Leven op Vlieland nu en in de toekomst

Transcriptie

1 Het geluid van jongvolwassenen op Vlieland Leven op Vlieland nu en in de toekomst Vanuit de Streekagenda Waddeneilanden werken inwoners en verschillende partijen samen aan een uitvoeringsprogramma van projecten van en voor de streek, om de Wadden vitaal en leefbaar te houden. Eén van de belangrijkste vraagstukken op de Friese Waddeneilanden is de veranderende bevolkingssamenstelling. Het aantal ouderen neemt toe, terwijl het aantal jongeren krimpt. Om voldoende personen in de productieve leeftijd op de eilanden te behouden, is het van belang dat de leefbaarheid voor jongeren op de eilanden op peil blijft en waar mogelijk vergroot wordt. Partoer onderzocht daarom hoe jongeren hun leven op Vlieland ervaren, en wat zij als kansen voor de toekomst van het eiland zien. Deze publicatie laat de stem van de jongere Vlielanders horen.

2 58 RESPONDENTEN 62% woont op VLIELAND 43% 57% 33% volgt een OPLEIDING 62% WERKT Wat is het eerste woord dat in je opkomt als je aan Vlieland denkt? 26 JAAR gemiddelde LEEFTIJD 5% heeft geen WERK 55% werkt in LOONDIENST De wordcloud hieronder geeft een eerste indruk van wat Vlieland voor de respondenten betekent. In de cloud staan de woorden die het eerste bij de jongeren opkomen als ze aan Vlieland denken. Hoe groter het woord, hoe vaker genoemd. Vlieland is voor de respondenten in eerste instantie vooral een thuis. Ook associëren veel jongeren het eiland met vrijheid en rust. In mindere mate denken de jongeren als eerste aan hun sociale verbondenheid met het eiland ( familie, vriendschap, gezellig, hechte club, enzovoort). De eerste associaties met Vlieland zijn overwegend positief. Eén respondent zegt saai. Enquête en focusgroep De deelnemers aan het onderzoek zijn 18- tot en met 35-jarigen. Zowel jongeren die nu op Vlieland wonen als zij die er gewoond hebben, behoren tot de doelgroep. Om het geluid van de jongeren te verzamelen, zijn een focusgroep 31% woont en werkt op VLIELAND 7% heeft een EIGEN BEDRIJF thuis feest vriendschap geborgenheid vakantiegevoel vrijheid familie geweldig zee rust ouders boot vriendschap familie natuur gezellig en een enquête gehouden. Deze publicatie brengt vooral de resultaten van de enquête in beeld. Uitkomsten van de focusgroepen zijn beschreven in een aan- hechte club genieten heerlijk saai gezellig duinen vullend verslag. De respondenten voor de enquête zijn via Facebook geworven. De kenmerken van deze respondenten ziet u hierboven.

3 Waardering van het leven op Vlieland De tevredenheid met het leven op Vlieland is groot onder de jongeren. Toch noemen zij enkele aspecten die het wonen en leven op Vlieland voor hen bemoeilijken. Aan de jongeren is gevraagd een cijfer van 1 tot en met 10 te geven voor de mate waarin verschillende aspecten van het leven op Vlieland aan hun wensen en behoeften voldoen. De sociale contacten en de natuurlijke omgeving scoren hierin hoog (cijfers 8 en 9,2). Aan de andere kant zijn er, ondanks de grote tevredenheid met het leven op Vlieland, enkele aspecten van het wonen en leven op Vlieland die de jongeren wat minder hoog waarderen. Het gaat hier vooral om de woningmarkt (cijfer 4,4), de verbinding met de vaste wal (cijfer 5,5) en de voorzieningen (cijfer 6,2). Naast deze vooraf opgestelde aspecten waarvoor jongeren een cijfer konden geven en waar expliciet naar is gevraagd, komt naar voren dat jongeren zich zorgen maken over het veranderende karakter van het eiland en het toerisme. Ook deze twee thema s komen aan bod in deze publicatie. 72% Is tevreden met zijn/haar leven op Vlieland 79% 95% Ziet Vlieland als zijn/haar thuis Voelt zich verbonden met Vlieland SOCIALE OMGEVING NATUURLIJKE OMGEVING WONINGMARKT VOORZIENINGEN EN ACTIVITEITEN ARBEIDSMARKT VERBINDING MET DE WAL 8,0 9,2 4,4 6,6 6,2 5,5 Mijn beste vriendinnen wonen op het vaste land. Ik heb te weinig tijd om met hen door te brengen. Het is een kleine gemeenschap en dat zorgt er al gauw voor dat niets geheim blijft en roddels snel verspreid zijn. Dit kan heel vervelend zijn. Vertrouwd en veilig eiland 62% van de respondenten noemt de sociale omgeving als voordeel van het wonen op Vlieland. Het hebben van een sterke band met verschillende mensen (familie, vrienden) en het kennen van veel mensen, maken het eiland vertrouwd en veilig. De tradities op Vlieland versterken de kracht van de hechte gemeenschap. Sociale controle en ver van vrienden Veel respondenten noemen ook de keerzijde van de hechte gemeenschap: sociale controle en roddel. Zij geven aan dat het vooral in de pubertijd lastig was om daar mee om te gaan. Sommigen waren blij dat ze Vlieland konden verlaten vanwege studie. Toch missen velen het vertrouwde eiland ook als ze er eenmaal weg zijn. Veel respondenten hebben, naast hun sociale contacten op het eiland, ook goede banden met mensen van de vaste wal. Zo geeft een derde van de respondenten die op Vlieland wonen aan dat verschillende goede vrienden van hen aan de vaste wal wonen. Het wonen op Vlieland maakt het lastiger om met deze vrienden af te spreken, waardoor jongeren soms minder gelegenheid hebben belangrijke sociale contacten te onderhouden. In veel gevallen bieden social media wel een oplossing: zo zegt 64% van de op Vlieland wonende respondenten met vrienden aan de vaste wal, elke dag contact met deze vrienden te hebben via WhatsApp. 42% heeft dagelijks contact via Facebook. Sociale omgeving Het is een hechte gemeenschap. Elke keer als ik terugkom ben ik weer welkom. Het is altijd leuk met Vlielanders onder elkaar. cijfer 8,0 Op Vlieland zijn tradities veel belangrijker dan aan de wal. Echt iedereen doet mee. Sinterklaas is bijvoorbeeld geen familieaangelegenheid, maar iets van het dorp. Ook als er bijvoorbeeld een begrafenis is, gaat iedereen naar binnen en heeft respect. Dit geeft een grote verbondenheid in het dorp.

4 Natuurlijke omgeving cijfer 9,2 Woningmarkt cijfer 4,0 Jongeren waarderen de natuur Mismatch vraag en aanbod Het strand, de duinen en de bossen voldoen zeer aan de wensen en behoefte van de respondenten. Zij houden van de ruimte en vrijheid die het geeft. De natuurlijke omgeving is dan ook, naast de sociale omgeving, het belangrijkste aspect dat de jongeren aan Vlieland bindt. Het is fantastisch om zo dicht bij de natuur te zijn. Lekker naar het strand of wandelen door de bossen of de duinen. Rust, natuur en de vrijheid die kinderen hebben om hier op te kunnen groeien. Jongeren zijn verre van tevreden over de woningmarkt op Vlieland. Zij vinden de kansen voor starters op de woningmarkt klein. De respondenten ervaren een mismatch op de woningmarkt. De vraag naar goedkope (starters)woningen is groter dan het aanbod, en het aanbod van dure woningen is groter dan de vraag. Hierdoor staan er dure koopwoningen leeg, terwijl veel jongeren staan te springen om op zichzelf te gaan wonen. Volgens driekwart van de respondenten zijn er te weinig huurhuizen op Vlieland. De wachttijd voor een huurhuis is dan ook lang. Alleenstaanden merken dat het voor hen extra moeilijk is een geschikte huurwoning te vinden, omdat volgens hen een woning eerder aan een stel wordt verhuurd. Ik zou graag terug willen naar Vlie. Maar doordat er een groot tekort aan woonruimte is, kan dat niet. Ik wil liever niet meer op een kamer wonen. En andere woonruimte is veel te duur. Mensen van buiten het eiland (de yuppen ) kopen een huis, maar verhuren dit niet als ze niet op Vlieland zijn. Ook daardoor ontstaat schaarste in huizen.

5 Wat vind je van het huidige woningaanbod op Vlieland? KOOPHUIZEN LAGERE PRIJSKLASSE koop & huur HOGERE PRIJSKLASSE koop & huur 26% HUURHUIZEN Woningmarkt Noodgedwongen naar de vaste wal 83% 15% 2% 5% 33% 62% 49% 25% 77% 19% 4% Door de lastige woningmarkt wonen sommige respondenten momenteel niet zoals ze zouden willen. Zij blijven langer bij hun ouders wonen dan gewenst, wonen op een kamer of kleine bovenwoning, of zelfs noodgedwongen aan de vaste wal. Vooral in de zomermaanden moeten veel jongeren (met name vakantiekrachten) in caravans of tenten wonen. Een aantal respondenten voorziet dat dit een steeds groter probleem zal worden en dat er steeds meer jongeren Vlieland zullen verlaten of zich er niet zullen vestigen. Bijna een kwart van de respondenten geeft dan ook tips over het aantrekkelijker maken van de woningmarkt. Als er aan de woonruimte op Vlie niets verandert, zullen veel jongeren die wél op het eiland willen blijven wonen, naar de wal vertrekken. Wil de gemeente jongeren blijven behouden en aantrekken, dan zal er op de woningmarkt veel moeten gebeuren. De huizenprijzen zijn te hoog. Woningaanbod voor lage inkomens creëren. Meer woningen. Bouwen, maar het eiland niet volbouwen! Meer verhuur van woningen.

6 cijfer 6,6 Voorzieningen en activiteiten Weinig voorzieningen Veel respondenten noemen de beperkte voorzieningen en activiteiten op het eiland als nadeel van het leven op Vlieland. Het assortiment van vooral de supermarkten en kledingwinkels is beperkt en er zijn weinig kroegen en weinig voorzieningen voor sport en vrije tijd. Veel voorzieningen zijn ook beperkt open, zoals de bibliotheek en supermarkten. Daardoor is het voor werkenden lastig om bijvoorbeeld boodschappen te doen. Wel zijn de jongeren zeer te spreken over het toenemend aantal activiteiten dat op Vlieland georganiseerd wordt, zoals het festival Into The Great Wide Open. Het trekt veel toeristen en is goed voor de beeldvorming van het eiland. Werk Hoge prijzen van voorzieningen Een tweede belangrijk nadeel van de voorzieningen is de hoge prijs ervan. Respondenten merken dat de prijzen op Vlieland hoger zijn dan aan de vaste wal. Vooral kledingwinkels verkopen dure kleding, maar ook de prijzen van de supermarkt zijn hoger. Dit komt volgens de jongeren vooral door het type toeristen dat Vlieland trekt: welgestelde toeristen. Volgens de jongeren verandert het karakter van het eiland hierdoor. Zij vinden het belangrijk dat het eiland voor iedereen toegankelijk blijft, zeker ook voor jongere toeristen. Nadeel van de hoge prijzen op het eiland is dat de Vlielanders zelf voor kleren en boodschappen naar de vaste wal moeten. Steeds meer van hen bestellen spullen via Internet. Dit is voor velen een uitkomst. De schappen in de supermarkten zijn vaak leeg of het productaanbod is zeer beperkt. Zeker als je de supermarkten aan de wal gewend bent. Bovendien is de supermarkt tussen de middag dicht. Ik maak me zorgen over de voorzieningen die verdwijnen. Voor jongeren maak je het eiland daar niet aantrekkelijker mee, waardoor het aandeel jongeren in de gemeenschap zal afnemen. Veel mensen doen boodschappen in Harlingen. Dat kan zelfs met de kosten van de boot erbij nog wel uit. Het eiland wordt dus te duur. In alle opzichten. Dit lokt ander soort volk naar het eiland. Door de crisis gaan mensen minder uitgeven, terwijl de prijzen blijven stijgen op Vlieland. Zo wordt het voor jonge gezinnen niet interessant om op Vlieland te gaan wonen. Het leven aan de wal is simpelweg goedkoper. Voor onszelf meer voorzieningen s avonds, in plaats van alleen de kroeg. Het sporten moet meer aangemoedigd worden. Om jongeren te trekken: goedkoper bootkaartje, aanbod van goedkopere hotels, meer voorzieningen voor jongeren (op het strand bijvoorbeeld), Vlieland aanprijzen als jongerenvakantie. Voor de toeristen de vakantie betaalbaarder maken voor Jan Modaal. Meer voorzieningen en de prijzen in de winkels verlagen.

7 Werk cijfer 6,2 Wat vind je van het banenaanbod op Vlieland? Werk Te weinig banen op hbo- en wo-niveau WO NIVEAU HBO NIVEAU MBO NIVEAU Veel jonge starters hebben het lastig op de arbeidsmarkt. Dit is in heel Nederland het geval, zo ook op Vlieland. Door de kleinschaligheid van het eiland, ervaren de Vlielander jongeren extra beperkingen. Zo is het toerisme de enige grote sector op het eiland. 70% van de respondenten vindt dat er genoeg banen op mbo-niveau zijn. Ruim driekwart van de respondenten vindt dat er te weinig banen op hbo- en wo-niveau op Vlieland zijn. Dit is een belangrijke reden om het eiland te verlaten. Bijna een kwart van de op Vlieland 74% 79% 19% werkende jongeren, stelt niet het werk te doen waarvoor zij zijn opgeleid of dat zij het liefst zouden willen doen. 22% van de werkenden geeft aan dat zij aan de vaste wal werken omdat ze geen geschikte baan op Vlieland kunnen vinden. Doordat steeds meer jongeren hoog opgeleid zijn, is dit in toenemende mate het geval. Wel stellen de respondenten dat er onder de jongeren van Vlieland nauwelijks werkloosheid 26% 21% 71% bestaat. Er is namelijk altijd wel ergens werk te vinden, ook al is het beneden hun niveau. Buiten de horeca zijn er weinig mogelijkheden voor werk. Ik ben bang dat jongeren niet meer terugkomen omdat er niet de juiste banen zijn. Je hebt hier geen kansen met een hbo-opleiding. Als je als jongere carrière wilt maken, zit je hier niet goed! 0% 0% 10%

8 cijfer 5,5 Bootverbinding Dure tickets, weinig afvaarten en concurrentie Hoe kan de bootverbinding aantrekkelijker worden? Meer dan een derde van de respondenten noemt de bootverbinding als nadeel van het wonen op Vlieland. Problemen voor hen zijn vooral de prijs en de duur van de overtocht en de afhankelijkheid van de boot(tijden). Hierdoor moeten tripjes en afspraken altijd goed worden gepland. Sommige jongeren moeten een dag eerder naar het vaste land om op tijd op school of op het werk te kunnen zijn. Ook voor het toerisme is de bootverbinding ongunstig. Vlieland moet concurreren met Terschelling, en het afgelopen jaar is er flink met de prijs van de tickets naar Terschelling gestunt. Dat maakte het voor toeristen en dagjesmensen een stuk aantrekkelijker om naar Terschelling te gaan. Hier heeft Vlieland zeker last van. Er bestaan nu ook plannen om de boot naar Meer afvaarten op een dag. Betere boottijden. Goedkoper. Het moet aantrekkelijker worden om heen en weer te reizen. Reclame maken voor een goedkopere overtocht. Tijdens het hoogseizoen meer sneldiensten inzetten. Vlieland minder vaak te laten varen. Dan zou het voor de Vlielanders nog lastiger worden om op het eiland te wonen en op het vaste land te werken of naar school te gaan. Jammer genoeg zijn de bootkosten te duur om geregeld naar Vlieland te gaan. Er gaat maar drie keer per dag een boot, en die is ook nog eens gigantisch duur. Verbinding met het vaste land wordt slechter. Zo kunnen de jongeren straks niet eens meer thuis komen. De boot is gewoon klote.

9 Toerisme en veranderend karakter van Vlieland Een aantal respondenten maakt zich zorgen over het type toeristen dat naar Vlieland komt. Dit zijn, zoals eerder genoemd, vooral welgestelde mensen. Sommige respondenten hebben het over de yuppeninvasie. Hierdoor verandert de sfeer op het eiland, vooral in de zomer. Verder zijn respondenten bang dat de toeristen de overhand krijgen, en de eilanders meer geleefd worden door het toerisme. Ook de vergrijzing speelt een rol in het verwachte veranderende karakter van Vlieland. Respondenten vrezen dat, door de toename van het aantal ouderen, er nog meer voorzieningen voor jongeren verdwijnen en daarmee ook de ontgroening sterker wordt. Eigen toekomst op Vlieland Aan de respondenten is gevraagd waar zij over tien jaar denken te wonen: op Vlieland of aan de vaste wal. Daarna is gevraagd wat de reden is voor deze keuze. Werk is de belangrijkste reden om Vlieland te verlaten. Werk op het eiland is ook de belangrijkste reden om te blijven. Van de respondenten die over tien jaar niet op Vlieland denken te wonen, verwacht 45% zich ooit wel weer op Vlieland te vestigen. De belangrijkste reden om weer op het eiland te gaan wonen, is het pensioen. Vlieland is voor mij een geschikte plek om een groot deel van mijn leven te wonen 43% 19% 38% Het eiland raakt zijn karakter kwijt doordat het zich bijna alleen nog op rijke mensen richt. Hierdoor verandert vooral de zomerperiode. Ik maak me zorgen over de yuppeninvasie. Ik ben bang dat de toeristen gaan bepalen wat er wel en niet mag op het eiland. 50%...van de respondenten geeft aan zich wel eens zorgen te maken over de toekomst van het eiland. Als je denkt over tien jaar aan de wal te wonen: Denk je dat je ooit weer op Vlieland wil wonen? 45% 55% Waarom denk je dat je ooit op Vlieland wilt wonen? (meerdere redenen mogelijk) PENSIOEN 78% 17% 11% WERK FAMILIE 11% KINDEREN

10 Wat is je motivatie? Wat zijn voor jou de belangrijkste redenen om over 10 jaar op Vlieland of elders te wonen? VLIELAND NEDERLAND Waar woon je over 10 jaar? 59% 31% 10% VLIELAND BUITENLAND ELDERS De kracht van Vlieland In de enquête is naar de kracht van Vlieland gevraagd. Deze vraag is veelvuldig beantwoord. Slechts twee respondenten wisten geen kracht van Vlieland te benoemen. Hieruit blijkt ook weer dat Vlieland voor veel jongeren een grote betekenis heeft. Veel jongeren zouden er willen (blijven) wonen als ze de kans hadden. 1. Werk 2. Kinderen laten opgroeien 3. Sociale contacten 4. Partner 5. Natuurlijke omgeving 6. Type en/of prijs huizen 7. Opleiding 8. Bereikbaarheid 9. Voorzieningen 1. Werk 2. Partner 3. Voorzieningen 4. Sociale contacten 5. Bereikbaarheid 6. Type en/of prijs huizen 7. Opleiding 8. Kinderen laten opgroeien 9. Natuurlijke omgeving De mensen zijn zonder poespas en houden van werken. Ze doen alles voor het eiland. Het zijn de mensen die het eiland draaiende houden. Hoe druk het er ook is, als je rust wilt hebben vind je het daar. Door het ons-kent-ons is er altijd gezelligheid. Wanneer je op de boot stapt, vertrek je naar een andere wereld. Echt eilands met de vele fiets- en wandel mogelijkheden en de gezellige dorpsstraat. Echt vakantie in eigen land, met bijna altijd het mooiste weer!

11 Colofon Het geluid van jongvolwassenen op Vlieland is een uitgave van Partoer, januari Deze publicatie is financieel mogelijk gemaakt door de provincie Fryslân. Auteurs Inge de Vries, Partoer Sanne Wiegersma, Partoer Wilma de Vries, Partoer Met dank aan Marijn Oud, provincie Fryslân Maeike Lok, Partoer Eindredactie Sonja Toonstra, Partoer Opmaak Jongens van de Jong Partoer Westersingel CK Leeuwarden T (058)