Fries burgerpanel Fryslân inzicht

Transcriptie

1 Fries burgerpanel Fryslân inzicht Fries burgerpanel over leefbaarheid juni 2016

2 Fries burgerpanel over leefbaarheid Fries burgerpanel over voorzieningen in Fryslân Leefbaarheidsmonitor gestart in Fryslân Fryslân heeft te maken met veranderingen in de bevolkingssamenstelling. Het aantal ouderen neemt toe, het aantal jongeren daalt en daarnaast zijn er gebieden waar de gehele bevolking krimpt. In Fryslân is regio Noordoost aangewezen als krimpregio en daarnaast zijn een aantal regio s aangewezen als anticipeerregio s omdat hier krimp wordt verwacht. De algemene gedachte is vaak dat krimp leidt tot verminderde leefbaarheid. Maar is dit ook zo? Leefbaarheid is een breed begrip en gaat over alles wat te maken heeft met aangenaam leven en wonen in de eigen omgeving. Hoe staat het met de leefbaarheid in Fryslân onder deze veranderende omstandigheden? Om een antwoord te kunnen geven op deze vragen is het Fries Sociaal Planbureau (FSP) gestart met een leefbaarheidsmonitor die is uitgezet onder de panelleden van het Fries burgerpanel. Dit onderzoek naar leefbaarheid in Fryslân wordt over twee jaar herhaald. Zo kan de ontwikkeling van leefbaarheid worden gemonitord. Binnen Fryslân wordt stilgestaan bij de verschillen tussen panelleden uit stedelijke gebieden en plattelandsgebieden, de ouderen en jongeren en de verschillen tussen de krimpregio en de andere regio s. 54% 26% PANELLEDEN PER april % 46% Verdeling van leden Fries burgerpanel over regio s: 19% RESPONDENTEN 60% platteland < 5000 inwoners 40% dit onderzoek regionale stedelijke centra > 5000 inwoners Krimpregio: In deze gebieden daalt de bevolking naar verwachting met 16% tot Anticipeerregio: In deze gebieden daalt de bevolking nu nog niet, maar in de toekomst wel. De verwachting is dat het aantal inwoners tot 2040 met 4% daalt. Stabiel/groei: Deze regio s zijn stabiel of groeien nog qua bevolkingsaantallen. ng egio

3 leefbaarheid en ontwikkeling 91% van de panelleden waardeert de leefbaarheid in hun woonomgeving met een 7 of hoger De Fries burgerpanel ziet krimp als negatieve ontwikkeling De verwachting is dat in de komende jaren vooral op het platteland een afname van de bevolking zal optreden. Een ruime meerderheid ziet de afname van de bevolking op het platteland als een negatieve ontwikkeling. Grote tevredenheid over leefbaarheid De Friese panelleden waarderen de leefbaarheid in hun woonomgeving met een 7.8. Opvallend is dat de waardering van leefbaarheid in de krimpregio en de andere regio s (bijna) hetzelfde is. Ruim driekwart van het panel geeft aan dat de leefbaarheid in de afgelopen twaalf maanden gelijk is gebleven. Ik zie dit als een positieve ontwikkeling 5% Weet niet/geen mening 8% Wel zien panelleden uit de plattelandsgebieden bijna dubbel zo vaak dat het aantal jongeren in hun omgeving afneemt dan de panelleden uit de meer stedelijke gebieden. Dit maakt mij niet zoveel uit 24% Ik zie dit als een negatieve ontwikkeling 63% 17,9% Stad 35,4% Dorp

4 wonen en woonomgeving Aan het Fries burgerpanel zijn ook vragen gesteld over de woonomgeving. Krimp roept vaak het beeld op van verlaten, verwaarloosde en vervallen dorpen en steden. Maar zien de panelleden dit ook om hen heen? Staan er bijvoorbeeld veel huizen en gebouwen te koop of leeg? Zijn er verschillen tussen de krimpregio en andere regio s? En zo ja, welke? Weinig verschil in tekenen van verval tussen anticipeerregio s en stabiele/groei regio s De panelleden uit de krimpregio zien het vaakst tekenen van verval in hun woonomgeving. Vergeleken met de stabiele/groei regio s geven de panelleden uit de krimpregio vaker aan dat er veel huizen te koop staan, er veel woningen en gebouwen leeg staan en dat er sprake is van braakliggende grond door de sloop van gebouwen. Voor panelleden uit de anticipeerregio s en de stabiele/groei regio s verschilt dit nauwelijks van elkaar Tekenen van krimp in eigen dorp of wijk (in procenten) In mijn dorp/wijk staan veel huizen te koop In mijn dorp/wijk staan veel woningen en gebouwen leeg Krimp Anticipeer Stabiel/groei Er is braakliggende grond in mijn dorp/wijk door de sloop van gebouwen

5 wonen en woonomgeving Slechts helft van leden op platteland tevreden met toegankelijkheid tot snel internet Het belang van snel internet groeit hard. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van internet in de zorg (e-care), in het onderwijs, maar ook voor de bedrijfsvoering op kantoor en boerderij. In discussies over leefbaarheid is toegang tot snel internet een geliefd onderwerp. Van het Fries burgerpanel op het platteland is slechts 51% tevreden met de toegankelijkheid tot snel internet. In de meer stedelijke gebieden is dit bijna driekwart (73%). Ontevredenheid over waardeontwikkeling in krimpregio Van de Friese panelleden zijn de meeste mensen tevreden met de aantrekkelijkheid van hun woning. Over de waardeontwikkeling van hun woningen zijn zij een stuk minder tevreden. Leden uit de krimpregio zijn duidelijk meer ontevreden over de waardeontwikkeling van de woning (23% ten opzichte van 18% in de andere regio s). Naarmate men ouder wordt geven de panelleden steeds vaker aan tevreden te zijn met de aantrekkelijkheid van de woning en de mogelijkheid om lang zelfstandig thuis te blijven wonen. Tevredenheid panelleden over verschillende kenmerken van hun woning (in procenten) 51% Op het platteland is slechts de helft van de leden tevreden met de toegankelijkheid tot snel internet. 73% In de stedelijke gebieden is bijna driekwart van de leden is tevreden met de toegankelijkheid tot snel internet. Aantrekkelijkheid van de woning Toegankelijkheid tot snel internet in de woning Energiezuinigheid van de woning Mogelijkheid om in de woning lang zelfstandig thuis te blijven wonen Waardeonwikkeling van de woningen Tevreden Neutraal Ontevreden

6 Fries Burgerpanel over sociale contacten in de buurt Fries burgerpanel positief over sociale samenhang in de buurt Het Fries burgerpanel is over het algemeen zeer positief over de sociale contacten in de buurt. Zo geeft meer dan 80% aan zich thuis en veilig te voelen in de buurt. Op basis van vier stellingen (mensen kennen elkaar nauwelijks, mensen gaan op een prettige manier met elkaar om, gezellige buurt waar veel saamhorigheid is, thuis voelen in de buurt) is een score berekend voor sociale cohesie in de buurt. Deze score loopt van 0 tot 10, waarbij een hogere score een positiever oordeel over sociale cohesie betekent. Deze score is ook berekend door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS, 2016). De score voor Nederland is een 6.2. De score van het Fries burgerpanel is een 6.7. Het Fries burgerpanel scoort dus hoger dan de gemiddelde Nederlander. De leden binnen de krimpregio hebben een positiever oordeel (7.0) over de sociale cohesie in hun buurt of wijk dan de leden uit de anticipeer en stabiele/groei regio s (6.7). Nederland 6,2 ruim 80% voelt zich veilig en thuis in de buurt Friese panelleden waarderen sociale cohesie hoger dan de gemiddelde Nederlander. Friesland 6,7 Stellingen over buurtcontact (in procenten) Ik heb veel contact met mijn directe buren Mensen gaan op een precge manier met elkaar om Oudere Friese panelleden hebben vaker contact met direct buren Ik woon in een gezellige buurt met veel saamhorigheid Ik voel me thuis in deze buurt Ik voel mij veilig in deze buurt % van de 65-plussers heeft veel contact met directe buren 39% van de leeftijd heeft veel contact met directe buren Eens Neutraal Oneens oudere panelleden jongere panelleden

7 kwaliteit sociale contacten Sociale samenhang hoger op platteland Op het platteland is het cijfer voor de sociale samenhang in de buurt iets hoger (7.0), dit strookt met eerdere bevindingen uit onderzoek waaruit blijkt dat de sociale cohesie in dorpen vaak hoger is dan in stedelijke gebieden. Zo geeft ook slechts 7% van de panelleden van het Friese platteland aan elkaar nauwelijks te kennen in de buurt, terwijl dit voor de steden 23% is. Ook geeft 55% van de leden op het platteland aan in een buurt te wonen met veel saamhorigheid terwijl dit in de stedelijke gebieden 17 procentpunt lager ligt. 7% van de mensen op het platteland kennen elkaar nauwelijks in de buurt 23% van de mensen uit de stedelijke regio s kennen elkaar nauwelijks in de buurt Jongvolwassen leden en leden uit krimpregio s eenzamer In de krimpregio geeft men vaker aan zich eenzaam te voelen (13% ten opzichte van 9% in de anticipeerregio s en 8% in de stabiele/groei regio s) en ook voelen de jongvolwassenen zich bijna dubbel zo vaak eenzaam in hun buurt als de ouderen (20% ten opzichte van 9%).

8 inzet voor leefbaarheid Inzet leefbaarheid moet een ander doen Door het kabinet wordt ingezet op het stimuleren van leefbaarheid in dorpen, stadswijken en krimpregio s door gemeenten meer beleidsvrijheid te geven en de positie voor bewoners te versterken. Uit onderzoek blijkt dat dit vooralsnog zijn vruchten af lijkt te werpen voor de leefbaarheidsontwikkelingen in bepaalde gebieden in Nederland. Het Fries burgerpanel is gevraagd wie volgens hen zich moet inzetten voor de leefbaarheid in eigen wijk of dorp. Meer dan 80%...van de panelleden vindt dat iedere burger zich moet inzetten voor leefbaarheid in eigen dorp of wijk Van de panelleden die vinden dat ieder burger zich moet inzetten, ziet 45% een rol voor zichzelf weggelegd. Meer dan 80% van het de panelleden vindt dat iedere burger zich moet inzetten voor de leefbaarheid in eigen dorp of wijk. Wanneer het echter henzelf betreft valt dit percentage terug tot bijna de helft hiervan (45%). Ook zien de Friese panelleden een grote rol weggelegd voor de gemeente. Er wordt weinig verwacht van de Provincie en de regering wat betreft de leefbaarheid in eigen dorp of wijk. Naast deze partijen werd in de open antwoorden ook nog vaak dorpsbelang genoemd als partij die zich vooral in moet zetten voor de leefbaarheid in dorpen. Wie moet zich inzetten voor de leefbaarheid in dorp of wijk? (in procenten) Iedere burger Mijn gemeente Ikzelf Provincie Fryslân Nederlandse regering

9 inzet voor leefbaarheid Leden van platteland steken liever handen uit de mouwen Slechts 8% van alle leden geeft aan geen bijdrage te willen leveren aan het verbeteren van de leefbaarheid in hun wijk of dorp. De manier waarop de overige 92% wil bijdragen is weergegeven voor zowel de leden uit de meer stedelijke regio s en de leden van het platteland. Hierbij valt op dat wanneer het gaat om manieren die een pro-actieve inzet vergen (actief deelnemen, samenwerken met buurtbewoners) de leden van het platteland dit vaker willen. Wanneer het gaat om iets passievere inzet (geïnformeerd worden of vrijblijvend deelnemen) zijn het daarentegen de leden uit de meer stedelijke gebieden die vaker aangeven hiervoor open te staan. Ik wil samenwerken met buurtbewoners om het ini:a:ef tot stand te brengen In hoeverre zou u een bijdrage willen leveren? (in procenten) Ik wil een financiële bijdrage leveren aan het ini:a:ef Ik wil ac:ef deelnemen aan het ini:a:ef Ik wil vrijblijvend deelnemen aan het ini:a:ef Ik wil geinformeerd worden over het ini:a:ef Stad Dorp 8% wil geen bijdrage leveren 92% wil wel een bijdrage leveren

10 voorzieningen en verhuizen 7,1 Is het rapportcijfer dat de panelleden geven voor voorzieningen 7,4 6,9 voor stedelijke regio s voor platteland Bent u van plan om binnen twee jaar te verhuizen? Voorzieningen De aanwezigheid van voorzieningen, zoals winkels, scholen en huisarts, worden vaak gezien als belangrijke factoren voor de leefbaarheid van een gebied. Er is echter nauwelijks verschil tussen de verschillende regio s in de waardering van de voorzieningen. In de krimpregio worden de voorzieningen niet minder gewaardeerd dan in de andere regio s. In de stedelijke regio s is men wel tevredener met de voorzieningen (7.4) dan de leden die op het platteland wonen (6.9). 6% JA 21% MISSCHIEN 73% NEE Top 5 voorzieningen

11 voorzieningen en verhuizen Ruim 40 procent van de jongvolwassen wil (misschien) verhuizen Verhuisbewegingen van mensen spelen, naast demografische ontwikkelingen, een belangrijke rol wanneer het gaat om bevolkingskrimp. Bijvoorbeeld als er meer mensen vertrekken uit een gebied dan dat zich er vestigen. Ruim 40% van de jongvolwassenen (18-34 jaar) geeft aan binnen twee jaar (misschien) te willen verhuizen. Opvallend is dat er nagenoeg geen verschil is tussen regio s, panelleden die in de krimpregio wonen geven niet vaker aan verhuisplannen te hebben dan de leden in de andere regio s. Van plan om binnen twee jaar te verhuizen, uitgesplitst naar leeftijd (in procenten) jaar jaar jaar 65-plus Ja Misschien Nee Redenen totale panel Redenen jongvolwassenen (18-34) TOP 3 Verhuizen TOP 3 Blijven TOP 3 Verhuizen TOP 3 Blijven 31% Vanwege gezondheid (wil kleinere 74% Tevreden met huidige woning. 39% Studie of werk. 59% woning, gelijkvloerse woning, woning zonder tuin). 61% Tevreden met woonomgeving. 36% Niet tevreden met huidige woning. 56% Tevreden met huidige woning. Nabijheid van familie of vrienden. 20% Niet tevreden met huidige woning 37% Wil graag in Fryslân blijven wonen. 26% Persoonlijke omstandigheden 53% Tevreden met huidige (grootte, kwaliteit, type). (huwelijk, samenwonen, woonomgeving. scheiding etc.). 17% Wil graag dichter bij zorgvoorzieningen gaan wonen. Top 5 voorzieningen

12 de toekomst Stellingen over kwaliteit sociale contacten, in procenten. Hoe ziet het Fries burgerpanel de toekomst in van eigen dorp of wijk? 37% 54% 9% zonnig neutraal zorgen Waarom zorgen? Waarom zonnig? Er staan veel huizen langdurig te koop, zonder dat er enige belangstelling voor is Omdat je er zelf bij bent. Door zelf actief mee te doen blijft het levendig. En een actieve buurt zorgt er ook weer voor dat anderen actief worden In de wat grotere dorpen om ons heen sluiten de winkels ook. Pinautomaten staan ook alleen nog maar in grotere dorpen. In de stedelijke gebieden komen dingen als fysio, dokters en glasvezel en wij gaan naar alleen maar wonen, zonder iets Leuke buurt, prettige woonomgeving en een heerlijk huis We wonen mooi en genieten van de natuur om ons heen Nu er geen school meer is komen hier geen jonge gezinnen meer wonen

13 Conclusie Krimp, maar ervaren leefbaarheid hoog Het Fries burgerpanel waardeert de leefbaarheid in de woonomgeving met een 7.8. De verwachting is vaak dat krimp problemen geeft voor de leefbaarheid, maar dit blijkt niet het geval. In de krimpregio wordt de leefbaarheid nagenoeg hetzelfde gewaardeerd als in de andere regio s en ook de waardering voor de voorzieningen ontloopt elkaar weinig. Uit ander onderzoek blijkt ook dat de relatie tussen krimp en leefbaarheidsproblemen in Nederland nog niet evident is. Hoewel de panelleden uit de krimpregio wel iets vaker aangeven dat veel huizen te koop staan, veel woningen en gebouwen leeg staan en dat sprake is van braakliggende grond (allemaal passend in het beeld van krimp), is er nauwelijks verschil tussen de krimpregio, de anticipeerregio s, en de stabiele/groei regio s. Anderen moeten zich inzetten voor leefbaarheid Van het Fries burgerpanel is ruim 80% het erover eens dat iedere burger zich moet inzetten voor de leefbaarheid in eigen dorp of wijk. Wanneer het echter henzelf betreft valt dit percentage terug tot bijna de helft hiervan (45%). Daarnaast zien de leden een grote rol weggelegd voor gemeenten. Van Provincie en regering wordt een stuk minder inzet verwacht. De manier waarop de leden het liefst bijdragen aan leefbaarheid verschilt tussen dorpen en de meer stedelijke gebieden. Zo valt op dat een proactieve inzet (actief deelnemen, samenwerken met buurtbewoners) bij leden op het platteland populairder is. De passievere inzet zoals geïnformeerd worden of vrijblijvend deelnemen worden vaker genoemd door de leden uit de meer stedelijke gebieden. Slechts helft platteland tevreden over toegang tot snel internet Op het platteland is iets meer dan de helft van de panelleden tevreden met de toegankelijkheid tot snel internet (51%). In de meer stedelijke gebieden is dit hoger met bijna driekwart (73%). In discussies over leefbaarheid is toegang tot snel internet een geliefd onderwerp. Het belang van snel internet groeit hard. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van internet in de zorg (e-care), in het onderwijs, maar ook voor de bedrijfsvoering op kantoor en boerderij. En verder Deze conclusies geven een beeld van hoe de Friese panelleden de leefbaarheid in hun woonomgeving ervaren. Het Fries Sociaal Planbureau monitort de komende jaren de ervaren leefbaarheid. De vraag is hoe de leefbaarheid zich in de toekomst ontwikkelt en of hier verschillen optreden voor de krimp en anticipeerregio s. De gebruikte vragenlijst is gelijktijdig ook uitgezet onder de burgerpanels van de provincies Groningen en Drenthe. Na de zomer zal er een gezamenlijke rapportage verschijnen over leefbaarheid in Noord-Nederland. Nieuwsgierig naar de eerste bevindingen voor Noord-Nederland? Bekijk Factsheet Leefbaarheid Noord-Nederland. Colofon Fries burgerpanel over leefbaarheid Juni 2016 Auteurs Miranda Visser, Wilma de Vries, Henk Fernee, Jelmer Hitzert, Sjaak Moerman Vormgeving Jongens van de Jong Bronnen/links CBS Statline 2016: Leefbaarheid en overlast in de buurt naar regio. FSP, Sociaal Planbureau Groningen & CMO Stamm 2016: Factsheet Leefbaarheid Noord-Nederland. RIGO Research en Advies en Atlas voor Gemeenten 2011: Leefbaarheid in krimpgebieden. SCP 2013: De dorpenmonitor. SCP 2015: Betrokken wijken. Westersingel CK Leeuwarden T (058) Fries burgerpanel is een initiatief van het Fries Sociaal Planbureau