PLATOON VERZAMELD WERK. Plato EUTHYPHROON. Oktober 2010

Transcriptie

1 PLATOON VERZAMELD WERK Plato EUTHYPHROON Oktor 2010 Dz tkst is uitsluitn voor prsoonlijk gruik. Commril gruik is nit togstaan. Evnmin is ht togstaan tkst t wijzign, wrkn, ghl of gltlijk t pulirn, of anrszins t vrmnigvulign. Togstaan is ht kopiërn van itatn of klin tkstgltn voor stui- n isussiolinn. Copyright Stihting Ars Florat info@arsflorat.nl Uit: Platoon Vrzaml Wrk - l 2 - ISBN Vrtaling: Shool voor Filosofi, Amstram Copyright: 2010 Stihting Ars Florat, Postus 74082, 1070 BB Amstram Nits uit z tkst mag vrvlvouig n/of opnaar gmaakt worn oor mil van ruk, fotokopi, mirofilm, ltronish mia, of op wlk anr wijz ook, zonr voorafgaan shriftlijk tostmming van uitgvr. No part of this txt may rprou in any form, y print, photoopy, mirofilm, ltroni mia, or any othr mans, without writtn prmission from th pulishr.

2 INLEIDING EUTHYPHROON Sokrats waht uitn ht grhtshof op aanvang van n hoorzitting, wgns aanklaht i tgn hm is ingin, tn gvolg waarvan hij uitinlijk zal worn vroorl tot ht rinkn van gifkr. Daar ontmot hij Euthyphroon i, naar hij zlf mlt, ijzonr go op hoogt is van prinips i tn gronslag liggn aan ht mnslijk hanln. Euthyphroon wt wat go n wat slht is, wat golijk n wat natuurlijk is, n hij twijflt aarom gn momnt aan rhtvaarighi van zijn sluit om zijn ign var wgns moor aan t klagn. Bgrijplijkrwijz vraagt Sokrats Euthyphroon naar z prinips. Ho hoort n mns t hanln, wat voor grag van n mns is natuurlijk n wat is tgnnatuurlijk? Dz vraag is ntral vraag van z ialoog. In rst instanti antwoort Euthyphroon hirop als volgt: 'Wat ik nu o, is natuurlijk, namlijk iman grhtlijk vrvolgn wgns ht plgn van onrht, of at nu tmplroof is of its anrs, n of at nu j var trft of j mor of n anr; tgnnatuurlijk is, at na t latn.' Sokrats is nit tvrn mt it antwoor. Ht gft slhts n voorl n nit ht ssntil knmrk van natuurlijk grag. En naar it laatst is Sokrats op zok. Daarop antwoort Euthyphroon hm an als volgt: 'Wlnu, natuurlijk is wat gon haagt, n wat gon nit haagt, is tgnnatuurlijk.' Ook z omshrijving, i zih prkt tot n knmrk van wat natuurlijk is, laat zr vl vragn onantwoor. Sokrats zal al z vragn stlln n nog vl mr knmrkn van wat natuurlijk is tn antwoor krijgn. D vraag naar ht ssntiël knmrk van natuurlijk grag wort in z ialoog htr nit op n voor Sokrats vrign wijz antwoor, want op n go momnt zgt Euthyphroon gn tij mr t hn n antwooring n anr kr t willn vrvolgn. Wat is natuurlijk n wat is tgnnatuurlijk? D ialoog gft ons gn finiti van ht ssntiël knmrk aarvan, maar is op zihzlf n voorl. Door mil van vraag n antwoor wort n gurtnis hrli tot algmn prinips n inin ialoog was vrvolg, ha z gurtnis hrli kunnn worn tot ht n prinip of tot ht En. Ahtrnvolgns worn voorln n knmrkn ontmaskr als onvolon gron om n oorl op t asrn. Shilltj voor shilltj wort afgpl op zok naar uitinlijk krn van ons staan n ons grag. D mtho i hirto int, gft Sokrats in z ialoog n hij zgt rovr: 'D onrvragr mot onrvraag volgn, waar i hm ook lit'. Alus gft Sokrats ons n rihtingaanwijzr voor natuurlijk grag. Tvns toont ialoog at n vooropgztt ovrtuiging ovr go n fout n hinrpaal voor mns vormt om waarhi t ontkkn, n in trmn van z ialoog tgnnatuurlijk is. 2

3 Gsprkspartnrs: Euthyphroon n Sokrats. EUTHYPHROON 2a 3a Euthyphroon: Er mot wl its mrkwaarigs aan han zijn, Sokrats, at g uw gruiklijk plk in ht Lyum vrlatn ht n nu hir in zuilngang van ht Palis van Justiti ronloopt? Ht g soms ook n rhtszaak ij rhtank lopn, zoals ik? Sokrats: D Athnrs nomn at gn rhtszaak, maar n strafzaak, Euthyphroon. Euthyphroon: Wat zgt g, hft iman n aanklaht tgn u ingin? Want ik kan nit aannmn at gij aanklagr zout zijn. Sokrats: Zkr nit. Euthyphroon: Maar n anr shuligt u? Sokrats: Jazkr. Euthyphroon: En wi an wl? Sokrats: Ik wt zlf nit vl van hm af, Euthyphroon. Volgns mij is hij jong n onkn. Hij ht Mltos, gloof ik, n is n afstammling van Pitthus. G wt wl wi ik ol. Hij hft lang haar, n nit zo lang aar n n kromm nus. Euthyphroon: Di kn ik nit, Sokrats. Maar wat voor aanklaht hft hij tgn u ingin? Sokrats: Zijn aanklaht lijkt m nogal rnstig. Ht is immrs nit nits, at hij op zo'n jugig lftij n rglijk zaak aanspant. Hij zgt t wtn op wlk manir jongrn orvn worn n wi hn rft. Di man mot wl hl wijs zijn! Mijn onwtnhi zin n in mning vrkrn, at ik zijn lftijgnotn rf, is hij ij staat gaan klagn, als n kin ij zijn mor. Nu lijkt hij m nig politius i ht go aanpakt. Want trht gaat rst zorg uit naar jug, opat i zo go moglijk zal opgroin. Evnals n go lanouwr rst voor zijn jong aanplant zorgt n aarna pas voor rst. Daarom zuivrt Mltos jong lotn rst van ht onkrui at wij zijn. Wij rvn hn, zgt hij. Daarna zal hij ongtwijfl ook voor our gnratis gaan zorgn n staat aarm grootst moglijk inst wijzn. Zo mot ht immrs wl aflopn, als ht zo gonnn is. Euthyphroon: Dat wil ik hopn, Sokrats, maar ik n ang at ht anrs uitpakt. Want rlijk gzg nk ik, at hij oor zijn onhus aanval op u krn van staat aantast. Vrtl ns, ho rft g jug volgns hm? Sokrats: Vrm gnog slaat ht nrgns op, wannr g ht hoort. Hij zgt namlijk at ik gon maak. En omat ik niuw gon maak n ou nit rkn, komt hij voor ou gon op n klaagt mij aan. Euthyphroon: Dat grijp ik, Sokrats. Gij zgt sts at g oor n golijk maht wort gli, n us klaagt hij u aan wgns niuwlihtrij. Hij aagt u voor ht grht om u t lastrn, want hij wt hl go at it soort lastr r ij mnsn ingaat als kok. Z lahn mij zlfs uit n zggn at ik gk n, wannr ik in volksvrgaring its zg ovr golijk zakn n hun tokomst voorspl. En toh is nits van wat ik h gzg onwaar, maar z zijn jalors op mnsn zoals wij. W hovn ons hirovr gn zorgn t makn, w vinn wl n oplossing. Sokrats: Misshin hn zijn waashn nits om ht lijf, mijn go vrin. Ik gloof nit at Athnrs zih rnstig zorgn makn ovr n gni, zolang hij zijn knnis nit opringt. Maar wannr z nkn at hij anrn wil krn, an worn z oos, uit afgunst - zoals g zgt - of om n anr rn. Euthyphroon: Ik vol r nit vl voor om uit t vissn, ho zij ovr mij nkn. 3

4 4a Sokrats: Natuurlijk nit, want an nkn zij waarshijnlijk at g nit graag voor uw mning uitkomt n nit mt uw wijshi t koop wilt lopn. Ik vrs htr at ik oor mijn lif voor mnsn nit alln inruk wk mijn hart jgns n ir sts vollig uit t stortn, waarvoor ik gn nkl gllijk loning vrwaht, n, ik n zlfs ri r its op to t lggn, als mn maar naar m wil luistrn. Wij kunnn straks in rhtszaal nog vl plzir lvn, als z om mij nt zo motn lahn als gij zgt at z om u n. Maar als zij zaak rnstig nmn, is afloop nit t voorsplln, halv an voor zinrs zoals gij. Euthyphroon: Misshin loopt ht zo'n vaart nit, Sokrats, n kunt g nt zo rustig voor uw rht opkomn als ik voor ht mijn. Sokrats: Wat is at ignlijk voor n zaak, Euthyphroon? Klaagt gij zlf aan of wort g aangklaag? Euthyphroon: Ik n aanklagr. Sokrats: Wi is klaag? Euthyphroon: Mn vrslijt m voor gk om prsoon i ik aanklaag. Sokrats: Klaagt g an iman aan mt vlugls waarm hij wg kan vlign? Euthyphroon: Vlugls zal hij har noig hn, man is al op hog lftij. Sokrats: Wi is ht? Euthyphroon: Mijn var. Sokrats: Ah n, uw var? Euthyphroon: Jazkr. Sokrats: Wat is aanklaht? Waarvan shuligt g hm? Euthyphroon: Van moor. Sokrats: Bij Hrakls, wrklijk, Euthyphroon, wi zal in zo'n zaak rhtr zijn? Di mot al wl hl vr gvorr zijn op ht pa r wijshi n nit zomaar iman, om at aan t kunnn. Euthyphroon: Natuurlijk, Sokrats, at kan alln n zr wijs mns. Sokrats: Is gn i oor uw var goo is, n familili? Dat mot wl, want als ht n vrm zou zijn, zout g hm nit wgns moor aanklagn. Euthyphroon: Bspottlijk, Sokrats, alsof at its uitmaakt, n vrmling of n vrwant! Ht nig waar ht om gaat, is of moornaar ht rht ha om t on. Als at nit ht gval is, mot mn hm vrvolgn, zlfs als ht om n huisgnoot gaat. Want als g van imans misaa wt n toh mt hm omgaat zonr uzlf n anr t zuivrn oor hm voor ht grht t rngn, an zijt g vn shulig als ar. Ht slahtoffr was n aglonr, i ij ons ht lan wrkt op Naxos. Door ronknshap ontstak hij in razrnij n vrmoor n van onz huisslavn. Mijn var oi hm aan hann n votn, wirp hm in n grppl n zon iman hirhn om n rhtsglr t vragn wat w mostn on. In tussntij kommr mijn var zih nit om man. Hij aht: ht is n moornaar, us ht ot r winig to of hij strft. En at gur an ook. In zijn oin is hij van kou n hongr omgkomn, voorat o trug was. Mijn var n anr huisgnotn zijn won op m, omat ik mijn var aanklaag wgns moor op n moornaar. Volgns hn was hir gn sprak van moor n als at wl ht gval zou zijn, was ht nit noig r wrk van t makn, omat man zlf n moornaar was. Zij mnn at ht misaig is, als n zoon zijn var aanklaagt. Wat n slht iën hft mn toh ovr wat golijk is, Sokrats, n ovr wat natuurlijk is n wat nit. Sokrats: Allmahtig, Euthyphroon, nkt gij an zo pris t wtn wat golijk, natuurlijk of tgnnatuurlijk is, n zijt g an nit ang at g, oor uw var aan t 3

5 5a 6a klagn, zlf tgnnatuurlijk hanlt? Euthyphroon: Ik zou nits waar zijn, Sokrats, n m nit van mrrhi van mnsn onrshin, als ik in z zakn nit go thuis was. Sokrats: Euthyphroon, g zijt n wonr. Ht is voor mij maar ht st om ij u in lr t gaan. Daarop wil ik mij an ook ropn, nog voor aanvang van mijn rhtszaak. Ik zal tgn Mltos zggn, at ik altij zr hog waar hhtt aan gosinst. Wannr hij nu zgt, at ik vrkr o n n knoir n n niuwlihtr n op it gi, laat ik hm wtn wi mijn lrmstr is. Ik zal an zggn: 'Mltos, wannr g togft, at Euthyphroon skunig is, mot g r ook van ovrtuig zijn at ik juist wg wanl, n rht mij us nit. Zo nit, o an livr hm, mijn lrmstr, n pros aan an mij. Want hij hft ht gmunt op ourn, op zijn var n op mij. Op mij oor mij ls t lzn n op zijn var oor i t vrmann n t straffn.' Wannr Mltos zih nit oor mij laat ovrrn n nit van ht pros afzit of u in mijn plaats aanklaagt, an zal ik itzlf voor rhtank nog ns hrhaln. Euthyphroon: Allmahtig, Sokrats, als hij ht zou wagn m t shulign, zou ik zijn zwakk plk wtn t vinn n ij ht pros zou hij ht zwaarr t vrurn krijgn an ik. Sokrats: Nu ik it wt, go vrin, wil ik nits livr an uw lrling worn, want niman, ook Mltos nit, shijnt u op t mrkn, trwijl ik knnlijk zo'n opvalln figuur n at shuliging van golooshi zih al snl tgn mij riht. Bij Zus, g vrzkr mij at g in z zakn go thuis nt. Wat tknn an volgns u grippn gwtnsvol n gwtnloos, zowl in vran mt moor als mt anr ingn? Is atgn wat natuurlijk is, nit altij aan zihzlf glijk ongaht wat mn ot, n is nit vnns ht tgnnatuurlijk sts aan zihzlf glijk, omat ht zih op n paal manir altij als tgnnatuurlijk zal manifstrn? Euthyphroon: Ongtwijfl, Sokrats. Sokrats: Zg m an, wat is natuurlijk n wat tgnnatuurlijk? Euthyphroon: Wat ik nu o, is natuurlijk, namlijk iman grhtlijk vrvolgn wgns ht plgn van onrht, of at nu tmplroof is of its anrs, n of at nu j var trft of j mor of n anr; tgnnatuurlijk is, at na t latn. En kijk ns, Sokrats, ho oorslaggvn ht wijs is at ik u zal lvrn n at ik ook anrn al h glvr, namlijk at it wrklijkhi n waarhi is n at w niman zo maar onrhtmatig motn latn hanln; wi ht ook is. D mnsn glovn at Zus lst n rhtvaarigst van gon is n tglijkrtij rknnn z at hij zijn var gktn hft n ontman, omat z zijn kinrn vrslon; n nu zijn z oos op mij, omat ik mijn var aanklaag wannr hij onrhtmatig hanlt. Wat z ovr gon zggn n ovr mij, is us mt lkaar in tgnspraak. Sokrats: Wor ik nit aarom vrvolg, Euthyphroon, omat ik ht moilijk kan aptrn at mn rglijk ingn ovr gon zgt? En knnlijk zgt mn aarom, at ik ht ij ht vrkr in h. Maar als gij, i zo go op hoogt zijt, hir nits op tgn ht, mostn w misshin maar togvn. Want wat valt r nog t zggn als w ruitrlijk rknnn aar nits van af t wtn? Maar vrtl m ns in naam r Vrinshap, glooft g at i ingn i mn van gon vrhaalt, ook wrklijk gur zijn? Euthyphroon: Ik gloof at r nog vl mr wonraarlijk ingn gur zijn, Sokrats; mnsn hn aar gn i van. Sokrats: Gij nkt us at r ht oorlog is gwst tussn gon onrling; g glooft in i vrslijk vijanighn, twistn nzovoort, waar ihtrs ovr vrhaln 4

6 7a n waarm onz hiligommn klurrijk zijn vrluht ank zij mstrhan van onz shilrs? Ht kl at tijns Panathns optoht naar Akropolis wort ovrgraht, is zaai mt z tafrln. Zijn i vrhaln allmaal waar, Euthyphroon? Euthyphroon: Dat nit alln, Sokrats. Ik zi u al, ik zou u nog hl wat anrs ovr gon kunnn vrtlln, als g wilt. Ik wil wn at u vrstl zou staan. Sokrats: Dat zou m nit vrazn. Maar vrtl m i vrhaln latr maar ns, als w tij hn. Nu kom ik op mijn rst vraag trug n prort gij i nu uilijkr t antwoorn. Want uw uitlg van zovn was onvolon, mijn st vrin. Ik vrog u: 'Wat is natuurlijk?' En uw antwoor lui: 'Dat wat ik nu o, mijn var wgns moor vrvolgn, at is natuurlijk'. Euthyphroon: En at was n juist antwoor, Sokrats. Sokrats: Misshin, want volgns u zijn r toh nog vl mr ingn natuurlijk, Euthyphroon? Euthyphroon: Ja, at is zo. Sokrats: Ik vrog u htr nit mij n of tw voorln t gvn van wat natuurlijk is, maar mij at ssntiël knmrk t nomn, waarom alls wat natuurlijk is, natuurlijk is. Want g ht gzg at r op gron aarvan n uilijk onrshi is tussn wat natuurlijk n wat tgnnatuurlijk is. Hrinnrt g u at nit? Euthyphroon: Ja, at hrinnr ik m. Sokrats: Zg mij an wat it ssntiël knmrk is, an kan ik aarm wrkn n ht als voorl gruikn. Alls wat rm ovrnstmt, zal ik an natuurlijk nomn n wat r nit m ovrnstmt, tgnnatuurlijk. Euthyphroon: Als g at wilt, Sokrats, o ik ht. Sokrats: Hl graag. Euthyphroon: Wlnu, natuurlijk is wat gon haagt, n wat gon nit haagt, is tgnnatuurlijk. Sokrats: Prahtig, Euthyphroon, nu ht gij vraag antwoor i ik u wil latn antwoorn. Of ht waar is wat g zgt, wt ik htr nit, maar gij kunt mij vast n zkr uilijk uitlggn at ht waar is. Euthyphroon: Dat kan ik zkr. Sokrats: Wlnu, latn w ns kijkn wat w hn gzg. D mnsn n ingn i ij gon in smaak valln, zijn natuurlijk n mnsn n ingn i ij gon nit in go aar valln, zijn tgnnatuurlijk. En wat natuurlijk is, is nit alln nit htzlf als wat tgnnatuurlijk is, maar ht is aar zlfs aan tgngstl, is ht nit zo? Euthyphroon: Zo is ht. Sokrats: Zijt g ht r ht m ns? Euthyphroon: Ik nk van wl, Sokrats. Sokrats: Hn w ook nit gzg at gon vrl warn, Euthyphroon, n at r onnighi n vijanshap tussn hn hrst? Euthyphroon: Inraa. Sokrats: Vanwaar i vijanighi, mijn go vrin, n i twist? Latn wij it vraagstuk als volgt aanpakkn: als u n ik ht onns warn ovr groott van gtalln, zoun wij an oor it mningsvrshil ruzi krijgn n vijann kunnn worn, of zoun wij zaak oor n nvouig rknsommtj snl oplossn? Euthyphroon: Door at laatst natuurlijk. Sokrats: En als ht onflit afmting van ingn trof, zoun wij ht an nit snl 5

7 8a slhtn mt hulp van n liniaal? Euthyphroon: Zkr. Sokrats: En kunnn w mt hulp van wgshaal nit ht vrshil paln tussn zwaar n liht? Euthyphroon: Dat sprkt toh vanzlf. Sokrats: Maar ovr wlk onrwrpn worn w ht an zo onns at w, zonr moglijkhi tot ovrnstmming t komn, ruzi mt lkaar gaan makn? Voor u ligt at misshin nit voor han. Maar luistr ns: gaat ht nit om rhtvaarig n onrhtvaarig, mooi n llijk, n go n slht? Zijn at nit ingn waarovr wij, u n ik, n all anrn onnighi mt lkaar hn, omat w ht nit ns kunnn worn? Euthyphroon: Inraa gaan mningsvrshilln aarovr, Sokrats. Sokrats: En als gon ht onns zijn, Euthyphroon, gaat at an nit ovr zlf onrwrpn? Euthyphroon: Dat mot wl. Sokrats: G zgt us, mijn l Euthyphroon, at gon vrshilln ingn rhtvaarig n onrhtvaarig, mooi n llijk n go n slht vinn. Zij zoun immrs nit twistn, als zij ht mt lkaar ns zoun zijn, nitwaar? Euthyphroon: Zo is at. Sokrats: Hft ir go an nit lif wat hij shoon, go n rhtvaarig aht, n hft hij gn afkr van ht tgnovrgstl? Euthyphroon: Zkr. Sokrats: Maar volgns uw zggn vinn sommig gon its rhtvaarig wat oor anr gon wr onrhtvaarig gvonn wort. En omat zij ht an ovr zoits nit ns zijn, makn zij ruzi mt lkaar n vorn oorlog. Is ht nit zo? Euthyphroon: Ja, zo is ht. Sokrats: Ht shijnt at htzlf onrwrp oor gon zowl vrafshuw als gwaarr wort, zoat n go haat wat anr lifhft. Euthyphroon: Ja, zo is ht. Sokrats: Dan zou htzlf us zowl natuurlijk als tgnnatuurlijk zijn, Euthyphroon. Euthyphroon: Dat lijkt wl zo. Sokrats: Dan ht g mijn vraag nit antwoor, go vrin. Want ik vrog nit naar its wat nu ns natuurlijk n an wr tgnnatuurlijk is. Knnlijk kunnn gon wat z waarrn ook hatn. Ht zou us wl ns kunnn, Euthyphroon, at g, oor uw var t straffn, waarring van Zus oogst, maar ij Kronos n Ouranos haatgvolns opwkt n at g Hphaistos haagt, maar ghaat wort oor Hra, n ga zo maar oor, wannr tnminst gon ht hirovr onrling onns zijn. Euthyphroon: Maar ik nk, Sokrats, at gon ht r wl ovr ns zijn at iman i n anr tn onrht oot, zijn straf nit mag ontgaan. Sokrats: Wl, Euthyphroon, ht g ooit n mns in twijfl horn trkkn at r straf mot volgn op moor of n anr onrhtmatig aa? Euthyphroon: Daarovr vrshilt mn juist sts van mning, zowl voor rhtank als lrs. Want howl r vl onrht wort gplg, ot n zgt mn van alls om zijn straf t ontlopn. Sokrats: Dus, Euthyphroon, aan n kant wort onrhtmatig aa toggvn n tglijkrtij wort rvoor gplit at r gn straf wort uitgmtn? Euthyphroon: O n, at nit. Sokrats: Maar an ontrkt r its aan hun vrhaal. Want ik gloof nit at mn urft 6

8 9a wrn at iman i vrkr ot, zijn grht straf kan ontgaan. Maar ik nk at mn zgt at zo iman onshulig is. Euthyphroon: Zo is ht. Sokrats: Ht twistpunt is us nit of oosonr gstraft mot worn, maar vlr wi oosonr is n wat hm tot zijn aa raht? Euthyphroon: Juist. Sokrats: Maar atzlf glt toh ook ij gon. Als zij, zoals g zgt, twistn ovr rhtmatig n onrhtmatig, an vrshilln zij van mning ovr wi r rhtshapn is n wi nit. Want, go vrin, it staat wl als n paal ovn watr: gn go n gn mns urft t wrn at wi onrht plgt, aarvoor nit zou motn otn. Euthyphroon: Ja, Sokrats, in grot lijnn is ht waar wat gij zgt. Sokrats: Maar ik nk at ht ij gshilln tussn mnsn of gon, voor zovr gon althans strij knnn, gaat om lk aa afzonrlijk. En van i aa willn sommign juisthi aantonn n anrn onjuisthi, nitwaar? Euthyphroon: Zkr. Sokrats: Wlnu, mijn st Euthyphroon, ws mijn lraar, opat ik wijzr wort. Wlk wijs ht g at all gon nkn at man om wi ht gonnn is, n onrhtvaarig oo is gstorvn? Hij was n aglonr n ha zlf iman vrmoor. Daarom wr hij oor mstr van ht slahtoffr in oin gslagn n von aarin oo voorat n raasman uitsluitsl ha kunnn gvn ovr zijn lot. Zoun gon ht illijkn at in zo'n gval n zoon tgn zijn var opstaat n hm aanklaagt wgns moor? Komaan, pror mij nu ns t wijzn at all gon it zonr mr gokurn. En als g mij tvrn kunt stlln, zal ik voor altij uw wijshi romn. Euthyphroon: Ook al is ht n lastig karwi, Sokrats, toh kan ik ht u haarfijn uitlggn. Sokrats: Ja, ja, g nkt natuurlijk at ik langzamr van grip n an rhtrs. Want hn wt g wl glijk t ovrtuign van onrhtvaarighi i is gshi n van afshuw i all gon van zoits hn. Euthyphroon: Rkn maar, Sokrats, als z tnminst naar m luistrn. Sokrats: Als g oin sprkt, zulln z luistrn. Maar trwijl g nu sprak, was ik in gahtn vrzonkn n vrog mzlf af: 'Ook al lgt Euthyphroon mij glashlr uit waarom all gon n rglijk oo onrhtvaarig ahtn, wat h ik an nog van hm glr ovr wat natuurlijk n wat tgnnatuurlijk is? Dz aa wort an misshin oor hn vrafshuw, maar aarm hn wij nog nit vastgstl wat natuurlijk n wat tgnnatuurlijk is, want n go lijkt t hatn wat anr lifhft.' Op it punt lijf ik stkn, Euthyphroon. Als g wilt, gaan w rvan uit at all gon z aa strafaar n vrfoilijk vinn. Maar latn w an nu onz finiti als volgt vrtrn: wat all gon afwijzn, is tgnnatuurlijk n wat zij gokurn, is natuurlijk. En als z ht nit ns zijn, is ht noh ht n, noh ht anr of alli. Is it n tr finiti? Euthyphroon: Daar lijkt m nits op tgn, Sokrats. Sokrats: Mij ook nit, Euthyphroon, maar nu is urt aan u; kijk ns of z stlling ht u nit hl gmakklijk maakt om uw loft in t lossn. Euthyphroon: Ik zou zggn: als all gon its gokurn, an is ht natuurlijk n als all gon its afkurn, an is ht tgnnatuurlijk. Sokrats: Zulln w nit nog ns nagaan, Euthyphroon, of ht juist is wat w zovn zin, of zulln w ht hirij latn n maar voor zot kok aannmn wat ons n 7

9 10a anrn aarovr t innn shit? Of motn w onz uitsprakn onrzokn? Euthyphroon: Dat motn w on. Ik n ovrigns van mning at wat w zovn zin, juist is. Sokrats: Dat zin w aanstons wl. Ovrwg it ns: wort ht natuurlijk oor gon min, omat ht natuurlijk is of is ht natuurlijk, omat ht oor gon wort min? Euthyphroon: Dat grijp ik nit, Sokrats. Sokrats: Dan zal ik prorn m uilijkr uit t rukkn. W sprkn van gragn worn n ragn, van gli worn n lin, van gzin worn n zin. Zit g ht vrshil hirtussn n zit g ook waar ht vrshil in zit? Euthyphroon: Ik nk at ik ht zi. Sokrats: Dan is r us ook n vrshil tussn its at min wort n its at mint? Euthyphroon: Ja zkr. Sokrats: Maakt ht fit at its gragn wort, at its tot n gragn ing of zit ht anrs in lkaar? Euthyphroon: N, ht rst is juist. Sokrats: En gaat it ook op voor gli worn n gzin worn? Euthyphroon: Ja, zkr. Sokrats: Dus its wort nit gzin, omat ht t zin is, n intgnl, mn zit ht n us is ht t zin; its wort nit gli, omat ht t lin is, n, mn lit ht n us is ht t lin; its wort nit gragn, omat ht t ragn is, n, mn raagt ht n us is ht t ragn. Is ht nu uilijk wat ik wil zggn, Euthyphroon? Ik ol us, at wannr its gurt of wort lf, ht nit gurt, omat ht n gurtnis is n nit wort lf, omat ht n lvnis is, maar omat ht gurt n wort lf, is ht n gurtnis of lvnis. Zijt g ht aarm ns? Euthyphroon: Ja, at is zo. Sokrats: Ht min worn is us n gurtnis of n lvnis? Euthyphroon: Ja, zkr. Sokrats: Dan glt hirvoor us htzlf als voor ht voorgaan. Its wort nit min, omat ht minnlijk is, maar omat ht wort min, is ht minnlijk. Euthyphroon: Dat mot wl. Sokrats: Wat kunnn w nu ovr ht natuurlijk zggn, Euthyphroon? Wort at volgns u nit oor all gon min? Sokrats: Omat ht natuurlijk is of om its anrs? Euthyphroon: Omat ht natuurlijk is. Sokrats: Dus omat its natuurlijk is, mint mn ht, maar ht is nit natuurlijk, omat mn ht mint. Euthyphroon: Knnlijk. Sokrats: Maar its is minnlijk n gon wlgvallig, omat ht oor hn wort min. Euthyphroon: Ja, zo is ht. Sokrats: Maar als at zo is, Euthyphroon, an is wat gon wlgvallig is, us nit htzlf als wat natuurlijk is n vnmin is an wat natuurlijk is, htzlf als wat gon wlgvallig is, zoals g aanvanklijk ht gzg. N, ht n is an nit htzlf als ht anr. Euthyphroon: Ho olt g, Sokrats? 8

10 11a 12a Sokrats: Warn w ht r nit ovr ns at wat natuurlijk is, min wort, omat ht natuurlijk is n nit anrsom? Sokrats: Vrr was ht zo at its wlgvallig is, omat ht oor gon wort min. Door ht fit van ht minnn is its gon us wlgvallig, maar z minnn nit its, omat ht hun wlgvallig is. Euthyphroon: Ja, at is waar. Sokrats: Maar, mijn st Euthyphroon, stl at ht wlgvallig n ht natuurlijk samnvalln. Als in at gval gon minnn wat natuurlijk is, omat ht natuurlijk is, minnn zij ook wat hun wlgvallig is, omat ht hun wlgvallig is. En inin its gon wlgvallig is, omat z ht minnn, zou wat natuurlijk is ook natuurlijk zijn, omat gon ht minnn. En nu zit g us at wat gon wlgvallig is n wat natuurlijk is, mt lkaar in tgnspraak zijn: ht zijn tw volkomn vrshilln ingn. Want ht n is minnlijk, omat ht wort min, trwijl ht anr juist min wort, omat ht minnlijk is. Ht lijkt r us op, Euthyphroon, at g op vraag wat natuurlijk is, nit wilt zggn wat ht wrklijk is, maar at g gaat sprkn ovr its at mt ht natuurlijk gurt; ijvoorl at ht oor all gon wort min. Wat ht is, ht g nog nit gzg. Laat mij us nit langr in ht ongwiss. Laat waarring van gon n wat r vrr m t makn mag hn, uitn shouwing n latn w aar nit naar gissn. Vrtl m nu ns ht wat natuurlijk n wat tgnnatuurlijk is. Euthyphroon: Maar, Sokrats, ik wt nit ho ik u mot zggn wat ik ol. Want wat wij ook sprkn, op n of anr manir worn zakn sts vrraai n wijkn wij af van n rr ingnomn stanpunt. Sokrats: Uw gstskinrn, Euthyphroon, lijkn wl wat op shppingn van mijn voorvar, lhouwr Daialos a. Als ik zulk ingn zou zggn, zout g, oor mijn vrwantshap mt hm, ook mt mij raak kunnn stkn n zggn at mijn uitsprakn wgglippn n nit stanvastig zijn. Maar ja, ht zijn tn slott uw uitsprakn; us motn w n anr tospling vrzinnn. Euthyphroon: Volgns mij is z tospling wl glijk van topassing, maar an op uw woorn, Sokrats. Ik n nit gn i maakt at alls wort vrraai, gij zijt toh zkr Daialos. Voor mij stonn al z ingn vast. Sokrats: Als ik nit oppas, mijn st, lijk ik nog gwikstr an Daialos, i alln zijn ign wrk zo maakt at ht lk t wgn; lijkaar o ik htzlf, maar an ook nog mt anrmans wrk. En ht gstig hirvan is at ik i wijshi nit uit vrij wil zit; ht war m livr at mijn woorn rustig op hun plaats lvn an at ik wijshi van Daialos n rijkom van Tantalos zat. Maar gnog hirovr. G ontwijkt sts waar ht om gaat, zoat ik u mt klm vraag samn mt mij uit t zokn wat g wt ovr ht natuurlijk. En gf ht nu nit al ij vooraat op. Ga ns na of voor u vaststaat at alls wat natuurlijk is, ook rhtvaarig is? Euthyphroon: Go. Ja, at is zo. Sokrats: Maar is alls wat rhtvaarig is, ook natuurlijk? Of is alls wat natuurlijk is, ook rhtvaarig, n nit omgkr? Of motn w ovr ht rhtvaarig zggn at ht van n kant natuurlijk is, maar at r ook nog n anr kant aan zit? Euthyphroon: Ik kan u nit volgn, Sokrats. Sokrats: En toh zijt g nit alln jongr an ik, maar ook wijzr. Maar, zoals ik al zi, g zijt nit t pakkn in uw ovrvlo aan wijshi. Span u in, st vrin. Want ht is nit moilijk t grijpn wat ik zg. Wat ik ol is ht tgnovrgstl van wat ihtr ol, ton hij zi: 9

11 13a 'Zus, Shppr, i alls tot staan rngt, hm zult g nit nomn. Want waar vrs is, is ook ri'. Ik n ht nit ns mt z ihtr. Zal ik vrtlln waarom? Euthyphroon: Graag. Sokrats: Ht lijkt mij onjuist t zggn at waar vrs rgrt, ook ri is. Want ht lijkt m at vln i ang zijn voor zikt, armo n zo mr, wl n gvol van angst of vrs hn, maar nit van ri. Dnkt g ook nit? Euthyphroon: Zkr. Sokrats: Maar waar ri is, is wl vrs. Is ht nit zo at als iman ri n ontzag knt, hij tglijkrtij vrs n angst knt voor ht kwa? Euthyphroon: Ja, zkr. Sokrats: Dan is ht nit juist om t zggn: 'Waar vrs is, is ook ri'. Intgnl, waar ri is, is vrs, maar ri is nit ovral waar vrs of angst is. Vrs is naar mijn mning op vl mr van topassing an ri. Want ri zit in vrs slotn, zoals n onvn gtal l uitmaakt van ht grip 'gtal'; n gtal is us nit pr finiti onvn, maar onvn is wl altij n gtal. Is it nu uilijk? Euthyphroon: Volkomn. Sokrats: Its rglijks ol ik, ton ik vrog of ht natuurlijk aar is waar ht rhtvaarig is, of anrs om. Maar ht natuurlijk is nit ovral waar ht rhtvaarig is, want ht natuurlijk maakt l uit van ht rhtvaarig. Is it juist of ht g hir n anr mning ovr? Euthyphroon: N, at is zo. Sokrats: En kijk nu ht volgn ns. Als ht natuurlijk l uitmaakt van ht rhtvaarig, an motn w us prorn t ahtrhaln ho it komt. Als g m ijvoorl zout vragn wlk l van gtalln vn is, n wlk gtalln at an zijn, an zou ik zggn: 'i nit onvn zijn, maar laar oor tw'. Is at zo? Euthyphroon: Ja, zkr. Sokrats: Prort gij m an ns t vrtlln wat ht natuurlijk l van ht rhtvaarig is, zoat w Mltos kunnn zggn at hij mij nit langr onrhtvaarig mot hanln of m aanklagn wgns golooshi, omat ik nu oor u volon onrriht n ovr wat natuurlijk n govruhtig is n wat nit. Euthyphroon: Ik nk, Sokrats, at ht l van ht rhtvaarig at t makn hft mt ht inn van gon, ht govruhtig n natuurlijk is, n at wat ovrlijft, t makn hft mt ht inn van mnsn. Sokrats: Dat ht g go gzg, Euthyphroon, maar ik mis nog its. Want ik grijp nog nit wat g olt mt inn. Ht inn van gon is toh its anrs an ht inn van allrli anr zakn? Nm nu paarn. Niman kan i toh zo go vrzorgn als n ruitr? Euthyphroon: N, niman. Sokrats: Dus rijkunst is n inst aan paarn? Sokrats: En honn, niman vrzorgt i toh zo go als n jagr? Euthyphroon: Dat is zo. Sokrats: D jaht is us n inst aan honn? Sokrats: En htzlf glt us voor ossn n osshor? Euthyphroon: Zkr. Sokrats: Is ht natuurlijk n ht govruhtig an kunst van ht inn van gon, Euthyphroon? Bolt g ht zo? 10

12 14a Sokrats: Btknt it at ir vorm van inn htzlf oogt, its gos ijvoorl of ht wlzijn van gn i gin wort, zoals g kunt zin at paarn i oor n go ruitr worn vrzorg, aar aat ij hn n r tr van worn? Of is at nit zo? Euthyphroon: Ja, wl. Sokrats: En honn onrvinn it van jagr n ossn van osshor n nom maar op. Of mnt g at ht inn sha torngt aan gn i gin wort? Euthyphroon: Bij Zus, n. Sokrats: Dinn oogt us alln maar wlzijn? Euthyphroon: Ja, natuurlijk. Sokrats: Hn gon us aat ij ht natuurlijk, omat it immrs kunst van ht inn is, n worn z r tr van? En kunt g rm instmmn at n van gon r tr van wort als g natuurlijk hanlt? Euthyphroon: Bij Zus, n. Sokrats: Ik gloof ook nit at g it ol, Euthyphroon. In vrst vrt nit. En juist omat ik aht at g at nit ol, vrog ik wat volgns u 'inn van gon' tknt. Euthyphroon: Dat is juist, Sokrats, want at ol ik nit. Sokrats: Wl, wlk inst aan gon rngt ht natuurlijk voort? Euthyphroon: En inst i t vrglijkn is mt i wlk slavn hun mstrs wijzn. Sokrats: Ik grijp ht, ht is us n soort instvrlning aan gon. Euthyphroon: Pris. Sokrats: Ht wrk van n arts is n vorm van instvrlning. Kunt g m zggn wat at wrk oogt? Is ht nit gzonhi? Sokrats: Wat komt r voort uit kunst i shpsouwrs ij ht uitofnn van hun funti int? Euthyphroon: En ship natuurlijk, Sokrats. Sokrats: En voor huiznouwrs, zijn at huizn? Sokrats: Vrtl mij an, m'n st, wat kunst i gon ij ht uitofnn van hun funti int, hoort voort t rngn. Ht is uilijk at g ht wt, omat g zgt mr ovr gon t wtn an wi an ook. Euthyphroon: Dat is waar, Sokrats. Sokrats: Vrtl m an in Zus' naam wlk rijk vruht gon ontvangn oor van onz instn gruik t makn. Euthyphroon: Allrli waarvols, Sokrats. Sokrats: Ja, vlhrn haln ook vl waarvoll rsultatn, maar toh is ht nvouig m ht langrijkst t vrtlln, n at is ovrwinning in strij, nitwaar? Euthyphroon: Vanzlfsprkn. Sokrats: En orn on toh ook vl gos. Maar ht voornaamst rsultaat van hun ari is toh vosl, at oor aar is voortgraht. Euthyphroon: Zr zkr. Sokrats: Maar wat ontvangn gon nu ignlijk, wat is ht voornaamst onr al at 11

13 15a waarvoll? Euthyphroon: En tijj trug zi ik u al, Sokrats, at ht hl wat vrgt om n go inziht t krijgn in it alls. Maar ik zal ht u nvouig makn. Als iman in g n offr wt t zggn n t on wat gon haagt, an is at govruhtig n natuurlijk n ht tknt ht hou van familis n gmnshappn. En wat ij gon in ongna valt, is goloos n rngt ongluk n onrgang. Sokrats: Euthyphroon, als g ha gwil, ha g vl kortr kunnn antwoorn op krn van mijn vraag. Ht is nu wl uilijk at g nit gngn zijt uw knnis mt mij t ln, want op rmpl krt u zih af. Als g hirop antwoor ha ggvn, ha g rs voorzin in mijn hoft om t wtn wat natuurlijk is. Maar ja, onrvragr mot onrvraag volgn, waar i hm ook lit. Wat zgt g nu ovr ht natuurlijk? Is ht nit n soort wtn ho t offrn n t in? Euthyphroon: Ja, at zg ik. Sokrats: En is offrn nit shnkn aan gon, n in vragn van gon? Euthyphroon: Zo is ht pris, Sokrats. Sokrats: Wat natuurlijk is, staat us in vran mt knnis van wat n vraag is n wat n gav. Euthyphroon: Pris, Sokrats, g grijpt wat ik ol. Sokrats: Maar, mijn st, ik n immrs vol vrlangn naar uw wijshi n luistr hl go naar u, zoat nits vrlorn gaat van wat g zgt. Zg mij htr waaruit z instvrlning aan gon staat; hft ht t makn mt ht vragn van gon n ht gvn aan gon? Sokrats: En ligt ht nit voor han hun atgn t vragn waaraan wij zlf grk hn? Euthyphroon: Wat anrs? Sokrats: En ligt ht nit vnns voor han hun atgn t gvn wat zij van ons willn hn? Want ht is nit hanig iman its t gvn waaraan hij gn hoft hft. Euthyphroon: Wat g zgt, is waar. Sokrats: Ht is us n soort knnis omtrnt uitwissling tussn gon n mnsn, Euthyphroon. Euthyphroon: Ja, als g ht zo wilt omshrijvn. Sokrats: Maar ik wil nits anrs an waarhi. Zg mij ns wat voor aat gon hn ij gavn i zij van ons krijgn. Wat zij ons gvn, is uilijk; al ht go at wij zittn, hn zij ons immrs ggvn. Maar wat voor nut hn onz gavn voor hn? Of profitrn wij zo van z hanl at wij al ht go van hn krijgn n zij nits van ons? Euthyphroon: Dnkt gij an at gon voorl hn van wat zij van ons ontvangn, Sokrats? Sokrats: Dat hangt rvan af wat onz gavn aan gon zijn, Euthyphroon. Euthyphroon: Wat nkt g anrs an r n hul n, zoals ik aarnt al zi, ankaarhi. Sokrats: Wat natuurlijk is, hft us t makn mt ankaarhi n nit mt nut of hoft voor gon? Euthyphroon: Ik nk at ht juist alls mt hoft t makn hft. Sokrats: Dat tknt us wrom at ht ht natuurlijk is waar gon hoft aan hn n wat hun wlgvallig is. 12

14 16a Euthyphroon: Pris. Sokrats: Zit g at uw woorn nit op hun plaats lijvn, maar aan wanl gaan? Zijt g aarovr nit vraas? Toh vrwijt g mij at mijn woorn vn wglijk zijn als ln van Daialos. Maar gij zijt grootst kunstnaar, grotr an Daialos, want gij laat uw woorn in ronjs raain. G hrinnrt u immrs nog wl at w ht r rr ovr ns warn at ht natuurlijk n ht gon wlgvallig van lkaar vrshilln n nit htzlf zijn? Hrinnrt g u at nit? Euthyphroon: Ja zkr. Sokrats: En nu zgt g at ht natuurlijk hoft r gon is n wat hun wlgvallig is. Dan is ht natuurlijk us toh htzlf als ht gon wlgvallig? Euthyphroon: Ja, at is zo. Sokrats: Dan was onz ovrnstmming van aarnt us onggron, maar als z toh waar was, zittn w r nu naast. Euthyphroon: Daar lijkt ht wl op. Sokrats: Dan motn w wr ovrniuw ginnn mt ons onrzok naar wat natuurlijk is. Ik gf ht nit op voor ik ht wt. Ws nit oos op mij, maar onntrr u tot ht uitrst n zg mij waarhi. Want als r iman is i ht wt, an zijt gij ht wl; n nt als Prothus laat ik u nit gaan voorat g gsprokn ht. Gij wt alls ovr wat wl n nit natuurlijk is, want als at nit zo was zout g uw ou var nit voor moor vrvolgn, wgns oo van n aglonr, zonr vrs mt uw grag toorn r gon op t wkkn of u voor mnsn t shan t makn. Daarom wt ik zkr at gij wt wat wl n nit natuurlijk is. Sprk aarom, mijn st Euthyphroon, n hou uw gahtn nit voor mij vrorgn. Euthyphroon: En anr kr, Sokrats, ik h nu gn tij mr, ik mot mij haastn. Sokrats: Wat ot g nu, mijn vrin! Ik ha zo ghoopt van u t lrn wat wl n nit natuurlijk is, maar uw vrtrk ontnmt mij all hoop. Dan zou ik mij tgn Mltos' aanklaht hn kunnn vrwrn mt ht argumnt at Euthyphroon mij alls glr ha ovr wat mt gon t makn hft, n at ik us nit langr mr uit onwtnhi onooraht zou hanln of in z zakn afwijkn niuwighn zou vrkonign n at ik aarom voortaan mijn lvn zou trn. a Daialos was n lgnarish lhouwr wins ln zo lvnsht warn at z inruk wktn t kunnn wglopn. 13