Nieuwe inzichten in de werking en toepassing van exposure, deel 2. Erik ten Broeke & Marleen Rijkeboer
|
|
- Dirk Kuiper
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Nieuwe inzichten in de werking en toepassing van exposure, deel 2 Erik ten Broeke & Marleen Rijkeboer
2 Lack of CBT competency, even among self-described CBT clinicians, may be additionally attributed to the overemphasis on training in CBT procedures at the cost of training in CBT principles (Craske, p4) A good understanding of the principles underlying CBT, ( ), is necessary for optimal tailoring of CBT procedures to each presenting problem (Craske, p4) Dat geldt o.i. zeker voor de inzet van exposure in vivo
3 Zoals uit het voorgaande verhaal van Marleen blijkt: Exposure is een veel toegepaste maar nog te vaak onvoldoende begrepen interventie Dat is vaak niet zo erg (nou ja..) omdat het een behoorlijk robuuste procedure is Het valt met andere woorden niet zo snel op dat het mechanisme niet voldoende wordt begrepen Dat wordt anders als de exposure niet werkt (0f de patiënt weer terugvalt)
4 .a need to find strategies for optimizing exposure therapy (Craske et al., 2013)
5 Inspiratie bij het zoeken naar betere strategieën: Een (betere) theorie die geen nadruk legt op habituatie (lees: gewenning), maar op verklaringen die het optreden van extinctie beter verklaren, zoals: Inhibitory learning
6 Extinctie door inhibitory learning treedt op door: Onbekrachtigde CS-exposure (dwz. zonder dat de verwachte US/UR optreedt) Nogmaals: niet zozeer afleren van de geleerde CS US/UR als wel het leren van een nieuwe CS US/UR ( inhibitory learning )
7 Zo n nieuwe CS US/UR kan overigens verschillende vormen aannemen: CS niet US/UR: procedureel: extinctie-leren (door: inhibitory learning ) CS andere (positieve) US/UR: procedureel: contra-conditonering (mede ook: inhibitory learning ) (De CS kan o.a. hierdoor een andere, positieve valentie krijgen hetgeen positieve effecten heeft op exposure)
8 Die nieuwe CS US/UR associatie moet: Domineren over de oude CS-US/UR en dus hoger geplaatst raken in de retrieval hiërarchie in het geheugen: memory competition Zo context onafhankelijk mogelijk worden, en dat is geen sinecure:..fear-extinction is relatively easy to learn, but difficult to remember. (Vervliet et al., 2013)
9 Inhibitory learning versus memory re-consolidation Memory re-consolidation : door het up-daten van geheugenmateriaal wordt het eerder geleerde daadwerkelijk vervangen door nieuwe kennis Onder bepaalde omstandigheden (b)lijkt een extinctie-procedure te (kunnen) leiden tot het daadwerkelijk verdwijnen/verbreken van de CS-US/UR associatie(!) Voorbeeld: extinctie-procedure ca 30 minuten vooraf laten gaan door korte confrontatie met de CS
10 Het creëren van optimale omstandigheden waarbinnen nieuwe, stabiele, gezonde associaties kunnen worden geleerd èn de kans op terugval (o.a door renewal ) zo gering mogelijk is
11 Het formuleren van ADU s (Als Dan.Uitspraken) essentiëel is Exposure de vorm van een (serie) experiment(en) heeft (moet hebben), waarbij de nadruk ligt op: het optimaliseren van disconformatie (van problematische CS US/UR) het versterken van de (beschikbaarheid van de) nieuwe CS US/UR
12 Paar kwesties vooraf: Om disconfirmatie te kunnen bewerkstelligen moet er sprake zijn van een verwachtingsrelatie tussen CS en US/UR, m.a.w.: een voorspellende ADU Als duizelig Dan gebeurt flauwvallen
13 Paar kwesties vooraf: Geen evaluatieve of referentiële relatie tussen CS en US/UR! Als fout Dan (betekent dat) loser Exposure aan fouten? Als geur van whisky Dan herinnering aan verkrachting Exposure aan de geur van whisky?
14 Paar kwesties vooraf: Hoe om te gaan met vermijding en veiligheidsgedrag bij het optimaliseren van disconfirmatie?
15 De ene ADU is de andere niet..
16 1. Als het probleem kansoverschatting is. Als..X..dan.daadwerkelijke ramp (kans van optreden is circa nul): exposure in vivo/gedragsexperiment De patiënt moet ervaren dat de ramp niet optreedt
17 CS Vliegen met vliegtuig Kans? US/UR Neerstorten Exposure gedragsexperiment Sd Aangesproken worden door man R Wegvluchten Kans? ~S- Verkrachting
18 2. Als het probleem kansoverschatting én/of overschatting van de ernst is. Als X dan ramp met een kleine, maar reële kans van optreden: twee opties: Als de patiënt niet voldoende beseft dat de kans heel klein is: Experimenten, zoals exposure in vivo Als de patiënt de kleine kans beseft maar toch alles in het werk stelt om de ramp te voorkomen: Herevaluatie van de gevreesde ramp (als het een US/UR is) Leren van vaardigheden om met de ramp' om te gaan
19 CS Mening geven Kans? US/UR Conflict Herevaluatie van de ramp Exposure/gedragsexperiment Ontwikkelen van vaardigheden
20 3. Als het probleem overschatting van de ernst van een gebeurtenis is. Als.X dan gewone gebeurtenis met een reële kans van optreden die buitensporig wordt gevreesd: Herevaluatie van de gevreesde ramp (Leren van vaardigheden om met de ramp om te gaan)
21 CS Fouten maken Exposure? Kans? US/UR Kritiek Her evaluatie van de ramp Ontwikkelen van vaardigheden
22 Wees je bewust van de kenmerkende aspecten van de stoornis die je behandelt: De cognitieve kern (blozen vernedering; duizelig flauwvallen) Stel daarbij passende ADU s op Waaraan moet wat achter als komt voldoen? Concreet uitvoerbaar (je moet het kunnen afspreken) Waaraan moet wat achter dan komt voldoen? Concreet en met een zeer geringe kans van optreden
23 Soms vindt gedurende de therapie (of daarbuiten!) wèl regelmatige CS exposure plaats terwijl de US uitblijft, maar de CR blijft optreden De therapie werkt dus niet hoe komt dat (wellicht)? De therapeut doet er goed dat rechtstreeks aan de patiënt te vragen: Waaraan schrijf jij het telkens uitblijven van (bijvoorbeeld) flauwvallen toe?
24 Dat komt doordat ik op tijd wegvlucht (actieve) Vermijding Dat komt doordat ik..doe of.nalaat Veiligheidsgedrag Dat komt doordat ik..bij me heb/..bij me is Veiligheidssignaal Dat komt doordat ik alleen naar buiten ga als ik me goed voel Veilige context
25 Veiligheidsgedrag: veiligheid ontstaat door iets wat iemand doet of nalaat: Gereguleerd ademen; spieren aanspannen; op de achtergrond blijven; op zz inpraten; R in de functie-analyse De patiënt schrijft het uitblijven van de ramp (~S-) toe aan het eigen gedrag
26 Veiligheidssignaal: veiligheid ontstaat doordat iets of iemand aanwezig is: Hondje mee; fiets aan de hand; partner mee; waterflesje mee; medicatiebusje mee; geluksteen in de zak CS- (dwz. een inhibitoire stimulus) in de betekenis-analyse De patiënt schrijft het uitblijven van de ramp (~S-) toe aan de aanwezigheid van een bepaalde stimulus (CS-)
27 Vermijding (actief-passief) Passief: niet gaan/thuisblijven enz. Actief: weggaan/wegvluchten uit de probleemsituatie Veiligheidsgedrag Niet daadwerkelijk voor veiligheid vereist gedrag dat interfereert met het opdoen van corrigerende ervaringen Veilig gedrag Gedrag dat daadwerkelijk zorgt voor meer veiligheid (niks mis mee) Coping (adequaat omgaan met problematische situaties: voorkomen van ellende, omgaan met ellende)
28 Gradueel afbouwen van veiligheidsgedrag is aanbevolen, louter om de drop out van therapie te verminderen..indien de cliënt er echter mee instemt, is het beter om alle veiligheidssignalen onmiddellijk weg te nemen. (Vervliet e.a., 2014)
29 Context: Veiligheid ontstaat door het creëren van een externe of interne situatie waarin de kans op het optreden van de ramp als laag wordt ingeschat Naar de winkel als je je goed voelt; door drinken of medicatie innemen gesedeerd; alleen op rustige dagen iets doen De patiënt schrijft het uitblijven van de ramp toe aan het moment en de situatie (OS) van de confrontatie met de CS
30 Wat geleerd wordt in context A en afgeleerd wordt in context B (extinctie), generaliseert niet vanzelfsprekend naar contexten A, C, D enz. Een schijnbaar verdwenen CR manifesteert zich soms weer bij een verandering van context: renewal
31 Renewal kan in de praktijk mogelijk worden voorkómen door o.a.: Exposure spreiden over verschillende contexten intern (angstniveau; onzekerheid; fysieke sensaties) extern (verschillende plekken op verschillende momenten) Exposure bij voorkeur in de angst-acquisitiecontext Duur, afstand en aspecten van de CS variëren: random exposure ipv op basis van angsthierarchie (zie eerder)
32 Mogelijke opbouw van (afspraken bij) exposureoefeningen: 1. Patiënt mag oefenen als ze wil 2. Patiënt oefent op vaste tijden 3. Patiënt oefent als ze zich slecht voelt 4. Patiënt oefent als ze zich angstig heeft gemaakt: bedenken van gevreesde rampen red bull o.i.d. drinken
33 Verbale uitdaging/correctie van angstige verwachtingen voegt niets toe aan effect van exposure Sterker: mogelijk is het zelfs nadelig aangezien het de sterkte van de disconfirmatie verzwakt Maar theorie en praktijk staan hier wat op gespannen voet: waartoe is de patiënt bereid? Zogenaamde Verbal labelling lijkt wel een positief effect te hebben: woorden geven aan je angsten, zorgen enz. tijdens de exposure ( down-regulating the amygdala )
34 Stel heldere voorspellende(!) ADU s op Laat de patiënt aan den lijve onderzoek doen naar de ADU s in zoveel mogelijk verschillende contexten Stop (disfunctioneel) veiligheidsgedrag ASAP Verwijder veiligheidssignalen ASAP Sta onder voorwaarden actieve vermijding toe
35 Combineer CS-en ( deepened exposure ) (adem inhouden in de Jumbo) Ga als het kan met de patiënt mee naar buiten om te oefenen Organiseer series van korte exposure-sessies achter elkaar Maak gebruik van retrieval cue s voor de CS niet US/UR Plan booster-sessies (kan ook via mail e.d.)
36 Last but not least: Bevraag de patiënt niet over de mate van ervaren angst maar over het al dan niet optreden van de gevreesde ramp Sterker nog: Laat de patiënt zichzelf ook in die zin bevragen (na iedere exposure-sessie)! Val de patiënt (dus) niet lastig met nodeloze habituatiecurves!
37 Bekijk eens op you tube: Voordracht van Michelle Craske voor het Karolinksa Instituut: Michelle Craske: Exposure Strategies - State of the Art
38
Dr. D.C. Cath, GGZ Drenthe
Behandeling van angststoornissennieuwe wegen Danielle Cath Outcome farmacotherapie angststoornissen Bepaald niet optimaal! Belangrijk om nieuwe wegen te zoeken???.% weigert om te starten met farmacotherapie
Nadere informatieZinnig en minder zinnig gebruik van functie-analyse en betekenis-analyse binnen (G)CGt
Zinnig en minder zinnig gebruik van functie-analyse en betekenis-analyse binnen (G)CGt Intervisie(oefening) Subgroepen: 6x 6 deelnemers & 3 x 5 deelnemers Stel een rapporteur aan Wat zijn de jou bekende
Nadere informatieDrs. D. van der Veen, UMCG
De beste exposure bedenk je samen van analyse naar expertise 10 maart 2017 Date van der Veen, klinische psycholoog en behandelcoördinator Afdeling Angst en Dwang UCP, Groningen Disclosure belangen spreker
Nadere informatieGoede, minder goede en echt foute analyses
Functie en betekenisanalyses Goede, minder goede en echt foute analyses Steven Meijer & Erik ten Broeke, 2018 Welke fouten hebben jullie gevonden is de uitgereikte artikelen? Er zijn vele manieren om goede
Nadere informatieNo part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.
Bedankt voor het downloaden van dit artikel. De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding)
Nadere informatieWorkshop: (op)weg met angst VVKP Studiedag
Workshop: (op)weg met angst VVKP Studiedag Tine Daeseleire Barbara Depreeuw www.thehumanlink.be The Human link Expertisecentrum: stress en angst Gedragstherapeutische aanpak Activiteiten: Angsten en fobieën
Nadere informatieHet schrijven van een N=1 studie voor de VGCt: tips en pitfalls
Dia 1 Het schrijven van een N=1 studie voor de VGCt: tips en pitfalls Erik ten Broeke & Kees Korrelboom Dia 2 De beginfase van de behandeling: Intake, metingen, classificatie en taxatie Dia 3 Klachten?
Nadere informatieEXPOSURE BIJ KINDEREN EN JONGEREN. Eric Heyns
EXPOSURE BIJ KINDEREN EN JONGEREN Eric Heyns Definitie exposure Een klasse van psychotherapeutische behandelingen met als centrale element dat de patiënt wordt blootgesteld aan een situatie die negatieve
Nadere informatieSymposium Angststoornissen en? Den Haag, 10 oktober 2014. Chantal Dommanschet Klinisch psycholoog psychotherapeut PsyQ Angststoornissen Den Haag
Symposium Angststoornissen en? Den Haag, 10 oktober 2014 Chantal Dommanschet Klinisch psycholoog psychotherapeut PsyQ Angststoornissen Den Haag Inleiding Videofragment ERP Theoretisch kader Rollenspellen
Nadere informatieNieuwe inzichten in de werking en toepassing van exposure. Marleen Rijkeboer & Erik ten Broeke
Nieuwe inzichten in de werking en toepassing van exposure Marleen Rijkeboer & Erik ten Broeke Het kan beter. Exposure is een effectieve behandeling van angststoornissen, maar Ongeveer de helft van de patiënten
Nadere informatieOverzicht behandelprotocol 1
Overzicht behandelprotocol 1 sessie 1: kennismaking, inventarisatie en uitleg rationale z Geef een samenvatting van het intakeverslag en leg het klinisch beeld van GAS uit (DSM-IV-criteria). z Bespreek
Nadere informatieIndividuele Cognitieve Gedragstherapie bij Middelengebruik en Gokken. Dagdeel 4 4-1
Individuele Cognitieve Gedragstherapie bij Middelengebruik en Gokken Dagdeel 4 4-1 Wat stond in dagdeel 3 centraal? Terugval en noodmaatregelen Aanvullingen functie-analyse Omgaan met trek 4-2 Programma
Nadere informatieProbleeminventarisatie. Behandelplan
Probleeminventarisatie Behandelplan 1. PROBLEEMINVENTARISATIE EN BEHANDELPLAN 1.1. Inleiding Binnen de (cognitieve) gedragstherapie zijn er verschillende modellen om de klachten van cliënten overzichtelijk
Nadere informatieExposure en inhibitie: Een nieuwe visie op werkzame principes en behandelaanpak. Dirk Hermans KU Leuven
Exposure en inhibitie: Een nieuwe visie op werkzame principes en behandelaanpak Dirk Hermans KU Leuven Casus Miet - Sinds 10 jaar allerlei dwangrituelen - Erg bang voor contact met stof, benzine, verf
Nadere informatieOmgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten. Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest
Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest Van DSM IV naar DSM 5 DSM IV - somatisatie stoornis, - somatoforme
Nadere informatieIs angstgeheugen uitwisbaar? Nieuwe inzichten in angstreducerende technieken
Is angstgeheugen uitwisbaar? Nieuwe inzichten in angstreducerende technieken Dieuwke Sevenster Merel Kindt Marieke Soeter Angstgeheugen Evolutionair robuust mechanisme Het bereidt individu voor op snel
Nadere informatieWorkshop groepstherapie voor paniekstoornis. Marianne Hendrickx Hannelore Tandt 20 november 2015
Workshop groepstherapie voor paniekstoornis Marianne Hendrickx Hannelore Tandt 20 november 2015 Overzicht evidentie groepstherapie Soares, 2013 Overzicht verschillende sessies 12 sessies, wekelijks, 1,5u,
Nadere informatieFlashforward Protocol met Mental Video Check
Flashforward Protocol met Mental Video Check Je past flashforward toe als er wel klachten zijn, maar de herinnering aan de etiologische gebeurtenis geen spanning (meer) oproept. Het gaat om een fantasie
Nadere informatieWerkblad Situationele triggers voor mijn angstproblemen
Werkblad Situationele triggers voor mijn angstproblemen Angstprobleem Situationele triggers Stap voor stap je angst overwinnen / hoofdstuk 2 / pagina 56 Werkblad Variabelen die invloed hebben op mijn angst
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie en bipolaire stoornissen Thema s uit de praktijk Máasja Verbraak GZ-psycholoog SCBS 19 juni 2018
Cognitieve gedragstherapie en bipolaire stoornissen Thema s uit de praktijk Máasja Verbraak GZ-psycholoog SCBS 19 juni 2018 Verschillende vormen psychotherapie CGT, IP/SRT, FFT en LGP Gemeenschappelijk
Nadere informatieHet effect van de FOCUS op exposure bij OCS CGT nonresponders
Het effect van de FOCUS op exposure bij OCS CGT nonresponders Een pilotstudie naar de effectiviteit van een kortdurende, intensieve, ambulante behandeling bij patienten die een eerdere CGT hebben gehad.
Nadere informatieGeïntegreerde cognitieve gedragstherapie
Workshop: Geïntegreerde cognitieve gedragstherapie Onderwijs in functie en betekenisanalyses Steven Meijer en Erik ten Broeke Juni 2019 Vision without action is a daydream, Action without vision is a nightmare!
Nadere informatieVerzamelstoornis Marjolijn Korteweg, Danielle Cath. Presentatie
Verzamelstoornis Marjolijn Korteweg, Danielle Cath Presentatie 11-10-2017 Protocol verzamelstoornis Cliëntenwerkboek Handleiding Voor behandelaren cognitieve gedragstherapie Voor thuisbegeleiders Taakverdeling
Nadere informatieAngststoornissen bij ouderen. Arjan Videler GGz Breburg SeneCure
Angststoornissen bij ouderen Arjan Videler GGz Breburg SeneCure Programma Angststoornissen Verschillen in etiologie & fenomenologie Differentiële diagnostiek Behandelopties Angststoornissen Angst is functioneel
Nadere informatieWERKWIJZE VOOR HET WERKEN MET EMDR VANUIT KLACHTEN LINKSOM KINDERVERSIE
WERKWIJZE VOOR HET WERKEN MET EMDR VANUIT KLACHTEN LINKSOM KINDERVERSIE 1. Inventariseer de klachten/symptomen Verzamel informatie over de symptomen, waarvan het kind of de gezinsleden/omgeving last hebben
Nadere informatieIndividuele of Gezins CGT voor kinderen met angststoornissen. Denise Bodden, Universiteit Utrecht
Individuele of Gezins CGT voor kinderen met angststoornissen Denise Bodden, Universiteit Utrecht Waarom effectieve therapie nodig? meest voorkomende vorm van psychopathologie bij kinderen/adolescenten
Nadere informatieHet schrijven van een N=1 studie voor de VGCt: tips en pitfalls
Dia 1 Het schrijven van een N=1 studie voor de VGCt: tips en pitfalls Erik ten Broeke & Kees Korrelboom Dia 2 Naspreking 2 Analyses en behandelplan Dia 3 In dit model wordt gekozen voor een functieanalyse
Nadere informatieAngst voor de tandarts: een uitdaging; ook voor de assistent. Updatedag 2 8 juni Erik Vermaire. - Tandarts-angstbegeleiding NWZ
Angst voor de tandarts: een uitdaging; ook voor de assistent Updatedag 2 8 juni 2018 Erik Vermaire tandarts-angstbegeleiding en onderzoeker TNO Erik Vermaire - Tandarts-angstbegeleiding NWZ - Tandarts-onderzoeker
Nadere informatieSYMPOSIUM NAJAARSCONGRES VGCT 2009
SYMPOSIUM NAJAARSCONGRES VGCT 2009 Interactiegericht behandelen bij persoonlijkheidsstoornissen in relatie tot comorbide angst-, stemmings- en impulscontrolestoornissen - de protocollen voorbij door Adriaan
Nadere informatieDeel 4 De toekomst. Evaluatie van de therapie Hoe verder na de therapie? Wat te doen bij terugval?
Deel 4 De toekomst Evaluatie van de therapie Hoe verder na de therapie? Wat te doen bij terugval? Evaluatie van de therapie U bent aan het einde van de behandeling gekomen. De afgelopen sessies heeft u
Nadere informatieBeperkt leervermogen? Foutloos Leren! Dr. D. Boelen Klinisch neuropsycholoog
Beperkt leervermogen? Foutloos Leren! Dr. D. Boelen Klinisch neuropsycholoog Leren en leervermogen Voor leren is nodig. Gezonde hersenen? Meest belemmerend voor het leren bij hersenaandoening: Geheugen-
Nadere informatieOver de behandeling van angst Doen we de goede dingen en doen we de dingen goed? Colin van der Heiden in Dth 2017, nummer 1
Over de behandeling van angst Doen we de goede dingen en doen we de dingen goed? Colin van der Heiden in Dth 2017, nummer 1 Refereermiddag SCBS 21 december 2017 Máasja Verbraak GZ-psycholoog Cognitief
Nadere informatieBeter leven, meer plezier
Rob van Ginkel Training en Coaching Beter leven, meer plezier NLP strategieën voor een leven met plezier Inhoudsopgave Wat is NLP...3 De logica van angst...3 Vrijkomen van angst...3 Negatieve gevoelens
Nadere informatieMeer informatie MRS 0610-2
Meer informatie Bij de VGCt zijn meer brochures verkrijgbaar, voor volwassenen bijvoorbeeld over depressie en angststoornissen. Speciaal voor kinderen zijn er brochures over veel piekeren, verlatingsangst,
Nadere informatieTe bang voor behandeling Marietta van Mastrigt Klinisch psycholoog/psychotherapeut OuderenPsychiatrie Parnassia m.vanmastrigt@parnassia.
Te bang voor behandeling Marietta van Mastrigt Klinisch psycholoog/psychotherapeut OuderenPsychiatrie Parnassia m.vanmastrigt@parnassia.nl Bang Maak je dat wel eens mee? Hoe merk je dat Wat voor eerste
Nadere informatieAssertiviteit. e-book
Assertiviteit e-book Opkomen voor jezelf Welkom in dit E-book. We willen je informeren over het onderwerp: opkomen voor jezelf. Hierin komt naar voren hoe je dat makkelijker kunt maken voor jezelf. Hoe
Nadere informatieEMDR STANDAARDPROTOCOL
EMDR STANDAARDPROTOCOL 1. Introductie Als EMDR wordt ingezet zijn de klachten bekend, is de te bewerken herinnering vastgesteld, en zijn eventuele vermijdingsgedragingen en situaties die vermeden en/of
Nadere informatieDwang en autisme. Cognitieve gedragstherapie bij jongeren met een obsessief compulsieve stoornis en een stoornis uit het autistische spectrum.
Dwang en autisme Cognitieve gedragstherapie bij jongeren met een obsessief compulsieve stoornis en een stoornis uit het autistische spectrum. Autistische stoornis Informatieverwerkingsstoornis Andere manier
Nadere informatieEen cognitief gedragstherapeutisch behandelprotocol voor jongeren met een selectieve en/of restrictieve voedselinname stoornis (ARFID)
Een cognitief gedragstherapeutisch behandelprotocol voor jongeren met een selectieve en/of restrictieve voedselinname stoornis (ARFID) Eline de Haan & Diana Kroes Wie zijn we en wat willen we het komende
Nadere informatieFear Memory Uncovered: Prediction Error as the Key to Memory Plasticity D. Sevenster
Fear Memory Uncovered: Prediction Error as the Key to Memory Plasticity D. Sevenster Samenvatting Angststoornissen zijn een van de meest voorkomende psychiatrische stoornissen. Hoewel de meest gangbare
Nadere informatieANGSTEN OVERWINNEN Een mentale, gedragsmatige en lichamelijke aanpak Vlaams Angstcentrum Bart De Saeger
ANGSTEN OVERWINNEN Een mentale, gedragsmatige en lichamelijke aanpak Vlaams Angstcentrum Bart De Saeger In elk mens schuilt een potentiële moordenaar! Wat als zij straks het schelmes neemt? ANGSTEN OVERWINNEN
Nadere informatieE book Angst. Praktijk Meta Bosheuvel 5 5683 AS Best info@praktijkmeta.nl
E book Angst Praktijk Meta Bosheuvel 5 5683 AS Best info@praktijkmeta.nl E-Book Angst Waarom zijn wij bang? Wat is precies de functie van angst? We hebben er allemaal bijna dagelijks mee te maken, maar
Nadere informatieMathilde Descheemaeker Adriaan Spruyt Dirk Hermans
Mathilde Descheemaeker Adriaan Spruyt Dirk Hermans Experimentele psychopathologie Op zoek naar de psychologische processen die een rol spelen bij het ontstaan, in stand houden en terugval van psychopathologie
Nadere informatieGeneral information of the questionnaire
General information of the questionnaire Name questionnaire: Social Problem Solving Inventory Original author: D Zurilla & Nezu Translated by: Authorized Dutch translation Date version: / Language: Dutch
Nadere informatieCitation for published version (APA): Effting, M. (2011). Plasticity of fear memory: a search for relapse prevention Amsterdam
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Plasticity of fear memory: a search for relapse prevention Effting, M. Link to publication Citation for published version (APA): Effting, M. (2011). Plasticity of
Nadere informatieANGST. Dr. Miriam Lommen. Zit het in een klein hoekje? Assistant professor Klinische Psychologie en Experimentele Psychopathologie m.j.j.lommen@rug.
ANGST Zit het in een klein hoekje? Dr. Miriam Lommen Assistant professor Klinische Psychologie en Experimentele Psychopathologie m.j.j.lommen@rug.nl Wie is er NOOIT bang? Heb ik een angststoornis? Volgens
Nadere informatieDe Obsessief-Compulsieve stoornis: behandeling in de praktijk. 2013 Universitair Ziekenhuis Gent
De Obsessief-Compulsieve stoornis: behandeling in de praktijk Dr. Leyman Lemke Deswarte Annelies 2013 Universitair Ziekenhuis Gent Inhoud workshop Kapstok: Het neurotische lussenmodel (NLM) (R. Schacht
Nadere informatieMetacognitieve therapie voor de Gegeneraliseerde Angst Stoornis. Colin van der Heiden. Workshop NJC-VGCt Zwolle, 12 april 2013
Metacognitieve therapie voor de Gegeneraliseerde Angst Stoornis Colin van der Heiden Workshop NJC-VGCt Zwolle, 12 april 2013 PROGRAMMA inleiding metacognitieve theorie video-demonstratie en oefening: uitvragen
Nadere informatieAnke van den Beuken Straat Postcode Mail. De heer Jansen Kapittelweg EN Nijmegen. Horst,
Anke van den Beuken Straat Postcode Mail De heer Jansen Kapittelweg 33 6525 EN Nijmegen Horst, 13-1-2017 Betreft: terugkoppeling behandeling meneer D*****, 12-**-1988 Geachte Meneer Jansen, Met toestemming
Nadere informatieWERKWIJZE VOOR HET WERKEN MET EMDR VANUIT KLACHTEN ( LINKSOM )
WERKWIJZE VOOR HET WERKEN MET EMDR VANUIT KLACHTEN ( LINKSOM ) 1. Inventariseer de klachten/symptomen Verzamel informatie over de symptomen, waarvan de patiënt last heeft (angstklachten, depressieve stemming,
Nadere informatieMARJORIE VENEMAN. Eigenaar en ontwikkelaar Levenslef. Werkzaam bij MEE Veluwe. Afgestudeerd aan de University of Birmingham City
MARJORIE VENEMAN Eigenaar en ontwikkelaar Levenslef Werkzaam bij MEE Veluwe Afgestudeerd aan de University of Birmingham City WAT IS EEN MINDSET? Een stabiele en diepliggende overtuiging die ieder mens
Nadere informatieVirtual Reality. toepassingen bij psychose. Wim Veling
Virtual Reality toepassingen bij psychose Wim Veling Disclosure Wim Veling Speaker fees received from: Lundbeck Positions held on Advisory Boards: geen Grants and sponsoring: geen Wat is VR? 1. Computer
Nadere informatieSpreek de gulden regel af dat de deelnemers de opname kunnen laten stopzetten wanneer zij of de kinderen zich ongemakkelijk voelen.
Goede filmafspraken! Een vertrouwensband Tijdens de opname zet je je waarderende, ondersteunende en coachende vaardigheden al in. Immers, het opbouwen van een vertrouwensband start al tijdens de eerste
Nadere informatieHet lerend vermogen bij personen met dementie. Kathleen Vandenbroucke
Het lerend vermogen bij personen met dementie. Kathleen Vandenbroucke Wat is leren? Leren = veranderingen in de hersenen Het opnemen, opslaan en opdiepen van kennis (geheugen) Soorten leren Bewust leren
Nadere informatieGeen energie, moe, ernstig vermoeid, uitgeput Bij (ex) oncologische patienten. Joyce Vermeer 21 September 2018
Geen energie, moe, ernstig vermoeid, uitgeput Bij (ex) oncologische patienten Joyce Vermeer 21 September 2018 Oefening Ga eens met je blik naar binnen Let op de beweging van je adem. Hoe is het eigenlijk
Nadere informatieDenken kun je Leren!
Denken kun je Leren! Bekijk de twee vragen hieronder. Op welke manier verschillen deze twee vragen van elkaar? (Bedenk het antwoord voor jezelf draai je naar degene waar je het dichtste bij zit bespreek
Nadere informatieEMDR. Geheugenrepresentaties 20-04- 2012. Kerngebeurtenis
EMDR Klachten hebben een (leer)geschiedenis Ervaringen/gebeurtenissen/boodschappen laten sporen in het geheugen: Geheugenrepresentaties Het gaat nooit om wat er gebeurd is, maar hoe het in het geheugen
Nadere informatieOnverklaarde klachten (SOLK)
Onverklaarde klachten (SOLK) de rol van de huisarts de rol van de patiënt de rol van het consult Peter Lucassen Tim olde Hartman De rol van de dokter Wat zat er in ons hoofd? Onverklaarde klachten hebben
Nadere informatieNo part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.
Bedankt voor het downloaden van dit artikel. De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding)
Nadere informatiePSYCHIATRIE & PSYCHOLOGIE. Zelfbeeldmodule BEHANDELING
PSYCHIATRIE & PSYCHOLOGIE Zelfbeeldmodule BEHANDELING Zelfbeeldmodule introductie We werken in deze zelfbeeldmodule van 20 weken onder andere met dit boek, dat u eventueel zelf kunt aanschaffen, om het
Nadere informatieDoor Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505
Door Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505 Lichamelijk: pijn, fysieke beperkingen, afweging behandeling vs bijwerkingen Angst en onzekerheid: verloop ziekte,
Nadere informatieMINDFUL EXPOSURE EN VERWERKING
MINDFUL EXPOSURE EN VERWERKING (Handout in cursussen MBCT, Ger Schurink, 2009) Inleiding Bij veel emotionele problemen speelt het verleden een grote rol. De actuele situatie doet, automatisch en vaak onbewust,
Nadere informatieStoppen met zelfbeschadiging?
Stoppen met zelfbeschadiging? Hoe weet ik of ik eraan toe ben te stoppen? Besluiten om te stoppen met zelfbeschadiging is een persoonlijke beslissing. Niemand kan dit voor je beslissen. Stoppen omdat je
Nadere informatieDe behandeling van de dwangstoornis. Else de Haan & Lidewij Wolters UvA / AMC / De Bascule Veldhoven, VGCT, november 2013
De behandeling van de dwangstoornis Else de Haan & Lidewij Wolters UvA / AMC / De Bascule Veldhoven, VGCT, november 2013 Programma Behandeling en behandelstrategieën Per fase in de behandeling: Mogelijke
Nadere informatieOp weg naar stage en werk
Op weg naar stage en werk Lian Schuyt Inhoud Arbeid Arbeid en autisme Op weg naar stage en werk Uitvoering van het programma Aandachtspunten Waarom stagelopen/werken? zingeving status en eigenwaarde inkomen
Nadere informatieHUMOR IN PROFESSIONELE COMMUNICATIE: FOCUS OP DE MEDIATOR. Verdiepingstraining
HUMOR IN PROFESSIONELE COMMUNICATIE: FOCUS OP DE MEDIATOR Verdiepingstraining Humor in professionele communicatie: focus op de mediator Introductie Wij definiëren humor in het professioneel communicatieproces
Nadere informatieGT diagnostiek Analyse van klassiek geconditioneerd gedrag Analyse van operant geconditioneerd gedrag DSM-IV Evidence based behandelingen
Samenvatting *('5$*67+(5$3,(LQ92*(/9/8&+7 Wegbereiders Gedragstherapie Pavlov Watson Skinner Belangrijke Gedragstherapeuten Wolpe Emmelkamp Beck GT diagnostiek Analyse van klassiek geconditioneerd gedrag
Nadere informatieColin van der Heiden
Workshop: Metacognitieve therapie voor de Gegeneraliseerde Angst Stoornis Colin van der Heiden PG-Dag van de Inhoud Complexiteit vraagt maatwerk Rotterdam, 5 oktober 2017 PROGRAMMA inleiding metacognitieve
Nadere informatieCOMET: wat is het en wanneer pas je het toe? Inleiding op het symposium. Dr. Kees Korrelboom, klinisch psycholoog-psychotherapeut
COMET: wat is het en wanneer pas je het toe? Inleiding op het symposium Dr. Kees Korrelboom, klinisch psycholoog-psychotherapeut Een stukje geschiedenis - 1980: (C)GT: individuele casusconceptualisatie
Nadere informatiePsychische stoornissen en zwakbegaafdheid of een lichte verstandelijke beperking
Psychische stoornissen en zwakbegaafdheid of een lichte verstandelijke beperking Jannelien Wieland Psychiater Leider expertisecentrum LVB+ 1 Psychische problemen en psychische stoornissen komen heel veel
Nadere informatieChallenging Emotional Memory M.G.N. Bos
Challenging Emotional Memory M.G.N. Bos 144 De geboorte van je kind, je trouwdag, maar ook het verlies van een geliefde en fysieke mishandeling zijn enkele voorbeelden van emotionele ervaringen die iedereen
Nadere informatieCognitief-gedragsmatige groepstraining voor depressieve en/of angstige adolescenten
Cognitief-gedragsmatige groepstraining voor depressieve en/of angstige adolescenten Raakvlakken, verschillen en bevindingen. Een korte praktische onderdompeling. Dr. C. Faché, K. Naessens, N. Nelen, L.
Nadere informatieOEFENING OM DE CLIËNT BEWUST TE MAKEN VAN EIGEN COMMUNICATIESTIJL OP HET ASSERTIEVE SPECTRUM EN EIGEN VAARDIGHEDEN TE ONTWIKKELEN.
ASSERTIVITEIT OEFENING OM DE CLIËNT BEWUST TE MAKEN VAN EIGEN COMMUNICATIESTIJL OP HET ASSERTIEVE SPECTRUM EN EIGEN VAARDIGHEDEN TE ONTWIKKELEN. 1 Doel Doel is aan de hand van de methode van Glick en Gibbes
Nadere informatieMinder piekeren. Maurice Topper GZ-psycholoog
Minder piekeren Maurice Topper GZ-psycholoog m.topper@ggz-nhn.nl Baby, I see this world has made you sad, Some people can be bad The things they do, the things they say. But, baby, I'll wipe away those
Nadere informatieTherapy Adherence Scale (Therapie-trouw schaal) voor Schematherapie bij de Borderline Persoonlijkheidsstoornis.
Therapy Adherence Scale (Therapie-trouw schaal) voor Schematherapie bij de Borderline Persoonlijkheidsstoornis. Beoordelaar: Datum: Naam beoordeelde therapeut: Naam/nummer beoordeeld fragment: Indien niet
Nadere informatieFine Tuning Imagery Rescripting. Remco van der Wijngaart
Fine Tuning Imagery Rescripting Remco van der Wijngaart Waarom Imaginatie met rescripting en hoe werkt het? (Arntz 2015a) 1) Helpt emoties te bewerken die normaal niet zo makkelijk toegankelijk zijn, 2)
Nadere informatieCognitieve strategietraining
Cognitieve strategietraining CO-OP, PRPP en apraxierichtlijn Marieke Lindenschot Ergotherapeut, MSc De Vogellanden, Centrum voor Revalidatie te Zwolle Congres Vernieuwde Ergotherapierichtlijn CVA 7 maart
Nadere informatieADHD-werking binnen CAR Accent
ADHD-werking binnen CAR Accent ADHD is een ontwikkelingsstoornis waarbij de verwerking van informatie in de hersenen verstoord verloopt. Als gevolg hiervan vertonen kinderen met deze stoornis vooral problemen
Nadere informatieJEUGDTRAUMA PROFESSIONAL
Module JEUGDTRAUMA PROFESSIONAL Erkende vervolgopleiding tot Jeugdtrauma Therapeut De opleiding JEUGDTRAUMA PROFESSIONAL is er voor Therapeuten die al een opleiding hebben afgerond en hun kennis en vaardigheden
Nadere informatie5 gouden tips voor meer zelfvertrouwen
Logo with tekst.pdf 5 gouden tips voor meer zelfvertrouwen Korte intro Deze tips komen uit de mindfullness en coachingopleiding die ik heb gevolgd. Ik heb gekozen voor niet teveel tips, anders wordt het
Nadere informatie25-9-2014. Door Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505
Door Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505 Lichamelijk: pijn, fysieke beperkingen, afweging behandeling vs bijwerkingen Angst en onzekerheid: verloop ziekte,
Nadere informatieRESOURCE DEVELOPMENT AND INSTALLATION (RDI) PROTOCOL
RESOURCE DEVELOPMENT AND INSTALLATION (RDI) PROTOCOL Leg uit in woorden die aansluiten bij de patiënt en diens problematiek dat jullie samen gaan uitzoeken hoe de patiënt beter kan leren omgaan met een
Nadere informatieE-book-Angst.indd :57:12
E-book-Angst.indd 1 16-12-2014 13:57:12 Colofon Dit e-book is een uitgave van Stichting Gezondheid Teksten: Stichting Gezondheid Vormgeving: Michael Box (Internet Marketing Nederland) Correspondentie:
Nadere informatieSomatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold
Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold LUMC Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde Huisarts te Leiderdorp Uw spreekuur Moeheid Pijnklachten Buikpijn Hoofdpijn
Nadere informatieSchrijf hier een korte introductie van jezelf. Schrijf bijvoorbeeld op hoe je leven er nu uitziet op het
Mijn leven Mijn leven op dit moment Schrijf hier een korte introductie van jezelf. Schrijf bijvoorbeeld op hoe je leven er nu uitziet op het gebied van werk, vrije tijd, opleiding, gezin, familie, relaties
Nadere informatieWat is graded exposure in vivo?
Wat is graded exposure in vivo? Geleidelijke blootstelling aan situaties die als angstig worden ervaren Graded exposure in vivo Achtergrond in vivo is effectief bij diverse volwassen pijnpopulaties CRPS
Nadere informatieCosis Begeleid Leren
Vaardigheidslessen: Hulp op school Om met succes je opleiding te kunnen volgen kan het voor jongeren met een psychische beperking belangrijk zijn om over een aantal specifieke vaardigheden te beschikken.
Nadere informatiekilo aan troep achter in een collegezaal.
Ruim 60% van de HvA studenten neemt eten en drinken mee de collegezalen in. Gemiddeld laten HvAstudenten per maand 80 kilo aan troep achter in een collegezaal. Minder dan 5% van de HvA docenten spreekt
Nadere informatie1.Een te hoge EE. 2.Te veel regels; machtsstrijd i.p.v. therapie. Studiedag dubbel diagnose. Geboeid door complexiteit.
Studiedag dubbel diagnose Geboeid door complexiteit 25 OKTOBER 2011 DUBBEL DIAGNOSE PATIËNTEN DE OUTLAWS VAN DE GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG STEVE SERCU VALKUILEN VOOR DE HULPVERLENERS Expressed Emotion
Nadere informatieweken na het ontstaan van het hersenletsel niet zinvol is. Geheugen Het is aangetoond dat compensatietraining (het aanleren van
Richtlijn Cognitieve revalidatie Niveau A (1) Het is aangetoond dat.. Aandacht Het is aangetoond dat aandachtstraining gedurende de eerste 6 weken na het ontstaan van het hersenletsel niet zinvol is. Geheugen
Nadere informatieTelePsy Handleiding Paniekmodule
TelePsy 2018 Handleiding Paniekmodule Algemene informatie De paniekmodule is tot stand gekomen in samenwerking met prof. dr. Koen Schruers, dr. Klara de Cort, Helen Lionarons, InnoPsy en verschillende
Nadere informatieIn 5 stappen naar meer vrijheid én verbinding in je relatie
In 5 stappen naar meer vrijheid én verbinding in je relatie Hallo! Je houdt van je partner. Jullie zijn al geruime tijd samen en hebben misschien samen kinderen. Jullie leiden een druk bestaan en tijd
Nadere informatieLeren zichtbaar maken
Leren zichtbaar maken Deze presentatie: De theorie: leren zichtbaar maken formatieve assessment De praktijk op Bader Primary School Hoe verder op Unit scholen? Leren zichtbaar maken met het Formatieve
Nadere informatieWorkshop behandeling doorgaand georganiseerd misbruik. Wat werkt?
Workshop behandeling doorgaand georganiseerd misbruik. Wat werkt? Wieke Hensbroek, Beeldend therapeut Aernoud v.d. Knoop, GZ-psycholoog & psychotherapeut 24 november 2018 1 Opzet van de workshop Definitie
Nadere informatieAcute (Fase na) Niet- Aangeboren Hersenletsel. Dr. S. Rasquin 14 januari 2015
Acute (Fase na) Niet- Aangeboren Hersenletsel Dr. S. Rasquin 14 januari 2015 s.rasquin@adelante-zorggroep.nl Doel en opbouw presentatie Doel: Herkennen van symptomen in de acute fase na NAH Opbouw: Cognitie
Nadere informatieOuders in de Branding
Oplossingsgericht Werken Eefke Zekhuis Ouders in de Branding 2 oktober 2015 1 Programma vandaag Wat is oplossingsgericht werken Basishouding Oefeningen gesprekken en doelen stellen Schalen Wondervraag
Nadere informatieColofon. Dit e book is een uitgave van Stichting Gezondheid. Teksten: Stichting Gezondheid
Colofon Dit e book is een uitgave van Stichting Gezondheid Teksten: Stichting Gezondheid Vormgeving: Michael Box (Internet Marketing Nederland) Correspondentie: Stichting Gezondheid (Stefan Rooyackers)
Nadere informatie