Update. Nadere uitwerking aanpassing financieel toetsingskader. In deze editie:

Transcriptie

1 towerswatson.nl Update Over actualiteiten in de pensioenwereld Nadere uitwerking aanpassing financieel toetsingskader Op 23 september zijn de antwoorden op de kamervragen over de aanpassing van het FTK gepubliceerd, tezamen met de AMvB. Klijnsma meldde op 12 september de intentie te hebben de plenaire behandeling in de Tweede Kamer voor het herfstreces, dat begint op 17 oktober, af te ronden. Behandeling in de Eerste Kamer volgt daarna. Op hoofdlijnen blijft het wetsvoorstel van 25 juni in de nieuwe stukken ongewijzigd. Wel wordt op twee punten enige ruimte geboden voor eventuele aanpassing in een later stadium: Op pagina 42 van de beantwoording wordt ingegaan op de UFR-methodiek, en daarbij wordt gesteld dat zodra de bepalingen voor Solvency 2 definitief zijn (naar verwachting in het eerste kwartaal van 2015) bezien zal worden welke consequenties daaraan worden verbonden voor de UFR-methodiek voor pensioenfondsen. Dit overigens mede naar aanleiding van een motie van het CDA. Op pagina 53 van diezelfde beantwoording wordt ingegaan op de beperkingen op het risicoprofiel in geval van tekort. Daar staat dat het kabinet zich momenteel beraadt op een oplossing voor dit dilemma. Op pagina 11 wordt verder gemeld dat de regering binnenkort een voortgangsbrief aan de kamer zal zenden over de voortgang van de werkgroep die zich bezighoudt met collectieve risicodeling in beschikbare premieregelingen. De berekeningen bevinden zich momenteel in de afrondende fase. In de AMvB wordt onder meer ingegaan op de voorwaarden voor demping van de kostendekkende premie op basis van verwacht rendement (artikel 4). Eindloon wordt daar uitgezonderd van de eis dat ook bij ambities lager dan 100% de gehele inflatie op het verwacht rendement in mindering moet worden gebracht. Vastzetten van een vastgestelde verwachte waarde van het toekomstig rendement voor een periode van vijf jaar lijkt een vereiste te worden, waarbij het (onterechte) idee lijkt te zijn dat daarmee een volledig stabiele premie wordt gerealiseerd. In artikel 22 wordt ingegaan op de haalbaarheidstoets. Nieuw is dat daar onderscheid wordt gemaakt tussen een aanvangstoets en een jaarlijkse toets, waarbij de eerste wat uitgebreider is. Voor de beleidsdekkingsgraad geldt volgens artikel 35 dat voor de te hanteren momentdekkingsgraden over 2014 de dekkingsgraden per einde kwartaal ook mogen worden gebruikt voor eerdere maandeindes in dat kwartaal. Dat wil zeggen: de dekkingsgraad einde juni 2014 mag ook worden gebruikt voor einde april en einde mei. Afgaande op de beantwoordingen van de kamervragen lijkt het alleszins aannemelijk dat het standaardmodel voor het vereist eigen vermogen zal worden vastgesteld conform de bekende notitie uit Voor partiële interne modellen zal toestemming vooraf van DNB verplicht worden gesteld. Onduidelijkheden en complexiteiten inzake onder meer de herstelsystematiek blijven ongeadresseerd. 1 Wichert Hoekert wichert.hoekert@towerswatson.com Nummer 9 september 2014 In deze editie: 1 Nadere uitwerking aanpassing financieel toetsingskader 2 Ontwerpbesluit netto pensioenen en Belastingplan 2015 duidelijkheid over nettolijfrente? 3 Europese ontwikkelingen op pensioengebied 4 BTW en pensioenfondsen analyse staatssecretaris van Financiën over toepasselijkheid ATP-arrest 5 Wetsvoorstel pensioencommunicatie

2 Update september 2014 Ontwerpbesluit netto pensioenen en Belastingplan 2015 duidelijkheid over nettolijfrente? Zoals bekend wordt het met ingang van 1 januari 2015 mogelijk om over het inkomen boven op vrijwillige basis een nettolijfrente af te sluiten. Op deze nettolijfrente is de omkeerregel niet van toepassing, hetgeen betekent dat de premie moet worden gefinancierd uit het netto inkomen. Een eventuele werkgeversbijdrage is belast bij de werknemer. Mits binnen de fiscale begrenzingen wordt gebleven, geldt voor deze netto lijfrente dat de waarde wordt vrijgesteld van vermogensrendementsheffing (box 3) en dat de waarde bij overlijden niet hoeft te worden meegenomen in de heffingsgrondslag voor successierechten. Bij de behandeling van de Verzamelwet pensioenen 2014 in de Tweede Kamer is door staatssecretaris Klijnsma aangegeven dat de voorwaarden waaronder pensioenfondsen een nettolijfrente zouden kunnen uitvoeren in nadere regelgeving zou worden uitgewerkt. Dit in samenhang met het feit dat een netto lijfrente uit te voeren in de tweede pijler zal worden gedefinieerd als nettopensioen. In het ontwerpbesluit nettopensioenen worden deze voorwaarden nader uitgewerkt. De Eerste en Tweede Kamer moeten zich nog over dit Besluit uitspreken. Ontwerpbesluit nettopensioenen Zoals al in de richtinggevende brief van staatssecretaris Wiebes was aangegeven is de zogenaamde fiscale hygiëne bij de uitvoering van netto pensioenen door een pensioenfonds een belangrijk aandachtspunt. Immers wanneer een pensioenfonds meerdere regelingen uitvoert, vormen deze op grond van de eisen van de Pensioenwet één geheel, hetgeen ongewenste vermenging van bruto pensioen(vermogen) met netto pensioen(vermogen) met zich mee kan brengen. Om het risico op deze vermogensvermenging, in ieder geval in de opbouwfase, zoveel mogelijk uit te sluiten zijn in het Besluit een aantal randvoorwaarden opgenomen: Er moet sprake zijn van een zuivere premieovereenkomst zonder rendementsgarantie. Het wordt echter mogelijk om voor de pensioendatum het kapitaal om te zetten in een aanspraak op een uitkering conform de basisregeling (DB). Dit kan bij beëindiging van het deelnemerschap, bij overlijden en binnen de periode van tien jaar voorafgaand aan de pensioendatum. De oorspronkelijke eis dat er sprake moet zijn van een bijdrage van de werkgever van 10%, is hiermee komen te vervallen. Inkoop binnen de basisregeling dient zuiver kostendekkend te zijn op basis van de tariefsgrondslagen van de specifieke groep (ervaringssterfte hoge inkomens). Er moet sprake zijn van een voorwaardelijke toeslag. Het geheel of gedeeltelijk achterwege laten van een toeslag kan dan dienen als correctiemechanisme om een ten opzichte van de basisregeling afwijkende ontwikkeling in levensverwachting te corrigeren waarbij een mogelijke kruisbestuiving tussen bruto en netto pensioen zoveel mogelijk wordt voorkomen. Het herverzekeren van risicopensioen (risicopartnerpensioen en premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid) wordt niet verplichtgesteld. Wel zullen de risicopremies moeten worden gebaseerd op de specifieke groepskenmerken. Collectief beleggen blijft mogelijk mits de rendementen aan de afzonderlijke groepen kunnen worden toegerekend. De kosten zullen groepsspecifiek moeten worden toegerekend. Door de mogelijkheid van kwalificatie van een netto lijfrente als netto pensioen wordt het mogelijk voor pensioenfondsen om een netto lijfrente in de tweede pijler uit voeren. Door de aanvullende voorwaarden heeft de staatssecretaris het spanningsveld tussen fiscale hygiëne (fiscaal) en één financieel geheel (Pensioenwet), zoveel mogelijk proberen weg te nemen. Het is de vraag in hoeverre deze nadere regelgeving het voor pensioenfondsen aantrekkelijk maakt om een netto pensioenregeling uit te voeren. Volledigheidshalve merken wij op dat de eisen niet gelden voor verzekeraars en PPI s, mits invulling wordt gegeven aan een (conctractuele) scheiding tussen bruto en netto pensioenregelingen. Belastingplan 2015 In de aanbiedingsbrief bij het Ontwerpbesluit geeft de staatssecretaris aan dat het uitvoeren van een netto lijfrente in de tweede pijler ook betekent dat de voorwaarden van de Wet op de loonbelasting zoals deze gelden voor regulier bruto pensioen, van toepassing worden verklaard. Dit betekent ook dat de oorspronkelijke insteek, netto pensioen en netto lijfrente zoveel mogelijk gelijk te behandelen wordt verlaten. 2 towerswatson.nl

3 Concreet heeft dit een aantal gevolgen zoals nader uitgewerkt in het wetsvoorstel Belastingplan 2015: Netto pensioen (2e pijler) kan ook op basis van een 3%-staffel worden uitgevoerd met de daaraan gekoppelde nadere voorwaarden (toetsing). Dit in tegenstelling tot de netto lijfrente (3e pijler) waarvoor vooralsnog een 4%-staffel gaat gelden. De uitvoering als netto pensioen betekent dat de kring van begunstigden bij overlijden is beperkt tot de partner/kinderen. Bij een netto lijfrente (3e pijler) is men vrij in de keuze van de gebunstigde bij overlijden. Een netto pensioen is niet afkoopbaar (Pensioenwet), dit in tegenstelling tot een netto lijfrente, zij het dat de box 3 vrijstelling op forfaitaire wijze wordt teruggenomen. Het is de vraag in hoeverre deze nadere regelgeving het voor pensioenfondsen aantrekkelijk maakt om een netto pensioenregeling uit te voeren. In het wetsvoorstel zijn diverse delegatiebepalingen opgenomen. Het is met name wachten op nadere regelgeving inzake de mogelijke vormgeving van de staffels. 2 Eric Heemskerk eric.heemskerk@towerswatson.com Towers Watson Update September 3

4 Update september 2014 Europese ontwikkelingen op pensioengebied In de nieuwe portefeuilleverdeling binnen de Europese Commissie is de Engelse commissaris, Jonathan Hill, verantwoordelijk geworden voor financiële stabiliteit, financiële diensten en kapitaalmarkten. De pensioenfondsenrichtlijn zal naar alle waarschijnlijkheid onder zijn verantwoordelijkheid komen te vallen waar voorheen het directoraat interne markten die verantwoordelijkheid droeg. Hoewel een commissaris niet geacht wordt de belangen van zijn of haar land van herkomst te dienen, kan het gegeven dat de UK een van de meest fervente tegenstanders was van de herziening van de richtlijn het verdere proces beïnvloeden. De herziening van de pensioenfondsenrichtlijn heeft ondertussen een volgend stadium bereikt. Een versie met voorgestelde wijzigingen werd op 17 september gepubliceerd. In het oog springende wijzigingen zijn onder meer de volgende: De eisen aan de Pension Benefit Statements zijn gewijzigd, onder meer in die zin dat de verwachtingen twee jaar voor en na pensioenleeftijd niet meer hoeven te worden opgenomen. De term grensoverschrijdend is nader gedefinieerd. De eis fully funded at all times is vervangen door fully funded at onset. consultatiedocument is naar verluidt aanstaande. De bedoeling is dat halverwege 2015 een tweede Quantitative Impact Study plaats zal vinden, gecombineerd met een stresstest voor pensioenfondsen. In de tweede QIS zullen vermoedelijk onderwerpen als de waardering van sponsorsteun en de waardering van ingrepen in geval van tekorten (zoals rechtenkortingen) betrokken worden. EIOPA zal daarover aan het einde van 2015 verslag uitbrengen. Een belangrijke doelstelling van de pensioenfondsenrichtlijn en de herziening ervan is het stimuleren van grensoverschrijdende pensioenregelingen. EIOPA bracht in juli verslag uit over de ontwikkelingen op dat gebied, en constateerde onder meer dat er momenteel 75 regelingen bestaan die als zodanig kwalificeren. 3 Wichert Hoekert wichert.hoekert@towerswatson.com Op enig moment zal de Europese Raad de voorgestelde richtlijn voorleggen aan het Parlement. EIOPA zet ondertussen de gedachtenvorming over kapitaalvereisten, hoewel niet opgenomen in de voorstellen voor herziening van de Pensioenfondsenrichtlijn, voort. Een tweede 4 towerswatson.nl

5 BTW en pensioenfondsen analyse staatssecretaris van Financiën over toepasselijkheid ATP-arrest Naar aanleiding van een verzoek van de Tweede Kamer heeft de staatssecretaris van Financiën in een brief een analyse verstrekt van het zogenaamde ATP-arrest van 13 maart 2014 van het Hof van Justitie EU. In het ATP-arrest ging het uiteindelijk over de vraag of het beheer van een pensioenfonds is vrijgesteld van BTW. Het ATP-arrest was in die zin een doorbraak vanwege het feit dat werd vastgesteld dat pensioenfondsen die een DC-regeling uitvoeren worden gekwalificeerd als zogenaamde gemeenschappelijke beleggingsfondsen. Een kwalificatie als gemeenschappelijk beleggingsfonds betekent vervolgens dat diensten aan dit fonds BTWvrijgesteld kunnen plaatsvinden. Met betrekking tot de mogelijke invloed van het ATParrest op de voorgenomen afschaffing van de koepelvrijstelling, is de staatssecretaris vrij stellig. Het arrest leidt niet tot een heroverweging van dit voornemen. Uiteraard kan wel een beroep worden gedaan op de BTW-vrijstelling als het pensioenfonds zelf kwalificeert als gemeenschappelijk beleggingsfonds. 4 Eric Heemskerk eric.heemskerk@towerswatson.com De uitspraak in de ATP-zaak leek vervolgens een opening te ceëeren voor het BTW-vrijstellen van diensten die pensioenfondsen die een DBen een CDC-regeling uitvoeren, afnemen van uitvoeringsorganisaties en vermogensbeheerders. Ook zou hiermee de voorgenomen afschaffing van de koepelvrijstelling door het kabinet onder druk komen te staan. In zijn analyse of en in hoeverre sprake kan zijn van een BTW-vrijstelling voor pensioenfondsen, maakt de staatssecretaris onderscheid tussen de volgende pensioenregelingen: DB-regeling: BTW-vrijstelling niet van toepassing. Individuele DC-regeling: BTW-vrijstelling van toepassing. Collectieve DC-regeling: afhankelijk van de feiten en omstandigheden kan een BTW-vrijstelling van toepassing zijn. Met name de kwalificatie van een collectieve DC-regeling als gemeenschappelijk beleggingsfonds kan voer voor discussie opleveren. In dat kader verdient het aanbeveling om op voorhand hierover zekerheid te krijgen van de inspecteur waaronder het pensioenfonds resorteert. Towers Watson Update September 5

6 Update september 2014 Wetsvoorstel pensioencommunicatie Op 2 september 2014 is het wetsvoorstel pensioencommunicatie ingediend bij de Tweede Kamer. De wet heeft als doel om de communicatie met de deelnemer te verbeteren. De deelnemer centraal Het nieuwe wetsvoorstel stelt de deelnemer meer centraal. Pensioenfondsen moeten beter aansluiten bij de informatiebehoeften, wensen en de kenmerken van de deelnemer. Daarnaast moeten pensioenfondsen eerlijker communiceren over onzekerheden. Wijzigingen In het nieuwe wetsvoorstel zal meer ruimte zijn voor maatwerk door pensioenuitvoerders (vormvrij waar mogelijk, standaardisatie waar nodig). Daarnaast moet de informatie gelaagd aangeboden worden (pensioen 1-2-3) en biedt het voorstel meer mogelijkheden tot digitale informatieverstrekking. Het uniform pensioenoverzicht biedt straks alleen een overzicht dat terugkijkt op het verleden (opgebouwde pensioenaanspraken). In aanvulling daarop zal het pensioenregister zicht moeten gaan richten op het te bereiken pensioen. Door gebruik te maken van verschillende scenario s in het pensioenregister moeten deelnemers meer inzicht krijgen in koopkracht en risico s. Het pensioenregister gaat uiteindelijk een persoonlijk interactief totaaloverzicht bieden voor alle deelnemers. Dit overzicht moet in één oogopslag inzicht geven in het te verwachten pensioeninkomen en financiële gevolgen van bepalende keuzes of van veranderingen in de persoonlijke leefsituatie. Belangrijke rol werkgever De communicatierol van de werkgever wordt belangrijker. De werkgever moet zorgen dat een nieuwe medewerker binnen drie maanden door de pensioenuitvoerder wordt geïnformeerd over de kenmerken van de pensioenregeling én over persoonlijke omstandigheden die een actie van de medewerker kunnen vergen. Daarnaast heeft de pensioenfederatie een checklist voor werkgevers uitgewerkt. Aan de hand van de checklist kan de werkgever nieuwe werknemers wegwijs maken in het onderwerp pensioen tijdens het arbeidsvoorwaardengesprek. Wat betekent het wetsvoorstel voor pensioenfondsen? Pensioenfondsen zullen in aanloop naar 2015 het communicatiebeleid moeten herzien en de huidige deelnemerssegmentatie beoordelen. Om beter aan te sluiten op de informatiebehoeften, wensen en de kenmerken van de deelnemer lijkt doelgroeponderzoek een logische stap. Op basis daarvan kunnen pensioenfondsen ook de digitale informatievoorziening verbeteren. Het toepassen van pensioen 123 (gelaagdheid) vraagt van pensioenfondsen om de communicatiemiddelen aan te passen en (juridisch) te toetsen. Ten slotte is afstemming met werkgever(s) noodzakelijk over de rolverdeling en samenwerking. Conclusie Het wetsvoorstel is een goede stap voorwaarts. Toch wordt er volgens Towers Watson nog nauwelijks aandacht besteed aan het startpunt van de communicatie. De nadruk ligt nog steeds op het zenden van informatie (brengen, brengplicht). Deze rationele benadering gaat voorbij aan de dagelijkse praktijk waarin een aanzienlijk deel van de deelnemers niet of nauwelijks interesse toont voor pensioen-gerelateerde onderwerpen. Daarnaast is het vertrouwen in pensioenfondsen een belangrijke voorwaarde voor effectieve communicatie weliswaar weer licht gestegen maar met 58% nog steeds gevaarlijk laag. Vertrouwen, reputatie en inzichten uit de gedragswetenschap om de niet rationele-deelnemer te activeren zijn daarmee belangrijke onderwerpen voor het communicatiebeleid van pensioenfondsen. 5 Martijn Leppink martijn.leppink@towerswatson.com 6 towerswatson.nl

7 Towers Watson Academy De toegenomen complexiteit van het besturen van een pensioenfonds vraagt om bestuurders en interne toezichthouders die in control zijn en die het belang van belanghebbenden bij al hun handelen scherp in beeld hebben. De Pensioenwet schrijft voor dat alle (mede) beleidsbepalers geschikt dienen te zijn in de uitoefening van hun functie. Op deze wijze wordt gewaarborgd dat het pensioenfonds optimaal wordt bestuurd. De Nederlandsche Bank (DNB) heeft medio 2012 de Beleidsregel Geschiktheid 2012 gepubliceerd. In deze beleidsregel zijn de geschiktheidseisen ten aanzien van pensioenfondsbestuurders nader gespecificeerd. Om verdere invulling te geven aan deze beleidsregel heeft de Pensioenfederatie in maart 2014 de Handreiking geschikt pensioenfondsbestuur gepubliceerd. Het is de bedoeling dat pensioenfondsen nader invulling geven aan de nieuwe geschiktheidseisen en zorgdragen dat geschiktheid een permanent thema op de bestuursagenda wordt. Geschiktheid omvat volgens de handreiking van de Pensioenfederatie in ieder geval basiskennis en inzicht, oordeelsvorming, competenties en professioneel gedrag. Voor het volledige opleidingsaanbod, meer informatie, inschrijven of incompany mogelijkheden, kijk op towerswatsonacademy.nl of neem contact op met Hermine Steegstra via of Datum Opleiding Locatie Prijs 16 oktober 2014 Verantwoordingsorgaan nieuwe Towers Watson, 795 p.p. stijl Amstelveen 6 november 2014 Deelopleiding (E-learning) Basiskennis en Inzicht online (Pensioenkennis A) Towers Watson, Amstelveen p.p. (voor portal en opleidingsdag, BTW-vrij) 11, 13, 18, 20 en 25 november 2014 Deelopleiding Oordeelsvorming (Pensioenkennis A) Kasteel De Hooge Vuursche, Baarn p.p. ( 575 of per module) 27 november 2014 Deelopleiding Invloed in de boardroom (Competenties en Gedrag A) Towers Watson, Amstelveen p.p. Copyright 2014 Towers Watson. Alle rechten voorbehouden. TW-NL September towerswatson.nl