WERKWIJZE VOOR HET WERKEN MET EMDR VANUIT KLACHTEN LINKSOM KINDERVERSIE

Transcriptie

1 WERKWIJZE VOOR HET WERKEN MET EMDR VANUIT KLACHTEN LINKSOM KINDERVERSIE 1. Inventariseer de klachten/symptomen Verzamel informatie over de symptomen, waarvan het kind of de gezinsleden/omgeving last hebben (bijvoorbeeld angsten, gedragingen, depressieve stemming, lichamelijke klachten). Inventariseer relevante informatie bij kind en zonodig ouder 1. Ouders zijn betrokken in deze stap indien zinvol (afhankelijk van ontwikkelingsleeftijd): - bij kinderen < 16 jaar meestal; - bij kinderen > 16 jaar afhankelijk van hulpvraag en situatie jongere; - bij kinderen < 12 jaar is informatie van de ouder altijd nodig, omdat het kind nog onvoldoende kan reflecteren op eigen gedrag respectievelijk functioneren. Stel vervolgens samen met het kind - en eventueel ook de ouder - een lijstje op van te bewerken klachten/symptomen. 2. Selecteer welk symptoom(cluster) het eerst behandeld moet worden Maak een keuze t.a.v. het eerst te behandelen symptoom(cluster) en doe dit op basis van de mate waarin de klachten op een negatieve manier de kwaliteit van leven beïnvloeden van het kind en/of zijn omgeving. Bepaal de volgorde in overleg met het kind: Kijk naar het lijstje dat we samen hebben opgesteld. Welke van deze klachten moeten we het eerste aanpakken om te zorgen dat het beter met je gaat? 3. Formuleer het therapeutisch doel van de procedure voor het kind Voor zover je dit nog niet hebt gedaan, is dit een goed moment om jouw visie op de klachten en de bijbehorende behandeling uit te leggen aan het kind, eventueel in aanwezigheid van de ouders: We gaan nu samen uitzoeken welke herinneringen van belang zijn om jouw klachten te begrijpen en te verhelpen. We denken dat jouw klachten zijn begonnen na een gebeurtenis 1 Waar ouder staat, wordt ouder of verzorger bedoeld 1

2 die je hebt meegemaakt en zijn verergerd na andere gebeurtenissen. Je hebt geleerd door die eerste gebeurtenis [bijvoorbeeld bijna aangereden door een auto] om..[bijvoorbeeld bang te zijn voor oversteken]. Wat je toen meemaakte, zit nog in je hoofd als een herinnering. Elke keer als je nu in het verkeer [een situatie die doet denken aan die eerste gebeurtenis] iets moet doen. [bijvoorbeeld oversteken], komt je herinnering aan die gebeurtenis.. [bijvoorbeeld die bijna- aanrijding] weer op. Met andere woorden: je denkt er elke keer opnieuw aan. Met EMDR ruimen we dit soort herinneringen op zodat ze minder storend worden. Daardoor kan je straks weer. [in dit geval oversteken ]. Om de juiste herinneringen te vinden, gaan we nu eerst zoeken - in de tijd - wanneer jouw klacht is begonnen. Daarna zoeken we naar herinneringen aan belangrijke gebeurtenissen die later plaatsvonden. 4. Identificeer de conditionerende en latere betekenisvolle gebeurtenissen en zet deze op een tijdlijn Teken een tijdlijn (therapeut trekt een lijn). Dit wordt straks de x- as van een grafiek om het beloop van de klacht(en) uit te zetten in de tijd. We gaan een tijdlijn maken waarop we aangeven hoe de klacht in de loop van de tijd is verergerd. Hoe oud ben je nu? Geef de huidige leeftijd van de patiënt rechts op de lijn aan en zet een 0 (van 0 jaar) helemaal links op de lijn. Identificeer de gebeurtenis(sen) waardoor - of waarna - de gekozen klacht (angst, somberheid, bepaald gedrag etc.) is ontstaan of verergerd en plaats die op de tijdlijn. Bij kinderen < 12 jaar is de attitude van de therapeut directiever dan bij volwassenen en plaatst de therapeut de gebeurtenissen op de tijdlijn. Zie* aan eind van stap 4. a. Eerst gaan we de gebeurtenis op deze tijdlijn zetten, waarna deze klacht is begonnen.met deze klacht ben je niet geboren, hè.. Na welke gebeurtenis had je voor het eerst last van.. (deze klacht). Hoe oud was je toen? Zet een streepje op de tijdlijn en geef de gebeurtenis een titel: Hoe zullen we die gebeurtenis noemen? 2

3 Check: Even voor de zekerheid, weet je zeker dat je daarvóór deze klacht nog helemaal niet had? Of is er misschien eerder nog iets anders gebeurd, waarna deze klacht begon? Zo ja, wat was dat? Hoe oud was je toen? Plaats dan ook deze gebeurtenis op de tijdlijn. b. "Na welke gebeurtenis/sen is de klacht daarna verergerd? Geef deze ook aan met een kruisje op de tijdlijn. Voeg in het geval van angsten en fobieën eventueel aanwezige andere, potentieel relevante, gebeurtenissen aan de tijdlijn toe. Het kan zijn dat we hiermee de ontwikkeling van je angstklachten nog niet helemaal in kaart hebben gebracht. Ik stel je nog een paar vragen om vast te stellen of er nog andere herinneringen zijn aan gebeurtenissen die belangrijk zijn om je klachten goed te kunnen begrijpen en te behandelen. a. Identificeer de meest angstwekkende aspecten van de stimulus: Wat van dit object (benoem concreet) of deze situatie maakt je het meeste bang? Na welke gebeurtenis was je voor het eerst bang voor [stimulus]? En wanneer is dit verergerd? b. Identificeer de ramp die de persoon vreest: Wat is het ergste of engste dat er kan gebeuren, als je met in aanraking komt, denk je? Na welke gebeurtenis is deze angst..[ramp] begonnen? en wanneer is deze verergerd? *Desgewenst vindt plaatsing op de x- as pas plaats nadat alle gebeurtenissen zijn geïdentificeerd. Plaats in dat geval hier alle relevante gebeurtenissen op de x as. 5. Beloop van de ernst van de klacht aan de hand van relatie gebeurtenissen - verergering klacht We hebben alle belangrijke gebeurtenissen opgespoord en gaan nu kijken hoe jouw.. [noem klacht] door deze gebeurtenissen, in de loop van de tijd, erger geworden is. Zet op de y- as de cijfers 0 t/m 10, waarbij 0 betekent geen klachten en 10 zo heftig/erg als het maar kan zijn : Wil je nu laten zien na welke van deze gebeurtenissen jouw klacht het 3

4 meest is verergerd? Je kunt dit op verschillende manieren aangeven. Bijvoorbeeld als je de ernst van je klacht aangeeft met een doorgaande lijn, waar zitten dan knikken in de lijn? Ondersteun daarbij zonodig: Hoe ernstig was je. (noem klacht) in deze periode.en in deze periode? 6. Stel vast welke herinneringen, in welke volgorde, moeten worden gedesensitiseerd Desensitiseer alle relevante herinneringen op de tijdlijn. Dit gebeurt in principe in chronologische volgorde, waarbij begonnen wordt met de herinnering aan de gebeurtenis, waarna de klacht is begonnen ('conditionerende ervaring'). Er kunnen redenen zijn om van deze vuistregel af te wijken. Bijvoorbeeld als blijkt dat een bepaalde herinnering de klachten opvallend sterk aanstuurt (een opvallende knik in de grafiek die een sterke toename van de klachten aangeeft). Bij twijfel kunnen nog de volgende vragen worden gesteld om relevante herinneringen te identificeren (hoewel de expertise van de therapeut hier leidend zal moeten zijn). - Welke van al deze herinneringen moet naar jouw idee het eerst uit je hoofd verdwijnen zodat het beter met je gaat? - Welke herinnering beïnvloedt je klachten nu nog het meest? Stel op grond van de antwoorden op bovenstaande vragen samen met het kind vast (evt met de ouder, als het kind het zelf niet kan aangeven en de ouder beschikt over de nodige informatie) welke herinnering de klachten het sterkst aanstuurt. Leg uit aan het kind (en eventueel ook aan ouders bij kind < 12 jaar) in welke volgorde de herinneringen aangepakt worden en waarom. 4

5 7. Pas het STANDAARDPROTOCOL toe op de geïdentificeerde herinnering Herhaal deze stap voor alle relevante herinneringen op de tijdlijn die gerelateerd zijn aan dit symptoom(cluster). 8. Stel vast of toepassing van het standaardprotocol nodig is gericht op een flash forward Ga na of het kind een expliciete rampfantasie over de toekomst heeft, iets wat hij/zij denkt dat hem/haar zal overkomen, bij confrontatie met een potentieel gevreesd(e) object of situatie. Wij gaan nu uitzoeken of je nog bang bent voor iets dat er zal gebeuren (of eigenlijk dat mis zal gaan) wanneer je in contact komt met.(object dat of situatie die wordt vermeden). We zoeken naar je ergste nachtmerrie- of fantasiebeeld. Wat is dat?... Hoe ziet dat rampscenario of schrikbeeld in je hoofd eruit?..zet het stil op dat plaatje dat je nu het meeste raakt Hoe naar is het, of hoeveel spanning geeft dat, als je er nu naar kijkt? Indien het schrikbeeld emotioneel beladen is: Waar we nu naar toe werken is dat je dit beeld aan kunt, dat wil zeggen dat je er rustig naar kunt kijken, omdat je beseft en je lijf dit ook zo ervaart - dat het niet echt is, maar alleen maar een fantasie in jouw hoofd. Desensitiseer het schrikbeeld met het standaardprotocol als ware het een herinnering (SUD = 0, VoC = 7). De NC is hier standaard: Ik ben machteloos (ten opzichte van het overweldigende schrikbeeld; de PC is standaard Ik kan het aan om naar het beeld te kijken). 9. Video check Laat het kind in verbeelding, en met gesloten ogen, door een typische (doorgaans) angstwekkende en toekomstige situatie gaan (vanaf het begin tot en met het einde) om na te gaan of er niet aspecten/ cues zijn die zoveel spanning oproepen dat ze het kind zouden kunnen verhinderen om de toekomstige situatie aan te gaan. Vraag het kind de ogen te openen op het moment dat spanning wordt waargenomen. Installeer de (standaard) PC "Ik kan het aan" en ga door met deze procedure tot alle plaatjes van de film gemakkelijk (met een VOC van 7) kunnen worden bekeken. 5

6 10. Huiswerkopdrachten Bereid samen met het kind - en zonodig in overleg met ouders gedragsexperimenten / exposure- opdrachten voor in de vorm van huiswerkopdrachten om ervoor te zorgen dat het kind het vertrouwen in de (voorheen) angstwekkende situatie verder, op eigen kracht, kan herstellen. Evalueer het resultaat van het experiment en plan, indien nodig, opnieuw een exposure in vivo/gedragsexperiment. Leer het kind, indien je dit nodig acht, afleidings-, relaxatie- of zelfcontroletechnieken toe te passen om de huiswerkopdrachten te kunnen uitvoeren. 11. Herevaluatie Herhaal de procedure vanaf stap 2 zo nodig voor resterende klachten/symptoomclusters. 6