Hart en bloedsomloop hv12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Transcriptie

1 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 23 September 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt. Stel zo voor iedere onderwijssituatie de optimale leermiddelenmix samen.

2 Inhoudsopgave Hart en bloedsomloop Intro Vooraf Eindproduct-Beoordeling Leerdoelen Werkwijze Aan de slag Stap1 Stap2 Stap3 Stap4 Stap5 Stap6 Stap7 Extra: lvoorl Begrippenlijst Hart en bloedsomloop Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 Hart en bloedsomloop Intro Dat er bloed stroomt door je lichaam heb je te danken aan je hart. Bekijk het filmpje: Het hart en de manier waarop het bloed door je lichaam stroomt staan centraal in deze opdracht. Pagina 2

4 Vooraf Eindproduct-Beoordeling Eindproduct Tijdens deze opdracht doe je het practicum 'Hartslag meten'. Je maakt twee tekeningen van een hart van een schaap. En je maakt de toets 'Hart en bloedsomloop'. Beoordeling Van het practicum maak je een verslag. Dat verslag en de tekeningen van het hart laat je beoordelen door je docent. De toets bestaat uit 17 vragen. Voor een voldoende, moet je minimaal 14 vragen goed beantwoorden. Leerdoelen Na deze opdracht: ken je de bouw, de functie en de werking van het hart. weet je wat het verschil is tussen aders, slagaders en haarvaten. Pagina 3

5 ken je een aantal belangrijke aders en slagaders. kun je de bloeddruk van iemand bepalen. weet je het verschil tussen de kleine en grote bloedsomloop. Werkwijze Groepsgrootte Deze opdracht doe je grotendeels alleen. Soms overleg je samen met een of enkele klasgenoten. Tijd Voor de hele opdracht heb je ongeveer 3 lesuren nodig. Pagina 4

6 Aan de slag Stap1 Hart en bloedsomloop Bestudeer uit de kennisbank biologie het onderdeel: KB: Hart en bloedsomloop Beantwoord de volgende vragen. 1. In afbeeldingen is bloed rood of blauw gekleurd. Welke kleur heeft in afbeeldingen zuurstofrijk bloed? A. rood B. blauw 2. In afbeeldingen is bloed rood of blauw gekleurd. Wat kun je zeggen van bloed dat blauw is gekleurd? A. Dat is zuurstofrijk bloed. B. Dat is zuurstofarm bloed. 3. Kies de juiste woorden vervoeren het bloed van het hart af vervoeren het bloed naar het hart toe. A. 1 = slagaders, 2 = aders B. 1 = aders, 2 = slagaders 4. Waar of niet waar? Alle slagaders vervoeren zuurstofrijk bloed. A. waar B. niet waar 5. Waar of niet waar? De wand van slagaders is gespierder dan de wand van aders. A. waar B. niet waar 6. Waar of niet waar? Een slagaderlijke bloeding is gevaarlijker dan een aderlijke bloeding. A. waar B. niet waar 7. Waar of niet waar? Een haarvat kan zowel een vertakking van ader als van een slagader zijn. A. waar Pagina 5

7 B. niet waar 8. Via haarvaten worden..1.. en voedingsstoffen afgegeven en..2.. en andere afvalstoffen weggevoerd. A. 1 = zuurstof, 2 = koolstofdioxide B. 1 = koolstofdioxide, 2 = zuurstof 9. Het bloed komt het hart binnen in de Het bloed verlaat het hart vanuit de A. 1 = boezems, 2 = kamers B. 1 = kamers, 2 = boezems 10. Welke kamer pompt het bloed in de lichaamsslagader (aorta)? A. linkerkamer B. rechterkamer 11. Wat is de functie van de hartkleppen tussen een boezem en een kamer? A. Ze zorgen ervoor dat het bloed niet van een kamer naar een boezem terug kan. B. Ze zorgen ervoor dat het bloed niet van een boezem naar een kamer terug kan. 12. De bloedsomloop van de rechterkamer naar de longen naar de linkerboezem noem je de... A. kleine bloedsomloop B. grote bloedsomloop Stap2 Het hart Je hart maakt geluid. Dit wordt veroorzaakt door de hartkleppen en slagaderkleppen. Een arts luistert naar de geluiden die het hart maakt met een stethoscoop. Je kunt zelf het geluid ook horen, bijvoorbeeld door je oor op iemands borst te leggen. Als je een wc-rolletje gebruikt hoor je het geluid nog beter. Het hart is een spier die als een pomp werkt. Het rondpompen van het bloed door het hart kun je voelen. Bijvoorbeeld bij je pols of in je hals. Tijdens het rondpompen wordt de wand van de slagaders steeds iets naar buiten gedrukt. Dit gebeurt op het ritme van de hartslag. Kijk of je je eigen hartslag kunt voelen en voer dan het practicum uit. Pagina 6

8 Practicum hartslag meten Je gaat samen met een klasgenoot onderzoeken wat de invloed van inspanning op je hartslag. Is je hartslag hoger of juist lager na een zware inspanning? Hoeveel minuten duurt het voordat je hart weer net zo snel klopt als voor de inspanning? Heb je dezelfde waarden als je klasgenoot? Kun je eventuele verschillen verklaren? Succes. Stap3 Download het practicum Worddoc - hartslag meten Googledoc - hartslag meten Lees het practicum een keer helemaal door. Zorg dat je een stopwatch hebt en voer het practicum uit. Maak het onderzoeksverslag. (Kijk voor hulp in de gereedschapskist.) Gereedschapskist: Hoe schrijf ik een onderzoeksverslag? Beoordeel eerst samen met een klasgenoot het onderzoeksverslag. Laat het verslag vervolgens beoordelen door de docent. Tempo hartslag en grootte De hartslagfrequentie in rust verschilt per diersoort. De vuistregel is: Hoe zwaarder en groter het dier, hoe lager de hartslagfrequentie. Maak de onderstaande oefening. Pagina 7

9 Tempo hartslag en grootte kn.nu/m4r0v 1 Sleep de hartslagfrequenties naar de goede plek a. b. c. d. e. f. 450 slagen p/m 500 slagen p/m 12 slagen p/m 70 slagen p/m 150 slagen p/m 95 slagen p/m Stap4 Buitenaanzicht van het hart Je ziet hier een schematische afbeelding van het hart en de bloedvaten er omheen. Leer de namen van de verschillende onderdelen. Pagina 8

10 Het hart van binnen Je ziet hier een schematische afbeelding van een binnenaanzicht van het hart. Leer de namen van de onderdelen die je nog niet kent. En weet je het nu? Benoem de onderdelen. Buitenaanzicht van het hart kn.nu/lv8us Pagina 9

11 a. b. c. d. e. f. g. h. i. j. longaders kransslagaders aorta bovenste holle ader linkerkamer longslagader linkerboezem kransaders onderste holle ader rechterboezem 2 Pagina 10

12 a. b. c. d. e. f. g. h. i. j. rechterkamer hartspier longslagader rechterboezem kleppen aorta bovenste holle ader onderste holle ader linkerkamer linkerboezem Stap5 Pagina 11

13 Naamgeving van bloedvaten De bloedsomloop is de verzameling van slagaders, aders en haarvaten. Slagaders worden genoemd naar de organen waarheen ze het bloed vervoeren. De slagader die vanaf de aorta het bloed naar de darmen vervoert heet bijvoorbeeld de darmslagader. Aders worden genoemd naar de organen waar het bloed dat ze vervoeren vandaan komt. De ader die het bloed van een nier naar de holle ader vervoert heet nierader. Haarvaten worden genoemd naar het orgaan waarin ze voorkomen. De hersenhaarvaten bevinden zich in de hersenen. Maak samen met een klasgenoot een lijstje met slagaders en aders. Geef per ader/slagader aan of de ader/slagader zuurstofrijk of zuurstofarm bloed vervoert. Stap6 Pagina 12

14 Ontleden van een hart In het volgende filmpje wordt een schapenhart open gesneden. Wat is je mening over het snijden in organen van dieren? Bespreek je mening met een of enkele klasgenoten. Practicum Hart tekenen Jullie horen van jullie docent of jullie een tekening van een hart gaan maken. Succes. Stap7 Download het werkblad Worddoc - Hart tekenen Googledoc - Hart tekenen Lees het werkblad een keer helemaal door. Zoek de benodigdheden bij elkaar en maak de twee tekeningen. Houd je aan de tekenregels. Gereedschapskist: Een biologische tekening maken? Beoordeel eerst zelf de tekeningen. Laat de tekeningen vervolgens beoordelen door de docent. Pagina 13

15 Eindtoets Je sluit deze opdracht af met het maken van een toets. De toets bestaat uit zeventien vragen. Aan het eind van de toets zie je welke vragen je goed en fout hebt beantwoord. Klik op de volgende link om te beginnen: Hart en bloedsomloop kn.nu/da4rs 1 Bekijk de afbeelding. Welk onderdeel van de bloedsomloop wordt aangegeven met nummer 1? Pagina 14

16 a. rechterboezem b. linkerhartkleppen c. aorta d. bovenste holle ader e. longslagader 2 Bekijk de afbeelding. Welk onderdeel van de bloedsomloop wordt aangegeven met nummer 2? a. rechterboezem b. linkerhartkleppen c. aorta d. bovenste holle ader e. longslagader 3 Bekijk de afbeelding. Welk onderdeel van de bloedsomloop wordt aangegeven met nummer 3? Pagina 15

17 a. rechterboezem b. linkerhartkleppen c. aorta d. bovenste holle ader e. longslagader 4 Bekijk de afbeelding. Welk onderdeel van de bloedsomloop wordt aangegeven met nummer 4? a. rechterboezem b. linkerhartkleppen c. aorta d. bovenste holle ader e. longslagader 5 Bekijk de afbeelding. Welk onderdeel van de bloedsomloop wordt aangegeven met nummer 5? Pagina 16

18 a. rechterboezem b. linkerhartkleppen c. aorta d. bovenste holle ader e. longslagader 6 Welke woorden moet worden ingevuld. Kies drie woorden uit: linkerkamer, linkerboezem, rechterkamer. rechterboezem, aorta, holle ader. De ontvangt bloed uit de longaders. Dan wordt het bloed naar de gepompt. Deze trekt zich samen en perst het bloed de in. 7 Geef aan of de bewering waar of niet waar is. I In alle aders stroomt het bloed in de richting van het hart. II Alle slagaders bevatten zuurstofrijk bloed. a. I en II zijn beide waar. b. I is waar, II is niet waar. c. I is niet waar, II is waar. d. I en II zijn beide niet waar. 8 In je lichaam bevinden zich drie typen bloedvaten met bepaalde kenmerken. Welk kenmerk hoort er bij slagader? a. Dunne wand, kleppen. b. Zeer klein, heel dunne wand. c. Dikke, gespierde wand. 9 Bekijk de afbeelding. Wat is de naam van het bloedvat dat wordt aangegeven met nummer 1? Pagina 17

19 a. halsader b. holle ader c. longslagader d. aorta 10 Bekijk de afbeelding. Wat is de naam van het bloedvat dat wordt aangegeven met nummer 2? a. halsader b. holle ader c. longslagader d. aorta Pagina 18

20 11 Bekijk de afbeelding. Wat is de naam van het bloedvat dat wordt aangegeven met nummer 3? a. halsader b. holle ader c. longslagader d. aorta 12 De bloedsomloop wordt vaak onderverdeeld in een grote bloedsomloop en een kleine bloedsomloop. Waar of niet waar? I De kleine bloedsomloop begint in de rechterkamer en eindigt in de linkerboezem. II Via de kleine bloedsomloop gaat zuurstofarm bloed van het hart naar de longen. Pagina 19

21 a. I en II zijn beide waar. b. I is waar, II is niet waar. c. I is niet waar, II is waar. d. I en II zijn beide niet waar. Extra: lvoorl Leerlingen voor leerlingen Op de website vind je verschillende video's die door leerlingen voor leerlingen zijn gemaakt. Hieronder staan video's die goed passen bij dit thema. Bekijk de video's. Kun je de video's goed volgen? Bespreek de inhoud van de video's met een klasgenoot. Drie verschillende typen aderen De slagaders De haarvaten De aders Let op: Als je de video wilt stoppen, druk dan eerst op de stopknop en klik dan de popup weg. Pagina 20

22 Begrippenlijst Hart en bloedsomloop Bloed Lichaamsvocht dat zuurstof en opgeloste stofwisselingsproducten naar de weefsels aanvoert, en koolstofdioxide en afvalproducten afvoert. Ook transporteert bloed hormonen en warmte, zorgt het voor verdediging tegen indringers en voor bloedstolling bij verwondingen. Slagaders Bloedvat waardoor zuurstofrijk bloed van het hart wegstroomt om de verschillende organen van zuurstof te voorzien. Een slagader heeft een dikke wand, is elastisch en de bloeddruk in de slagaders is hoog. Alleen de longslagader bevat zuurstofarm bloed. Haarvaten Allerkleinste bloedvaten in de organen. De wand is heel dun, zodat het bloed en orgaan stoffen gemakkelijk kunnen uitwisselen. Boezem Onderdeel van het hart. Een gezond hart heeft een linker- en een rechterboezem. Aorta Belangrijke lichaamsslagader die bloed vanuit de linkerkamer het lichaam in pompt. Bloedsomloop Het stromen van bloed door aders, slagaders en het lichaam heen. Aders Bloedvat waardoor zuurstofarm bloed vanaf de o hart stroomt om afvalstoffen af te voeren. Een ad dunne wand en een lage bloeddruk. Uitzonderin die bevat zuurstofrijk bloed. Hart Een spier die regelmatig samentrekt en zorgt vo het bloed door het bloedvatenstelsel. Kamer Onderdeel van het hart. Een gezond hart heeft e rechterkamer. Kleine bloedsomloop Deel van de bloedsomloop dat ervoor zorgt dat z weer zuurstofrijk kan worden: zuurstofarm bloed hart door de longslagader naar de longen. Van d het zuurstofrijke bloed via de longader terug naa Grote bloedsomloop Deel van de bloedsomloop dat ervoor zorgt dat zuurstofrijk bloed door het lichaam stroomt naar alle organen (behalve de longen). Pagina 21

23 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur VO-content Laatst gewijzigd 23 September 2016 om 11:59 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau VWO 2; HAVO 2; Leerinhoud en doelen Biologie; Instandhouding en ontwikkeling; Instandhouding; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 3 uur en 0 minuten Trefwoorden rearrangeerbare Pagina 22