EMDR. Geheugenrepresentaties Kerngebeurtenis

Transcriptie

1 EMDR Klachten hebben een (leer)geschiedenis Ervaringen/gebeurtenissen/boodschappen laten sporen in het geheugen: Geheugenrepresentaties Het gaat nooit om wat er gebeurd is, maar hoe het in het geheugen ligt opgeslagen Perspectief anders dan bij bij getuigenverhoor 1 2 Geheugenrepresentaties van: Gebeurtenissen Traumatische ervaringen (mishandeling) traumatische ervaringen (mislukt sollicitatiegesprek) Samenhangen Tussen gedrag en consequenties Kritiek geven conflict Tussen stimuli In bed liggen intrussies Intrusie over ramp optreden van de ramp Auto ongeval Kerngebeurtenis Specifieke, in de tijd gemarkeerde gebeurtenis Ofwel in het verleden ofwel in de toekomst (gevreesde ramp) Denk bij gebeurtenissen niet alleen aan eigen, directe ervaringen maar ook aan observatie van anderen, informatie, fantasieën! A- criterium!! 3 4 Kernthema Ontstaan uit leerervaringen (serie kerngebeurtenissen) met een vergelijkbare inhoud, vergelijkbaar thema: archief Voorbeelden kernthema s Niemand is te vertrouwen Aanval is de beste verdediging Ik ben een mislukkeling Als je emoties toelaat, breek je uit elkaar Mannen willen maar 1 ding Leerervaringen geheugenrepresentaties klachten Het opruimen van (de invloed van) dergelijke geheugenrepresentaties kan zo is de ervaring bij een verscheidenheid aan psychopathologie van wezenlijke invloed zijn. Niet alleen bij PTSS EMDR blijkt een zeer gerichte, efficiënte en effectieve methode te zijn om dergelijke geheugenrepresentaties op te ruimen, (maar is zeker niet de enige manier

2 Is bij toeval ontdekt. Relatie tussen oogbewegingen (afleiding? bilaterale stimulatie?) en desensitisatie van emotioneel beladen geheugenrepresentaties. 7 8 Ad de Jongh Erik ten Broeke 9 10 Landelijk stuurgroep multidisciplinaire richtlijnen in de GGZ National Institute of Clinical Excellence (NICE) International Society for Traumatic Stress Studies (ISTSS) Vele duizenden therapeuten in EMDR opgeleid Vereniging EMDR NL sinds 2003, > 1800 leden EMDR heeft voorkeur bij merendeel van de professionals (NtVP congres, Zwolle 2008) EMDR international; EMDR Europe Humanitarian Assistance Program Onderzoek komt nu echt van de grond

3 .een geprotocolleerde behandelmethode voor aan trauma gerelateerde stoornissen T- Trauma? t- trauma? Gebeurtenis? Beginnersvalkuil: nare gebeurtenissen uit het leven van mijn cliënt moeten behandeld worden met EMDR! Geheugenrepresentaties Klachten Het beïnvloeden van de inhoud en gevoeligheid van de desbetreffende geheugenrepresentaties heeft invloed actuele klachten. 15 Beroep op zelqelend vermogen (van nature aanwezig verwerkingsmechanisme). Groot deel non- verbaal. Verschillende (spontane) effecten. Beelden veranderen (bijv. vager, verder weg, nieuwe details) Interpretaties veranderen (bijv. ik had niets kunnen doen) Reacties veranderen (bijv. rustiger, ik voel me nu opeens boos). 16 Rol van de therapeut: coachend, faciliterend Expliciet ruimte gevend aan associatieketens EMDR inpasbaar bij CGT / Schemagerichte therapie / DGT /experientieel, analytisch, lichaamsgericht Visie op psychopathologie Minder naar instandhoudende patronen / meer naar betekenisverlenende ervaringen uit het verleden Brede toepassingsmogelijkheden (middagworkshop). Lijkt eenvoudig uit te voeren

4 Denken Niet alleen weten, maar het ook zo voelen Voelen Activeren Alle aspecten van het geheugen netwerk Verwerken afleidende bilaterale stimulus, duale aandacht vrije associatie regelmatig teruggaan naar het oorspronkelijke beeld Stimuleren tot het volgen van het eigen proces (de associatieketens van je patiënt): wat komt er in je op? Zo nodig: introductie van een functionele gedachtengang / opvatting Rationale Fobie voor de eigen herinnering Vermijding maakt de klachten erger Leren dat herinneringen niet eng/gevaarlijk zijn Procedure Het verhaal steeds laten herhalen Vertellen in de ik- vorm en tegenwoordige tijd Vermijden van moeilijke episode/aspecten steeds minder toestaan Bandopnames en huiswerkoefeningen Uit: Werkboek Behandelprotocol bij PTSS (van Minnen & Arntz, 2007) Even effectief voor PTSS EMDR mogelijk sneller en minder belastend voor cliënt en therapeut (maar: geen verschil in dropout) EMDR is behandeling van voorkeur bij merendeel van de professionals (NtVP congres, Zwolle 2008) EMDR lijkt breder toepasbaar 4

5 Accelerated Information Processing (Shapiro, 2001): oogbewegingen en dual- attention stimuleren het natuurlijk verwerkingssysteem. Maar hoe dan? Verschillende theorieen: Exposure Interhemisferische hypothese (link- rechts hypothese) Ontspanningshypothese Aansturing van REM- slaap mechanisme Reciproke inhibitie Orientatierespons Theoretische implicatie: Herinnering ophalen met oogbewegingen = herinneringen ophalen zonder oogbewegingen EMDR basistraining Theoretische implicatie: Herinnering ophalen met horizontale oogbewegingen herinneringen ophalen met vertikale oogbewegingen Dit blijkt niet zo te zijn (Gunter & Bodner, 2008). Vertikaal = horizontaal Herinnering in WG is labiel en vervormbaar Competetie tussen: Beelden / herinneringen / geheugenrepresentatie Oogbewegingen Herinneringsbeeld wordt minder levendig, minder urgent, minder naar Nieuw perspectieven / integratie Heropslag in lange termijn geheugen als minder naar en minder disfunctioneel Reconsolidatie Theoretische implicatie (1) Elke taak die WG belast geeft eenzelfde effect als oogbewegingen herinneringen ophalen zonder taak / met andere taak Vertical EM s (Gunter & Bodner, 2008) 0 + Drawing (Gunter & Bodner, 2008) 0 + Shadowing (Gunter & Bodner, 2008) 0 + Tetris (Holmes et al., 2009) 0 + Counting (Van den Hout et al., 2010) 0 + (Engelhard et al., 2010) 0 + Articulatory surpression (Kemps et al., 2009) 0 + Eye tracking task (Hornsveld et al. 2011) 0 + 5

6 Theoretische implicatie (2) Als oogbewegingen werken bij geheugenrepresentaties ten aanzien van herinneringen, werkt het ook bij geheugenrepresentaties ten aan zien van toekomstige ramp fantasieën (flashforwards) Bewijs hiervoor in: Engelhard et al., 2010 Engelhard et al., 2011 Theoretische implicatie (3) Oogbewegingen verslechteren de uitkomst bij ophalen van positieve geheugenrepresentaties zoals een veilige plek en een hulpbron (resources) Bewijs hiervoor in: Engelhard et al., 2011 Hornsveld et al.,2011 Theoretische implicatie (4) De taak mag niet te makkelijk zijn (te weinig belastend). Dus: oogbewegingen zijn superieur aan klikjes. Bewijs hiervoor in: Van den Hout et al Van den hout et al., 2011 de Jongh, Ernst, Marques & Hornsveld, 2012 Patiënten en therapeuten menen dat klikjes het beste werken (leidt minder af dan oogbewegingen). De afleidende taak hoeft niet perse bilateraal te zijn Wees voorzichtig met afleidende taken die het WG te weinig belasten (zoals klikjes) Individuele afstemming 6

7 Nare herinnering Afleidende Taak Geen afleidende taak bij positief geheugenmateriaal Behandeling van flashforwards biedt nieuwe mogelijkheden voor zinvolle toepassing van EMDR Nare herinnering negatieve geheugenrepresentatie. Werkgeheugen WG biedt rationale voor bredere indicatie (buiten PTSS). 37 Denken vanuit werkgeheugenbelasting in plaats van bilateraliteit Denken in termen van desensitiseren van mentale representaties (imagery) Belang van imagery bij psychopathologie (zie middag). WG biedt rationale voor bredere toepassingsmogelijkheden GEEL ROOD GROEN ROOD BLAUW GEEL GROEN BLAUW GROEN ROOD GEEL GROEN ROOD BLAUW GEEL GROEN BLAUW ROOD GEEL GROEN GEEL ROOD BLAUW GEEL GROEN GEEL ROOD BLAUW GROEN GEEL ROOD GEEL BLAUW GROEN ROOD GEEL BLAUW GROEN GEEL ROOD GEEL BLAUW GROEN ROOD GEEL BLAUW GROEN ROOD GEEL BLAUW GROEN ROOD GEEL BLAUW GROEN GEEL BLAUW ROOD GROEN GEEL ROOD GEEL BLAUW GROEN ROOD BLAUW GEEL GROEN ROOD BLAUW GEEL GROEN 7