PLATOON VERZAMELD WERK. Plato LYSIS. Oktober 2010

Transcriptie

1 PLATOON VERZAMELD WERK Plato LYSIS Oktor 2010 Dz tkst is uitsluitn voor prsoonlijk gruik. Commril gruik is nit togstaan. Evnmin is ht togstaan tkst t wijzign, wrkn, ghl of gltlijk t pulirn, of anrszins t vrmnigvulign. Togstaan is ht kopiërn van itatn of klin tkstgltn voor stui- n isussiolinn. Copyright Stihting Ars Florat info@arsflorat.nl Uit: Platoon Vrzaml Wrk - l 3 - ISBN Vrtaling: Shool voor Filosofi, Amstram Copyright: 2010 Stihting Ars Florat, Postus 74082, 1070 BB Amstram Nits uit z tkst mag vrvlvouig n/of opnaar gmaakt worn oor mil van ruk, fotokopi, mirofilm, ltronish mia, of op wlk anr wijz ook, zonr voorafgaan shriftlijk tostmming van uitgvr. No part of this txt may rprou in any form, y print, photoopy, mirofilm, ltroni mia, or any othr mans, without writtn prmission from th pulishr.

2 INLEIDING LYSIS Ht onrwrp van gsprk is 'philia', at ijna altij als 'vrinshap' wort vrtaal, maar in fit n vl ruimr tknis hft; ht omvat ir soort an of ining i mnsn n ingn ij lkaar kan houn, n vorm van aantrkking. Misshin is ht woor 'fil' (raa) wl van it woor afgli. Ht grip 'vrinshap' spl in ht grag van mnsn in ouhi n vl grotr rol an ij ons ht gval is. Tgnwoorig lgt mn livr naruk op ht lifsaspt van 'philia', n lifsan n an ij voorkur togspitst tussn man n vrouw. Ht is ovrigns nit juist t vronrstlln at Grikn n gzinslvn knn zonr z lifsan tussn man n vrouw als spil. Maar omat positi van vrouw nit zln was ahtrgstl, kwam ht intlltul n spiritul lvn in gzinsvran ikwijls nit tot ontwikkling. D Grikn zohtn aarvoor ompnsati in hun narukklijk spurtoht naar n vrinshapsan tussn mannn onrling als asis voor hun intlltul n motionl lvn, n ook wl in n vorm van instaarhi aan stastaat, polis, gmnshapplijk mor van all urgrs. En an ontstaat politius i op onaatzuhtig wijz traht polis t inn n aan vrvulling van z taak zijn intlltul n motionl nrgi stt. Ht is in it vran at mr goïstish vorm van z vrinshaps- of lifsan tussn mannn onrling in ht Griknlan tn tij van Sokrats zih zo gmakklijk kon ontwikkln tot zijn rotish vorm van (sksul) passi, waartgn Sokrats n Platoon zo ikwijls strij aanonn. In Lysis worn wij gonfrontr mt vrshilln vormn van vrinshap of lif, vanaf haotish via fysik naar uitinlijk, volmaakt n asolut vorm. Allrrst komt in lttrlijk zin ht 'straatvoorl' aan or: Sokrats loopt op straat n jongman, Hippothals, tgn ht lijf, i 'smoorvrlif' is op knaap Lysis, n jongn van gon huiz. Hir trffn wij ht ij vrlifhi gruiklijk gragspatroon aan: matloz passi in n rloz haos. Sokrats it aan, Hippothals min in worstlshool van Mikkos n voorl t gvn, ho hij mt Lysis zou kunnn omgaan, n gint zoon n gsprk ovr ht onrwrp 'philia', vrinshap. D rst vaststlling van Sokrats n Lysis luit, at n vrinshapsan ontstaat wannr mnsn nuttig voor lkaar zijn, lkaar aanvulln. Vrvolgns gaat ht gsprk vrr mt Mnxnos, i juist oor Lysis zo wort wonr. In it l hanlt Sokrats ht onrwrp vrr n uitinlijk zit ht rnaar uit at sprkrs tot onlusi komn at vrinshap staat, omat r go n kwaa is. Ht kwa kan mn nit lifhn - gn i at zou on, ot ht omat hij nkt at ht kwa go is. Dus hft mn ht go in lkaar lif. Ergns vat Sokrats ht als volgt samn: 'Daarom zggn w us at vrin van n vrin n vrin is omwill van i vrin n in vran mt moglijk aanwzighi van n vijan'. Mn zou kunnn zggn at it rlativ vorm van 'philia' is: r zijn vrinn n vrinshappn, omat r ook vijann zijn. Maar at Sokrats mt z rlativ formulring gn gnogn nmt, hoft ons nauwlijks t vrazn; n vrling van shpping in go n kwaa, vrin n vijan n in all anr moglijk tgnstllingn shnkt uitinlijk gn vriging. In ht laatst l van ht gsprk vort Sokrats Lysis n Mnxnos n anr tohoorrs m in n poging, tot grip of opnaring t komn van wat war, zuivr n asolut vrinshap of lif zou kunnn zijn. Tn slott stlt hij vast: 'Dan zit ht r us naar uit at lif, vrinshap, waarring n vrlangn oprijzn uit ht ign van ingn zlf... Als j us wrzijs vrinn nt, an n j van natur vosl n woning voor lkaar... Gstl 2

3 at n naar aanwzighi van anr vrlangt of hm mint, an zal hij at nimmr kunnn, als hijzlf nit op n of anr manir tot n von sustanti voor min wort... Ht lijkt us at wij noozaklijkrwijs atgn in ons motn minnn wat onz natuurlijk sustanti is, waarin alls voorraig is, us ht ign zlf.' In ok Vir van Brihaaranyaka - Upanisha, n gshrift at gtuigt van wijshi uit ht ou Inia, sprak wijz Yajnyavalkya: 'En vrouw hft haar htgnoot nit lif om hmzlf, maar alln omwill van ht Zlf. D htgnoot hft zijn vrouw nit lif om haar zlf, maar alln omwill van ht Zlf. En mns hft zijn rijkom nit lif om rijkom zlf, maar alln omwill van ht Zlf. En mns hft gon nit lif om hnzlf, maar alln omwill van ht Zlf. En mns hft nits lif om ht ing zlf, maar alln omwill van ht Zlf.' Mt anr woorn: vrinshap n lif zijn r nit omwill van ht hn of krijgn van vrinshap of lif; zij zijn n gvn n ontvangn i ht ign in mns zlf, vol n zonr hzuht, tot ontwikkling rngn. Zo worn wij r ns t mr op gwzn hozr asolut maatstavn n ht wzn r ingn tijloos zijn n at ht r slhts om gaat n alou waarhi n wijshi sts opniuw t formulrn naar glang van tij n plaats. Ook is ht uilijk hozr Sokrats n Platoon tw onmisar shakls vormn in z lang ktn, i hn n vrln oor izlf tijloz wijshi n waarhi mt lkaar vrint. 3

4 LYSIS Gsprkspartnrs: Sokrats, Hippothals, Ktsippos, Mnxnos, Lysis. 203 a 204 a Sokrats sprkt: Ik was rhtstrks op wg van Akami a naar ht Lyum n lip aarom vn uitn sta, vlak langs stasmurn. En ton ik langs klin poort ging i naar ron lit wlk aan Hrms, allszinr, is gwij, lip ik warmpl Hippothals tgn ht lijf, zoon van Hironymos, n ovnin Ktsippos uit Paiania n vrr nog n aantal jonglin i aar in n gropj ij lkaar stonn. Ton Hippothals mij aar zag lopn, zi hij trston: H, Sokrats, waar gaat g hn? En waar komt g vanaan? Dus antwoor ik: Ik n op wg van Akami naar ht Lyum. - Kom an rst hirhn, zi hij, n hou ons gzlshap. Of wilt g soms nit? Ht is toh nit onrlijk wat ik vraag? - Waar mot ik an naar to, vrog ik, wlk plaats ol j n wi zijn rij? - Hirhn, zi hij, n tglijkrtij toon hij m n soort innnplaats rht tgnovr stasmuur, n n opn ur i rop uitkwam. Wij rngn onz tij hir oor, zi hij, n nit alln ln van onz grop hir, maar ook nog vl anrn. D n is nog shonr van gstalt an anr. - En wat is it an voor n plk? vrog ik, n wat vorn julli r uit? - Ht is n worstlshool, zi hij, i pas gonnn is. Maar wij rngn onz tij hir mstal oor mt pratn n wij zoun u aar graag in trkkn. - Dat is vrinlijk van julli, zi ik, maar wi hft hir liing? - Uw vrin n wonraar Mikkos, zi hij. - Bij Zus, zi ik, at is nit rst st, maar inraa n gshikt lrmstr. - Kom an mt ons m, zi hij, n zi zlf maar wi r allmaal zijn. - Kalm aan, zi ik, vrtl m rst maar ns op wlk voorwaar ik an wl naar innn zou motn gaan n wi aar julli iool is. - Sokrats, zi hij, irn hft n anr favorit. - En jij, Hippothals, wi h jij als favorit vrkozn? Zg ns op. Maar op i vraag loos hij slhts n zwg. Dus ging ik oor n zi: Ah, mijn st Hippothals, zoon van Hironymos, j hoft ht mij nit ns mr t vrtlln, want ik zi ht al. Nit alln vol j n paal gngnhi voor j favorit, maar j staat wrklijk in vuur n vlam n nt vrlif. Ik mag an tn aanzin van mst ingn van nit vl waar n van winig nut zijn, maar i n gav hft gohi mij wl gshonkn, namlijk at ik n nus h voor minnaars n hun lifjs. Op z woorn wr Hippothals nog ror, waarop Ktsippos zi: Ht is wrklijk grappig, Hippothals, ho j loost n ho j aarzlt om Sokrats t zggn wi ht is. Als hij maar vn mt j zou pratn, an zou j hm naam van j lifj zo ikwijls nomn, at hij r al gauw gnog van krg. Ik kan u vrzkrn, Sokrats, at hij ons ijna oof hft gmaakt oor onz orn voorturn vol t stoppn mt naam 'Lysis'. Als wij maar its t vl hn gronkn, an kun j r ijna zkr van zijn at wij, als w uit onz ros ontwakn, stvast naam 'Lysis' t horn krijgn. En 4

5 205 a lf ht aar maar ij, want at is al rg gnog. Maar als hij vrvolgns zijn ihtwrk n anr ompositis ovr ons uitstort, an is wrklijk ht hk van am. En at is nog nit alls, want vrvolgns staat hij ht ook nog om zijn favorit Lysis t zingn mt n allr zonrlingst stmglui, n at alls motn wij an aanhorn! En nu is hij nota n mt stomhi gslagn oor uw vraag, n kan alln maar lozn. - Di Lysis mot toh wl rg jong zijn, zi ik, want ht nomn van i naam ropt ij mij gn hrinnring wakkr. Daarop antwoor Ktsippos: Dat komt omat jongn mstal nit ij zijn ign naam wort gnom, maar ij naam van zijn var, omat i zo kn is. Toh wt ik ijna zkr at g nit wt ho hij ruitzit, want at zou al gnog zijn om hm t hrknnn. - Zg m an, vrog ik, wins zoon hij is. - D oust zoon van Dmokrats uit Attika, antwoor hij. - Wl, wl, Hippothals, zi ik, wat h jij n nol n harmant iool gvonn om vrlif op t zijn. Ht zou m wrklijk plzir on, als j ook mij ns lit zin waar jij j omgving m ovrromplt, want an pas kan ik wrklijk zin of j wt ho n minnaar mt zijn min int om t gaan n ho hij mt anrn ovr hm int t sprkn. - Maar hht g an wrklijk waar aan wat gzg wort, Sokrats? vrog hij. Ton vrog ik hm op mijn urt: J wilt toh nit ontknnn at i Lysis waarovr z sprkn, j iool is? - N, zkr nit, antwoor hij, maar ik ontkn wl at ik gihtn of vrhaln ovr hm shrijf. - Hij is nit go wijs, sprak Ktsippos, hij raaskalt maar wat. En us antwoor ik op mijn urt: N, Hippothals, ik hof j vrzn n rijmn ovr i jongman nit t horn, maar wat mij wl intrssrt, is gaht i raan tn gronslag ligt, want aaruit kan ik aflin ho j mt j iool traht om t gaan. - Dat zal hij aar u wl vrtlln, zi hij. Want hij zal ht ongtwijfl allmaal hl pris wtn n zih hrinnrn, wannr zijn orn, zoals hij wrt, voorturn tuitn van mijn lamatis. - Bij all gon, wat hij aar zgt is hlmaal juist, vil Ktsippos hm in r. En ovnin, Sokrats, is ht hl vrhaal nog lahlijk ook. Daar staat hij an, in vuur n vlam, n wt zijn gst op nits anrs t rihtn an op i jongn, ht ijzonr voorwrp van zijn lif. Maar tglijkrtij hft hij wrklijk nits anrs t zggn an wat ir kin hl go ha kunnn nkn. Is at nu nit lahlijk? Want hij zingt zlf mnsn van wi irn in sta vol is, us Dmokrats n Lysis, grootvar van jongn, n voorts nog all anr voorours. Dan sprkt hij ovr hun rijkom n ovr paarn i zij hiln n wlk ovrwinningn zij hn haal ij spln van Puthia in Dlphi n ij Isthmish spln in Korinth n ook ij spln van Nma, waar zij uitlonkn mt hun virspan n rnpaarn. En an staat hij ht zlfs om nog vrr trug t gaan in tij n aarovr t vrhaln. Nog kort gln vrtl hij ons in n van zijn rijmlarijn ho n van voorours van i jongn, zoon van ohtr van stihtr van i paal stam, Hrakls ontving n hm onthaal, omat zij aan lkaar vrwant warn oor hun gzamnlijk afstamming van Zus. Wl, Sokrats, at soort kltspraat n nog vl mr shotlt hij ons voor n an wingt hij ons ook nog rnaar t luistrn. Daarop rip ik uit: Ah Hippothals, laat m nit lahn. J gaat jzlf toh nit op orst slaan voorat j ovrwinning ook wrklijk ht haal? 5

6 206 a - Maar at o ik hlmaal nit, Sokrats, wirp hij tgn. - Dat zg jij, zi ik. - Hozo? vrog hij. - Al i vrihtsls hn alls mt jzlf t makn, antwoor ik. Want als j rin slaagt z jongn t strikkn n als hij inraa is zoals j hm shrijft, an zal alls wat j ht gzg n opghml tr mrr r n glori van j zlf inn n n lofli zijn op j zlf zora j als ovrwinnaar uit strij komt, omat j rin nt gslaag zo'n ijzonr knaap in t palmn. Maar als hij j ontsnapt, zul j in zlf mat spot n uitglahn worn als j jongn rst op n sts hogr votstuk ht gplaatst, want an gaan al i zo gprzn kwalititn aan j voorij n h j z vrlorn. Daarom, mijn st, is ht n goun rgl voor irn i ht pa van lif wnst t wanln, at hij pas gint glif t zingn als hij hm hft gstrikt, want tokomst is onzkr n niman wt wat hm t wahtn staat. Daar komt nog ij at it soort mooi jongns ht maar hoog in ol krijgt, wannr iman hn zo ovrrvn prijst. Daar worn zij alln maar ijl n hooghartig van, of nit soms? - Ja, g ht glijk, zi hij. - En ho vlisnr n hooghartigr zij worn, s t moilijkr zijn z t vangn, nitwaar? - Daar lijkt ht wl op, ja. - En wat nk j van n vissr i vis rst vrshrikt n zoon vrjaagt, n an gaat vissn? - Dat is maar n zilig vrtoning, at is uilijk. - Dus j zou kunnn zggn at ht van grot omhi n onwtnhi gtuigt als woor, gshrift n gzang gruikt worn om r mnsn wil m t makn n z op t jagn in plaats van z t strln n t tmmn? - Daar lijkt ht wl op, ja. - Waak r us voor, st Hippothals, at j mt j gzang n giht nit in it soort valkuiln lant. Want ik wt zkr at ook jij r nit m in zou stmmn at van iman gzg wr at hij n go ihtr is, zolang hij zihzlf sha torngt mt zijn ihtkunst. - Bij gon, n, zi hij, at zou wrklijk asur zijn. Maar it is nu juist rn, Sokrats, at ik m toh in ht gsprk h gmng, omat gij wlliht its kunt aanragn at als avis zou kunnn inn voor n ir i zih oor mil van sprkn of hanln ij zijn favorit glif wil makn. - J stlt gn nvouig vraag, antwoor ik. Maar als j ri nt t prorn Lysis mt mij t latn pratn, an kan ik j misshin in praktijk wl tonn ho j n gsprk mt hm kunt vorn, in plaats van al at gpraat n giht waar j vrinn ht ovr hn. - O, maar at is nit moilijk, zi hij. Dan hoft g ignlijk alln maar samn mt Ktsippos hir naar innn t gaan n n stol t pakkn n t gaan pratn. Ik wt ijna zkr at Lysis an vanzlf wl op u af zal komn, Sokrats, want hij is rg gran op ht volgn van gsprkkn. Bovnin virn zij in worstlshool juist n fst tr r van Hrms, zoat jongr n our lrlingn r allmaal oor lkaar lopn n hij gmakklijk naar u to kan komn. Maar als hij ht nit ot, laat ht an maar aan Ktsippos ovr, want hij knt hm go omat hij n nf is van Mnxnos. En Lysis is rg op Mnxnos gstl. Laat Ktsippos hm us maar ropn, als hij nit uit zihzlf komt. 6

7 207 a - Dat zal ik an maar on, zi ik. En zo nam ik Ktsippos ij arm n stapt worstlshool innn, trwijl anrn ons volgn. Daar zagn wij nog juist ho jongns offrplhtighi al ëinig han n aarm ongvr aan ht in van rmoni warn gkomn. Vrvolgns gonnn z in hun mooist gwaa t oln. D mstn warn aarvoor naar uitnplaats ggaan, maar n paar han zih in hok van klkamr gnstl mt hun vrshilln manjs mt olstnn, waaruit zij z sts paktn. En vrr was r n aantal jongns ij i tokkn. En rvan lk Lysis t zijn. Hij ston t min van anr jongns n knapn, mt n lauwrkrans nog om ht hoof. Zijn gstalt vil inraa op n ht was uilijk at hij nit alln naam ha shoon n l t zijn, maar at ook was. Wij gingn us aan anr kant van klkamr zittn, want aar was ht minr lawaaiig, n w gonnn aar wat tgn lkaar t pratn. En inraa, al spoig kk Lysis op n zag ons n ht was uilijk at hij zih graag ij ons wil vogn. Erst talm hij nog wat n aarzl om alln op ons af t komn. Maar tussn tw splltjs kwam Mnxnos vn innn n zora hij mij n Ktsippos aar zag, kwam hij op ons af om ij ons t gaan zittn. Ton Lysis Mnxnos ha gzin, kwam ook hij ij ons zittn. Daarop kwamn all anrn uit klkamr r ook ij. En ton Hippothals zag at r n hl shar om ons hn ston, ging hij r ook ij staan, zij ht an n tj ahtraf, in hoop at Lysis hm nit zou zin n zih nit zou rgrn. Zo ston Hippothals r us ook ij als tohoorr. Ik kk Mnxnos ns aan n vrog: Zoon van Dmophoon, wi is oust van julli in? - Daar zijn w ht nit ovr ns, was zijn antwoor. - Dan zijn julli ht r us nit ovr ns wi van julli in flinkr n strkr is? vrog ik. - Inraa, was zijn antwoor. - En ook zijn julli ht natuurlijk onns ovr vraag wi r ht st uitzit. Daar mostn in om lahn. - Ik zal an maar nit vragn wi van in rijkr is, want julli nt toh vrinn, nitwaar? - Ja, zkr, antwoorn zij. - En van vrinn wort toh gzg at zij alls samn ln, zoat r op at punt ij julli gn vrshil van inziht zal zijn, tnminst als ht waar is wat julli ovr j vrinshap zggn. Daar warn in ht ovr ns. Ik was nt gonnn hun vraag t stlln wi van tw an wl rhtshapnr n wijzr zou zijn, ton iman, van uitnaf, tussni kwam n Mnxnos wgrip, omat ofnmstr hm noig ha. Ik gloof at hij ij rmoni most hlpn. Dus ston hij op n ging wg. Daarop vrog ik Lysis: Ik vronrstl at j var n j mor hl rg op j gstl zijn, nitwaar? - Zkr, antwoor hij. - Dus willn zij hl graag at j zo glukkig moglijk nt? - Ja, natuurlijk! - Dnk j at n mns glukkig is, als hij rgns aan vrslaaf is n gonn, zoat hij nit mr kan on wat hij wil? - Bij Zus, n, antwoor hij. - Dus als j var n j mor j lifhn n willn at j glukkig nt, is ht 7

8 208 a uilijk at z r alls voor ovr hn om j glukkig t makn. - Natuurlijk, sprak hij. - Dus staan z to at j ot waar j zin in ht, z gvn j nooit n pak slaag n vrin j nimmr t on wat j grt? - N, ij Zus, Sokrats, at zkr nit; z vrin mij juist hl vl. - Wat zg j m nu? vrog ik. Zij willn at j glukkig n tvrn nt n z vrhinrn j juist t on waar j zin in ht? Antwoor m an ns: stl at j ij rstvolgn wrn n van wagns van j var zou willn mnnn, an zoun zij at us nit tostaan n zlfs vrhinrn? - Bij Zus, zi hij, at zoun zij mij zkr nit tostaan. - Maar wi an wl? - Er is n ropswagnmnnr in mijn vars inst. - Wat vrtl j m nu? Zij vrtrouwn zorg voor hun paarn livr to aan n taal kraht an aan jou, zoat hij mt paarn kan on wat hij wil? En ovnin gvn zij hm r nog gl voor ook? - Wat is aar nu op tgn? vrog hij. - Maar an vrtrouwn z jou, zou ik zggn, toh zkr wl muilzlwagn to, n als j zwp ovr ht ir zou willn lggn, an mag at toh wl, of nit soms? - Waarom zoun zij? zi hij. - Pror j m nu t vrtlln at r niman is i zls mt zwp mag wrkn? - Natuurlijk wl, antwoor hij, aar is zlrijvr toh voor? - En is i man n vrij urgr of n slaaf? - En slaaf. - Dus an zit ht rnaar uit at z n slaaf mr waarrn an hun ign zoon n at z slaaf knnlijk ook mr vrtrouwn. Zo vinn zij ht go at slaaf naar ign gounkn hanlt, maar jou, hun zoon, vrin zij at juist. Nu mot j m nog ns vrtlln of z j tostaan j ign opliing tr han t nmn, of vrtrouwn z j at juist nit to? - Natuurlijk vrtrouwn zij mij at nit to, antwoor hij. - Maar wi hft j opliing an in hann? - Dat is mijn mntor; hij staat aar, zi hij. - En is hij soms ook n slaaf? - Maar natuurlijk, wat anrs? Hij hoort tot onz huishouing, zi hij. - Ht is toh mrkwaarig, zi ik, at n vrij man oor n slaaf grgr wort. En ho gft hij j an liing? - Hij nmt mij m naar shool, was zijn antwoor. - En j lrarn, sta j soms ook onr hun toziht n liing? - Wis n waarahtig! - Dan hft j var us mt opzt n rsptal aantal tozihthours n lirs ovr j aangstl. Maar wannr j an thuiskomt ij j mor, an staat zij j toh wl to t on wat j wilt, want zij zit toh graag at j glukkig n tvrn nt. En wannr zij aan ht wvn is, vint zij ht toh zkr nit rg at j wat mt wol of mt ht wfgtouw staat t spln? Ik mag toh aannmn at z ht st go vint at j haar inslaghout mnmt of wfkam of n van anr onrln i z ij ht wolspinnn gruikt. Lahn zi hij: Ik zwr u ij Zus, Sokrats, at z ht mij nit alln vrit, maar at ik ovnin zkr n pak slaag zou krijgn, als ik n van i ingn ook 8

9 209 a maar zou aanrakn. - Allmahtig, zi ik, j ht j var n j mor toh gn kwaa gaan? - Bij Zus, n, ik nit, zi hij. - Maar wlk rn kunnn zij an hn om ht j zo moilijk t makn glukkig t zijn n t on wat j wnst? Waarom houn z j hl ag gvangn in n tostan van slavrnij n ghoorzaamhi, zoat j ignlijk nauwlijks kunt on wat j wnst? Ht lijkt wl of al j rijkom j nits oprngt, trwijl all anrn r wl aanspraak op kunnn makn. En op j nol afkomst kun j j vnmin latn voorstaan, want ook aar wor j oor anrn gli n vrzorg. Bst Lysis, j ht nits in t rngn n kunt nooit on wat j wilt. - Dat is omat ik nog nit volwassn n, Sokrats. - Dat kan nauwlijks n zwaar zijn, mijn st zoon van Dmokrats, want ik wt zkr at r paal ingn zijn i j var n mor j wl tostaan n waarij zij ht nit noig vinn t wahtn tot j mrrjarig nt gworn. Want wannr zij willn at hun its wort voorglzn of at r its voor hn wort opgshrvn, an wt ik ijna zkr at zij at rr aan jou zulln vragn an aan n van huisslavn, of nit soms? - Ja zkr, antwoor hij. - En an is ht aan jou t slissn wlk rif ht rst zal worn gshrvn n wlk aarna n zo gaat ht ook mt voorlzn. Als j lir tr han nmt, zou ht m nit vrazn at j var noh j mor j zal vrin snarn wat strakkr of juist wat minr strak t spannn of ht instrumnt mt n pltrum of mt vingrs t spln. - Zij zoun r nit aan nkn, at staat vast. - Bst Lysis, wat zou j an nkn at oorzaak is van ht fit at z j ht n nit vrin maar ht anr, waar w zovn ovr sprakn, wl? - Ik nk at ht komt omat ik van ht n wl vrstan h, maar van i anr ingn nog nit, antwoor hij. - Go gantwoor, mijn st, zi ik. Dan is ht us nit n kwsti van mrrjarighi waarop j var waht om j an ook al i anr ingn to t vrtrouwn. - Dat gloof ik ook, zi hij. - Juist, zi ik, maar antwoor an ns op ht volgn. Zal julli uurman ignlijk nit zlf kors volgn als j var mt trkking tot jou? Ik ol aarm t vragn of ook hij zijn hav n go nit aan jouw zorg zou tovrtrouwn, als hij van mning zou zijn at jij ht tr wist an hijzlf? Of zou j nkn at hij r zlf m oor zou gaan? - Ik nk at hij i zorg an ook aan mij zou tovrtrouwn. - Go zo, maar zoun ook Athnrs nit htzlf on n ht hr van hun hav n go aan jou ovrlatn, zora zij in gatn krijgn at jij r gzonr opvattingn op nahout? - Ja zkr. - Bij Zus, zi ik aarop, maar wat zou Grot Koning in Przi an nit on, als hij htzlf zou nkn? Stl at wij ij hm zoun komn n zoun aantonn at wij r tr in op nahoun an zijn oust zoon, kroonprins, n wtn ho j uit alls wat zih in n staat voorot, its gos kunt rouwn. Zou hij an kizn voor zijn oust zoon, rfprins van hl Azië, of toh livr voor ons, als kizrlijk rouwrs, n ht samnstlln van ht rpt aan ons ign inziht ovrlatn? 9

10 210 a - Voor ons natuurlijk, zi hij. - En an zou hij zlfs i kroonprins toh gn uimr togvn, trwijl hij ons zou tostaan gul mt zout om t gaan, als wij at zoun willn. - Ja zkr, waarom nit? - En als zijn zoon n oogkwaal ha opglopn, zou hij hm an tostaan r mt zijn ign hann aan t komn, als hij wist at zijn zoon zlf gn oktr was, of zou hij ht hm vrin? - Vrin natuurlijk. - Maar als hij van vronrstlling uitging at wij wl oktorn warn, zou hij, unkt m, ons zlfs nit vrhinrn om, als wij at zoun willn, zijn zoons ogn t opnn n r vrvolgns as in t on. Want hij zou glovn at wat wij n, vrantwoor was, nitwaar? - G ht glijk. - En alus zou hij ook allrli anr zakn aan ons tovrtrouwn in plaats van aan zijn zoon of z zlf t on, tlkns wannr hij zou nkn at wij ht tr zoun kunnn an hijzlf of zijn zoon. - Dat kan nit anrs, Sokrats, zi hij. - Dan luit onlusi us als volgt, st Lysis, zi ik. All mnsn, Grikn n nit- Grikn, mannn n vrouwn, zulln ons graag ht hr tovrtrouwn ovr ingn waarm wij wrklijk vrtrouw n kn zijn, zoat wij rm kunnn on wat ons gounkt n niman zal ht in zijn hoof haln ons n stror in wg t lggn. Zlf zulln wij op at gi vrij zijn n liing hn ovr anrn. Want all ingn zulln ons tohorn n zij zulln ons voorl rngn. Maar in zakn waar wij gn vrstan of grip van hn, zal niman ons tostaan naar ign gounkn t hanln. Intgnl, irn zal zih zovl moglijk inspannn om at t voorkomn. En nit alln mnsn i nits mt ons t makn hn, maar ook onz ours n zlfs ignn i op nog vrtrouwr vot mt ons staan. Zo zulln wij zlf anrn ghoorzamn op i gin i ons nit ign zijn. Want mt ingn waar wij gn vrstan van hn, kunnn wij nits ginnn. Bn j ht mt z voorstlling van zakn ns? - Ja zkr. - En nk j at wij mt anrn vrin kunnn zijn of anrn mt ons, als wij ghl nuttloos voor lkaar zijn? - N, at kan nit, at is uilijk, zi hij. - Maar an kunnn j ours noh iman anrs voor wi an ook hun lif tonn, zolang i prsoon nuttloos lijft. - Blijkaar, antwoor hij. - Maar, mijn st jongn, wor j n wijs man, an zulln all mnsn j vrinshap zokn n als ht war tot j famili horn, want z hn its aan j n j toont n go karaktr. Maar lijft wijshi ahtrwg, an zal niman zih mt j vrinn, var, mor, noh iman uit j vrinnkring. Maar aht j ht nu ignlijk moglijk, mijn st Lysis, om its t prtnrn op gin waar w nog gn vrstan van hn? - Ho zou at kunnn? zi hij. - Dus zolang j n lrmstr noig ht, ontrkn ht vrstan n ht grip voor paal ingn j nog, nitwaar? - Dat is juist. - En ij ht ontrkn van knnis n grip kun j us ook gn prtntis hn. 10

11 211 a - N, Sokrats, at is wrklijk onmoglijk. Ton ik hm it hoor antwoorn, kk ik trsluiks naar Hippothals n ht shl maar n haar of ik maakt n norm lunr, want ht lag op mijn lippn hm als volgt to t sprkn: 'Dit is st manir, Hippothals, om mt j iool om t gaan n t onvrsrn; maak hm shin in plaats van vrwaan oor hm nit op t lazn tot n pant n vrwijf stuk ongluk, want aar was jij m zig.' Maar juist op tij onstatr ik zijn opwining n vrwarring oor ons gsprk n ik hrinnr mij ho hij zijn aanwzighi voor Lysis juist vrorgn wil houn. Ik slikt us i woorn ij nar inzin maar in n zi nits. Intussn was Mnxnos truggkomn n wr naast Lysis gaan zittn. Lysis wn zih aarop mt kinrlijk gngnhi tot mij, trwijl hij rvoor zorg at Mnxnos ht nit mrkt. Hij fluistr mij in ht oor: To, Sokrats, zg ook aan Mnxnos wat g mij ht gzg. - Dat mot j hm zlf maar vrtlln, Lysis, antwoor ik aarop, want ik wt zkr at j hl go gluistr ht. - Ja, at is zo, antwoor hij. - Pror j woorn an zo go moglijk t hrinnrn n lg hm alls uilijk uit. Als j r its van vrgtn nt, vraag ht m an nog ns rstvolgn kr at j m tgnkomt. - Go, Sokrats, at zal ik on, zi hij, at loof ik. Maar vrtl hm an nu its anrs, zoat ik kan luistrn totat ht tij is om naar huis t gaan. - Er zit nits anrs op an op j vraag in t gaan, zi ik. Maar ws rop aht mij t hulp t snlln, als Mnxnos mij ntj wil lihtn, want j wt maar al t go wat voor n vhtjas hij is n ho vrzot hij is op isussiërn. - Allmahtig, zi hij, at wt ik maar al t go. Dat is an ook pris rn waarom ik u vraag mt hm ns n gsprk aan t gaan. - Om mzlf op i manir lahlijk t makn, zkr? vrog ik op mijn urt. - Wln, hlmaal nit, antwoor hij, maar juist om hm ns go op zijn nummr t zttn. - Maar ho mot ik at an on, vrog ik, want at gaat nit zomaar mt iman i nota n ook nog n lrling van Ktsippos is. En om ht nog moilijkr t makn, is Ktsippos zlf r ook nog ij, kijk maar, aar zit hij. - Laat u oor niman wrhoun, Sokrats, zi hij, gin maar gwoon. - Dat mot an maar, zi ik. Maar omat it hl l van ht gsprk tussn ons in plaatsvon, zi Ktsippos: Ht mot wl n hl ijzonr maaltj zijn at g aar zit op t puzln zonr ons rij t trkkn. - Ah, mijn st Ktsippos, zi ik, wij zulln u graag latn mgnitn. Lysis hir grijpt its nit van wat ik h gzg; hij nkt at Mnxnos ht tr zal wtn n wil at ik ht Mnxnos us vraag. - Vraag ht hm an, antwoor Ktsippos. - Dat zal ik on, zi ik. Antwoor us op mijn vragn, Mnxnos. Van kinsn af vrlang ik al its hl spiaals t zittn. Dat is nits ijzonrs, want irn hft zo zijn hartwnsn. D n is vrzot op ht zit van paarn, anr op ht zit van honn, wr n anr op gou of rom. Ik zlf h voor it soort ingn gn nkl langstlling, maar ik gf r alls voor om vrinn t hn. Ik gf vl mr om ht vrwrvn van n go vrin an om mooist n st kwartl of haan tr wrl of, ij Zus, om wlk paar of om wlk hon an ook. Bij Grot 11

12 212 a Hon, ik gloof at ik n go vrin vrr zou vrkizn ovn al ht gou van koning Darius, ja, zlfs ovn koning Darius zlf. Zo n ik op vrinn gstl. Wannr ik julli in aar zo zi zittn, jij aar Mnxnos n Lysis, n ik stomvraas n fliitr ik julli mt ht fit at julli r op zo jong lftij knnlijk al in nt gslaag at zit snl n gmakklijk t vrwrvn. Want jij, Mnxnos, ht Lysis hl snl n gmakklijk als vrin gkrgn n jij, Lysis, Mnxnos. Maar ik n nog sts mijln van zo'n zit vrwijr n wt nit ns ho ik imans vrin mot worn. Daarom, Mnxnos, zou ik j graag wat vragn willn stlln ovr j rvaring hirm. Antwoor m us op volgn vraag: wannr iman vrinshap of waarring voor n anr opvat, wi wort an vrin: vrin of vrin van vrin? Of is r gn vrshil? - Ik gloof at r gn vrshil is, zi hij. - Wat vrtl j m nu? zi ik. Bol j t zggn at in lkaars vrinn worn, zlfs als ht nit van tw kantn komt, us als n vrinshap of gngnhi voor anr kostrt, maar nit omgkr? - Ja, ik gloof at ht zo is, antwoor hij. - Maar wat zg j an, wannr n vrin zijn vrinshap nit antwoor zit oor gn voor wi hij gngnhi kostrt? Dat kan toh voorkomn, nitwaar? - Inraa. - En wat an, als vrin misprzn of zlfs vrafshuw wort? Dat zijn toh tostann i, naar ik mn, vrinn n minnaars hus wl ns tgnkomn van kant van hun iool? Situatis waarin zij vol gngnhi zijn voor hun min vrin, maar toh stllig inruk krijgn at i gngnhi nit op prijs wort gstl of zlfs at zij ghaat worn? Is at nit zo? - Dat is hlmaal waar, zi hij. - Wlnu, zi ik, an is r us sprak van n vrin n n vrin of van n minnaar n n min? - Inraa. - Maar wi van tw is an vrin van anr? D vrin van vrin, zlfs als hij gngr of ghaat wort, of is ht omgkr n is vrin vrin van vrin? Of is r in n rglijk gval van nrihtingsvrkr gn sprak van n vrin of n minnaar n is ht noozaklijk at in vrinshap of gngnhi jgns lkaar kostrn? - Dat lijkt m juist. - Dan kijkn wij r nu us al anrs tgnaan an zovn. Want oorspronklijk gingn wij rvan uit at als n van in maar vrinshap of lif kostr, in als vrinn of minnaars konn worn shouw. Maar nu zin w at als z nit wrzijs mt lkaar vrin zijn, zij ook nit als vrin of minnaar kunnn worn shouw. - Daar lijkt ht wl op, zi hij. - Dan staat r us nit zoits als n vrin van n vrin, als vrin zlf nit wil mwrkn n wigrt vrinshap t antwoorn. - Daar zit ht wl naar uit. - En volgns zlf stlling staan r us gn paarnlifhrs, als paarn i gngnhi nit antwoorn, n vnmin kwartllifhrs noh lifhrs van honn of van wijn of van sport of van wijshi, als wijshi i lif nit antwoort. Of zou ht toh zo zijn at mn al i ingn van n kant kan lifhn, trwijl i lif onantwoor lijft n zou ihtr glijk hn, als hij zgt: 12

13 213 a 'Glukkig mns wins kinrn hm vn lif zijn als zijn paarn, honn voor jaht n ook vrmling, van vrr gkomn.' - Natuurlijk hft hij glijk, zi hij. - Dnk j us at ihtr waarhi sprak? - Ja. - Dan zit ht r us naar uit, Mnxnos, at vrin of min toh vrin van vrin of minnaar is ongaht ht fit at min zlf lif of haat kostrt. Nm ijvoorl n pasgorn kin at nog nit hft glr lif t hn n vnmin afshuw t kostrn. Wannr ht oor var of mor wort rispt, is ht gurn kort tij n hoopj lln n toh lijft ht oogappl van ours. - Ik gloof at g glijk ht, zi hij. - Dan is us nit minnaar vrin, maar min is vrin van minnaar. - Zo is ht. - Dan is omgkr ghat mns n vijan n nit gn i haat. - Daar lijkt ht wl op. - En zo is ht us moglijk at vl mnsn oor hun vijann worn min n oor hun vrinn worn ghaat. Als mn us zgt at minnaar n vrin is voor min n at min gn vrin hoft t zijn voor minnaar, an is aarvan ht gvolg at vl mnsn vrinn zijn voor hun vijann n vijann voor hun vrinn. Toh, mijn st, gloof ik at ht asur is, om nit t zggn onmoglijk, at mn vijan van n vrin of vrin van n vijan kan zijn. - Ik gloof at g glijk ht, Sokrats, zi hij. - Als at us onmoglijk is, an kan mn wlliht zggn at minnaar n vrin zou motn zijn van min. - Ja, natuurlijk. - Maar is ook gn i haat, an n vijan van ghat? - Dat kan nit anrs. - Maar i vaststlling lit ons uitinlijk wr tot onlusi van zo vn, namlijk at ht ikwijls voorkomt at iman n vrin is van iman i gn vrin is of zlfs n vijan, n at it lk kr gurt wannr n anr lifhft, trwijl anr gn lif maar haat kostrt. En ook, at mn zih als vijan kan gragn jgns iman i op zijn urt gn vijan maar n vrin is, omat mn an iman haat i zlf gn haat maar juist lif kostrt. - Daar lijkt ht wl op, zi hij. - Wat motn wij r an m aan, zi ik, als minnaars noh minn zlf vrinn zulln zijn n minnaars n minn gzamnlijk ook nit? Of zijn r uitn zn nog anrn t nomn i mt lkaar vrin kunnn rakn? - Bij Zus, n, Sokrats, ik zou ht wrklijk nit wtn, zi hij. - Zou ht an kunnn zijn, ging ik vrr, at wij rgns in loop van ons onrzok n vrkr wg zijn ingslagn, Mnxnos? - Daar zit ht wl naar uit, Sokrats, vil Lysis ons in r. En tglijkrtij loos hij, want ik kon zin at hij i woorn r onwillkurig uitflapt, zo intns zat hij t luistrn naar ons gsprk. En omat ik Mnxnos vn mt rust wil latn n tvns lij was mt Lysis' knnlijk filosofish inslag, sloot ik ht gsprk vrr mt Lysis voort t zttn n zi: Lysis, wat j zgt is waar. Als w vraag op juist wijz han onrzoht, zoun w nooit zo zijn uitggln. Latn wij it pa us nit vrr volgn, want ht 13

14 214 a is knnlijk nogal glirig n ht it winig houvast. Ik gloof at w op onz shrn motn trugkrn. Dan kunnn wij ons tvns latn lin oor ihtrs, als vars van wijshi n onz gisn. Ongaht waar zij zih vinn, latn zij zih natuurlijk nimmr op n allaags of opprvlakkig manir uit ovr n onrwrp als 'vrinn'. Bovnin zggn zij at gohi zlf hn onrling tot vrinn maakt oor hn ij lkaar t rngn. Er is n vrs at ht allmaal nvouig samnvat, aht ik: 'Voorwaar, gohi rngt immr glijkn ij lkaar.' En zo maakt hij at zij lkaar knnn; of zijn julli z woorn nimmr tgngkomn? - Ja zkr, zi hij. - En kn j an soms ook uitsprakn van i minnt wijz mnsn i htzlf zggn, namlijk: at glijkn lkaar opzokn. Ik nk hirij natuurlijk aan ignn i shrijvn n sprkn ovr natuur n ht hlal n hun onrling samnhang. - Inraa, at is waar, zi hij. - Wlnu, zijn hun uitsprakn juist? vrog ik. - Dat is nit onwaarshijnlijk, antwoor hij. - Misshin zijn z at wl voor hlft, zi ik, of misshin zlfs wl hlmaal, maar ht prolm is at wij i uitsprakn nit kunnn volgn. Want wij gaan rvan uit at ho mr n slht mns mt n anr slht mns omgaat n ho mr hij zih aan hm spiglt, s t slhtr hij wort. Want hij hout zih mt onrhtmatig ingn zig n hij zal anr ook onrht aanon, trwijl wij rvan uitgaan at ht nit moglijk is at mnsn i lkaar onrht aanon, lkaars vrinn zijn. Is at nit zo? - Ja zkr, antwoor hij. - Als slht mnsn inraa aan lkaar glijk zijn, an kan r us van wat gzg wort hoogstns hlft waar zijn. - Dat is zo. - Ik gloof us at zij oln t zggn, at go mnsn aan lkaar glijk n us lkanrs vrinn zijn, maar at slht mnsn, zoals mn in ht algmn ook zgt, nooit aan zihzlf glijk kunnn zijn, omat zij grillig n onrknaar van aar zijn n nimmr stanvastig. En wannr iman zihzlf nit is n vrl, zal hij nauwlijks aan iman of its anrs glijk kunnn worn of r vrinshap voor voln. Dnk j at ook nit? - Ja zkr, zi hij. - Dan nk ik at ht r us naar uitzit, mijn st, at i ihtrs in raasln tot ons sprkn, wannr zij zggn: soort zokt soort. Want zij oln aarm at ht go alln vrin kan zijn mt ht go, trwijl ht kwa nimmr n war vrinshap kan voortrngn, noh jgns ht go noh jgns ht kwa. Bn j ht aarm ns? Lysis knikt instmmn. - Dan hn wij nu us inlijk n antwoor op vraag wi vrinn kunnn zijn. Want onz rnring toont ons at ht altij ignn zulln zijn i zlf tot ht go in staat zijn. - Daar n ik ht hlmaal m ns, zi hij. - Ik ook, zi ik, n toh is r its waar ik nog nit hlmaal grust ovr n. Dus latn wij in vrsnaam mijn nkingn nog ns kijkn. Wat ik mij afvraag is of glijkn lkaar inraa opzokn, n in hovrr ht n an van nut is voor ht anr. Of nog tr: wannr n willkurig ing glijk is aan its anrs, wat is an 14

15 215 a ht nut of juist ht onnut van i glijkhi? Kunnn zij gzamnlijk wl in its gijn, trwijl zij aar afzonrlijk nit to in staat gwst zoun zijn? Wat zoun zij nog mr kunnn rvarn, wat zij alln nit zoun kunnn? Ho zulln zij ooit n rglijk soort glijkhi voor lif nmn, als zij r gn stap vrr m komn? Ho zou at kunnn? - Dat kan nit. - En ho kan atgn glif zijn, wat nit voor lif wort gnomn? - Dat is onmoglijk. - Maar als ht an zo is at glijksoortig nit vrinshap zokt van glijksoortig, an kunnn w toh wl zggn at ht go ht go mint in mat van i gohi n nit in mat van glijkhi? - Misshin. - Maar wat motn w an? Want hft ht go nit gnog aan zihzlf, voor zovr ht go is? - Zkr. - En wat aan zihzlf gnog hft, hft oor zijn ign volhi nits anrs noig, nitwaar? - N, at kan nit anrs! - En wi ht aan nits ontrkt, zal zih ook nrgns aan hhtn, nitwaar? - N, natuurlijk nit. - Maar wi zih nit hht, hht zih ook nit aan vrinn. - Dat is uilijk. - Maar wi zih nit aan vrinn hht, is zlf ook gn vrin. - Dat lijkt. - Ho kunnn wij an wrn at gon altij vrinn zulln zijn voor gon? Want in lkaars afwzighi kostrn zij gn vrlangn naar lkaar - want ht go hft aan zihzlf gnog - n lkaars aanwzighi hn zij us nit noig. Ho zulln zij lkaar an hoogahtn n waarrn? - Op gn nkl manir, zi hij. - Maar als zij lkaar nit waarrn, kunnn zij ook lkaars vrinn nit zijn. - Dat is waar. - Kijk nu ns, Lysis, ho wij sts vrkr wg inslaan n vrwaln. Zoun wij ons inraa op n of anr manir oor ons ign toog hn latn tnmn? - Maar ho an? vrog hij. - Ht shit mij inns t innn ho ik ooit iman hoor zggn at soort juist ht mst vijanig staat tgnovr soort n us go mnsn tgnovr go mnsn. En als wijs haal hij volgn uitspraak van Hsioos aan: 'En zi ns ho pottnakkr toornt mt pottnakkr, ar mt ar n laar mt laar'.en mijn zgsman hil vol at ht mt anrn vnzo was gstl. Wat ht mst op lkaar lijkt, is tvns ht mst aan lkaar gwaag n is vrvul van wrzijs afgunst, wijvr n haat, trwijl juist ht onglijk vrvul is van wrzijs vrinshap n ahting. Daarom is arm noozaklijkrwijs vrin mt rijk, zwakk mt strk, want zij vulln lkaar aan n zijn lkaar tot stun. Htzlf glt voor zik n oktr n zo hht ook onwtn zih aan gn i wt n is rm vrin. Vrvolgns trok hij z gahtgang oor tot n nog langwkknr onlusi, want hij wr at ht alus onmoglijk was at glijk vrin zou zijn mt glijk, maar at zij juist mt lkaar in onmin zoun 15

16 216 a lvn. Want volgns hm ontmotn juist uitrstn lkaar als vrinn. En nir vrlangt juist naar atgn wat hij ht mst mist n nit naar atgn wat hij rs zit n waarin mnsn us glijk zijn. Zo vrlangt ht rog naar voht, ht kou naar warmt, ittr naar zot, shrp naar ot n ron, lg naar vol n vol naar lg, nzovoort. Want wat tgngstl is, is vosl voor lkaar, trwijl glijk nits hft aan glijk. En ik mot knnn, mijn st, at wat hij wr aannmlijk klonk n op n afgron ghl lijkt, want hij ha zijn woorn go gkozn. Maar wat zggn julli rvan? vrog ik. - Ht toog ligt go in ht ghoor, zi Mnxnos. - Motn wij us onlurn at uitrstn ht mst vrin zijn? - Ja zkr. - Maar wat nu, mijn st Mnxnos, rip ik uit, is it nit onghoor? Bovnin, als w it togvn, zal at soort spitsvonig twtrs nits livr on an onmillijk tot aanval ovrgaan n an zulln z ons vragn of haat nit ht anr uitrst is van lif? En wlk antwoor gvn wij hun an? Worn wij an nit gwongn to t gvn at wat zij zggn waar is? - Inraa, r zou nits anrs opzittn. - Maar an zulln zij oorrijvn n ons vragn of hatr vrin is van minnaar of juist anrsom, at minnaar vrin is van hatr. - Gn van in, antwoor hij. - Maar is an rhtvaarig mns n vrin voor onrhtvaarig, of shaaf mns voor onshaaf, of go voor slht? - Ik zou nkn at at onmoglijk is. - Maar toh, ging ik vrr, als w ht prinip zoun aanvaarn at tgngstln lkaar juist aantrkkn, an motn all mnsn waarovr wij zojuist sprakn, ook aantrkklijk zijn voor lkaar. - Ja, aar zou nits anrs opzittn. - Dan kunnn w us alln nog maar vaststlln at soort nit soort zokt n tgngstln lkaar vnmin. - Daar lijkt ht wl op. - Maar aarm zijn w r nog nit, ook ht volgn zulln w motn shouwn. Want misshin hn wij wl uit ht oog vrlorn at vrinshap in wrklijkhi nits mt it soort zakn hft uit t staan n at ht wzn van wat wij vrinshap of lif voor ht go nomn, in fit nit op z tgnstlling van go n slht is ggronvst. - Wat zgt g nu? Wat olt g aarm? vrog hij. - Bij Zus, zi ik, ik zou ht nit wtn, want ook ik n zr vrwar graakt oor z ingwikkl argumntati. Langzamrhan h ik niging in t stmmn mt ht alou gzg at shoonhi is als n irar vrin. Want ht lijkt at shoonhi zkr zaht n liflijk is n tvns vrinlijk, n at is zij altij. Als at haar kwalititn zijn, glijt zij misshin aarom wl zo gmakklijk ij ons naar innn n oorringt zij ons. En ik wt stllig at wat go is, ook shoon is. Wat zg jij? - Dat gloof ik ook, zi hij. - Ik zg it, omat ik innrlijk wt at wat go noh slht is - ht nutral - ign is aan ht shon n ht go. Ik zal julli zggn waarom. Ik vronrstl at r ri moglijkhn zijn: ht go, ht slht n at wat go noh slht is. - Daar n ik ht m ns. - Bovnin nk ik at ht go gn minnaar of vrin is van ht go, ht slht 16

17 217 a nit van ht slht n ht go vnmin van ht slht. Its anrs t wrn zou trouwns in tgnspraak zijn mt onz gahtgang van zo vn. Als r sprak is van vrinshap of lif, an lijft us moglijkhi ovr at wrklijk vrin of minnaar at nutral l is at go noh slht kan worn gnom n vrin of minnaar is van ht go of van atgn in anr wat ook nutraal is. Want ht is onmoglijk t wrn at its of iman zih wrklijk mt ht slht kan vrinn. - Dat is waar. - Evnmin kan mn staan houn at soort soort zokt, at hn wij zovn al gzg, nitwaar? - Ja. - Dus wat zlf go noh slht is, kan gn rlati hn mt wat op zihzlf go noh slht is. - Daar lijkt ht wl op. - Dan lijft us ovr at ht nutral, us wat zlf go noh slht is, alln minnaar n vrin kan zijn van ht go n van nits anrs. - Er is inraa gn anr uitwg. - Wl, mijn st jongns, zi ik, kunnn wij z gvolgtrkking an als n trouwar gis shouwn? Stl ijvoorl at wij aar van ht gzon lihaam willn knnn, an is aarvoor hulp van n oktr of van iman anrs nit noig. Want ht lihaam hft aan zihzlf gnog. Dus n gzon mns zal gn vrin zijn voor oktr, want hij is al gzon. Zo is ht toh? - Zkr. - Maar n zik zal oor zijn zikt wl aan oktr ghht zijn, nitwaar? - Ho kan ht anrs? - Nu kan mn zggn at zikt slht is n ht gnsmil nuttig n go. - Zkr. - Trwijl ht lihaam, als lihaam zin, nutraal is, us go noh slht. - Zo is ht. - Maar oor zikt gwongn, is n gnsmil ht lihaam natuurlijk wlkom n wort gwaarr. - Daar lijkt ht wl op. - Dus wat uit zihzlf nutraal is, hht zih aan ht go oor aanwzighi van ht slht. - Zkr. - Maar an is uilijk at it plaatsvint voorat ht zlf hlmaal slht wort gmaakt oor ht slht at aanwzig is. Want wannr ht nmaal hlmaal slht n vrrot is, kan ht nit mr naar ht go vrlangn of r minnaar van zijn. - N, at is onmoglijk. - Wlnu, lt op, wat ik ga zggn. Sommig ingn zijn htzlf als ingn uit hun omgving, maar anr nit. Bijvoorl als iman its in n paal klur zou willn vrvn, an mot aar vrf voor zijn. - Natuurlijk. - Maar is ht gvrf opprvlak an htzlf als vrf i rop ligt? - Ik grijp nit wat g olt, zi Mnxnos. - Latn w ht an nog ns als volgt prorn uilijk t makn, zi ik. Stl at iman j lon lokkn zou willn lankttn mt loowit, zijn j harn an wit of lijkn z alln maar wit? - Dat lijkt maar zo, zi hij. 17

18 218 a - Maar anrzijs is at witsl wl aanwzig, nitwaar? - Zkr. - Maar toh worn j harn zlf r nit wittr oor. Want howl ht witsl aanwzig is, zijn j lon harn van zihzlf vnmin wit als zwart. - Dat is waar. - Maar, mijn st, wannr ourom i witt waas nmaal ovr j harn hft glg, an zijn zij zlf ook zo wit gworn als ht aanwzig loowit n an zijn zij wit oor ht wit at zij in zih ragn. - Inraa. - Wlnu, at is pris krn van vraag i ik h willn stlln: als ht n ij its anrs aanwzig is, is at anr an wznlijk htzlf als ht n at aanwzig is of gaat at alln maar in paal gvalln op n vrr nit? - Ik nk at ht laatst ht gval is, us at ht slhts in paal gvalln opgaat, zi hij. - Dus wat zlf slht noh go is - us nutraal - is soms, howl ht slht wl aanwzig is, zlf nog nit slht, maar kan ht wl gworn zijn. - Zkr. - Wannr ht us zlf nog nit slht gworn is - howl ht slht wl rs aanwzig is - is ht i aanwzighi van ht slht i ht vrlangn naar ht go vanzlf ot oprijzn. Maar wannr ht stlsl zlf nmaal slht gworn is oor voorturn inwrking van ht slht, wort ht tvns ontaan van vrlangn naar n lif voor ht go, zoat ht stlsl zlf tn slott ook nit mr nutraal is - us slht noh go - maar wznlijk slht n vrrot. En ht is onmoglijk at ht slht minnaar van ht go is. - Inraa. - Daarom kunnn wij zggn at ignn i wijshi rs zittn, haar nit mr hovn lif t hn, of ht nu gon of mnsn zijn. Anrzijs kunnn ignn i zih zoanig in grp van onwtnhi vinn at zij wznlijk slht zijn, ht go vnmin lifhn. Want ht is uilijk at n slht n onwtn mns op gn nkl wijz lif voor wijshi kan trahtn. Dan lijvn us ignn ovr i at slht, i onwtnhi, wl rs in zih ragn maar r nog nit oor ovrman zijn n us zlf nog nit hlmaal onwtn n om zijn gworn. Intgnl, zij zijn zih nog sts wust van hun ign onwtnhi omtrnt i ingn. Hiruit volgt at ignn i zlf in hun wzn nog nutraal zijn - us go noh slht - filosofi zulln ofnn als minnaars van wijshi. Maar ignn i in hun wzn oor ht slht zijn aangtast n us slht zijn, kunnn wijshi nit lifhn, vnmin als wi zlf go zijn. Want in ht voorafgaan vonn wij rs at tgngstl gn minnaar of vrin van tgngstl kan zijn n vnmin glijk van glijk. Zo was ht toh? - Ja zkr, antwoorn zij in. - Wlnu, st Lysis n Mnxnos, ht zit rnaar uit at wij tn slott gvonn hn wat vrinshap is n wat nit. Want wij zggn at wat in zil, in ht lihaam n ovral lrs ht nutral zlf is - us go noh slht - oor naijhi van ht slht tot minnaar van ht go wort. - Daar zijn wij ht rorn m ns, was ir antwoor. Ik vol mij natuurlijk ijzonr vrhug mt it rsultaat n lk wl op n jagr i vrgnog ht wil in zijn hann nmt waarop hij gjaag hft. Maar plotsling kroop mij, ik wt nit waarvanaan, ht vrm vrmon at r in onz 18

19 219 a rnring its nit klopt. En nogal uit ht vl gslagn rip ik onmillijk uit: Lysis n Mnxnos, mijn hml nog aan to, wij lopn kans at wij ons vrkkn hn op onz pas vrworvn ontkking n at ht maar n room lijkt t zijn! - Dat mnt g nit! rip Mnxnos. - Ik vrs, zi ik, at wij mt trkking tot ons onrwrp 'vrinshap' nit vl vrr gkomn zijn an n stl lugnaars n opsnijrs mt hun vrihtsls. - Ho zit at an? vrog hij. - Latn wij r nog ns als volgt naar kijkn, zi ik. Wannr iman n vrin of minnaar is, is hij at van iman anrs, nitwaar? - Ja, natuurlijk, antwoor hij. - En is hij at zomaar of hft hij n ol n n rn om vrin of minnaar t zijn? - Hij hft n ol n n rn. - En kunnn wij i wgrn zlf als its vrinlijks shouwn - us rn waarom n vrin n vrin is voor zijn vrin - of is i wgrn zlf nutraal, at wil zggn: vrinlijk noh vijanig? - Ik kan it nit ghl volgn, antwoor hij. - Natuurlijk nit, at is t grijpn, zi ik. Maar misshin kun j ht wl volgn, als ik ht anrs formulr, n ikzlf kan an misshin ook tr grijpn wat ik zg. D zik mns waar w ht zovn ovr han, is ghht aan oktr, nitwaar? - Ja. - Kunnn w an zggn at hij ghht is aan oktr vanwg zijn zikt oor vrwahting at hij wr tr n gzon zal worn? - Zkr. - En kunnn w zikt stmpln als its slhts? - Natuurlijk, als wat anrs? - Maar wat is gzonhi? vrog ik. Is ht its gos of its slhts of gn van i? - Its gos, antwoor hij. - Wij stln rs vast, aht ik, at ht lihaam nutraal is, us go noh slht, n at ht vanwg aanwzighi van n zikt - n i nomn w slht - ghht is aan ht gnsmil at go is. En oor wns van ht lihaam naar gzonhi wort ht gnsmil als vrin vrwlkom. En gzonhi nomn wij its gos. Zo was ht toh? - Zkr. - En i gzonhi, kunnn wij i als vrin shouwn, us als its ahtnswaarigs, of nit? - Ja, als its ahtnswaarigs. - En zikt is its vijanigs, nitwaar? - Zr zkr. - Wat zlf nutraal is, us slht noh go, hht zih us als vrin aan ht go, omat ht go n ahtnswaarig is n ht slht vijanig. - Dat lijkt. - Daarom zggn w us at vrin van n vrin n vrin is omwill van i vrin n in vran mt moglijk aanwzighi van n vijan. - Daar zit ht wl naar uit. - Wlnu, zi ik, nu wij op it punt zijn lan, st jongns, motn wij go oppassn at w ht spoor nit ijstr rakn. En an ga ik maar voorij aan ht fit at vrin n vrin van n vrin is gworn n r us sprak is van its glijksoortigs at vrin is mt its glijksoortigs of zih aaraan ghht hft. Wij stln immrs 19

20 220 a vast at at onmoglijk is. Maar r is nog n anr punt waar w naar motn kijkn op gvaar af at ons toog tot nu to n rogrn lijkt t zijn. Wij zin at ht gnsmil grnswaarig is oor ht vrlangn naar trshap n gzonhi, nitwaar? - Ja zkr. - Maar is gzonhi zlf an ook grnswaarig n n vrin? - Natuurlijk. - Maar als nu gzonhi n grnswaarig vrin is, an is aar n rn voor. - Ja zkr. - En i rn is at ahtr gzonhi wr its anrs grnswaarigs ligt, als w tnminst voorafgaan lijn van ons toog oortrkkn, nitwaar? - Hlmaal juist. - En zo staplt n vrin van vrin zih op anr vrin van vrin. - Ja. - Maar als wij zo oorgaan, ontstaat r n inloz rks vrinn n is onz inspanning vruhtloos, tnzij wij kans zin ht gin t ontkkn waar gn sprak is van wr n anr ahtnswaarig vrin. Daar zulln wij han kunnn lggn op rst n oorspronklijk vrin, waaruit hl rks anr vrinn voortkomt. - Er is gn anr kus. - Wlnu, it is nu pris ht prolm waartgn ik waarshuw, namlijk at wij motn oppassn nit om tuin t worn gli oor al i anr vrinn i wij gnom hn n i als n hl rks wrkaatsingn uit i n n oorspronklijk grnswaarig vrin zijn voortgkomn, trwijl at oorspronklijk l nig n waarahtig vrin is, ron van all vrlangns. Latn w prorn hir wat mr grip van t krijgn. Stl at iman rgns zr grot waar aan hht. Bijvoorl n var i ht zit van n zoon ovn al zijn anr zittingn stlt. Dnk j an at hij tr will van zijn zoon, i hij zozr mint, ook aan its anrs zo'n hog waar zou kunnn toknnn? Wannr hij zou vrnmn at zijn zoon n giftig rank ha gronkn, zou hij an ijvoorl nit alls willn gvn voor wijn i naar zijn mning zijn zoon zou kunnn rn? - Ja, natuurlijk, zi hij. - En zou htzlf gln voor ht vat waarin wijn is opgslagn? - Zkr. - En zou j nkn at hij an nog nig onrshi maakt tussn kr van aarwrk n zijn zoon of tussn noig hovlhi wijn n zijn zoon? Misshin is rn hirvan wl at al z zorg n aanaht nit stm zijn voor i afzonrlijk ingn i slhts n funti hn, omat z zijn afgli van at anr, at als hoofoorzaak kan worn shouw van all zorg i aan hl rks ingn wort ggvn. Zlfs is ht zo at wij ht ikwijls noig vinn n grot waar to t knnn aan gou n zilvr. Maar aarm zijn wij nog nit vl ihtr ij ht wrklijk antwoor op onz vraag gkomn. Want wat wij zokn is atgn waaraan wij allrhoogst waar toknnn - wat at an ook mog zijn - n waarvan waar van gou n all anr zakn is afgli. Zoun wij onz vraag zo kunnn formulrn? - Zkr. - Maar tknt at nit at zlf rnring op mot gaan voor ons onrzok naar onz 'ahtnswaarig vrin' of minnaar? Want tlkns wannr wij sprkn ovr n vrin of n grnswaarig ojt, an on w at vanwg aanwzighi van 20

21 221 a its anrs grnswaarigs aarahtr n zo lijkn onz finitis van 'vrin' slhts rlatif t zijn, onrl van n rks 'vrinn' of ojtn. Maar wrklijk vrin, als zlfstanig grip, kan alln i n zijn waarin al i anr zognaam vrinshappn ij lkaar komn n hun ol vinn. - Ht zit rnaar uit at ht zo is, zi hij. - Dan staat i uitinlijk vrin us nit omwill van wrklijk n waarahtig vrin of ht wrklijk grnswaarig. - Dat is waar. - Dan zijn wij us nu onz aanvanklijk gvolgtrkking kwijtgraakt, omat w onstatrn at wrklijk vrin gn vrin kan zijn omwill van n anr vrin. Wlnu, kunnn w an zggn at ht go its grnswaarigs, us n vrin is? - Dat lijkt mij wl. - Maar ht go wort min vanwg aanwzighi van ht kwa; zo sprakn wij immrs ovr ri vrshilln atgoriën: ht go, ht kwa n ht nutral, us go noh kwaa. Stl nu at r maar tw ovrlijvn naat ht kwa ruit is glatn, an wil at zggn at ir ontat van ht kwaa mt ht lihaam, zil of mt its anrs at wij als nutraal kunnn shouwn, vrrokn is. Dan zou ht grip 'go' voor ons ook gn nut mr hn n in fit ovroig zijn gworn, want an zou nits ons mr sha kunnn rokknn n zoun wij gn nkl hulp of ijstan mr noig hn. Dan zou ht ons pas wrklijk uilijk zijn gworn at wij naar ht go vrlangn n ht lifhn oor aanwzighi van ht kwa n at ht go ignlijk n soort miijn is tgn ht kwa, at als n soort zikt is; n waar gn zikt is, is ook gn miijn noig. Maar hn wij nit gzin at ht go in ons ontstaan is oor toon van ht kwa n juist aarom wort glif? Want wij vinn ons pris in ht ovrgangsgi tussn go n kwaa, trwijl ht go als asoluut grip tr will van zihzlf op gn nkl wijz n nuttig funti hft, nitwaar? - Ht zit rnaar uit at g glijk ht, zi hij. - Maar i uitinlijk vrin, waar w ht ovr han, waarin al ht anr oplost - i n vrin hft gn nkl rlati mt z anr vorm van vrinshap. D anr, 'gwon' vrinshapsann gaan us uit van ht prinip 'ht n omwill van ht anr'. Maar wrklijk vrin of ht wrklijk waarvoll hft hir nits m t makn n is r knnlijk ht tgnovrgstl van. Want wij gingn rvan uit at n vrinshapsan r is vanwg ht vijanig at romhn ligt n ht lijkt at als ht vijanig vrwijnt, r ook gn vrinshapsan mr is. - Maar t oorln naar onz huiig rnring zit ht rnaar uit at i onlusi nit mr opgaat, zi hij. - Wlaan an, zi ik, ho zit ht an mt ht volgn: stl at ht kwa r nit mr is, zou r an ook gn hongr, orst of its anrs van in aar mr zijn? Of is ht vlr zo at ht grip hongr zal lijvn staan zolang r mnsn n irn zijn, maar an zonr shalijk of llnig asptn? En zou htzlf kunnn gln voor orst n voor anr vrlangns: zij lijvn staan, maar zonr pijn n lln. Immrs, ht kwa is mt zijn pijn n lln vrwnn. Of vin j ht lahlijk j it soort ingn af t vragn? Wi wt r nu ht its van? Want wij wtn alln at wi hongr hft, zih llnig volt n at it n zkr tknis hft. Zo is ht toh? - Ja, hlmaal. 21