Hormonen. Programma. Definitie van*een hormoon. Biochemische*cel*communicatie. Endocriene*cellen*in*de*mens. Waarom*hebben*we*hormonen*nodig?

Transcriptie

1 Programma Meer$leren$over$lichaam$en$gezondheid Wat*zijn*hormonen? Hormonen Waarom*hebben*we*hormonen*nodig? Hoe*zien*hormonen*er*uit? Frans*van*Nieuwenhoven Vakgroep*Fysiologie Universiteit*Maastricht Hoe*werken*hormonen?? Definitie van*een hormoon Een hormoon is*een biochemische stof (boodschapper) Biochemische*cel*communicatie Endocrien$(hormoon) Paracrien Wordt door*specifieke cellen afgegeven Wordt door*het*bloed getransporteerd Bindt aan specifieke receptoren in* doelcellen (ontvanger)*en wekt daardoor een reactie op* Endocriene*cellen*in*de*mens Endocriene$klieren Organen$die$endocriene$cellen$ bevatten Waarom*hebben*we*hormonen*nodig?

2 Verschil*tussen*mens*en*bacterie Cellen in*ons lichaam leven in*een stabiele,*constante,*omgeving Het*interne*mileu milieu*interieur *(Claude*Bernard*1813O1878) "La$fixité du$milieu$intérieur est la$condition$ d'une vie$libre et$indépendante."$ Een constante interne$omgeving is$essentieel voor een vrij en onafhankelijk leven Menselijke*cellen*leven*in*de*bescherming*van*extracellulaire*vloeistof Homeostase Regelsystemen in*het*menselijk lichaam In*stand*houden*van*het*stabiele,*constante,*celOomgeving* (interne*mileu) Term*geintroduceerd*~ 1930*door*Walter*Cannon*(1871O1945) sensor input$ regel( centrum output$ effector Alle organen dragen bij aan de*homeostase Dus alle cellen dragen eraan bij Maar*ook alle cellen profiteren ervan Regelsystemen houden homeostase in* stand Negatieve$terugkoppeling$(feedback) Voorbeeld van$gereguleerde variabelen:$ lichaamstemperatuur Bloedruk ph. Negatieve*feedback*O voorbeeld Regelsystemen in*het*menselijk lichaam Zenuwstelsel! snelle controle Hormonen! langzame controle Set/point sensor input$ regel( centrum output$ effector Negatieve$terugkoppeling$(feedback)

3 Regulatie*bloedglucose Hoe*zien*hormonen*eruit? Insuline$release (pancreas$βpcel) lever Glucose$opslag in$glycogeen spier Bloed$glucose daalt$naar$normaal 5$mM Stijging$glucose (b.v.$na$maaltijd) Bloed$glucose stijgt$naar$normaal Glucose$release$ in$bloed Bloed/glucose lever Glycogeen$afbraak Gluconeogenese (nieuw$vorming$glucose) Daling$glucose (b.v.$inspanning) 5$mM Glucagon$release (pancreas$αpcel) Adrenaline Cortisol (bijnier) Hormoon typen Schildklier (thyroid)*hormonen amine$hormonen: tyrosine$! schildklierhormonen catecholamines tryptofaan! melatonine peptide$hormonen:$$$ meeste hormonen steroid$hormonen:$ cholesterol$is$bouwsteen geproduceerd in$gonaden, bijnierschors en in$de$placenta Catecholamines:*(nor)adrenaline* Peptide*hormones noradrenaline adrenaline

4 Insuline Cholesterol*is*basis*voor steroid*hormonen Steroid*hormonen Hormoon transport Meeste peptide*hormonen en catecholamines zijn goed oplosbaarin*water*en worden opgelost in*bloedplasma vervoerd Steroiden en schildklier hormonen zijn slecht oplosbaar en worden gebonden aan eiwitten door*bloedplasma vervoerd Hoe*werken*hormonen? Specifieke receptoren op$doelcellen Hormonenbereiken bijnaalle weefsels,*maar*alleen doelcellenreageren (specifieke receptoren!) Receptoren van*peptide*hormonenencatecholamines bevindenzich op*de*plasma*membraan Receptoren voor steroiden en schildklierhormonen zijn intracellulair

5 Plasma*membraan*receptor Intracellulaire*receptor Steroid$of$thyroid$hormoon: activatie$van$intracellulaire$receptor Trancriptie$van$specifieke$genen Langzaam$effect! Controle van$hormoon secretie Hypothalamus*O hypofyse Controle door$plasma$concentraties van$bepaalde stoffen glucose$p insulin Controle door$zenuwstelsel Autonome regulatie van$bijniermerg P adrenaline Autonome stimulatie door$hypothalamus$ hypofyse P as$$ Control$door$andere hormonen renin$ angiotensin$ P aldosteron Hypothalamus*O adenohypofyse O neurohypofyse adenohypofyse Uitgroei/van/zenuwweefsel/ van/de/hypothalamus/ oxytocin/and/antidiuretic/ hormoon/(adh) neurohypofyse Hypothalamus*O adenohypofyse

6 Adenohypofyse hormonen feedback*mechanismen Regulatie door*hypothalamus Een*voorbeeld Cortisol*is*het*stress*hormoon Productie*in*de*bijnierschors Regulatie*door*hypothalamus*O hypofyse Bijnieren Bijnierschors produceert steroiden Aldosteron Cortisol Androgenen Adrenaline

7 Stress*stimuleert cortisol*productie Belang van*hormonen Verstoring in*de*hormoonhuishoudingkan ernstige ziekte veroorzaken Groeihormoon Leptine*is*een*verzadigingsfactor deficientie overproductie Leptine*wordt*in*vetweefsel*geproduceerd*en*in*het*bloed* uitgescheiden*(vet*als*endocrien*orgaan) Activatie*van*leptine*receptoren*in*de*hypothalamus*leidt*tot* verzadiging*en*vermindering*van*voedsel*inname Kind/met/mutatie/in/leptine/gen/ voor/en/na/behandeling/met/leptine Tom$Thumb$(90$cm) Robert$Wadlow (2.80$m) Mensen$met$obesitas$hebben$vaak$verhoogde$bloed$gehalten$ van$leptine$maar$zijn$leptinepresistent 4 0 Vragen?