PLATOON VERZAMELD WERK. Plato HIPPIAS. Oktober 2010

Transcriptie

1 PLATOON VERZAMELD WERK Plato HIPPIAS Oktor 2010 Dz tkst is uitsluitn voor prsoonlijk gruik. Commril gruik is nit togstaan. Evnmin is ht togstaan tkst t wijzign, wrkn, ghl of gltlijk t pulirn, of anrszins t vrmnigvulign. Togstaan is ht kopiërn van itatn of klin tkstgltn voor stui- n isussiolinn. Copyright Stihting Ars Florat info@arsflorat.nl Uit: Platoon Vrzaml Wrk - l 3 - ISBN Vrtaling: Shool voor Filosofi, Amstram Copyright: 2010 Stihting Ars Florat, Postus 74082, 1070 BB Amstram Nits uit z tkst mag vrvlvouig n/of opnaar gmaakt worn oor mil van ruk, fotokopi, mirofilm, ltronish mia, of op wlk anr wijz ook, zonr voorafgaan shriftlijk tostmming van uitgvr. No part of this txt may rprou in any form, y print, photoopy, mirofilm, ltroni mia, or any othr mans, without writtn prmission from th pulishr.

2 INLEIDING HIPPIAS Dz vrij klin ialoog gft n l van vasthounhi waarm Sokrats tn aanzin van n paal kwsti kon lijvn oorvragn. Dat hij op z wijz tvns opprvlakkig rnrtrant van zijn gsprksgnotn aan kaak stlt, is uilijk. In it gval gaat ht om Hippias, n glttr man n opvokunig (sofist) uit sta Elis. Dz Hippias wr oor zijn tijgnotn shouw als toonl van glrhi n aarom wr hij ook als wijz shouw. Ht gmak waarm pulik opini knnlijk glrhi mt wijshi glijkstlt, is voor Sokrats sts opniuw n stn s aanstoots n n rn om zijn glr gsprkspartnrs - sofistn - op nogal harhanig wijz t ontmaskrn als onwtnn. Ook in z ialoog trft Hippias it 'lot' n wort hij oor Sokrats zonr omhaal ontmaskr. D ialoog inigt an ook mt opmrking van Sokrats: 'Maar als zlfs gij, wijz mnsn, ht spoor ijstr raakt, an is at ook voor ons n rnstig zaak, omat zlfs u ons nit van ht vrkr spoor kunt afrngn, ook nit als wij u aarom vragn.' Waar gaat ht in z ialoog om? Hippias hft vastgstl at Ahillus, n van hln uit Ilias van ihtr Homros, 'tr' zou zijn an sluw, ontrouwar Oyssus. En hirm ginnn al mtn moilijkhn voor Hippias, omat hij knnlijk uitgaat van n starr n strakk opvatting mt trkking tot 'go' n 'tr'. Hij trkt tknis knnlijk in ht gi van moralitit, 'ht zlijk go'. Door zijn wijz van vragn toont Sokrats htr impliit aan, at grippn 'go' n 'tr' n vl ruimr tknis hn, zoals intllignt, ffiiënt, kwaam, glijk. Maar ovnal toont Sokrats aan at 'go' n 'tr' in rst plaats n rlativ tknis hn. Mt anr woorn: iman is go of tr tn opziht van its of iman anrs, trwijl hij tglijkrtij in n anr opziht minr go kan zijn. Bovnin toont Sokrats aan at zolang mns nog hrst wort oor onwtnhi n zlfzuht, hij zijn go n minnt kwalititn ook kan misruikn als gn i aaroor grvn wort, at tnminst 'wil'. En at lvrt an mstroplihtr n rigr op. Want alln gn mt mst knnis van zakn zal ook st oplihtr kunnn zijn. Door Hippias' onwil om z gahtgang t volgn, loopt ht gsprk snl tn in. Toh gft Sokrats aan ht in rihting aan waar oplossing t vinn is van ht ilmma, at mnsn i wust n mt knnis van zakn rign 'tr' zijn an ignn i it zonr knnis van zakn n onopzttlijk on. Want aar stlt Sokrats vast 'at gn i opzttlijk n wust rgls ovrtrt n aarm shanlijk n onrhtmatig hanlt - als i mns tnminst staat - in wzn nit anrs is an go mns zlf'. D vrklaring is natuurlijk at i mns in fit nit staat, omat mns i grvn wort oor zlfzuht n us onrhtmatig of slht hanlt, nit 'vrij' is. Hij hanlt nit wust noh mt opzt onrhtmatig, want hij is slaaf, gvangn, gijzlaar van zijn ign zlfzuht n onwtnhi. Dan lijft us vanzlfsprkn alln wrklijk go mns ovr, i wrklijk vrij is n nit gonn oor wat of wi an ook, ook nit oor zlfzuht. Di mns, wrklijk go mns us - asoluut go - zal altij in vrijhi kizn voor gohi n rhtvaarighi. Soort zokt immrs soort. Nit lmmr oor onwtnhi of zlfzuht zal hij onrhtmatighi, ht nit-go, ht slht n ht kwa ngrn n nalatn. Dat is wrklijk vrij mns mt n wrklijk vrij wil, aristoraat, at wil zggn: hij i zih laat lin oor ht asoluut go: ht st. 2

3 Gsprkspartnrs: Euikos, Sokrats, Hippias. HIPPIAS a 363 a 364 a Euikos: Waarom zwijgt g, Sokrats, nu Hippias ovr it intrssant onrwrp uitgsprokn is? Waarom ot g nit nt als wij n prijst hm althans om n l van zijn toog n als g soms vint at hij ht nit go hft gaan, waarom zgt g at an nit? D urt is nu aan ons n wij gaan r immrs prat op at wij zulk go gsprksgnotn zijn in n filosofish isussi. Sokrats: G ht glijk, mijn st Euikos, r zijn inraa n paar ingn van Homros waar Hippias zojuist ovr sprak n waarovr ik hm graag wat zou willn vragn. Want ik hrinnr mij nog ho ik uw var Apmantos h horn wrn, at Homros' Ilias n tr gshrvn pos zou zijn an Oyss, in zlf mat als Ahillus n tr mns was an Oyssus. D Ilias was griht op Ahillus als hoofprsoon n Oyss op Oyssus. En at is nu pris vraag i ik Hippias zou willn stlln, als hij at tnminst go vint. Ik zou graag t wtn willn komn wat hij nkt ovr Ahillus n Oyssus n voor wi van tw hij kist, want hij hft ons hl vl uilijk gmaakt ovr Homros n ovr anr ihtrs. Euikos: Maar natuurlijk Sokrats, Hippias zal r vast gn zwaar tgn hn om t antwoorn op vragn i g hm wilt stlln. Dat is toh zo, Hippias; als Sokrats u n vraag stlt, an antwoort g toh, of nit soms? Hippias: Als ik nu vragn van Sokrats zou trahtn t ontlopn, st Euikos, an zou at n mrkwaarig vrtoning zijn. Ik ga immrs altij vanuit mijn woonplaats Elis naar Hllns spln in Olympia, tr aar ht hiligom n sprk ovr ir gwnst onrwrp uit gsprkstof i ik voor i glgnhi h voorri. En an antwoor ik all vragn. Sokrats: G zijt wrklijk n glukzalig mns, mijn st Hippias, als g ij ir Olympia ht hiligom trt mt zovl vrtrouwn in ign wijshi van uw zil. Ht zou m wrklijk vrazn als r iman onr atltn is i aar mt vnvl vrtrouwn in zijn lihamlijk prstatis hn gaat als gij knnlijk in uw intllignti stlt. Hippias: En trht, Sokrats, want sins ik mo aan Olympish spln, n ik nog nooit iman tgngkomn i in wlk opziht an ook tr was an ik. Sokrats: Dat is wrklijk n fliitati waar, mijn st Hippias! D rom van uw wijshi zal ht siraa zijn voor uw woonplaats Elis n n lijvn gshnk voor uw ours! Maar trzak, wat ht g t zggn ovr mijn vraag ovr Ahillus n Oyssus? Wi van tw is tr n waarom? Ik kon zovn, ton wij hir nog mt z'n alln warn, uw toog nit volgn. Ik wil u natuurlijk nit aloor storn mt vragn, mt zovl mnsn om ons hn, n u sts onrrkn. Nu zijn w mt minr n Euikos wingt m ijna om vragn t stlln. Daarom, sprk op n lg ons nog ns uilijk uit wat g zovn ovr Ahillus n Oyssus ht gzg. Ho zit gij ht vran tussn i tw? Hippias: Wl, Sokrats, ik zal graag nog uilijkr an zovn trahtn uit t lggn wat ik ovr hn n ovr anrn h gzg. Ik wr namlijk at Homros van Ahillus grootst hl hft gmaakt van alln i naar Troj gingn n van Nstor maakt hij wijst n van Oyssus mst gwikst n sluwst. Sokrats: Wl, wl, mijn st Hippias, at is nit mis. Toh hoop ik at g uit 3

4 365 a lvrmaak nit in lahn uitarst als ik it nit grijp n oorga mt vragn. Vrlis uw gul mt mij us nit n lijf vrinlijk. Hippias: Ht zou toh wl gtuign van hl slht grag, Sokrats, als ik anrn juist i ingn pror t lrn n r ovnin nog gl voor ontvang, n zlf mijn gul zou vrlizn n nit langr lf n vrinlijk op uw vragn zou antwoorn. Sokrats: Voortrfflijk gsprokn, Hippias. Wlnu, ton g zi at Homros van Ahillus grootst hl hft gmaakt, aht ik u t grijpn n ook at Nstor wijst was. Maar ton g wr at ihtr van Oyssus mst gwikst hft gmaakt, ton grp ik u, om u waarhi t zggn, nit mr. Lg m at us nog ns uit, misshin at ik ht an tr grijp. Is Ahillus oor Homros an nit als slim n gwikst afgshilr? Hippias: Hlmaal nit, Sokrats, intgnl, Ahillus wort juist als hl nvouig n ongomplir shrvn. Nm ijvoorl passag in Ilias waar hij aangft ho z mt lkaar omgaan n sprkn. Daar laat hij Ahillus tgn Oyssus zggn: Golijk zoon van Larts, viningrijk Oyssus! Ik mot mijn mning ronuit n zonr omwgn uitsprkn, juist zoals ik rovr nk n zoals ht ook vrvul zal worn, opat g m nit, n na anr, mt klagn praatjs zokt ovr t haln. Want vnzr als poort van Has is hij mij ghaat i in zijn hart ht n vrrgt n ht anr uitsprkt. Ik zlf an zal sprkn zoals ht mij unkt at ht zal motn gshin. In z vrzn shrijft hij uilijk ht karaktr van i mannn, waarij Ahillus als rlijk n oprht wort gzin n Oyssus als gwikst n ontrouwaar. Want Homros laat Ahillus i woorn tot Oyssus sprkn. Sokrats: Nu gin ik inraa t grijpn wat g olt, Hippias. Wat g lijkaar wilt zggn is, at wi slim is, ook ontrouwaar is. Hippias: Zo is ht, Sokrats. Want zo wort Oyssus ikwijls oor Homros shrvn, zowl in Ilias als in Oyss. Sokrats: Dat zou us tknn at volgns Homros n n knnr van waarhi is n anr lugnahtig n at z nit ir i ignshappn kunnn hn. Hippias: Zo is ht, Sokrats. Sokrats: En ho nkt g aar zlf ovr, Hippias? Hippias: Ik n ht r hlmaal m ns; ht zou toh van winig ontzag jgns Homros gtuign als ik ht r nit m ns was. Sokrats: Laat Homros maar mt rust want ht is nu nmaal nit moglijk hm zlf t vragn wat hij pris ol ton hij i vrzn shrf. Knnlijk wilt g raa ij Homros wr opnmn, wannr g zgt at g ht rm ns nt. Daarom, antwoor in naam van Homros n van uzlf. Hippias: Go an, stl vraag i op uw lippn rant, maar wl kort. Sokrats: Kunnn lugnaars vn winig als zikn of juist vl mr? Hippias: Natuurlijk wl, n zlfs hl go, at is juist zo mislin. Sokrats: Dus volgns u zijn z lijkaar tot vl in staat n hl slim, nitwaar? Sokrats: En zijn z slim n gwikst om mnsn t mislin uit n soort waashi of omhi of juist oor n soort misaig slimhi n intllignti? Hippias: Ongtwijfl oor n misaig slimhi n intllignti. 4

5 366 a Sokrats: Blijkaar zijn z us intllignt, nitwaar? Hippias: Bij Zus, ik zou zlfs willn zggn: ijzonr intllignt. Sokrats: En omat z intllignt zijn, wtn z wat z on, of nit soms? Hippias: Zkr, z wtn juist hl go wat z on, at is rn waarom z zovl kwaa aanrihtn. Sokrats: En als z zih van hun ign slimhi wust zijn, motn w z an om of juist oorkn n kwaam nomn? Hippias: Natuurlijk oorkn n kwaam in ht rign. Sokrats: Waht ns vn, latn w nog ns nagaan wat g ht gzg. G zgt us at riglijk n gwikst mnsn ovr n zkr maht shikkn n intllignt zijn n at zij hun ign rog n gwiksthi knnn n inzin? Hippias: Ja, zo is ht. Sokrats: En ht waarahtig n ht riglijk zijn tw vrshilln ingn n in fit lkaars tgngstln, nitwaar? Hippias: Zkr. Sokrats: Wlnu, volgns u kan mn rigrs us rangshikkn onr ignn i ovr n zkr maht n kwaamhi shikkn. Hippias: Dat is hlmaal juist. Sokrats: En wannr g zgt at rigrs mahtig n kwaam zijn, olt g an at z mahtig n kwaam zijn in ht rign, of nkt g at z juist onkwaam zijn in hun rog? Hippias: N, natuurlijk nit. Sokrats: Om kort t gaan, rigrs zijn lin i wtn ho z motn rign n aarto zijn z ook in staat. Hippias: Inraa. Sokrats: Dus kan iman i nit in staat is tot rign, gn rigr zijn, nitwaar? Hippias: Zo is ht. Sokrats: Dign is us in staat tot hanln, i kan on wat hij wil. Ik laat an uitn shouwing ht gval at iman oor zikt of its rglijks nit tot hanln in staat is. Evnzo kan ik ook van u zggn at g maht ht om mijn naam t shrijvn wannr g at wilt. En nomt g iman i kan on wat hij wil, nit kwaam? Hippias: Natuurlijk. Sokrats: Zg m ook nog ns, st Hippias, zijt g rvarn in ht omgaan mt ijfrs n ht makn van rkningn? Hippias: Ja zkr, Sokrats. Sokrats: Als iman u zou vragn wat ht proukt is van ri maal zvnhonr, an tknt at us at g hl snl n foutloos ht juist antwoor kunt gvn, als g at wilt? Hippias: Zkr. Sokrats: En at komt omat g shikt ovr grot rvaring n kwaamhi in ht rknn? Hippias: Ja zkr. Sokrats: Kunnn w an zggn at g zr oorkn n kwaam zijt zonr mr, of is ht vlr n kwsti van uitmuntnhi tn aanzin van atgn waarin g zr oorkn n kwaam zijt, namlijk ht rknn? Hippias: Natuurlijk is ht n kwsti van uitmuntnhi in its, Sokrats. 5

6 367 a Sokrats: Dat tknt us at g ssnti van gtallnlr op mst kwam wijz kunt uitlggn? Hippias: Ik nk van wl. Sokrats: Maar ho zit ht an mt rog tn aanzin van gtallnlr? En antwoor mij nu ook, mijn st Hippias, mt zlf onvrshrokkn opnhartighi als waarm g rr vragn ht antwoor. Als iman u zou vragn hovl ri kr zvnhonr is, zout gij an nit ij uitstk tot rog in staat zijn n sts htzlf vrkr antwoor kunnn gvn, als g at zout willn n rop uit zout zijn om nooit waarhi t sprkn n ht juist antwoor t gvn? Of nkt g at gn i nit wt ho hij mt gtalln mot omgaan, juist tr tot it soort rog in staat is an gij? Of mnt g at n onwtn i prort t lign, toh oor toval n ongwil ikwijls waarhi zal sprkn omat hij nit tr wt, trwijl gij, omat g wl wt, juist altij in staat nt in uw rog t volharn als g at zout willn? Hippias: Ja, ht is zoals g zgt. Sokrats: Zou n rigr an lign tn aanzin van all ingn halv van gtallnlr? En wannr hij aan ht rknn slaat, zou hij an minr lign? Hippias: N, ij Zus, hij zal zkr ook mt gtalln n ijfrs rign. Sokrats: Kunnn w us vaststlln, mijn st Hippias, at r ook mnsn zijn i rog n lugns topassn op rknn n gtalln? Sokrats: Wat zijn at voor mnsn? Brign mot mn nit alln willn, maar ook kunnn. Dat ht g vastgstl! Want g zult u nog wl hrinnrn at g zovn nog wr, at wi kunst van ht rign nit vrstaat, ook nimmr n rigr zal worn. Hippias: Ja, at hrinnr ik m. Sokrats: En zovn hn w ontkt at juist gijzlf ht st rog kunt plgn ij ht makn van rkningn. Hippias: Ja, ook at wr vastgstl. Sokrats: Zijt gij an vnns ht st in staat rkningn waarahtig n juist uit t vorn? Hippias: Vast n zkr. Sokrats: Dan is us lijkaar n n zlf prsoon ht st in staat zowl vals als juist rkningn t makn. Dat is us man i w 'xprt' nomn, rknkunig. Hippias: Ja, at is zo. Sokrats: Wi anrs kan us rigr of lugnaar worn in ht rknn an gn i zlf go kan rknn? Wi anrs, mijn st Hippias? Want alln wi zlf go rknt, is in staat tot rog. Maar i man is tvns war rknkunig. Hippias: Daar zit ht wl naar uit. Sokrats: Zo zit g us, at zlf prsoon zowl war rknkunig is als war rigr n hij is vn go in i, want hij is immrs n n zlf n zij zijn nit lkaars tgngstln zoals g zovn nog aht. Hippias: Daar lijkt ht wl op, althans op it trrin. Sokrats: Zulln w an ook nog naar anr gin kijkn? Hippias: Als g at wilt. Sokrats: Zijt g ook nit kwaam in mtkun? Hippias: Zkr, at n ik. 6

7 368 a Sokrats: Wlnu, glt ook nit voor mtkun htzlf? Namlijk at n n zlf prsoon vn go kan lign als waarhi sprkn ovr mtkunig vraagstukkn n is at nit mtkunig? Hippias: Zkr. Sokrats: Zijn r nog anr xprts in mtkun an mtkunig? Hippias: N, r is gn anr. Sokrats: Mt anr woorn, kwam n glr mtkunig is us mst gshikt prsoon om i t on. En als r an n rigr of lugnaar is in mtkunig vraagstukkn, an is hij ht wl, want hij is vakman. Hij hrst ht vak immrs, trwijl wi ht vak nit hrst onmoglijk n ht mtkunig rigr kan zijn. Dus wi ht vak nit zoanig hrst at hij r ook lugns ovr kan vrkopn, kan, zoals w al rr vaststln, nooit n ht lugnaar worn. Hippias: Zo is ht. Sokrats: Latn w an nu n r voorl nmn, namlijk strrnkunig. G nkt toh nog mr af t wtn van strrnkun an van rknkun of mtkun, Hippias? Sokrats: En is ht mt strrnkun nit htzlf gstl? Hippias: Daar zit ht wl naar uit, Sokrats. Sokrats: Dus glt voor strrnkun ook, at als r sprak is van n rigr of n lugnaar, ht n xprt of n vakman mot zijn, want hij shikt ovr noig kwaamhi om t kunnn lign. Wi gn vakman is kan nit lign, want hij mist knnis. Hippias: Daar lijkt ht wl op. Sokrats: Dus ook voor strrnkun glt at n n zlf prsoon ht vak rlijk of onrlijk kan rijvn. Hippias: Blijkaar. Sokrats: Wlaan an, mijn st, kijk nu ns of ht mt all vakknnis zo is. Op vlrli gi zijt g ongtwijfl glrr n kwamr an wi ook. Ik h u it ooit zlf horn zggn, ton g uw grot n nijnswaarig knnis aanprs op agora ij tafls van glwisslaars. G vrtl ton ho g ns naar Olympia ging n alln maar ingn rog i g zlf ha gmaakt. D ring om uw vingr gaf lijk van uw knnis van gravrkunst, vnals n anr zglring, ook uw ign wrk, vrr uw vuilafkrar n uw olifls, alls ign wrk. Daarna ha g ht ovr uw sanaln, ho g ook i zlf ha gmaakt, n ovr stof van uw klrn, zlf gwvn, n ovr uw tunik, zlf gmaakt. Maar rim om uw tunik slog toh wl alls n was voor irn ht uilijkst wijs van uw onglooflijk vakknnis, want volgns u was i rim n kopi van n van i kostar Przish rimn n ook i ha g ignhanig gmaakt. U gaf ook nog t knnn at g allrli lttrkunig wrk ij u ha, zoals hlnihtn, trurspln, rinklirn n allrli proza. Natuurlijk lit g lijkn mt kop n shours ovn all anr shrijvrs uit t stkn. En aar kwam an nog knnis ij van gronginsln van ritmish muzik, van mloilr n van kalligrafi. En als ik mij go hrinnr warn r nog n hlol anr vakkn. En an h ik ht nog nit ns ovr uw spial vrmogn om u ingn t hrinnrn, want aarin mnt g pas wrklijk t shittrn. En an gloof ik nog hl vl van uw anr vakknnis onsprokn t latn. Kijk nu ns naar al i ijzonr vormn van knnis n vakmanshap van uzlf n ook van anr mnsn. Vrtl mij an of g op 7

8 369 a 370 a gron van onz rr gvolgtrkkingn n voorl kunt nomn van n situati, waarij ht rigr iman anrs is an gn i tvns ovr war vakknnis shikt; zoat i tw us vrshilln zijn n nit in n prsoon vrnig. Kijk naar ht ot r nit to wlk vorm van wtnshap of glrhi of rog of ho g ht ook maar wilt nomn. G zult at voorl nit vinn, mijn st, want ht is r nit. Maar gf m r zlf maar n. Hippias: N, ik zou ht voorl nit kunnn gvn, Sokrats, althans nu nit. Sokrats: En ik gloof at g ht nooit zult kunnn. Maar als it allmaal waar is wat ik h gzg, an zult g zkr inzin wat r logish gvolgtrkking van is, mijn st Hippias. Hippias: Ik grijp r hlmaal nits mr van, Sokrats. Sokrats: N, at zal wl, want misshin laat uw uitmuntn hrinnring u juist nu in stk n maakt g r gn gruik van, omat g nkt at ht nit noig is. Maar ik zal uw hrinnring wl vn opfrissn. G wt nog at g wr ht at Ahillus waarahtig was n Oyssus riglijk n listig. Hippias: Zkr. Sokrats: Dan zult g nu ook wl oorhn at zowl n als anr ht riglijk n ht waarahtig in zih lijkt t hn. Als w van Oyssus zggn at hij n rigr is, an is hij us ook n knnr van waarhi. En als w Ahillus n knnr van waarhi nomn, an kan hij us ook n rigr zijn. D tw mannn hn us vl mt lkaar gmn. Hippias: Altij komt g mt it soort onlusis aanragn, Sokrats. En an kist g ovnin juist ht moilijkst onrl van wat iman wrt n aar hout g aan vast n ringt rin oor tot in klinst tails. Maar ht onrwrp als ghl, waar ht nu juist om gaat, ngrt g n g hanlt ht nit ns. Maar als g ht go vint, zal ik nu mt vl voorln n itatn uilijk aantonn at Homros van Ahillus n tr, minr riglijk mns maakt an van Oyssus, i hij als sluw shrijft, n grot rigr n minrwaarig in vrglijking mt Ahillus. En vrvolgns kunt g uw tgnargumntn gvn. Dz mnsn hir stlln an wl vast wi van ons in glijk hft. Sokrats: Bst Hippias, zonr twijfl zijt g kwamr an ik. Maar wannr iman sprkt, pror ik r altij mt mijn gahtn ij t lijvn, vooral wannr ik gloof at sprkr kwaam is. En omat ik graag wil grijpn wat hij zgt, ovrwg ik n vraag oor, n an vrglijk ik wat hij zgt om rvan t lrn. Maar n onnullig sprkr stl ik gn vragn n aan wat hij zgt shnk ik gn aanaht. Zo kunt g us zin wi ik kwaam vin. Want an n ik voorturn zig mt wat hij zgt n stl hm vragn om rvan t lrn n r zlf wijzr van t worn. Ht vil m op at u zovn wr at Ahillus in Oyssus n soort rigr zit. Maar als ht waar is wat g zgt, vin ik ht toh wl vrm at i gwikst Oyssus nooit als rigr of lugnaar voorkomt, trwijl Ahillus in uw shrijving toh ook wl gwikst lijkt. Want hij vrtlt slist n lugn. Volgns uw ign itaat zgt hij immrs: 'Want vnzr als poort van Has is hij mij ghaat i in zijn hart ht n vrrgt n ht anr uitsprkt.' En its vrr wrt hij, at hij zih oor Oyssus noh oor Agammnoon laat ovrrn nog langr ij Troj t lijvn n an zgt hij: Doh aar ik nu gn lust h mt golijk Hktoor t vhtn, zal ik morgn n offr rngn aan Zus n all gon, mijn ship aarna rijklijk vrahtn n ht in 8

9 371 a z latn trkkn. Gij zult zin, als g wilt n als g r lang in stlt, ho morgn hl vrog mijn shpn ovr visrijk Hllspont varn, man mt mannn, vurig hakn naar 't roin; gft romrijk Shur van ht aarrijk mij an n gunstig vaart, an zou ik na ri agn 't grofkluitig Phtia kunnn rikn. En nog its aarvoor, wannr hij kwaa is op Agammnoon, zgt hij: Maar nu ga ik naar Phtia trug, aar ht voorwaar vl tr is mt shpn mt gogn stvns naar huis trug t krn, want ik n nit van plan hir, als ik ongër n, voor u ovrvlo n rijkom opn t stapln. Als hij at hft gzg - n kr in aanwzighi van ht hl lgr n anr kr wannr hij onr zijn vrinn vrkrt - lijkt hij zih hlmaal nit voor t rin op zijn vrtrk, noh gft hij lijk van nig vrlangn om zijn shpn naar z t slpn n naar huis trug t varn. Intgnl, hij gft vrvolgns n staaltj van zijn volstrkt onwil om waarhi t sprkn. Ik stl z vraag allrrst, Hippias, omat ik nit ij maht was t zggn wlk van i mannn oor ihtr als st wort shrvn. Ik von at in vn go warn n at ht onmoglijk was n voorkur uit t sprkn ovr hun lugnahtighi n hun waarhislivnhi n ovr al hun anr kwalititn trouwns. Want in zijn in it opziht glijkwaarig. Hippias: Dat komt omat g ht vrkr kijkt, Sokrats. Want lugns i Ahillus vrtlt, zijn natuurlijk nit wust gkozn maar onopzttlijk; hij wr rto gwongn oor ontwikklingn innn ht lgr, i hm noozaaktn t lijvn n oor t gaan mt zijn hulp. Maar Oyssus ligt wust n mt opzt. Sokrats: Mijn st Hippias, nu nmt g mij toh wrklijk in maling n ovnin ot g nu nt als Oyssus. Hippias: Hlmaal nit, Sokrats. Hozo? Sokrats: G zgt at Ahillus onopzttlijk zou lign. Want Homros maakt van hm in fit n rmat listig intrigant n rigr at hij Ahillus Oyssus t slim af laat zijn n hm ongmrkt laat rign. Hij shrikt r zlfs nit voor trug zihzlf tgn t sprkn waar Oyssus ij is, n z hft ht nit ns in gatn. Oyssus laat nrgns lijkn at hij lugnahtighi van Ahillus oorzit. Hippias: Ho kunt g at nu wrn, Sokrats? Sokrats: Wt g an nit, at Ahillus tgn Oyssus ha gzg, at hij ij ht krikn van ag zou wgvarn, n at tgn Aias nit hrhaalt, maar at hij tgn Aias its ghl anrs zgt? Hippias: Waar staat at an? Sokrats: In passag waar Ahillus ht volgn zgt: Nit r toh wil ik wr nkn aan loig krijg, voorat zoon van appr Priamos, golijk Hktoor, iht ij shpn n tntn r Myrmionn gnar, Argivrs oot n shpn mt vuur in ran stkt. Maar ronom mijn tnt n mijn onkrklurig ship nk ik at Hktoor, ho strijlustig ook, zih wl zal onthoun t strijn! Dnkt g nu wrklijk, Hippias, at Ahillus, i ovnin nog alwijz Chiroon als lrmstr ha, zo vrgtahtig zou zijn, at hij nrzijs tgn Oyssus zgt t zulln wgvarn n anrzijs tgn Aias zgt t zulln lijvn? Bovnin ha hij vn tvorn lugnaars n rigrs nog uitgmaakt voor alls wat llijk is. En wilt g an nog volhoun, Hippias, at Ahillus it alls onopzttlijk n zonr ijolingn zgt n at hij Oyssus maar n ou vnt vint i hij gmakklijk kan ovrluffn mt it soort 9

10 372 a slimmighijs n rog? Hippias: N, Sokrats, at gloof ik hlmaal nit. Ik gloof at Ahillus hm uit sympathi voor Aias its anrs vrtlt an wat hij Oyssus voorhout. Maar wannr Oyssus fitn wrgft, hft hij r altij n oling m n hij ot htzlf wannr hij lugns vrtlt. Sokrats: Dan kunnn w us vaststlln, unkt m, at Oyssus intlligntr is an Ahillus. Hippias: Hlmaal nit, Sokrats, slist nit. Sokrats: Hozo nit, Hippias? Want warn w ht r zovn nit ovr ns at mnsn i opzttlijk lign, intlligntr zijn an mnsn i at onopzttlijk on? Hippias: Wilt g an wrklijk wrn, st Sokrats, at mnsn i opzttlijk onrhtmatig hanln n rign n allrli anr kwalijk ingn on, tr zijn an mnsn i at onopzttlijk on? Bovnin ligt ht toh voor han, om juist vrgiffnis t shnkn aan iman i nit wt at hij onrhtmatig hanlt of rog plgt? Ook unkt m at wt n traiti vl strngr zijn voor ignn i opzttlijk rign an voor hn i at zonr opzt on. Sokrats: Nu zit g pas wrklijk, st Hippias, at ik glijk h wannr ik in aanwzighi van wijz mnsn harnkkig lijf oorvragn. Ht zou m nit vrazn als it nig go ignshap is i ik zit n at mijn anr ignshappn ignlijk nits waar zijn. Want fitlijk knnis h ik nauwlijks n ovnin wt ik nooit ho ingn wrklijk in lkaar zittn. Trouwns, ik gloof at it al gnog wzn wort oorat ik nits wt in ht gzlshap van mnsn zoals gij, i rom zijn om hun knnis van zakn n waarvan irn in Griknlan wt. Ik zg it omat ik gloof at wij ht op gn nkl punt ns zijn. En tr wijs van onwtnhi is r nit t vinn an wannr mn sts van mning vrshilt mt n glr mns. Toh h ik n wonrnswaarig go ignshap, i mijn ring is. En i is, at ik mij in ht ghl nit shaam om t lrn. Intgnl, iman i mij antwoor gft op mijn vragn, zok ik op n ik n hm altij zr ankaar. Op it punt h ik nooit iman t kort gaan. Zo h ik nimmr vrzwgn at ik its van n anr h glr n ik nit alsof ik ht zlf ha aht. N, ik loof n prijs altij knnis n kwaamhi van gn i mij its lrn kan n gf ook altij pris aan wat ik van hm h glr. Maar nu lijkt us at ik ht hlmaal nit ns kan zijn mt wat g zgt, of strkr nog, ik vrshil mt u volstrkt van mning. Natuurlijk wt ik hl go at ik at aan mzlf t wijtn h, omat ik nu nmaal n zoals ik n; ik pror mzlf an ook nit op t hmln. Ik gloof us, st Hippias, at fitn pris omgkr zijn als gij zgt. Mnsn i anrn opzttlijk sha rokknn, hn mt opzt onrhtmatig hanln n rign, i anrn wust om tuin lin n hn in vrwarring rngn, i mnsn zijn inraa tr ij tij an ignn i htzlf on, maar an onopzttlijk. Toh mot ik togvn at ht lijkt, alsof ik at op anr momntn nit gloof n at ik raan twijfl. Ht is us maar al t uilijk at ik r ignlijk nits van afwt. Nu lijkt us at ik op it momnt wrklijk aan zo'n grk lij n at ik van mning n at mnsn i wust n opzttlijk op n paal gi n fout makn, tr n intlligntr zijn an ignn i at onopzttlijk of pr ongluk on. Ik nk at ik in war n graakt oor manir waarop w rovr hn gsprokn. Tijns onz isussi is immrs glkn at gnn i at soort ingn onopzttlijk n 10

11 373 a onwust on, onglukkigr n minr ffiint zijn an ignn i at mt opzt n wust on. Wor us nit oos n wigr nit mijn zil van z waling t gnzn. Want g zult m n vl grotr inst wijzn oor onwtnhi in mijn zil op t lossn, an n zikt van mijn lihaam t gnzn. Maar als g van plan zijt om it t on oor mij n of anr vrhaal voor t shotln, an vrzkr ik u nu rs at g mij nit zult gnzn; ik zou u immrs nit kunnn volgn. Maar als g rm instmt om mij zoals zovn op mijn vragn t antwoorn, an zult g m zkr hlpn n ik gloof at at u nit kan shan. Bovnin, zoon van Apmantos, wil ik nit uitsluitn at ik uw hulp rij ga inropn. Want gij ht mij pr slot van rkning gvraag n isussi mt Hippias aan t gaan. Dus als Hippias mij nu nit wil antwoorn, an zult gij ht hm voor mij motn vragn. Euikos: Maar Sokrats, ik gloof nooit at Hippias n rglijk vraag of aansporing noig zal hn. Want aar hft hij nimmr op gzinspl. Intgnl, hij hft altij gzg at hij nooit n vraag van wi an ook zal ontwijkn. Dus ho zit ht, Hippias? Ht g at gzg? Hippias: Zkr, Euikos, at h ik gzg. Maar Sokrats haalt ingn in n gsprk altij oor lkaar n ht lijkt wl of hij op moilijkhn uit is. Sokrats: Maar mijn st n voortrfflijk Hippias, ik o at soort ingn toh nit opzttlijk, n, ik n m r nit ns van wust - want an zou ik volgns uw rnring wijs zijn n ovr knnis van zakn shikkn n ik zou iman zijn om rkning m t houn. N, zo is ht nit n h us mlijn mt m n shnk m vrgiffnis. Want gij wrt toh ook at mn iman vrgiffnis mot shnkn i uit onwtnhi kwaa ot? Euikos: Wigr it vrzok toh nit, Hippias, maar antwoor tr will van ons allmaal n ook omat g at rs rr ht gzg. Gf us antwoor op vragn van Sokrats. Hippias: Go an, omat gij ht vraagt, zal ik antwoorn. Vraag us wat g wilt. Sokrats: Ik h r inraa n grot hoft aan, Hippias, nog ns wat ipr in t gaan op wat wij zovn sprakn. Ik ol op vraag wi r nu wrklijk tr zijn: gnn i wust n opzttlijk kwaa on of gnn i pr ongluk n onopzttlijk kwaa on. Ik gloof at w ht st t wrk kunnn gaan via vraag n antwoor. G rknt at r go harloprs zijn, nitwaar? Hippias: Zkr. Sokrats: En us ook slht harloprs? Sokrats: Dus is gn i go loopt n go harlopr n n slht harlopr is slht. Zo is ht toh? Hippias: Zo is ht. Sokrats: Dus wi traag harloopt is n slht lopr n wi snl harloopt is n go lopr? Hippias: Inraa. Sokrats: Dus is in n harloopwstrij n ook ij ht harlopn als zoanig snlhi n go ignshap n traaghi n slht ignshap? Hippias: Natuurlijk, at sprkt toh vanzlf. Sokrats: Maar wi is an st harlopr: gn i opzttlijk n wust minr har loopt of gn i at onopzttlijk ot omat hij nit anrs kan. Hippias: Dgn i mt opzt langzaam loopt. Sokrats: En zijt g ht rm ns at harlopn n vorm is van 'its on'? 11

12 374 a Hippias: Ja zkr, harlopn is n vorm van its on. Sokrats: Dus als ht n vorm is van 'its on', an hft ht toh ook n gvolg? Hippias: Zkr. Sokrats: Dus wi slht loopt, ot ht nit go n hout zih nit aan rgls van ht wstrijlopn, of nit soms? Hippias: Natuurlijk, hij ot ht nit go. Sokrats: Dus traag harlopn is vrkr? Hippias: Zo is ht. Sokrats: Dus als go harlopr wust n opzttlijk langzaam loopt, ovrtrt hij aarm rgls, trwijl slht lopr nit anrs kan n ht us nit mt opzt ot? Hippias: Daar lijkt ht wl op. Sokrats: Dat tknt us at ij ht harlopn gn i langzamr loopt omat hij nit anrs kan, n slhtr harlopr is an gn i opzttlijk langzaam loopt? Hippias: Inraa, ij harlopn is at zo. Sokrats: En ho zit ht an mt worstln? Wi is tr worstlaar, gn i zih opzttlijk omvr laat wrpn of gn i nit anrs kan n i us onvrijwillig tn val komt? Hippias: Alliht gn i zih mt opzt omvr laat wrpn. Sokrats: En wat is rgr in n worstlpartij: zlf omvr gworpn worn of tgnstanr omvr wrpn? Hippias: Om zlf omvr t worn gworpn. Sokrats: Dus an glt ook ij ht worstln at wi mt opzt tgn rgls in hanlt n knoit, n tr worstlaar is an gn i nit anrs kan n rto wort gwongn? Hippias: Blijkaar. Sokrats: En ho zit at an mt anr lihamlijk ativititn? Is nit tr n mrr gn i zijn lihaam zowl strk n krahtig hanlingn als ook zwakk kan latn vrrihtn, i zih us aan rgls kan houn, maar i rgls ook kan ovrtrn? Dus ij ht makn van vrkr n zwakk lihamlijk wgingn is toh gn i at wust n opzttlijk ot, tr n mrr van gn i at onopzttlijk ot omat hij nit anrs kan. Hippias: Blijkaar glt it prinip ook tn aanzin van lihamlijk kraht. Sokrats: En ho zit ht an mt mnslijk grag, Hippias? Is ht nit zo at van tw mnsn ign toh van ht mst grip n inziht gtuigt i zih mt opzt n wlwust shanlijk n shalijk graagt, trwijl gn i aarto oor omstanighn wort gwongn n r gn zggnshap ovr hft, minr is? Hippias: Zo is ht. Sokrats: Dan is wust n opzttlijk immorl of shanlijk grag toh n vorm van zlfhrsing n van mnslijk kraht, maar gurt ht onopzttlijk, an is at grag juist n uiting van mnslijk zwakt. Hippias: Dat lijkt. Sokrats: En ho zit ht mt ht zingn? Wi van tw is volgns u st: zangr i opzttlijk n wust vals zingt of gn i at pr ongluk ot? Hippias: Dgn i ht opzttlijk ot. Sokrats: Dus gn i ht onopzttlijk n nit uit vrij wil ot, is minr van tw? 12

13 375 a Sokrats: Zout g livr go ignshappn willn vrwrvn of slht? Hippias: Go. Sokrats: En zout g livr gzon votn willn hn i g, howl invali, vrij n wust kunt wgn, of invali votn waar g nits m kunt on? Hippias: Livr nit invali votn. Sokrats: Invali votn zijn us n grk n nit go, nitwaar? Sokrats: En ho is ht als mn slht zit; is at gn grk van ogn? Hippias: Zkr. Sokrats: Dus wlk van tw moglijkhn zout g kizn: ogn waarm g zlf kunt on alsof g slht zit n ijzin nt of ogn i slht zijn zonr at g r its aan kunt on? Hippias: Ogn i nit ht slht funtionrn. Sokrats: Dan vint g us i lihaamsln i g uit ign vrkizing n wust slht kunt latn funtionrn, tr an lihaamsln i slht funtionrn zonr at g r its aan kunt on? Hippias: Zkr, althans voor ingn i zojuist zijn gnom. Sokrats: Maar an glt ht ook voor all anr lihaamsln, zoals orn, nus, mon n all anr zintuign. Voor all glt us htzlf: als zij slht funtionrn, ook als mns at nit wil, zijn zij ht grn nit waar omat zij nit ugn, trwijl zij ht grn wl waar zijn wannr zij alln maar slht funtionrn omat mns at zlf vrkist. Hippias: Ja, at gloof ik ook. Sokrats: En ho zit ht an mt anr wrktuign n instrumntn? Wlk zoun tr zijn in ht gruik: instrumntn i slht funtionrn omat gruikr at nu nmaal zo wil, of instrumntn i zlf slht funtionrn, howl gruikr at nit wnst maar r nits aan kan on? Nm ijvoorl n ror: wlk ror is tr, ht ror waarm iman slht kors hout trwijl hij r nits aan kan on n ht nit wil, of ht ror waarm hij wust n mt opzt slht stuurt? Hippias: Ht ror waarm hij mt opzt slht stuurt is ht st. Sokrats: En glt nit htzlf voor n oog, n lir, n fluit n al at soort ingn? Hippias: Dat is waar. Sokrats: En ho zit ht mt karaktrignshappn? Zout g livr n paar zittn at g slht kunt rijn, of n paar at zo kwaaaarig is at ht zlf slht rijaar is, ook als g at nit zout willn? Wlk van tw is an volgns u tr? Hippias: Ht rst paar, at zih slht laat rijn als ruitr at opzttlijk zo zou wnsn. Sokrats: Ht paar mt at karaktr is us ht st? Sokrats: Ht tr n goaarig paar laat zih us slht rijn, howl at nit mt zijn karaktr strookt, maar ot wat ruitr vrkist, maar ht minr go n kwaaaarig paar laat zih zlfs tgn wil van ruitr alln maar slht rijn. Hippias: Zo is ht hlmaal. Sokrats: En at glt us ook voor n hon n voor all anr irn, nitwaar? Hippias: Zkr. 13

14 Sokrats: En wat zgt g hirvan: wat is tr voor n oogshuttr: onntrati waarm hij ht ol kan missn als hij at wil, of onntrati waarm hij ht ol mist, ook als hij at nit wil? Hippias: D onntrati waarm hij opzttlijk ht ol kan missn. Sokrats: Dus is at ook n tr gstsgstlhi voor kunst van ht oogshitn? Hippias: Zkr voor kunst van ht oogshitn. Sokrats: En ho zit ht an mt gnskunst? Is oktr i wust n opzttlijk foutn maakt ij hanling van n lihamlijk zikt, mr rvn in gnskunst an oktr i at pr ongluk ot? Sokrats: Dus ook in gnskunst is z rvnhi tr an ht pr ongluk n onwust foutn makn. Hippias: Ja, at is tr. Sokrats: Is kunstnaar i kunst van ht itrspl of fluitspl of wlk kunst ook go hrst, maar wust nit go uitvort, rvnr an gn i it onwust ot? Hippias: Blijkaar. Sokrats: In praktijk lijkt at wij intllignt slavn n inarn i opzttlijk foutn kunnn makn, vrkizn ovn omm slavn i uit onmaht foutn makn omat z nit tr wtn. Wij ahtn intllignt slavn toh tr voor hun taak rkn, nitwaar? Sokrats: En zijn w r nit allmaal op uit om onz ign gst n onz ignshappn zo go n ffiint moglijk t gruikn? Hippias: Ja zkr. Sokrats: Dan is toh hij tr n ffiintr i wust n mt opzt foutn maakt n zonigt, an hij i at pr ongluk n onopzttlijk ot? Hippias: Maar ht zou toh n monstrlijk onlusi zijn, Sokrats, als w vaststln at mnsn i opzttlijk n wust onrht plgn, tr zijn an ignn i at onopzttlijk n pr ongluk on? Sokrats: Toh is it noozaklijk gvolgtrkking uit ht voorafgaan. Hippias: N, voor mij nit. Sokrats: Ik aht at i gvolgtrkking ook u wl uilijk mot zijn, Hippias. Maar antwoor volgn vraag an nog maar ns: is rhtvaarighi n kraht, of n vorm van knnis, of i? Of kan zij alln maar n van i zijn? Als wij us aannmn at rhtvaarighi n kraht of ug is i tot gst hoort, an tknt it, at naarmat gst of zil krahtigr is, i gst ook rhtvaarigr zal zijn. Dat klopt ook, want wij han immrs gvonn at krahtigr gst tr was, nitwaar mijn st? Hippias: Dat lk inraa. Sokrats: En ho zit ht an mt knnis? Is zil i ovr mr knnis shikt n wijzr is, an nit rhtvaarigr n zil i minr knnis hft n onwtnr is, minr rhtvaarig? Sokrats: En ho zit ht als zil i tr shikking hft, at wil zggn kraht n knnis, is an i zil ook nit rhtvaarigr an zil mt minr knnis? Is at gn onontkoomar gvolgtrkking? 14

15 376 a Hippias: Waarshijnlijk wl. Sokrats: Wlnu, z rhtvaarigr zil i mr knnis zit, lijkt us tr t zijn n ovr sts mr kraht t shikkn om zowl go als shanlijk ingn t on. Sokrats: Tlkns wannr z zil us its shanlijks n afkurnswaarigs ot, ot z at wust n opzttlijk n mt gruikmaking van haar kraht n kun i tglijkrtij attriutn van rhtvaarighi lijkn t zijn. Hippias: Daar zit ht wl naar uit. Sokrats: Onrhtvaarighi is an hanln tgn rgls in, slht ingn on us. Afzin van onrhtmatig hanln is an hanln volgns rgls van kunst. Hippias: Ja zkr. Sokrats: Dan lijkt us at strkr n tr gst vrijwillig n wust onrht plgt wannr i onrhtmatig hanlt, trwijl minr krahtig, onolmatig n onuglijk gst at zonr opzt ot n ht nit kan hlpn. Hippias: Dat lijkt wl zo. Sokrats: En is ht ovnin nit zo at n go mns iman is mt n go gst i us rgls van lvnskunst knt, trwijl n slht mns iman is i rgls van lvnskunst slht knt? Hippias: Zo is ht. Sokrats: Dat tknt us at go mns mt n go zil gn is i opzttlijk n wust onrhtmatig kan hanln, rgls wust kan ovrtrn, trwijl ht in aar van n slht mns ligt om at nit vrijwillig n wust t on. Hippias: Maar natuurlijk. Sokrats: Dan is us, mijn st Hippias, gn i opzttlijk n wust rgls ovrtrt n aarm shanlijk n onrhtmatig hanlt - als i mns tnminst staat - niman anrs an go mns zlf. Hippias: Ik wt nit ho ik aarm kan instmmn, Sokrats. Sokrats: Ikzlf ook nit, st Hippias, maar it lijkt nu toh wl onontkoomar gvolgtrkking van ons toog. Maar zoals ik al rr zi: ik wor altij hn n wr gslingr ij it soort kwstis n nimmr hou ik vast aan zlf mning. Ht is htr nit vrwonrlijk at ik, vnals ir anr gwoon mns, ht spoor ijstr raak. Maar als zlfs gij, wijz mnsn, ht spoor ijstr raakt, an is at ook voor ons n rnstig zaak, omat zlfs u ons nit van ht vrkr spoor kunt afrngn, ook nit als wij u aarom vragn. a Dz ialoog staat ook kn als Klin Hippias. Ilias IX, 308.v. Ilias IX, 357.v. Ilias I, 169.v. 15