SENtrum. SENtrum/VOA/SvV/ Onderzoeksresultaten Vrijwillige Ouderenadvisering in Overijssel 19december2007

Transcriptie

1 Molenhofl8-8b Postbus 34 SlOOACRaalte Tel Fax website: Aan: Gedeputeerde de heer G. J.H. Ranter De commissie Jeugd, Sociale Infrastractuur en Cultuur MevrouwN. van Wijngaarden Reg.nr. r>/ ^WT/IU-C; S, DEC a.d. Routing Bijl.: Kenmerk Betreft Datum SENtrum/VOA/SvV/ Onderzoeksresultaten Vrijwillige Ouderenadvisering in Overijssel 9december007 Geachte lezer, Met gepaste trots presenteren wij het onderzoeksrapport Vriiwillige Ouderenadvisering in Overijssel. In het onderzoek is een inventarisatie van de zogenaamde witte vlekken in de provincie gemaakt. Dat blijkt het geval te zijn in de gemeenten Rijssen-Holten en Steenwijkerland en eventueel de gemeente Ommen. In 008 zal SENtrum een plan van aanpak opstellen om in gezamenlijk overleg met betrokkenen in deze gemeenten te komen tot een convenant. In het onderzoek is ook gekeken hoe het met de deskimdigheid van de vrijwillige ouderenadviseurs is gesteld. Het blijkt dat er in de provincie Overijssel ruim 400 vrijwillige ouderenadviseurs actief zijn, maar dat bijna niemand geschoold is via de bestaande opleiding VOA. In 008 maakt SENtrum een plan van aanpak om deze opleiding aan te bieden aan de afdelingen, Stichtingen Welzijn Ouderen en gemeenten in de provincie. De opleiding kan lokaal of regionaal gegeven worden. Het laatste deel van het onderzoek was erop gericht om te inventariseren hoe de samenwerking is tussen de vrijwillige ouderenadviseurs (VOA) en de organisaties waarvoor de betaalde ouderenadviseurs (BOA) actief zijn. Het blijkt dat slechts in een paar gemeenten een officiele samenwerking bestaat tussen ouderenbonden en de SWO. Op 5 januari 008 wordt in de MO-groep (een landelijk overleg tussen de landelijke ouderenbonden, welzijnsorganisaties en gemeenten) het convenant over samenwerking tussen vrijwillige en beroepsouderenadviseurs ondertekend. Het zou mooi zijn, wanneer binnen alle gemeenten van de provincie Overijssel ook een dergelijke lokale samenwerkingsovereenkomst gaat komen. SENtrum heeft voor 008 hiervoor nog geen mogelijkheden, maar hoopt in 009 hiervoor ruimte van de provincie te ontvangen.

2 Stlchting Senioren Organisaties Overijssel Rest ons u fijne feestdagen toe te wensen en een goed 008, een jaar waarin ook "vrijwillige ouderenadvisering hart heeft voor elkaar en werkt!". Met vriendelijke, projectleider Hart r elkaar! Bijlage: onderzoeksrapport Stichting SENtrum is een samenwerkingsverband van ANBO Overijssel, KBO Overijssel en PCOB Overijssel Ingeschreven bij de Kamer van Koophandel te Zwolle onder nr

3 Itrum OUDERENADVISERING INDE PROVINCIE OVERIJSSEL onderzoeksresultaten Hurt i,, elkaar! Vrijwillige ouderenadwsering werkt December 007 SENtrum, Postbus 34, 800 AC Raalte, tel , fax ,

4 Postbus 34 SlOOACRaalte Tel Fax Ouderenadvisering in de provincie Overijssel

5 Voorwoord Het is een eer om u als lezer het onderzoeksrapport 'Ouderenadvisering in de provincie Overijssel' aan te kunnen bieden. Het onderzoek heeft heel wat voeten in de aarde gehad: de voorbereiding kostte veel tijd, het boven tafel krijgen van de gevraagde informatie was tijdrovend maar zeker niet minder leerzaam. Door de persoonlijke contacten per telefoon ontstonden vaak gesprekken die meer ruimte boden voor toelichting. Opvallende, ontroerende, hartverwarmende uitspraken zijn dan ook geanonimiseerd in kadertjes her en der in dit rapport opgenomen. Een woord van dank is op zijn plaats in dit voorwoord aan al diegenen die hebben geholpen bij de voorbereiding op zowel landelijk als provinciaal niveau. En ook aan al diegenen met wie een persoonlijk gesprek heeft plaatsgehad, omdat zij de tijd hebben willen nemen om de enquete telefonisch te bespreken. Maar zeker ook aan al diegenen die de moeite hebben genomen om het formulier schriftelijk in te vullen. En zeker ook aan al diegenen die extra informatie hebben toegezonden. Ook een woord van dank aan de Provincie, omdat zij dit onderzoek mogelijk hebben gemaakt. Tot slot ook een woord van dank aan het SENtrum-bestuur, dat voor mij een klankbord in elke fase van het project was. We wensen u veel leesplezier en gaan er natuurlijk van uit dat dit project een vervolg met een open einde krijgt, want Ouderenadvisering is niet iets dat eindig is. Er zal bij ouderen altijd behoefte zijn aan iemand bij hen in de buurt, waar ze met al hun vragen terecht kunnen. Hart voor elkaar, want vrijwillige Ouderenadvisering werkt! Saskia van Veen, SENtrum-projectleider Ouderenadvisering Ouderenadvisering in de provincie Overijssel

6 Ouderenadvisering in de provincie Overijssel

7 Inhoudsopgave Pagina. Inleiding A Aanleiding B Doel C Leeswijzer. Methode 3 A Inleiding B Vragenlijst C Dataverzameling en respons D Analyse en interpretatie 3. Resultaten 5 A Inleiding B Registratie algemene gegevens C Wittevlekken D Deskundigheid E Samenwerking F Overige 4. Conclusies en aanbevelingen 33 A Inleiding B Registratie algemene gegevens C Wittevlekken D Deskundigheid E Samenwerking F Overige Bijlagen: I Begeleidend schrijven 40 II Vragenlijst 4 III Afkortingenlijst 46 Ouderenadvisering in de provincie Overijssel

8 Ouderenadvisering in de provincie Overijssel

9 . Inleiding A Aanleiding Het project 'Vrijwillige Ouderenadvisering' is ontstaan op aangeven van de KBO Brabant aan het landelijk projectbureau van de gezamenlijke landelijke ouderenbonden (ANBO, Unie KBO en PCOB). In Brabant bleek namelijk veel behoefte onder ouderen te bestaan om met allerlei vragen bij iemand terecht te kunnen. In 995 gaf KBO Wijchen voor het eerst cursus aan vrijwillige ouderenadviseurs en in 997 is de eerste docentencursus voor ouderenadviseurs georganiseerd. Het project is begin 000 door de landelijke ouderenbonden opgepakt en heeft vanuit het ministerie VWS ook ondersteuning gekregen. In de Maatschappelijk Ondernemersgroep, waarin o.a. veel welzijnsorganisaties participeren, wordt binnenkort een convenant getekend, waarin de intentie wordt uitgesproken om samen te willen werken tussen vrijwillige en beroeps ouderenadviseurs. Daarnaast is het van belang hier te vermelden, dat in de WMO ouderen als een aparte doelgroep benoemd zijn. Ouderenadvisering past binnen de prestatievelden van de WMO en wordt daarmee dan ook een verantwoordelijkheid van gemeenten. De provincie Overijssel heeft dit initiatief ook ondersteund en heeft SENtrum verzocht nader onderzoek te verrichten naar Ouderenadvisering in de provincie. In april 007 is het eerste verkennende rapport verschenen naar de behoefte aan vrijwillige Ouderenadvisering in de provincie. Deze behoefte blijkt wel degelijk ook te bestaan onder de Overijsselse ouderen. B Doel Het vervolg van het traject is daarna geweest om te onderzoeken of in elke gemeente van de provincie vrijwillige ouderenadviseurs actief zijn: een inventarisatie van de zogenaamde witte vlekken. Het ligt in de bedoeling om een landelijke en provinciale dekking van vrijwillige ouderenadviseurs te krijgen. Voor die gemeenten waar dat nog niet het geval is, zal dan een plan van aanpak geschreven worden om deze provinciale dekking wel te krijgen. Een ander deel van het onderzoek naar vrijwillige ouderenadviseurs is om te onderzoeken hoe zij aan hun deskundigheid komen. Volgen zij een opleiding of wordt het werk overgedragen? Hoe houden zij die deskundigheid dan up-to-date? Dit deel van het onderzoek heeft tot doel dat alle vrijwillige ouderenadviseurs in het hele land een^zelfde basisdeskundigheid meegegeven zou moeten worden. Zo iser een opleiding 'vrijwillige Ouderenadvisering' ontwikkeld door de bonden in samenwerking met het NIZW, nu Vilans. Ouderenadvisering in de provincie Overijssel - -

10 Inmiddels is de werving van docenten in Overijssel voor deze opleiding gestart. Vrijwillige ouderenadviseurs krijgen door een dergelijke opleiding allemaal dezelfde bagage mee, worden middels een landelijke nieuwsbrief over de laatste ontwikkelingen gei'nformeerd en krijgen regelmatig terugkomdagen aangeboden. Dit alles is natuurlijk bedoeld om de oudere hulpvrager zo goed mogelijk te kunnen adviseren. Naar aanleiding van het onderzoek zal dan ook een plan van aanpak geschreven worden. Het laatste deel van het onderzoek is erop gericht om te inventariseren hoe de samenwerking is tussen de vrijwillige ouderenadviseurs (VOA) en de organisaties waarvoor de betaalde ouderenadviseurs (BOA) actief zijn. In het ideaalbeeld zou het zo zijn, dat zij samenwerken en elkaar informeren. Hiervoor is reeds gemeld dat er binnenkort een landelijke samenwerkingsovereenkomst wordt ondertekend. Doel is om naar aanleiding van dit onderzoek ook op gemeentelijk niveau te komen tot een dergelijke samenwerkingsovereenkomst. Ook hiervoor zal aansluitend aan het onderzoek een plan van aanpak geschreven worden. C Leeswijzer Na deze korte inleiding volgt de uitleg over de gehanteerde methode, waarna de resultaten benoemd worden. Logischerwijs volgen daaruit conclusies en aanbevelingen (hoofdstuk 4). In de bijlagen zijn de begeleidende brief en het vragenformulier opgenomen, alsmede een verklarende woordenlijst. Ouderenadvisering in de provincie Overijssel - -

11 Itrum. Methode A Inleiding Ter voorbereiding op het onderzoek zijn een aantal stappen gezet. Vragen zijn voorbereid, adresgegevens van gemeenten, Stichtingen Welzijn Ouderen en afdelingen van de bonden waren hiervoor nodig en zijn verzameld. Als eerste is er een inventarisatie gemaakt van ouderenwelzijnsorganisaties in de provincie, omdat de koepel van WelzijnsOrganisaties in Overijssel niet meer bestond. Per telefoon en via het internet zijn de namen en adresgegevens opgezocht. Vervolgens is via internet en telefoon ook achterhaald wie de verantwoordelijke ambtenaar ouderenbeleid in elke gemeente is. Tevens is een begeleidend schrijven bij de enquete gemaakt, waarin een uitleg over het project en de beoogde doelen is gegeven. In de bijlage is een kopie van brief opgenomen. B Vragenlijst Een uitgebreide vragenlijst is opgesteld en deze is getoetst door collega's op zowel landelijk als provinciaal niveau. C Dataverzameling en respons In totaal zijn ruim 00 brieven met vragenlijst verzonden eind augustus 007. Een hele klus. De geadresseerden hadden tot medio September de tijd om te reageren. Helaas werd slechts van een deel een reactie ontvangen. Om toch een representatief onderzoek te verkrijgen, was het dus zaak om in ieder geval telefonisch contact te zoeken met de gemeenten en SWO's, die nog niet gereageerd hadden. Dit heeft heel veel tijd gevergd, en zeker ook overredingskracht om telefonisch deel te nemen aan het onderzoek. Juist deze persoonlijke contacten bleken waardevol, want de respondenten namen veelal uitgebreider de tijd om toelichting te geven. Opvallende, ontroerende, hartverwarmende uitspraken vindt u als lezer dan ook her en der in dit rapport. Uiteindelijk zijn er 5 gemeenten benaderd, waarvan van gemeenten geen reactie is ontvangen, te weten Staphorst en Zwolle. Er zijn 43 Stichtingen Welzijn Ouderen benaderd. Van 6 is een reactie ontvangen. Er zijn meer SWO's aangeschreven dan er gemeenten zijn, omdat er in sommige gemeenten verschillende SWO's actief zijn. Ouderenadvisering in de provincie Overijssel - 3 -

12 D Analyse en interpretatie Om tot een analyse en interpretatie te komen is per doel van het onderzoek naar elke gemeente gekeken. Dus in eerste instantie of er witte vlekken in de provincie zijn, met andere woorden, zijn er gemeenten waar geen Ouderenadvisering is. Vervolgens is gekeken hoe per gemeente aan deskundigheidsbevordering van de vrijwillige ouderenadviseurs wordt gewerkt. Daarna is ook onderzocht of en hoe er samenwerking tussen de vrijwillige ouderenadviserings- en beroepsouderenadviseringsorganisaties bestaat. Tot slot is er in het onderzoek meegenomen hoe de werkzaamheden m.b.t. Ouderenadvisering geregistreerd worden. Aan het eind van de vragenlijst hadden de respondenten de gelegenheid om overige opmerkingen te plaatsen. In het hoofdstuk Resultaten is een beschrijving van deze onderwerpen opgenomen. In het daarop volgende hoofdstuk worden de conclusies getrokken. Ouderenadvisering in de provincie Overijssel - 4 -

13 3. Resultaten A Inleiding Tot resultaten kan gekomen worden, als alle gegevens uit de enquete verwerkt zijn. In eerste instantie is gevraagd naar gegevens van demografisehe aard, namelijk hoeveel inwoners kent de gemeente in totaal en in de leeftijdscategorieen en en 75+. Door de leeftijdsopbouw duidelijk te maken, wordt ook het belang van Ouderenadvisering duidelijk, nu en in de toekomst. Vervolgens zijn een aantal vragen gesteld om te achterhalen of een gemeente een zogenaamde 'witte vlek' is met betrekking tot Ouderenadvisering. Is er iiberhaupt Ouderenadvisering? In die gevallen waar dat niet zo is, zal door SENtrum een plan van aanpak geschreven worden om in samenwerking met betrokken partijen (gemeente, SWO en ouderenbonden) tot een convenant te komen inzake Ouderenadvisering. Daarna wordt ingegaan op de vraag hoe het met de deskundigheid van de vrijwillige ouderenadviseurs is gesteld. Landelijk is de insteek om alle vrijwillige ouderenadviseurs van een gelijke basisbagage te voorzien, welke op lokaal niveau aangevuld kan worden aan de lokale regelingen. Vervolgens wordt ingegaan op de vraag of er samenwerking bestaat tussen de organisaties die zich met vrijwillige Ouderenadvisering bezig houden. Tot slot is in het onderzoek ook nog meegenomen of en hoe gegevens van Ouderenadvisering geregistreerd worden. Ouderenadvisering in de provincie Overijssel - 5 -

14 Tabel : Demografische gegevens Gemeente Almelo Borne Dal f sen Deventer Dinkelland Enschede Haaksbergen Hardenberg Hellendoorn Hengelo Hof van Twente Kampen Losser Oldenzaal Olst/Wijhe Ommen Raalte Rijssen-Holten Staphorst Steenwijkerland Twenterand Tubbergen Wierden Zwartewaterland Zwolle totaal (%) 5.84 (8,4% ) 0.79(0,7%) 8.600(%) 3.355(3,8%) 6.746(,6%) (3%) 9.63(,4%) 5.00(4,3%) 5.43(%) 3.89 (4,6%).446(4,%) 5.65(3%) 3.975(,9%) (6%) (8%).994 (4,6%) (4,7%) 3.55(4%).44 (9,4%).400(8%).45(9,9%) (8%) 3.07 (9%) 6.67 (8,%) (0,7%) (7,3%).5(9,5%) 4.899(5,6%).593(4,9%).730(5,8%) 5.475(4,7%) 5.363(4,7%).786(,%) (9,%).438 (7,3%) (7%).96(5,8%).750(,9%) (6%).558(6,4%) 3.48 (6%).469 (7%) 5.805(7,%).576 (7,3%).963 (6%).384(6,%) 3.88 (7,6%).803(5,4%).89(3,6%) 3.750(6%).578(%).39 (0,9%) 4.533(,7%) Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -6-

15 B Registratie algemene gegevens Per gemeente is gekeken hoeveel inwoners deze heeft en vervolgens hoe groot de groep is in de cohorten 55-64, en 75+ (tabel ). Hiermee wordt inzichtelijk het belang van een goede en adequate Ouderenadvisering, daar deze leeftijdsgroepen groter worden in de nabije toekomst. Uit tabel blijkt dat het gemiddelde voor het cohort ligt op 4,5%. De gemeenten Borne en Wierden liggen hier ver boven, te weten met 8,4% en respectievelijk 6%. Doordat deze twee gemeenten een hoog percentage jarigen hebben, ligt het gemiddelde van de provincie ook hoger. Gemeenten die iets onder het gemiddelde liggen zijn o.a. Deventer (0,7%) en Kampen (%). Aangezien niet alle gegevens uit alle gemeenten zijn aangeleverd, is de CBS-site geraadpleegd. Deze site heeft alleen het cohort 65+ aangegeven. Daarom zijn voor een aantal gemeenten de cohorten en 75+ samengevoegd. Om een juiste vergelijking te maken is daarom rekenkundig voor het cohort 65+ gekozen. In het cohort 65+ ligt het gemiddelde op 5,%. Ook hier liggen Borne en Wierden ruim boven het gemiddelde, met respectievelijk 0,4% en 7%. Onder het gemiddelde liggen o.a. Staphorst (,%) en Zwartewaterland (0,9%). Ouderenadvisering in de provincie Overijssel - 7 -

16 Tabel : Witte Vlekken Gemeente Almelo Borne Dalfsen Deventer Dinkelland Enschede Haaksbergen Hardenberg Hellendoorn Hengelo Hof van Twente Kampen Losser Oldenzaal Olst/Wijhe Ommen Raalte Rijssen-Holten*6) Staphorst Steenwijkerland Twenterand Tubbergen Wierden Zwartewaterland Zwolle VOA aantal 3 (alle vrijwilligers ) 6 (Huisbezoek 75+) 43 3*) 6 30 (alg. vrijwilligers) 0 4 (sen.voorlichters) (Huisbezoek) 0*) 0 0 +? 0 *3) 0 0*4) 3 Actief via Scoop Ouderen, Ouderenbonden, kerk Welzijn Ouderen Borne Landstede Welzijn Ouderen Dalfsen + SWO Lemelerveld Ouderenbonden SWO Dinkelland SWO Enschede Kulturhus 't lemenschoer De Stuw + Wezijn Ouderen Avereest Stichting de Welle SWO Hengelo SWO Goor + SWO Markelo + SWO Delden SWS Kampen Stichting Cluster SWO Oldenzaal + ANGO SWO Olst-Wijhe Stichting Welzijn Landstede SWO Holten + St. De Koepel Rijssen gemeente, SWZ Twenterand, ANBO/PCOB SWO + Ouderenbonden Aangestuurd door Scoop Welzijn Ouderen Borne Landstede Welzijn Ouderen Dalfsen + SWO Lemelerveld Ouderenbonden / St. Ouderenwerk Deventer SWO Dinkelland SWO Enschede Kulturhus 't lemenschoer De Stuw Stichting de Welle SWO Hengelo SWO Goor + SWO Markelo + SWO Delden SWS Kampen Stichting Cluster SWO Oldenzaal + ANGO SWO Olst-Wijhe Stichting Welzijn Landstede SWO Holten + St. De Koepel Rijssen SWO Twenterand SWO + Ouderenbonden Aantal consulten onbekend Ong Ong. 00 Ong. 50 Ong. 000 Onbekend Ong. 50 Ong. 650 Ong. 40 Ong. 00 Ong. 00 Ong. 50 Ong. 0 Ong. 80 Ong. 00 Onbekend 56 Onbekend BOA aantal ? 0 0*5) fte 0,56 0,56 4,5 0,56,3 0,3,5 0,33 0,6,5 0,7,05 0,83 +? 0,8 In dienst bij Scoop Ouderen Welzijn Ouderen Borne SWO Lemelerveld Stichting Ouderenwerk Deventer SWO Dinkelland Zorgloket gemeente Kulturhus 't lemenschoer De Stuw Stichting de Welle SWO Hengelo Per //08 SWO Hof van Twente, nu nog bij 3 SWO's SWS Kampen Stichting Cluster SWO Oldenzaal SWO Olst-Wijhe WMO-loket gemeente St. Welzijn Landstede SWO Holten + St. De Koepel Rijssen SWO Staphorst St. Welzijn en Zorgvragen Twenterand St. Welzijn Tubbergen Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -8-

17 Witte vlekken Een van de doelen van het onderzoek was om te kijken of er gemeenten in de provincie zijn, waar het fenomeen Ouderenadvisering nog niet bestaat. In de vragenlijst is daarom de vraag opgenomen of er vrijwillige ouderenadviseurs actief zijn (vraag ). Een zelfde vraag is ook gesteld over de beroepsouderenadviseurs (vraag 7). Uit de beantwoording van die vraag blijkt dat in Deventer *) het bij de Stichting Ouderenwerk Deventer onbekend is of er VGA's zijn. Vanuit de bonden uit Deventer is wel aangegeven dat VOA's namens de bonden actief zijn. Wel zijn er in Deventer BOA's actief. In Ommen *) zijn er geen VGA's actief, maar wel een BOA. In de gemeente Steenwijkerland zijn VGA's noch BOA's actief. In de gemeenten Tubbergen en Staphorst is dat officieel nu ook het geval, echter in Tubbergen *4) zijn de gemeente en de SWO momenteel gezamenlijk bezig om het project 'Eigen Kracht' op te zetten. Daarvoor worden vrijwilligers geworven en opgeleid. Het project gaat van start in het voorjaar 008. In de gemeente Staphorst *3) is de SWO (in opdracht van de gemeente) momenteel bezig een project Huisbezoek 75+ op te starten. Ze zijn nu bezig met de opzet van het project, zodat het medio 008 van start kan gaan. In de gemeente Wierden zijn wel een aantal VGA's actief, maar is er geen BOA. Deze wordt wel per januari 008 aangesteld bij de Welzijnsorganisatie St. Accolade. Volgens de gemeente is Rijssen-Holten een witte vlek, omdat dat er geen structurele formatie is bij SWO Holten en St. de Koepel Rijssen. Wel is in Holten een project Huisbezoek 75+ geweest. Rijssen moet gaan volgen voor een project Huisbezoek 55+. Er zijn momenteel fusiebesprekingen tussen beide welzijnsorganisaties, deze verlopen echter moeizaam. Volgens de SWO Holten zijn er wel vrijwillige voorlichters. Van de gemeenten Zwartewaterland en Zwolle is geen enkele reactie ontvangen en kan derhalve niet gezegd worden of hier Ouderenadvisering is. Wat verder op valt te merken over tabel is dat er ruim 400 vrijwillige ouderenadviseurs actief zijn in 9 gemeenten. Zij zijn bijna alien actief voor de SWO's en worden dan ook door hen aangestuurd. In 0 gemeenten zijn 4, fte's (35 personen) als beroepsouderenadviseur actief. Deze BOA's zijn alien actief voor de lokale SWO, met uitzondering van de gemeenten Enschede en Ommen. Daar zijn de BOA's werkzaam voor het zorg- dan wel WMO-loket. Ouderenadvisering in de provincie Overijssel - 9 -

18 Tabel 3: Wat zijn de taken van de VOA? In volgorde van (belangrijkst) naar 6 (minst belangrijk). Gemeente Almelo Borne Dalfsen Deventer Dinkelland Enschede Haaksbergen Hardenberg Hellendoorn Hengelo Hof van Twente Kampen Losser Oldenzaal Olst/Wijhe Ommen Raalte Rijssen-Holten Staphorst Steenwijkerland Twenterand Tubbergen Wierden Zwartewaterland Zwolle Informatie/ voorlichting 3 Vraagverheldering L4 3 5 Advies Ondersteuning Signalering naar BOA Anders, namelijk checklist huisbezoek 75+ luisteren Invullen enquete formulier huisbezoek luisteren nvt nvt nvt nvt organiseren activiteiten, ondersteunen projecten Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -0-

19 Itrum D Deskundigheid Zoals hiervoor vermeld is een ander onderzoeksdoel de deskundigheid van de vrijwillige ouderenadviseurs. Hiertoe zijn een aantal vragen gesteld: wat zijn de taken van de VGA's (vraag 3), wat zijn de onderwerpen waar ze zich mee bezig houden (vraag 4), wat zijn de knelpunten bij deze onderwerpen (vraag 4a), hoe worden de VGA's ondersteund (vraag 5a t/m 5d). Taken In tabel 3 is aangegeven wat de belangrijkste taken van de VOA zijn. De respondenten konden aangeven wat de belangrijkste taak en de minst belangrijke taak is. Belangrijk wordt met een aangeduid en minst belangrijk met een 6. Over het algemeen vindt men het voorlichten en informeren de belangrijkste taak van de VOA. Daarna is advisering aan de client en signalering naar de BOA belangrijk. Dit strookt ook met de insteek van het landelijk projectteam VOA en de algemene beeldvorming van een vrijwillige ouderenadviseur. Volgens het landelijk projectteam zijn dat immers voorlichten/informeren, vraagverheldering en advies, met als nadrukkelijke opmerking dat de client zelf verantwoordelijk blijft. In veel gemeenten wordt de VOA ingezet voor het project huisbezoek, als dat bestaat. Daar worden ouderen (vaak 75+-ers) bezocht en aan de hand van een vragenlijst of enqueteformulier worden ze geinterviewd door de vrijwillige ouderenadviseurs. Vervolgens is in het kader van deskundigheid ook gevraagd naar wat de onderwerpen zijn waar de VGA's zich mee bezig houden. Interessant is dan ook te weten wat de knelpunten zijn op die onderwerpen. In tabel 4 is de uitwerking hiervan aangegeven. Ouderenadvisering in de provincie Overijssel - -

20 Tabel 4: Wat zijn de onderwerpen en knelpunten die de VOA tegenkomt? = belangrijk, 4 = minst belangrijk. Achter het cijfer is het knelpunt aangegeven. Gemeente Almelo Borne Dalfsen Deventer Dinkelland Enschede Haaksbergen Hardenberg Hellendoorn Hengelo Hof van Twente Kampen Losser Oldenzaal Olst/Wijhe Ommen Raalte Rijssen-Holten Staphorst Steenwijkerland Twenterand Tubbergen Wierden Zwartewaterland Zwolle Wonen/ Knelpunten 3 : klussen, behangen,schilderen : onzekerheid tav verhuizen, wachttijden andere won., woningaanpassing : huis te groot, tuin te groot, moeilijkheden met de trap, geen toilet boven : aanpassingen, wachttijden, verhuizen : aanpassingen in huis, wachtlijst andere woning, buiten wonen is het niet goed te onderhouden, : gebrek seniorenwoningen : vervuiling, overlast jeugd en parkeren : hulp bij urgentie-aanvraag andere woonruimte : onbekend : onbekend 3: te weinig huisvesting voor ouderen Financien /Knelpunten : onduidelijkheid / onbekendheid regelgeving : doorverwijzen : laag inkomen, problemen aanvraag huur/zorgtoeslag, probleem bij GAK : minimumniveau, te trots om hand op te houden : onbekendheid regelingen : wisselende regelingen 4: : lage inkomens, wijzen op gem.voorzieningen, adm. op orde, ordenen en bijhouden : cumulatieve effect alle verhogingen : slecht ronkomen van AOW : hulp bij formulieren invullen, problemen bij eigen adm., wirwar papierwinkel, overzicht weg : onbekend : onbekend : rompslomp m.b.t. aanvragen en regelingen Vervoer / Knelpunten 3 : klachten regiotaxi : regiotaxi niet goed, moment vertrek : regiotaxi : aanvragen regiotaxi, klachten regiotaxi : regiotaxi duur, regelingen onduidelijk 3 : taxi problemen : collectief vervoer, taxipas, slechte toegankelijkheid wegennet, regiotaxi niet voor iedereen voor lage tarief toegankelijk, veel wijzigingen in regelingen, lange wachttijden op taxi, durven dan 's avonds niet meer te gaan : veel klachten over regiotaxi : wegvallen voorzieningen buitengebieden : : onbekend : onbekend : bijna niemand komt in aanmerking voor regiotaxi : verminderen knelpunten door startregiotaxi Ouderenadvisering in de provincie Overijssel --

21 Gemeente Almelo Borne Dalfsen Deventer Dinkelland Enschede Haaksbergen Hardenberg Hellendoorn Hengelo Hof van Twente Kampen Losser Oldenzaal Olst/Wijhe Ommen Raalte Rijssen-Holten Staphorst Steenwijkerland Twenterand Tubbergen Wierden Zwartewaterland Zwolle Vrije tijd / Knelpunten : moeilijk in te schatten door BOA : eenzaamheidsproblematiek 4 : weinig activiteiten door lichamelijke beperkingen, drempelvrees, problemen opbouwen contacten : onbekendheid met aanbod, kennen weinig hobby's, omdat ze altijd gewerkt hebben : is aan de oudere zelf : : vinden van activiteiten bij vereenzaming, over drempel heen helpen : onbekend : onbekend : totaaloverzicht diverse bestaande activiteiten Sociale contacten /Knelpunten 4 : mobiliteitsprobleem : eenzaamheid : te weinig soc.contn, welzijnsvraagstukken, verlieservaringen, psychosociale problematiek 3 : eenzaamheid : eenzaamheid : eenzaamheid, zelf niet actief, eenzaamheid eenzaamheid, angst iets te overkomen onbekend onbekend eenzaamheid, samen eten : totaaloverzicht diverse bestaande activiteiten Zorg /Knelpunten 4 : onduidelijkheid omtrent WMO : aanvragen hulp duurt lang : onbekendheid regelingen hulpmiddelen : : minder gei'ndiceerd krijgen mbt hv. Veel knelpunten komen niet aan het zicht, omdat ouderen snel een nee accepteren, zich schikken in afwijzingen, zou meer publiciteit moeten komen aan mogelijkheden, zou onafhankelijk klachtenbureau moeten komen van soort ombudsman in gemeente of regio of zelfs provincie waarin wzw duidelijk vertegenwoordigd is of koppelen aan SWO. Bij verpleeghuis indicatie moeten ze naar buiten hun eigen omgeving verhuizen, groot tekort aan sen.huisvesting, wachttijden voor verzorgingshuis, hoe krijg je dan zorg in overbruggingsperiode. : : verhoging EB thuiszorg : niet weten waar juiste hulp te krijgen is, juist bij specifieke hulpvraag : onbekend : onbekend 3: hoeveelheid in aanbod maakt keuze klant moeilijker Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -3-

22 Gemeente Almelo Borne Dalfsen Deventer Dinkelland Enschede Haaksbergen Hardenberg Hellendoorn Hengelo Hof van Twente Kampen Losser Oldenzaal Olst/Wijhe Ommen Raalte Rijssen-Holten Staphorst Steenwijkerland Twenterand Tubbergen Wierden Zwartewaterland Zwolle Belasting / Knelpunten : onbekendheid digitale aangifte : doorverwijzen : velen niet aangevraagd : teruggave, loopt goed via HUB A : : onbekend WMO / Knelpunten 3 : onbegrip : nog niet bekend 3: : thuiszorg heeft geen veranderingen door komst WMO : nieuwe regelingen ondoorzichtig : verschraling van de hulp, minder hulp dan verwachting bij client, niet tevreden over dienstverlening = zorgloket van de gemeente, bestaat sinds //07 : onbekend : onbekend : langdurige indicatietijd voor HV, moet korter Anders, namelijk : : onbekend Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -4-

23 Onderwerpen/knelpunten In de vragenlijst konden de geenqueteerden uit een aantal onderwerpen kiezen waar de VOA zieh mee bezig houdt en daarbij aangeven wat de knelpunten zijn. Gevraagd is om bij de onderwerpen aan te geven wat als belangrijkste wordt ervaren. Uit de reacties blijkt dat wonen als belangrijkste onderwerp wordt ervaren. Daarna volgen achtereenvolgens vervoer, finaneien, belasting, vrije tijd en als hekkensluiters sociale contacten en WMO. Bij wonen wordt veelvuldig als knelpunt aangegeven dat er lange wachtlijsten zijn voor andere woonruimte en een tekort is aan seniorenwoningen. Bij vervoer wordt door iedereen aangegeven dat er veel klachten zijn over de regiotaxi. Er moet lang op de taxi gewacht worden en deze wordt toch wel vaak als duur ervaren. Met betrekking tot finaneien wordt door de respondenten vaak gemeld dat er bij de clienten onduidelijkheid bestaat over alle mogelijke regelingen die er bestaan. In het verlengde hiervan wordt bij belastingen aangegeven dat vragen hierover worden doorverwezen naar belastinginvullers. Veel ouderen hebben ook gewoon hulp nodig bij de dagelijkse administratie. Vrije tijd en sociale contacten worden door de respondenten in elkaars verlengde gezien. Als belangrijkste knelpunten worden eenzaamheid en onbekendheid met het aanbod van activiteiten ervaren. Tot slot kon het onderwerp WMO aangegeven worden. Veel knelpunten konden hier nog niet genoemd worden. Enkele genoemde knelpunten waren dat er nog veel onbegrip en onbekendheid is. Een andere opmerking is dat de WMO een verschraling van de zorg is. Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -5 -

24 Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -6-

25 Tabel 5: Ondersteuning VOA Gemeente Almelo Borne Dalfsen Deventer Dinkelland Enschede Haaksbergen Hardenberg Hellendoorn Hengelo Hof van Twente Kampen Losser Oldenzaal Olst/Wijhe Ommen Raalte Introductie x gesprek, meelopen met VOA, sociale kaart opleiding van weken + x maand bijscholing per project kennismaken, inventariseren nivo trainingsdagen voorlichters, kennismaking sociale kaart en informatie omtrent producten WMO Bij de start is er een cursus geweest, er vindt minimaal x per jaar overleg plaats over uitwisseling ervaring en nieuwe informatie alien bijscholing SWO's Goor, Markelo-Diepenheim en Delden Veel papieren info, nieuwe gaan mee met ervaren sen.voorlichters, krijgen map met leidraad en vragenformulier ja, via kennismakingsbijeenkomst, via iedere organisatie (zie alg. opmerking) apart voor alle VOA's cursusbijeenkomsten Scholing Scoop, Stavoor, ROC Welzijn Ouderen Borne, gemeente, welzij nsorgani satie Landstede Dalfsen + SWO Lemelerveld, gemeente Bond SWO, op uitnodiging diverse, maarsch. org's en ouderenadv's per project afh. van de verkregen middelen, nooit NIZW, wel volksuni - > moet van gemeente, inhoudelijk kennis via andere org's of eigen 't lemenschoer en gemeente De Stuw De Welle SWO, BOA, externe voorlichters SWO's Goor, Markelo-Diepenheim en Delden SWS Kampen Stichting Impuls Oldenzaal ja, naar behoefte, meestal door eigen organisatie, soms uitbesteed op deelonderwerpen SWO OW + gastsprekers Stichting Welzijn Landstede, 9x/jr Begeleiding Scoop Welzijn Ouderen Borne Landstede Dalfsen + SWO Lemelerveld Bond SWO projectmedewerkers SWO 't lemenschoer De Stuw De Welle SWO, BOA SWO's Goor, Markelo-Diepenheim en Delden SWS Kampen Stichting Cluster ja, door ouderenbonden en SWO en ANGO SWOOW Stichting Welzijn Landstede, BOA Informatievoorziening gemeente, Scoop, BOA Welzijn Ouderen Borne Landstede Dalfsen + SWO Lemelerveld bond SWO, op uitnodiging div. maarsch. org's en ouderenadv's via SWO door benadering van andere organisaties als bijv. gastspreker 't lemenschoer De Stuw + gastsprekers De Welle SWO, externe voorlichters, excursies SWO's Goor, Markelo-Diepenheim en Delden Gastsprekers x maand maandelijks overleg, excursie, sprekers, beroep op BOA SWO geeft infoblad 4 De vierspan' uit m.b.t. activiteiten, e.d.. Andere partners geven ook een blad uit SWOOW Stichting Welzijn Landstede, BOA Ouderenadvisering in de provincie Overijssel -7-