: abnormaal veel witte bloedcellen, en te weinig rode bloedcellen en bloedplaatjes Bloedplaatjes(trombocyten) Gene cellen, maar delen van uiteengevallen cellen, helpen bij bloedstolling (bloedstremming) Afb 16 geeft aan wat er gebeurd als een bloedvat stuk gaat. Stollingsfactoren: stoffen in het bloedplasma, gevormd in de lever, is vitamine K voor nodig Fibrine: komt van fibrinogeen, vormt een netwerk van draden waartussen bloedcellen blijven hangen, hierdoor ontstaat bloedstolsel (afb 17) Dit proces blijft doorgaan totdat het bloedstolsel de wond geheel afsluit Bloedserum: wordt uit het stolsel geperst, is bloedplasma zonder fibrinogeen. Hierdoor ontstaat korstje. Bloederziekte (hemofilie): kan het bloed niet goed stollen, hierbij ontbreekt bepaalde stollingsfactor. Basisstof 3: Het hart Afb 20: schematisch tekening hart. Linker en rechterhart helft gescheiden door een harttussenwand. Beide harthelften hebben een boezem en kamer (ezelsbruggetje: kamer = kelder dus beneden.) Bloed komt binnen via onderste en bovenste holle ader naar rechterboezem rechterkamer longslagader naar beide longen naar longaders linkerboezem linkerkamer aorta alle Pagina 2 van 5

3 organen van het lichaam Hartkleppen: scheiden boezem en kamer Halvemaanvormige kleppen: begin van de longslagader en de aorta, ook wel slagaderkleppen Hart is een holle spier Kransslagaders en kransaders: bloedvaten die over het hart lopen De werking van het hart 3 fasen (afb 22) 1. systole van de boezems 2. systole van de kamers 3. hartpauze Samentrekking = systole Ontspanning = diastole De hartslag: boezems zijn volgestroomd met bloed systole van de boezems(beide harthelften tegelijk) diastole in de kamers systole van de kamers (diastole in de boezems) opening van de halvemaanvormige kleppen bloed tegelijkertijd in de aorta en longslagader(s) gepompt hartpauze (in kamers en boezems diastole) Bij hartruis sluiten de kleppen niet goed. 2 harttonen tijden 1 hartslag. Het hartritme(de hartslagfrequentie) Sinusknoop: zit in de wand van de rechterboezem, zorgt voor de impulsen die het samentrekken van het hartspierweefsel verooraken, zijn een groep gespecialiseerde cellen (zie afb 25) Elektrocardiogram - meten en registreren van impulsgeleiding in het hart Pacemaker - produceert regelmatige impulsen, die via de sinusknoop voort worden geleid Hartritme kan worden beïnvloed door het zenuwstelse en door de hormonen Autonoom zenuwstelsel staat niet onder invloed van de wil Regeling van bloeddruk via negatieve terugkoppeling (afb 28) Adrenaline: hormoon dat afgegeven wordt door het bijniermerg aan het bloed, zorgt voor stijging van het hartritme Slagvolume hoeveelheid bloed dat per hartslag in de aorta gepompt wordt: bij een volwassene is dit 70 tot 100 ml, is onder ander afhankelijk van de hoeveelheid bloed die vanuit de holle aders de rechterboezem instroomt. Basisstof 4: De bloedvaten Slagader is zuurstofrijk, ader is zuurstofarm. Het hart pompt bloed in slagaders bloed weg van het hart, naar de organen toe Wanden van slagaders zijn dik, stevig en elastisch. (afb 29) ze bevatten een dikke laag spierweefsel. Slagaders liggen diep in het lichaam zodat ze niet snel beschadigd kunnen worden (afb 30) in de organen vertakken de slagader zich in steeds fijnere bloedvaten. Hierbij wordt de wand vd bloedvaten steeds dunner. Hierdoor kunnen ze verwijden, of vernauwen en dit regelt weer de hoeveelheid bloed dat door een bepaald weefsel stroomt. Zie ook tabel 1. Slagaders haarvaten(wand is één laag cellen) herenigen tot aders waardoor het bloed terugstroomt naar het hart. Pagina 3 van 5

4 Veel aders bevatten kleppen. Door deze kleppen kan het bloed maar één richting op (afb 32) zijn blauwe strepen, lopen dicht bij de huid. Afb 33 (ook in binas 84 A) zie je belangrijkste bloedvaten van het bloedvatenstelsel van de mens. Slagaders en aders hebben over het algemeen de naam van het orgaan waar ze naar toe of vanaf lopen Poortader: (afb 34) komt bloed van het darmkanaal naar de lever In de darmwand vindt resorptie van voedingsstoffen plaats Bloedsuikerspiegel: te hoog, teveel glucose in de lever, en wordt omgezet in glycogeen. Bij laag bloedsuikerspiegel is het andersom. Basisstof 5: De bloeddruk Oorzaak van de bloeddruk: het samentrekken van de hartkamers (vooral linker) De bloeddruk daalt als de halvemaanvormige kleppen zijn opengedrukt, dan is de bloeddruk gelijk aan die in de aangesloten slagaders. De hoge bloeddruk in de slagaders wordt opgevangen, doordat de elastische wand van de slagaders uitzet. (afb 36) (afb 37) de bloeddruk in een slagader gaat sterk op een neer, het toppunt is tijdens de systole van de hartkamers Bloeddruk en stroomsnelheid van het bloed nemen af tijden het stromen van het bloed van de slagaders via haarvaten naar aders, (afb 38) Als het bloed de andere kant op gaat, neemt de stroomsnelheid toe maar de bloeddruk neemt nog verder af. Meting van de bloeddruk Bij de slagader van de linkerarm Vaatgeruis: leest de arts bovendruk. Druk in de manchet is hoger dan de hoogste waarde van de bloeddruk in de armslagader. Onderdruk: de druk in de manchet is lager dan de laagste waarde van de bloeddruk in de armslagader Hart en vaatziekten Cholesterol: binnenkant van de bloedvaten. Bloedvaten worden dan nauwer en hierdoor worden de wanden van de slagaders stijver en minder elastisch(atherosclerose) hierdoor stijgt de bloeddruk, en het hart moet meer kracht leveren. Inwendige bloeding:sterk verkalkte bloedvatwand die makkelijk kapot gaat. Gevolg hiervan is een hersenbloeding(beroerte) kan de hersenen beschadigen Trombose: als door een bloedstolsel een bloedvat verstopt raakt Hartinfarct: een deel van de hartspier sterft af Bypassoperatie: omweg van een stukje bloedvat van het vernauwde deel af (afb 43) Basisstof 6 Weefselvloeistof en lymfe Weefselvloeistof: het vocht buiten de haarvaten Dit kunnen ook witte bloedcellen zijn. Plasma-eiwitten met relatief grote moleculen en rode bloedcellen kunnen de haarvaten niet verlaten. (afb 46) Weefselvloeistof bevindt zich tussen de cellen van organen. diffusie van zuurstof naar cellen Pagina 4 van 5

5 Koolstofdioxide diffundeert in tegengestelde richting Door actief transport worden veel voedingsstoffen vanuit de weefselvloeistof in de cellen opgenomen. Wand van een haarvat: osmose Pagina 84 geen deel van de samenvating.. Zie afb 48 Pagina 5 van 5