PLATOON VERZAMELD WERK. Plato EUTHYDEMOS. Augustus 2017

Transcriptie

1 PLATOON VERZAMELD WERK Plato EUTHYDEMOS Augustus 2017 Dz tkst is uitsluitn voor prsoonlijk gruik. Commril gruik is nit togstaan. Evnmin is ht togstaan tkst t wijzign, wrkn, ghl of gltlijk t pulirn, of anrszins t vrmnigvulign. Togstaan is ht kopiërn van itatn of klin tkstgltn voor stui- n isussiolinn. Copyright Stihting Ars Florat info@arsflorat.nl Uit: Platoon Vrzaml Wrk - l 5 - ISBN Vrtaling: Shool voor Filosofi, Amstram Copyright: 2017 Stihting Ars Florat, Amstram Nits uit z tkst mag vrvlvouig n/of opnaar gmaakt worn oor mil van ruk, fotokopi, mirofilm, ltronish mia, of op wlk anr wijz ook, zonr voorafgaan shriftlijk tostmming van uitgvr. No part of this txt may rprou in any form, y print, photoopy, mirofilm, ltroni mia, or any othr mans, without writtn prmission from th pulishr.

2 INLEIDING EUTHYDEMOS In ialoog Euthymos gaat ht ovr mnsn i altij glijk wtn t krijgn in n isussi, omat z sts wr n itaat of n slim argumntj ahtr han hn om hun tgnstanr van ht momnt m om orn t slaan. Er wort namlijk n ontmoting shrvn tussn Sokrats n tw rors Dionusooros n Euthymos, i altij glijk wtn t krijgn oor spitsvonig rnringn op t zttn. Op gron van shijnknnis i z aarij aan ag lggn, posrn Dionusooros n Euthymos als ht wijzn, i ovnin in staat zoun zijn jong mnsn n go opliing t gvn. Als Sokrats at hoort, spitst hij orn n gaat hn aan tan voln. Al gauw wort uilijk ho winig 'wijshi' van i rors waar is n hun 'opliing' lijkt nkl t staan uit ht tntoonsprin van ign spitsvonighi. Kr op kr gft Sokrats hun kans mt wrklijk inziht ovr rug t komn; kr op kr trkkn Dionusooros n Euthymos isussi omlaag naar ht nivau van vruhtloos gkissis. Zo ontstaat n portrt van 'sofist', at wil zggn van man i glijk wil hn n us lk mil zal aanwnn om ht t krijgn. Ds t opvallnr is milhi i Sokrats aan ht in van ialoog jgns hn aan ag lgt. Hij hft wliswaar aangtoon at hun wijshi nits voorstlt, maar vrvolgns nmt hij hn in shrming tgn gnn i hn vollig willn vroorln. Zijn go vrin Kritoon stkt an ook n fiks prk tgn hm af n wil wl ns wtn wat hm toh zil mag hn n gsprk aan t gaan mt zulk winig sriuz figurn. Ht antwoor is: attrkunst van Dionusooros n Euthymos is ij uitstk gshikt om onwtnhi n opprvlakkighi aan ht liht t rngn. Sokrats hout ht twtal mrmaln voor at z mt hun argumntn nit alln anr mnsn maar vooral zihzlf vastpratn. Ook Sokrats int zih van thnik van vraag n antwoor. Maar r is n vrshil: Sokrats is n zokr onr zoknn n is zih aarom wust van ht lang van onrwrpn i hij als nit-wtr mt nit-wtnn sprkt, trwijl Dionusooros n Euthymos ht isussiërn als n mil shouwn om hun ign wijshi tn toon t sprin, gl t vrinn n als glrn oor ht lvn t gaan. Dz ialoog hft tw kantn. Enrzijs is r shrijving van sofist, n mnsntyp at van all tijn is. Anrzijs worn vragn opgropn i sriuz ovrwging vrinn, zoals: wat is vrhouing tussn wtn n nit-wtn n ho komt ht at w ht n wl wtn n ht anr nit? Ht twtal is zo ongrijpaar, omat w in onz onwtnhi n slorig omgang mt woorn rglijk vragn nit go kunnn antwoorn. D irritati i vaak ovnkomt als mnsn sts hun woorj klaar hn, trwijl w toh 'voln' at z waarhi vrraain, is ignlijk irritati ovr ign onwtnhi. Dz Sokratish ialoog maakt nogmaals uilijk ho winig mns kan wtn, of livr gzg: at hij alln kan wtn at hij nit wt. 2

3 EUTHYDEMOS Gsprkspartnrs: Kritoon, Sokrats, Euthymos, Dionusooros, Klinias, Ktsippos. 271 a 272 a Kritoon: Mt wi zat g gistrn in ht Lyum t pratn, Sokrats? Ton ik ihtrij kwam omat ik wil luistrn, ston r zo'n grot grop mnsn om julli hn, at ik ht nit hlmaal go kon horn. Ton ik op mijn tnn ging staan, kon ik wl its zin; ik aht at g mt n vrmling in gsprk was. Wi was at? Sokrats: Ovr wi van tw sprkt g, Kritoon? Want ht was r nit n, ht warn r tw. Kritoon: D man i ik ol zat tw plaatsn van u af aan rhtrkant. Tussn julli in zat i jongn van Axiohos. Hij lk m n stuk ggroi n ongvr van zlf lftij als onz Kritooulos, i n tj minntjs is, trwijl z jongn r lakn, knap n hlr uitzit. Sokrats: D man i g olt was Euthymos, Kritoon, n gn i links naast mij zat, was zijn ror Dionusooros. Ook hij nam l aan ht gsprk. Kritoon: Ik kn z gn van in, Sokrats. Zkr wr n paar niuw sofistn. Waar komn i toh vanaan n wat is at voor filosofi? Sokrats: Ik gloof at z zijn gorn in z strk, n wl in Chios. En at z als kolonistn naar Thourioi zijn ggaan; van aar zijn z vrannn n z hn al vl jarn in allrli strkn oorgraht. Di filosofi van z, waar g naar vraagt, is its hl ijzonrs, Kritoon. Di tw zijn wrklijk van all marktn thuis. Ik h nooit rr gwtn wat topsportrs zijn; i tw zijn namlijk zonr mr uitlinkrs in all sportn. Nit zoals i rors uit Akarnania; at warn wl uitrst rvn atltn, maar zij konn alln mt hun lihaam vhtn. Dz jongns htr zijn om t ginnn guht tgnstanrs in fysik strij; zij vhtn nit alln zlf hl kwaam mt wapns, maar zij kunnn ook n anr i aarvoor taalt, rin oplin. Vrr wtn zij ook ho j in rhtszaal mot attrn n zij lrn anrn rvoringn houn n pliooin shrijvn i ht voor rhtank go on. Vrogr warn zij aar al hl knap in, maar nu hn zij in lk strij wrklijk volmaakthi rikt, want nig strijmtho i zij nog nit hrstn, hn zij nu ook onr kni. Er is gn mns i zih mt hn urft t mtn, n z zijn nit mr t vrslaan, noh mt woorn, noh mt wlk argumnt an ook, waar of onwaar. En us, Kritoon, n ik van plan mijzlf aan z hrn to t vrtrouwn. Zij zggn immrs at z ook ir anr innn kortst tij aarin kunnn oplin. Kritoon: Wat, Sokrats? Op uw lftij; vrst g nit at g aar t ou voor zijt? Sokrats: Hlmaal nit. Ik h gn nkl rn om m zorgn t makn. Als g ht zo stlt: i tw hrn warn ook al ou ton z aan stui gonnn i ik nu wil on: kunst van ht at. Vrln jaar of ht jaar aarvoor wistn z r nog nits van. Voor n ing n ik wl ang: at ik i vrmlingn zal shamn, nt zoals ik Konnos shaam, zoon van Mtroios, itrsplr, i nu nog sts zig is mij itr t lrn spln. Wannr mijn jong mlrlingn at zin, lahn z mij uit n nomn Konnos n mstr voor ou hrn. Ht is st moglijk at iman zih nt zo smaln zal uitlatn ovr z vrmlingn. Uit angst hirvoor 3

4 273 a 274 a zulln z misshin nit snl ri zijn mij als lrling aan t nmn. Ton ij Konnos, Kritoon, h ik nog nkl ou mnsn ovrghaal om samn mt mij ls t nmn n ook nu zal ik prorn r n paar t strikkn. Trouwns, waarom gaat gij nit m? Als lokaas nmn w uw zonn m. Omat z i graag als lrling hn, n ik r zkr van at z ons op koop to nmn. Kritoon: Gn nkl zwaar, Sokrats, als u at go lijkt. Maar rst zult g m motn uitggn wat filosofi van z hrn is, opat ik wt wat w ignlijk gaan lrn. Sokrats: Daar komt g snl gnog ahtr, want ik kan nit zggn at ik m nit in hn vript h, intgnl, ik gaf hun all aanaht n ik hrinnr m alls. Ik zal prorn u ht hl vrhaal van ht gin af aan t vrtlln. Bij toval was ik hlmaal in mijn ntj vrzil graakt in klkamr, waar gij m aantrof; ik wil juist wggaan. Maar ton was aar zo'n kn vingrwijzing van go. Ik ging us wr zittn n vn latr kwamn i tw innn, Euthymos n Dionusooros, mt n hlol anrn, hun lrlingn, nk ik. Zij gingn naar innn n wanln ron in galrij. Z zulln tw of ri ronjs glopn hn, ton Klinias innnkwam, i volgns u zovl grotr is gworn, n aar ht g glijk in. Ahtr hm aan kwam n hl grop minnaars, onr wi Ktsippos, n jongman uit Paiania, i r zr go n shaaf uitzit; hij vrtoont wl wat jugig ravour. Zora Klinias mij zag, kwam hij naar m to n ging rhts van mij zittn, zoals gij ook zi. Dionusooros n Euthymos lvn gwoon staan pratn; z zagn hm wl n z kkn aarij om urtn naar ons, want ik kk voorturn naar hn. Maar ton ging Euthymos naast jongman zittn n anr kwam links van mij zittn. D anrn zohtn ook n plaats. Ik grott hn vrinlijk omat ik hn lang tij nit ha gzin n vrvolgns zi ik tgn Klinias: - Mijn st Klinias, z tw mannn, Euthymos n Dionusooros, zijn zr glr n slist nit in onlangrijk ingn maar in hl langrijk. Want zij wtn alls ovr oorlog, alls wat iman mot wtn i n go vlhr wil zijn: ovr ht opstlln n aanvorn van lgrs n wat solatn glr mot worn om go t vhtn. En zij lrn j volgns mij ook, j manntj t staan voor n rhtank, als iman j onrht hft aangaan. Zij kkn mij gringshattn aan, ton ik at zi, lahtn wat, kkn naar lkaar n Euthymos zi: - N, Sokrats, at on w alln nog maar voor aarighi. Vrwonr zi ik aarop: Uw wrk mot wl zr ijzonr zijn, als it slhts ijzaak voor u is; ij gon, zg mij mt wat voor ijzonr zakn g u an zighout. - Mt ug, Sokrats, zi hij. W gvn aar ls in n at on w tr n ffiiëntr an wi ook, vinn w zlf. - Bij Zus, zi ik, ht is nit gring wat g aar zgt. Wat n vonst, waar haalt g at vanaan! Zoals ik aarnt al zi, aht ik nog at g vooral vrstan ht van wapnkun n aar ol ik us op. Want van vorig kr at g in sta was, hrinnr ik m at g u aarop lit voorstaan. Maar als g nu wrklijk vrstan van ug ht, nm mij an nit kwalijk. Ik wn mij tot u als tot gon n vrzok u mij mijn woorn nit kwalijk t nmn. Maar is at trouwns wl ht waar, Euthymos n Dionusooros? Wat g wrt, is hl wat n aarom is ht nit zo vrm at ik 4

5 275 a ht moilijk kan glovn. - Rkn maar at ht zo is, Sokrats. - Dan mag ik u mt uw vrworvn knnis nog wl vl hartlijkr fliitrn an koning van Przi mt zijn rijk; maar zg m ns, zijt g ook van plan i knnis uit t ragn of ht g its anrs in uw hoof? - W zijn nu juist hir, Sokrats, om ht uit t lggn n t onrwijzn, als iman r knnis van wil nmn. - Dat wil natuurlijk irn i r nits ovr wt; ik gf m in lk gval als rst aan u ovr, n an Klinias hir, n na ons Ktsippos n i anrn aar. En ik ws hm vrinn van Klinias aan, i ij ons stonn. Ktsippos was namlijk n inj van Klinias af trhtgkomn, mrkt ik; n omat Euthymos in zijn gsprk mt mij naar vorn lun, lmmr hij ht ziht van Ktsippos op Klinias, i min tussn ons in zat. Maar omat Ktsippos zijn lifj natuurlijk wil zin, n ook graag luistr, sprong hij naar vorn n kwam rht tgnovr ons staan. Ton anrn at zagn, shaarn z zih ook om ons hn, minnaars van Klinias n vrinn van Euthymos n Dionusooros. Naar hn wijzn zi ik tot Euthymos, at zij r allmaal graag its van wiln opstkn, htgn Ktsippos grtig vstig, vnals anrn n mt z'n alln spoorn zij tw hrn aan hun grot wijshi tn toon t sprin. Daarop zi ik: - Euthymos n Dionusooros, zt uw st ntj nu maar voor n stl mijn vrinn tvrn; n toon ons ook om mijnntwill n staaltj van uw kunnn. Alls in zijn ghl latn zin is natuurlijk gn sinur; maar vrtl ns, kunt g alln ht go vorrn ij gn i r al van ovrtuig is graakt at hij its van u kan lrn, of ook ij gn i vooralsnog nit ghl ovrtuig is van ht fit at ug glr kan worn, of i u nit gshikt vint als lraar? Mt anr woorn, hoort ht tot htzlf vak om zo iman rvan t ovrtuign at ug wl glr kan worn n at julli gnn nt ij wi mn at ht st kan, of is at its anrs? - N, at is htzlf, Sokrats, zi Dionusooros. - Dus, Dionusooros, zi ik, gij in zijt op it momnt ht st togrust om ons filosofi n ug t lrn? - Wij nkn van wl, Sokrats. - Dan motn w uw vrtoon van anr vaarighn maar voor n anr kr warn, zi ik, n ns ip ingaan op it n aspt. Ovrtuigt g z jongman hir r ns van at ht langrijk is om filosofi n ug t sturn, n o ook mij n all anrn hir it gnogn. Want mt z jongman is its hl ijzonrs aan han. Ik zo go als all anrn willn hm zo go moglijk zin slagn, hij is namlijk zoon van Axiohos, klinzoon van ovrln Alkiias, n us n nf van nu lvn Alkiias; hij ht Klinias n hij is jong. W zijn ang at iman ons, nt als mt zovl anr jong mnsn gurt, t vlug af zal zijn n gst van jongn omuigt in n rihting i hm zal rvn. G komt us als gropn. Als ht u nits uitmaakt, stl z jongman an ns op prof n sprk mt hm in ons ijzijn. Its rglijks raht ik naar vorn n hl moig n onvrshrokkn antwoor Euthymos: - Ons maakt ht nit uit, Sokrats, als i jongman tnminst zin hft om t antwoorn. 5

6 276 a - Go, zi ik, aar is hij juist in gtrain; voorturn komn hir mnsn i hm van alls t vragn hn, us aan mo om t antwoorn ontrkt ht hm slist nit. Maar wat r aarna gur, Kritoon, ho zal ik u aar nu ns mooi vrslag van on? Want ht is nit nits, om zo'n norm hovlhi wijshi samn t vattn. Laat ik us, zoals ihtrs, ginnn mt n tot Muzn n hrinnring. Euthymos gon, naar ik m hrinnr, ongvr als volgt: - Klinias, wi wil r graag lrn, n wijz of n onwtn? D jongman gon t lozn ij n vraag van n rglijk rikwijt n vrlgn kk hij m aan. Ik grp at hij van zijn stuk graht was, n zi: - Vooruit, Klinias, gf moig antwoor, wat ht ook mag zijn; misshin wijst hij j wl n zr grot inst. Nu ha Dionusooros zih its naar mij gogn n hij zi mt n r grijns op zijn gziht: - Op mijn woor, Sokrats, ik zi ht al aankomn: wat onz jongman ook zal antwoorn, wrlg wort ht in ir gval. Onrwijl was Klinias al mt zijn antwoor gonnn; aarom ha ik gn glgnhi mr om hm twaarshuwn at hij op most passn. Hij antwoor at wijzn its wiln lrn. Ton vrog Euthymos: - Bstaan r ignlijk lrarn, of nit? Dat aam hij. - Zijn i lrarn nit op zlf manir mstrs van lrgirign als n luitsplr n n taalkunig at zijn van jou n ir anr, omat j its wilt lrn? Daar was hij ht m ns. - Natuurlijk wistn julli tijns ht sturn nit wat r zoal t lrn vil? - N, zi hij. - Dus warn julli wijs zonr t wtn? - Dat nit paal, von hij. - Dus nit wijs maar onwtn? - Dat zkr. - Dus ton julli aan ht lrn warn wat julli nit wistn, warn julli in wr als onwijzn. Dat vstig jongn. - Dan willn onwijzn us its lrn, Klinias, n nit wijzn, zoals jij nkt. Ton hij at naar vorn ha graht, hif, als op n tkn van koorlir, aanhang van Dionusooros n Euthymos lahn n vrugkrt aan n voorat jongman hir go n wl van was komn, ha Dionusooros ht woor alwr gnomn n zi: - En, Klinias, als taallraar julli nu ovrhoort, wi lrn aar an van, wijzn of onwijzn? - D wijzn, zi Klinias. - Dus wijzn lrn rvan n nit onwijzn, n us was j antwoor aan Euthymos van zojuist nit go. Daarop was r n lui glah n gjuih ij aanhang van tw mannn; want mn von hn nu nmaal hl glr. Wij hiln aarntgn itwat vrluft onz mon. Euthymos zag at n om onz vrazing ovr hm nog grotr t makn, ging hij oor jongman vragn t stlln n aarij gaf hij als n gofn ansr zijn vraag ovr htzlf punt n ul raai. Hij zi: 6

7 277 a - Lrn lrlingn wat z wtn of wat z nit wtn? Dionusooros zi onrwijl zahtjs tgn mij: - Nu komt r nog zo'n vraag, Sokrats, nt als rst kr. - Bij Zus, zi ik, rst vraag lk m toh mooi gnog voor u. - Al onz vragn zijn zulk valstrikkn, Sokrats, antwoor hij. - Daarom wort g us oor uw lrlingn op hann gragn? Onrwijl ha Klinias Euthymos gantwoor at lrlingn lrn wat z nit wistn. Daarop stl Euthymos hm zlf vragn als aarvoor. - Wlnu, zi hij, kn j ht alfat? - Jawl, zi Klinias. - Hlmaal? - Ja. - Wannr iman its opzgt, maakt hij an gruik van lttrs? - Zkr. - Hij zgt us its op wat jij ook wt, want j knt all lttrs. Ook aar was Klinias ht m ns. - Maar ho zit ht nu, zi hij, n jij gn i lrt van wat hij opzgt, of lrt gn i lttrs nit knt? - N, ik n gn i lrt, zi Klinias. - Dan lr j wat j wt, want j knt all lttrs al. Daar was hij ht m ns. - Dan h j us gn juist antwoor ggvn, zi Euthymos. Euthymos ha at nog maar nt gzg, of Dionusooros nam als ht war al ovr n rihtt zih tot jongman mt volgn woorn: - Euthymos hout j voor gk, Klinias. Zg mij ns, is lrn nit ht ontvangn van knnis ovr its wat j nit wt? Dat gaf Klinias to. - En wtn is nits anrs an knnis i j rs zit. Ook at gaf hij to. - Als j nit wt, zit j i knnis us nog nit, zi Euthymos. Daar was hij ht ook m ns. - En als j knnis krijgt, h j an al knnis of nog nit? - J ht ht nog nit. - Dan n j ht r us m ns at wi nit wt, gn knnis hft? Hij knikt instmmn. - Dus wi lrt, krijgt knnis, n hft i nog nit? Hij was ht rm ns. - Wi nit wt, lrt us, zi hij, n wi wl wt, nit, mijn st Klinias. Euthymos ston op ht punt jongn als ht war nog n r kr t vlorn. Maar ik zag at knaap ijna gn woorn mr ha. Daarom wil ik hm vn rust gunnn. En om hm zijn gziht nit t latn vrlizn, sprak ik hm moign to: - Vraas j nit, Klinias, als z vragn j wat vrm voorkomn. J ht waarshijnlijk nit in gatn wat tw gastn mt j aan ht on zijn. Ht lijkt op rmoni i Koruantn ronom troon uitvorn, voorat zij iman inwijn. Als j ritn ht mgmaakt, zul j wtn at ook aar ganst wort n gkhi gmaakt. En z tw on nu nits anrs an om j hn ansn n zij makn hun oll sprongn om j aarna in t wijn. Nu mot j us grijpn at j luistrt naar ht rst l van sofistish mystriën. Bgonnn mot immrs worn, zoals Proikos zgt, mt ht lrn van ht juist gruik van woorn. Dat is pris wat tw zokrs j willn aantonn, namlijk at j nit wist at ht 7

8 278 a 279 a woor 'lrn' op tw manirn gruikt wort. In ht n gval gruikn mnsn ht wannr iman i aanvanklijk gn nkl knnis ovr n onrwrp hft, i knnis wl krijgt; n in ht anr gval gruikn zij htzlf woor ook wannr iman i knnis al hft n mt i knnis ht onrwrp in kwsti in praktijk of oor rovr t sprkn vrr uitipt. Dat laatst zulln zij rr 'lrn grijpn' nomn an alln 'lrn', maar 'lrn' wort ook gruikt. Zoals onz vrinn hn latn zin, is ht j ontgaan at htzlf woor gruikt wort voor tw tgngstl soortn mnsn, namlijk mnsn i wtn n mnsn i nit wtn. Ongvr htzlf zih voor ij tw vraag, ton zij wiln wtn of mnsn lrn wat zij wtn, of wat zij nit wtn. Dat zijn knpjs van ht vak n aarom zg ik j at z j voor gk houn. Ik nom ht zo, want ook al zou iman vl of zlfs all knpjs lrn, hij zou nog gn stk mr wtn ovr ingn waar ht om gaat. Hij zou mnsn alln maar voor gk kunnn houn n z mt ht vrshil in tknis van woorn onruit haln. Z on nt als i grappnmakrs i n kruk onr iman wgtrkkn, als hij wil gaan zittn n zih an n krik lahn, als z hm ahtrovr zin valln. Wat z jou hn glvr, mot j us maar als n grap opvattn. Hirna worn z vast wl srius n ik zal oplttn at zij on wat z mij loof hn. Z zin immrs at z n ovrtuign wijs van hun kwaamhi zoun lvrn. Ik nk at zij ht rst noig vonn raak mt j t stkn. Maar nu, Euthymos n Dionusooros, is ht mooi gwst. Laat nu maar ns zin ho g z jongn kunt ovrtuign at hij wijshi n ugzaamhi mot trahtn. Maar rst zal ik u twën aangvn ho ik ht zlf zou aanpakkn n ho ht zou motn klinkn. Moht g vinn at ik at n tj typish n komish o, lah m an nit uit. Omat ik namlijk zo graag uw wijshi wil horn, waag ik ht rop t improvisrn. Gaat us nit lahn als gij mij hoort sprkn n laat uw lrlingn at ook nit on. En jij, zoon van Axiohos, antwoor mij: Willn all mnsn ignlijk wl at ht hun go gaat? Of is at nu zo'n lahlijk vraag waar ik ang voor was? Alln zoits t vragn, is immrs al om. Want wi wil nit at ht hm go gaat? - Gn mns, zi Klinias. - Go, sprak ik n vrvolg: Als w us willn at ht ons go gaat, ho rikn w at an? Don w at oor go ingn t zittn? Of is it n nog onnozlr vraag an i van aarnt? Want ht is uilijk, unkt m, at ook it vanzlf sprkt. Hij was ht aarm ns. - Wat is nu ignlijk go voor ons? Of is z vraag hlmaal nit moilijk voor n rsptal man n shut hij ht antwoor zo uit zijn mouw? Want irn kan ons vrtlln at rijkom go is, of nit? - Jazkr, zi hij. - En ook gzon, mooi n lnig zijn? Daarm stm hij in. - Vrr is ht uilijk at go afkomst, talntn n n go naam go zakn zijn. Dat von hij ook. - Wat hn w vrr nog voor gos, vrog ik. Ho staat ht mt maat, rhtvaarighi n mo? Bij Zus, Klinias, nk j at w r juist aan on i onr go ingn t rangshikkn, of nit? Misshin maakt iman aar zwaar 8

9 280 a tgn; ho nk jij rovr? - Ht zijn go ingn, antwoor Klinias. - Go, ging ik vrr, in wlk klass zulln w wijshi plaatsn? Bij ht go, wat vin j? - Ja, ij ht go. - Dnk ns na of w nit its gos ovr ht hoof zin at ook moit waar is. - Volgns mij nits, antwoor Klinias. Ton shoot m its t innn n ik zi: - Bij Zus, aar han w ijna langrijkst van all go zakn vrgtn. - Wat an? vrog hij. - Gluk, Klinias. All mnsn, ook totaal onuin, zggn at it ht grootst go is. - Dat klopt, antwoor hij. Maar ton ik r nog ns ovr naaht, zi ik: - Bijna han wij ons lahlijk gmaakt voor onz gastn, zoon van Axiohos. - In wlk opziht? vrog hij. - Gluk han w aarnt al onr go ingn grangshikt, n nu wr. - Wat zou at? - Ht is natuurlijk n tj raar om its at r al is opniuw op t vorn n twmaal htzlf t zggn. - Wat olt g aarm? vrog hij. - Wijshi is immrs gluk, zi ik; at kan zlfs n kin grijpn. Daar ston hij van t kijkn, zo jong n onnozl is hij nog. Ton ik zijn vrazing mrkt, zi ik: - Bsf j nit, Klinias, at voor sus in ht fluitspl fluitistn st kans makn? Dat aam hij. - Glt at an ook nit voor onrwijzrs mt trkking tot lttrs shrijvn n lzn? - Bslist. - En vrr, als w kijkn naar gvarn op z. Zijn ht volgns jou nit kwam kapitins i ht r ht st van afrngn? - Ja, natuurlijk. - En als j aan n vltoht lnmt, mt wi prof j an livr j gluk, mt n kwam of n onkwam vlhr? - Mt n kwam. - En als j zik nt? Bij wi zok j an livr j hil, ij n onkwam of n kwam oktr? - Bij n kwam. - J vint us, zi ik, at j tr af nt mt n kwaam an mt n onkwaam mns. Daar was hij ht m ns. - Dskunighi zorgt r us in all gvalln voor at ht mnsn go gaat. Iman i skunig is, zal gn foutn makn, maar rr ht juist on n slagn. Anrs zou ht toh gn skunighi zijn? Tn slott wrn wij ht r op n of anr manir ovr ns at ht in hoofzaak hirop nrkomt: als r skunighi is, hft iman aarij nit ook nog gluk noig. Ton wij at mt lkaar ns gworn warn, gon ik hm opniuw t vragn 9

10 281 a ho wij nu ahtn ovr onz antwoorn van zoëvn. - Want, zi ik, wij vonn alli at wij glukkig zijn n ht go makn, als wij ovr vl go ingn shikkn. Dat aam hij. - Zijn wij mt i go ingn glukkigr, als wij aar aat ij hn of nit? - Als wij r aat ij hn. - En zou its ons atn, als wij ht alln maar zatn n nit gruiktn? Als wij ijvoorl vl vosl han, maar nit atn, of rank, maar nit ronkn. Zoun wij aar its aan hn? - Natuurlijk nit, zi hij. - Nm nu ijvoorl n vakman. Als hij ovr all miln zou shikkn i spiaal ij zijn vak horn, maar z nit gruikt, zou ht hm an oor at zit alln voor win gaan omat hij alls hft wat n vakman noig hft? En timmrman ijvoorl, als hij kan shikkn ovr all moglijk grshap n volop hout, maar nit timmrt, wat hft hij an voor aat ij alls wat hij hft? - Gn nkl, natuurlijk. - En als iman nu ns rijk zou zijn n al i go ingn zou zittn waar w ht zojuist ovr han, maar r gn gruik van maakt, kan hij an glukkig zijn alln oor ht t zittn? - Hlmaal nit, Sokrats. - Ht lijkt r us op at wi glukkig wil zijn, i ingn nit alln mot zittn, maar z ook mot gruikn. Anrs h j r nits aan. - Dat is waar. - Dus, Klinias, nu hn w tw voorwaarn om n mns glukkig t latn zijn: ht zit van go ingn n ht gruik rvan. - Dat nk ik ook. - Nog n vraag, zi ik. Mot hij z juist gruikn of nit? - Jawl. - Uitstkn, zi ik, want ik nk at vrkr gruik vl naligr is an gn gruik In ht rst gval gshit r kwaa; in ht anr gval gn go, maar ook gn kwaa; zo is ht toh? Dat von hij ook. - Wlnu, is ij wrking n ht gruik van hout knnis van ht timmrn nit nig garanti voor juist gruik? - Natuurlijk, zi hij. - Ook in mulwrking h j knnis noig voor juist afwrking. - Dat is zo. - Nu an, zi ik, als ht gaat om ingn s lvns waar w ht straks ovr han, us rijkom, gzonhi n shoonhi, an is voor n juist gruik aarvan knnis noig om j wg t wijzn n j zo noig t orrigrn in n praktish situati, of nit soms? - Ja, zi hij, knnis is noig. - Dus nit alln go omstanighn, maar ook go hanlingn varn lijkaar m in ht kilzog van knnis, wat j ook amirt n wat j ook ot. Daar was hij ht m ns. - Maar mijn liv hml, zi ik, wat voor nut hft zit an zonr zonnnhi n wijshi? Hft n mns its aan vl zit n vl moglijkhn, als hij r nit m 10

11 282 a om wt t gaan, of is hij an mt minr tr af? Bkijk ht ns zo. Zou hij mt minr moglijkhn nit minr foutn makn? En zou hij oor minr foutn t makn nit al t vl kwaa aanrihtn? En zou hij oor nit al t vl kwaa aan t rihtn ook zlf nit al t onglukkig zijn? - Uitraar, zi hij. - Wi hft r minr moglijkhn, arm of rijk? - D arm, zi hij. - D zwakk of strk? - D zwakk. - D gwon man of n man van aanzin? - D gwon man. - En hft iman i appr is n matig, soms minr moglijkhn an n lafaar? - Intgnl, lafaar hft minr moglijkhn, zi hij. - Maar lui wl minr an ijvrig? - Dat is zo. - D langzam kan ook minr an snll, n iman i slht zit n hoort, kan ook minr an iman mt shrp zintuign, nitwaar? Ovr al at soort zakn wrn wij ht ns. Ik zi: - Ht komt r us vooral op nr, Klinias, at al i ingn i w aarstraks go hn gnom, nit zozr go zijn op zihzlf, want ht zit r rr naar uit at i go ingn onr invlo van onwtnhi mr kwaa aanrihtn at hun tgnl, omat z in slht hann mr kwaa kunnn. Maar onr invlo van zonnnhi n wijshi hn z navnant tr gvolgn. Op zihzlf zijn z us nutraal. - Ht lijkt rop at ht is zoals g zgt, zi hij. - En r valt uit ht gsprokn alln maar t onlurn at r nits gos of kwaas staat, op tw uitzonringn na: wijshi is go, n onwtnhi slht. Daar was hij ht m ns. - Latn w nog ns vrr kijkn, zi ik. W willn immrs allmaal glukkig zijn n lijkaar worn w at oor juist hanlingn. Juist hanln mt go gvolg kunnn w pas oor knnis. Daarom, zo lijkt ht, mot irn zih rop voorrin zo vlzijig moglijk t zijn. Is ht nit? - Ja, zi hij. - En als iman mnt at hij van zijn var vooral i vlzijighi zou motn krijgn in plaats van zit, ook van zijn lrmstrs, van zijn vrinn in ht algmn n spiaal van hn i zggn hm lif t hn, maar ook van vrmn n stagnotn, an is ht hlmaal nit rg, Klinias, at hij hun aarom it n smkt. En ht mot hm ook nit kwalijk worn gnomn, als hij aarvoor n inaar of zlfs n slaaf mot worn van n minnaar van wi an ook; n at hij uit vrlangn naar knnis ri is ir inst t vrvulln, mits i raar is. Vin j at ook nit? - Dat klinkt mij go in orn, zi hij. - Tnminst, als vlzijighi its is wat j kunt aanlrn, zi ik, n nit its wat mnsn vanzlf komt aanwaain. Want at hn w nog nit onrzoht n aar zijn jij n ik ht nog nit ovr ns. - Ik nk at ht t lrn is, Sokrats, zi hij. Vrhug aarovr zi ik: 11

12 283 a - Go gsprokn, mijn st jongn, glukkig vrlos j m van n langurig onrzok naar vraag of vlzijighi in zin van wijshi wl of nit t lrn is. En nu j nkt at z t lrn is n alln wijshi n mns glukkig n tvrn maakt, mot j r wl aan tovogn at n mns wijshi mot lifhn n at jij aar ook naar strft. - Nou n of, Sokrats, at n ik vast van plan, zi hij. Ook at hoor ik mt gnogn n ik zi tot Dionusooros n Euthymos: - Dit is ht voorl van n inspirrn trant van sprkn zoals ik i graag hoor, al was ht misshin wat onholpn n moizaam, mt vl omhaal van woorn. Maar wil n van u in ons nu ns n voorl gvn ho n vakman it aanpakt? Als g at nit wilt, ga an vrr waar ik ophil n maak jongman uilijk of ht noig is at hij all knnis vrwrft, of at ht lrn van n paal vak volon is om n wijs n glukkig mns t zijn. En lg hm an uit wlk vak at is. Want ik zi ht al: r is ons vl aan glgn at z jongman n wijs n go mns wort. Dat h ik gzg, Kritoon. Mtn aarna ging ik oplttn wat r vrr zou gurn. Ik wahtt af ho z ht toog zoun aanpakkn n jongn zoun gaan uitvragn ovr wijshi n ug. D oust, Dionusooros, nam ht rst ht woor n ons allr lik was griht op hm, vol vrwahting van n wonraarlijk toog at wlra zou komn. En at kwam ook. Want, Kritoon, wonraarlijk was ht toog van man inraa, n ht was zkr moit waar t horn ho at aanztt tot ug. - Vrtl m ns, Sokrats, zi hij, n gij alln i wns t knnn gft at jongn hir wijshi vrwrft, maakt g maar n grapj of is ht ht waar n wilt g it wrklijk? Nu sft ik at hij ons voor grapjassn ha vrsltn, ton w hm i jongn voor n gsprk han aanvoln n at hij aarom nu wat shrtst n ons nit srius nam. Di ovrwging mij hm r nog ns van ovrtuign at ht ons wl glijk rnst was. Daarop zi Dionusooros: - Zorg an maar, Sokrats, at g nit hoft trug t komn op wat g nu zgt. - Ik wt wat ik zg, zi ik, ik zal r hus nit op trugkomn. - Go an, zi hij, g wilt hm, naar g zgt, us wijs latn worn. - Inraa. - Maar is Klinias nit al wijs? Zlf zgt hij van nit, omat hij gn opshppr wil zijn. En gij, sprak hij, gft wns t knnn at hij wijs wort n nit onwtn lijft. Dat warn w mt hm ns. - Dus nit zoals hij is, wilt g hm, maar zoals hij mot worn? Bij i woorn raakt ik in war; hij maakt aar gruik van n zi: - Maar als g hm anrs wilt, n nit zoals hij nu is, wnst g hm lijkaar oo! Dat zijn wl ijzonr waarvoll vrinn n minnaars, zg, i r vooral op uit zijn hun pupil om zp t hlpn. Nu vol Ktsippos zih gnomn, want ht ging om zijn vrin, n hij zi: - Zg, vrm vogl uit Thourioi, ht is misshin wl nit ntjs, maar ik zou haast zggn: wat j zgt n j zlf. Om ovr n vrin van mij n anrn hir zo'n lugnvrhaal op t issn, alsof ik hm oo zou wnsn! Dat is gogklaag. - Wat nkt g, Ktsippos, is lign ignlijk wl moglijk, vrog Euthymos. - Nou n of, zi hij, ik n toh nit gk! 12

13 284 a - Door ht t hn ovr wat r nu aan or is, of nit? - Door ht aarovr t hn natuurlijk, zi hij. - Maar als mn ht aarovr hft, sprkt mn toh alln maar aarovr, n ovr nits anrs? - Ho zou ht anrs motn, zi Ktsippos. - Mn sprkt an alln ovr ht staan van n ing afzonrlijk, los van al ht anr. - Inraa. - Wi zo sprkt, hft ht ovr its at staat, nitwaar? - Ja. - Wi sprkt ovr its at staat n ovr ht staan in ht algmn, sprkt ovr wrklijkhi. Nm ijvoorl Dionusooros; hij sprkt ovr ht staan in ht algmn n hft ht aarm ovr wrklijkhi zonr its onjuists ovr u t zggn. - Inraa, zi Dionusooros. - Maar ht fit at iman waarhi zgt, Euthymos, sprak Ktsippos, tknt nog nit at hij ht ovr ht staan hft. Hirop zi Euthymos: - Maar als its nit staat, an is ht r toh nit? - Inraa, an is ht r nit. - Dus als ht nit staat, is ht ook nrgns. - N, nrgns. - En kun j mt ht nit staan zo omgaan, at ht toh gaat staan, ook al is ht nrgns? - Dat lijkt mij nit, zi Ktsippos. - Ho zit at an? Don rnaars i n mnigt tosprkn, an nits? - Natuurlijk on i its, zi hij. - Go, z on its, maar ontstaat r ook its oor? - Ja. - Dus sprkn is n hanling waaroor its ontstaat? Daar was Ktsippos ht m ns. - Dan sprkt us niman ooit ovr its at nit staat, omat r its oor ontstaat. W warn ht rovr ns at j nit its kan makn at nit staat, us is volgns u ook lign onmoglijk. En wannr Dionusooros sprkt, sprkt hij waarhi ovr its at staat. - Liv Go, ja, Euthymos, zi Ktsippos, op n of anr manir sprk j natuurlijk altij ovr its at staat, maar aarom nog nit wat ht wrklijk is. - Hozo, Ktsippos, vrog Dionusooros, staan r an mnsn i sprkn ovr ingn zoals z wrklijk zijn? - Natuurlijk, zi hij, r zijn voortrfflijk mnsn, n i sprkn ook waarhi. - Maar, vrog nu anr wr, zijn go ingn an go n slht ingn slht? Dat von hij wl. - En g vint ook at voortrfflijk mnsn ingn zggn zoals z wrklijk zijn? - Ja. - Dus nomn hoorlijk mnsn slht ingn ook slht, z zggn immrs ho ht wrklijk is? - Mijn hml ja, zi Ktsippos, natuurlijk, als z ovr slht mnsn sprkn. En past 13

14 285 a 286 a gij maar op at g nit ook op i manir ij hn ovr tong gaat! Want g mot hl go grijpn at hoorlijk mnsn slht ingn zggn ovr slht mnsn. Waarop Euthymos zi: - En ovr grot mnsn sprkn z an zkr groot n ovr vurig mnsn vurig? - Zo is ht inraa, von Ktsippos, n ovr mnsn i kou zijn hn z naar hun ign zggn ook ijskou kill ingn t zggn! - Bspottlijk, von Dionusooros ht, it is pur lastr! - Gn haar op mijn hoof, alus Ktsippos, ik n immrs zr op u gstl, maar als vrin maak ik u r wl op attnt at u zih in mijn ijzijn nooit mr van i grofhn mot prmittrn, als zou ik mnsn i ik aht ovn alls n irn, hun graf in wnsn! Omat ik mrkt at ht sts mr ging spannn, gon ik grapjs mt Ktsippos t makn n zi: - Ktsippos, als onz gastn zo vrinlijk zijn ons its t willn mln, motn w at volgns mij aanvaarn, n nit valln ovr n woor. Zij wtn mnsn lijkaar zo van wijs t rngn, at slht n onvrstanig mnsn vranrn in go n vrstanig. W latn ht aar of z it nu zlf hn ontkt of van n anr z spial vorm van oo n vrrf hn glr, waarm z iman i slht is, latn strvn n hm als go hrorn latn worn. Als zij at kunnn... Maar ht is uilijk at zij ht kunnn; z zin immrs at hun pas ontkt kunst rin ston at z slht mnsn go konn makn. Latn w hn us glovn. Z mogn van ons jongman latn strvn n hm vrstanig makn, n ons allmaal rij. Als julli jongrn ang zijn, n ik wl profkonijn. Ik n toh al ou, ik nm ht risio wl n gf m ovr aan Dionusooros als aan Ma uit Kolhis. Hij mag m on als hij wil, in pan hakkn n on waar hij zin in hft; alln: hij mot m go makn. Daarop zi Ktsippos: - Ik ook, Sokrats, ik n ook ri m uit t lvrn aan onz gastn, zlfs als z m nog vrr gaan villn an z tot usvr n, op voorwaar at mijn hui nit zoals ij Marsuas zijn in vint als wijnzak maar als ugzam gozak. Toh nkt Dionusooros hir at ik oos op hm n. Maar ik n nit oos, ik protstr alln tgn opmrkingn aan mijn ars i ik nit juist vin. Tgnsprkn mot g nit vrwarrn mt shln, want, mijn waar Dionusooros, shln is its hl anrs. Ton zi Dionusooros: - G zit t rnrn of r zoits als tgnsprkn staat, Ktsippos. - Maar at is wl glijk zo, zi z. Of nkt g van nit, Dionusooros? - In ir gval kunt g nit wijzn, zi hij, at g ooit iman n anr ht horn tgnsprkn. - Nit? Luistr maar ns of ik at kan. Lt op: Ktsippos sprkt Dionusooros tgn. - Hout g u wrklijk aan uw woor? - Zkr. - Daar gaan wij an, zi Dionusooros. Bstaat r voor alls n woor? - Zkr. - En woor at aangft ho ht is, of ho ht nit is? - Ho ht is. - Ja, g zult u immrs hrinnrn, Ktsippos, at w zovn al hn aangtoon at j nit kunt sprkn ovr its at nit staat. Dat is wl glkn. - Wat hft at rm t makn, vrog Ktsippos, aarom kunnn wij in lkaar 14

15 287 a toh wl tgnsprkn? - Ho kan at nu, vrog Dionusooros, als wij ht alli ovr htzlf hn, gruikn wij immrs zlf woorn! Dat most hij togvn. - Maar als wij its gn van in ij naam nomn, an zoun wij lkaar kunnn tgnsprkn. Of zulln wij zggn at wij in at gval ignlijk gn van twën ovr zaak in kwsti sprkn? Ook aar was Ktsippos ht m ns. - En nu its anrs: als ik ht ovr ht n h n gij ovr its anrs, sprkn wij lkaar an tgn? Of sprk ik in zo'n gval rgns ovr n gij hlmaal nit? Ho kan iman i ht rgns ovr hft, worn tgngsprokn oor iman i ht r hlmaal nit ovr hft? Daar ha Ktsippos nit van trug. Maar ik vraas mij ovr rnring n zi: - Wat olt g toh, Dionusooros? Natuurlijk h ik it soort argumntati al vaak oor vl mnsn horn zign - ook volglingn van Protagoras n anrn voor zijn tij gruiktn haar vl. Maar ik vin ht altij n tj ignaarig, want ij zo'n nktrant onrgraaft mn nit alln anrn, maar ook zihzlf. Ik nk at ik van u ht st kan horn ho ht nu wrklijk in lkaar zit. Er staat nit zoits als onwaarhi. Dat is toh wat uw toog aangft, of nit? J sprkt waarhi of j sprkt nit. Dat aam hij. - Onwaarhi sprkn staat us nit; maar onwaarhi nkn wl? - N, at ook nit. - Dus in ht nkn staat ignlijk gn onwaarhi? - N. - Dan staat onwtnhi us ook nit, nt zo min als onwtn mnsn. Of als r toh onwtnhi staat, nomt g at an lign? - Zkr, zi hij. - Maar lign ston nit, zi ik. - N, zi hij. - Is ht nou gwoon om its t zggn, Dionusooros, at g mt it vrhaal komt aanzttn, om zomaar its raars t r t rngn, of nkt g wrklijk at r gn onwtn mnsn staan? - Sprk m maar tgn, zi hij. - Ho kan at nu; staat r an zoits als tgnsprkn? J kunt toh nit lign? - Dat is zo, zi Euthymos. - Maar, zi ik, at was toh uitaging van Dionusooros om hm tgn t sprkn. Ho kun j iman uitagn tot its at nit staat? G aag m toh uit? Ah, Euthymos, zi ik, al i slimmighn, aar grijp ik hlmaal nits van, want ik n nogal traag van grip. En wi wt, ligt volgn vraag nog mr voor han. Ht spijt m, maar hir komt hij an: Als r gn lign is noh gloof in lugns noh onwtnhi, an is r toh ook gn vrgissing moglijk, als w hanln? Want an is r niman i zih vrgist, als hij its ot. Rnrn julli zo nit? - Zkr, zi hij. - Dan nu hamvraag, zi ik. Als wij gn foutn makn als w hanln, als w sprkn n als w nankn, als at zo is, waarin zijn julli an in 's hmlsnaam nog lrarn? Zin julli aarstraks nit at julli zo go ls gvn aan gn i at 15

16 288 a wil? - Oh, oh, Sokrats, zi Dionusooros op zijn urt, zijt g nu zo ou n kins, at g u wl hrinnrt wat w in ht gin zin, n wi wt ook nog wat ik n jaar gln h gzg, maar at g tgn argumntn van it ognlik nits wt in t rngn? - Ah, zi ik, i zijn vl t moilijk, n at snap ik ook wl, want z zijn afkomstig van wijz mnsn. En at laatst wat g zgt, at is zkr zo moilijk. Wt ik r nits tgn in t rngn? Wat olt g aarm, Dionusooros? Bolt g at ik hm lijkaar nit kan tgnsprkn? Vrtl ns, wat olt g an wl mt i uitspraak at ik nits tgn zijn argumntn wt in t rngn? - Tgn wat gij zgt, zi hij, valt trouwns wl glijk its in t rngn. Gf maar antwoor. - Voorat gij its ht gzg, Dionusooros? zi ik. - Gft g gn antwoor? zi hij. - Is at an rlijk? - Zr zkr is at rlijk, zi hij. - Waarom an wl? zi ik. Vast n zkr omat gij grot xprt zijt in it stkspl mt woorn, n wt wannr g mot antwoorn n wannr nit. En nu zgt g gn woor mr, omat g wt at g ht nu mot latn, nitwaar? - G sprkt onzin, zi hij, in plaats van antwoor t gvn. Kom, st krl, gf mij nu ns ntjs antwoor, want g gft to at ik wijs n. - Ja, an mot ik wl ghoorzamn, zi ik, ik h lijkaar gn kus. Gij zijt immrs aas. Vraag maar op. - Wat nkn kan, is at zil of onzil? - Bzil. - Kan n uitrukking nkn, volgns u? zi hij. - Mijn hml, n. - Waarom vrog g aarnt an wat oling was van wat ik zi? - Gwoon omat ik zo om was m t vrgissn, zi ik. Of vrgist ik m nit n h ik toh glijk, als ik zg at woorn n oling hn? Wat nkt g, h ik glijk of nit? Als ik glijk h, kunt g mt al uw wijshi nits tgn m inrngn, want an ht g gn argumntn. Maar als ik onglijk h, is ht nit waar at j gn foutn kunt makn, zoals gij wrt. En it hft nits t makn mt wat g vorig jaar ht gzg. N, Euthymos n Dionusooros, zi ik, ht lijkt rop alsof w nu gn stap vrr komn, trwijl w rr zo go konn rnrn. Mt al uw thnik ht g voor it prolm nog gn oplossing gvonn, onanks uw fantastish gshrm mt woorn. Ton zi Ktsippos: - Mannn uit Thourioi of uit Chios of waar g ook vanaan komt n ho g u ook wilt nomn, g praat maar wat in ruimt. Omat ik ang was at ht toh op n shlpartij zou uitlopn, sust ik Ktsippos wr: - Ik zi ht aarnt al tgn Klinias, Ktsippos, n nu ook tgn u, at g nit grijpt at at vrtoon van thnik van vrmlingn ol is om ons t ovrluffn. Z on hlmaal nit hun st om ons its uit t lggn, maar z goohln maar n tj mt woorn zoals Protus, n Egyptish sofist. Latn wij aarom on zoals Mnlaos n z i mannn nit latn gaan voorat zij ons gtoon hn waar zij zih nu ht m zighoun. Ik nk at zij mt its hl ijzonrs naar vorn 16

17 289 a komn, zora zij srius worn. Latn wij hun vragn, in n smkn opn kaart t spln. Ik nk at ik hun nogmaals ga vooron ho ik ht graag zou willn hn. Daarom zal ik, zovl als in mijn vrmogn ligt, raa opnmn waar w i hn afgrokn; it alls om z rto t rngn uit rspt voor n rnis mt mijn rnstig poging ook zlf srius t worn. Klinias, zi ik, hlp m ns, waar warn w ook al wr glvn? Volgns mij was ht ongvr zo. Wij warn ht rovr ns at mn wijshi mot lifhn; at was ht laatst, of nit? - Ja, zi hij. - En z lif voor wijshi staat in ht vrwrvn van knnis. Is at nit zo? zi ik. - Ja, zi hij. - Wlk knnis motn w an vrwrvn; als ht go is toh knnis waar w its aan hn? - Zkr, zi hij. - En hn w r its aan, als w na vl omzwrvingn uit kunnn vinn waar op aar ht mst gou ligt gravn? - Misshin, zi hij. - Maar aarnt hn w vastgstl, zi ik, at it hlmaal gn nut hft, ook al vrgarn w al ht gou zonr nig moit n zonr t hovn gravn. Zlfs al zoun w wtn ho w stn in gou kunnn vranrn, an nog is i knnis van gn nkl waar. Want als w nit wtn wat w mt gou motn on, an hn w r nits aan; zo was ht toh! - Dat hrinnr ik m hl go, zi hij. - Waarshijnlijk hft skunighi van n koopman of n arts of van wlk vakman an ook gn zin, als j nit wt ho j rm kunt wrkn. Is ht nit? Daar was hij ht m ns. - En als r zoits ston als n mtho om j onstrflijk t makn, an zoun zij aar ook nits aan hn, als w nit wistn wat w mt i onstrflijkhi mostn on; althans, at kunnn w opmakn uit wat w hirvoor gzg hn. Daar warn w ht allmaal m ns. - W hn us n soort knnis noig, mijn st jongn, zi ik, waarm w its kunnn vrwrvn n tvns motn w wtn ho w ht vrworvn kunnn gruikn. - Daar lijkt ht op, zi hij. - Blijkaar gaat ht us om mr an alln skunighi om n lir of its rglijks t ouwn. Want aarvoor is n hl anr thnik noig an voor ht spln. En lir ouwn is immrs its hl anrs an n lir spln. Of nit soms? Dat aam hij. - En ht gaat us ook nit alln om ht ouwn van n fluit; at is nt zoits. Ook aar was hij ht m ns. - Maar waht ns vn, zi ik, als w ns rvoringn lrn makn, worn w aar misshin glukkigr van? - Ik nk van nit, zi Klinias r tussnoor. - Waarom nit? zi ik. - Ik zi, zi hij, at paal shrijvrs hun inzihtn nit wtn waar t makn i z 17

18 290 a toh zlf hn ontworpn. Dat glt ook voor lirouwrs n hun lirn; ook in i stor wtn anrn ho z gruik motn makn van wat ontworpn is n z zijn wr nit ij maht zo'n ontwrp t makn. Zo wort uilijk at ook in wrl van taal naast kunst woorn t shppn kunst staat woorn t gruikn. - J ht, zi ik, hl ovrtuign aangtoon at mn nit vl hil mot vrwahtn van ht lrn shrijvn van rvoringn. Toh hoopt ik at rgns in z matri knnis zou opuikn waar w hl tij naar zokn. Want als ik mt at soort rnaars t makn krijg, Klinias, krijg ik sts mr wonring voor hn, om hun grot ontwikkling n hun knnis van zakn i ongtwijfl van golijk oorsprong is n zr vrhvn. Dat is ook hlmaal nit zo vrm; want in zkr opziht is ht inraa tovrij n aar ot ht ook nauwlijks voor onr. Mt tovrij zwr j immrs slangn, spinnn, shorpionn n allrli wil irn n ziktn, mt rnaarskunst zwr n spl j rhtrs, volksvrtgnwoorigrs n anr gropringn; of zi j at anrs? vrog ik. - N, zo zi ik ht ook. - Waar kunnn w ons hil an nog zokn, vrog ik, in wlk vak? - Ik zou ht nit wtn, zi hij. - Dan h ik, gloof ik, nog its gvonn, zi ik. - Wat an? wil Klinias wtn. - Mij lijkt ht amt van vlhr vruit ht st van all amtn, n wg ij uitstk om glukkig t worn. - Dat lijkt mij nit. - Waarom nit? wil ik wtn. - Ht is n soort jagn op mnsn. - Nou n? vrog ik ton wr. - Aan jaht valt winig mr t lvn an ht jagn n ovrmstrn van uit, want zijn jagrs aar nmaal aas ovr, an wtn z r vrr nits m t ginnn; jagrs n vissrs gvn hun uit oor aan koks. Of nm mtkunign, strrnkunign n rknaars. Ook at zijn uitinlijk jagrs. Niman van hn ot vrr its mt mtkunig figurn waarvan z wl ontkt hn wat z zijn, maar nit wtn wat z r vrr m aan motn an rop t jagn; hun jahtuit ovrhanign z aan nkrs om r vrr m t spln, althans als z nit op hun ahtrhoof gvalln zijn. - Wat h j at mooi n knap gformulr, Klinias, zi ik, maar is ht ook zo? - Asoluut. En ij vlhrs is ht van htzlf lakn n pak: wannr z n sta of n lgr hn vrovr als jahtuit, gvn z i ovr aan politii. Zlf wtn z immrs nits t ginnn mt wat z hn nagjaag; nt zoals voglvangrs hun jahtuit oorgvn aan fokkrs. Dus, zi hij, als w vrlgn zittn om n vak waarin its kan worn aangvangn mt wat is vrworvn of nagjaag, n als ht an ook nog its mot zijn waar hil van kan worn vrwaht, an motn w toh op zok naar n anr amt an at van vlhr. Kritoon: Wat zgt g aar, Sokrats, kwam at uit mon van i jongn? Sokrats: Glooft g at nit, Kritoon? Kritoon: Mijn hml n, want als hij at gzg hft, grijp ik nit waarom hij an nog Euthymos of iman anrs noig hft voor zijn opvoing. Sokrats: Waht ns vn, was ht nit Ktsippos i ht zi? Ik wt ht nit pris 18

19 291 a 292 a mr. Kritoon: Waarom Ktsippos? Sokrats: Ik wt in ir gval wl at ht nit Euthymos of Dionusooros was i zo sprak. Maar, gnial Kritoon, was r ignlijk nit n hogr wzn aan ht woor? Want at ik ht h ghoor, wt ik zkr. Kritoon: Ja, vast n zkr, Sokrats, n hogr wzn, at is inraa ook mijn inruk, n vl hogr wzn zlfs. Maar los aarvan, zijt g nog vrr gaan zokn naar n paal vak? En ht g ht vak gvonn at g op ht oog ha, of nit? Sokrats: Waar han w at vanaan motn haln, mijn st? N, w warn n stl wazn, kinrn i vogltjs prorn t vangn. Tlkns ahtn w at w op ht punt stonn n aspt van knnis t vrshalkn, n tlkns ontglipt at ons wr. Maar waarom zou ik u all ijzonrhn vrtlln? Op ht momnt at w ij ht koningshap warn aangkomn n onrzohtn of it ht vak is waar hil van vrwaht kan worn, zatn w in n oolhof: w ahtn at w al ij uitgang warn, maar w maaktn nog n oht n ontktn at w ignlijk wr aan ht gin warn n nog sts mistn waar w hl tij naar zohtn. Kritoon: Ho gur at, Sokrats? Sokrats: Dat zal ik uitlggn. W krgn namlijk ht i at staatsmanshap n koningshap htzlf zijn. Kritoon: En vrr? Sokrats: Dat vlhrs n anr amtsragrs zggnshap ovr hun ign voortrngsln ovrragn aan koningn n staatslin, omat zij alln wtn ho r gruik van mot worn gmaakt. Ht lk ons uilijk at it ht vak was at w zohtn, n oorzaak van juist gang van zakn in gmnshap, kortom, at ht koningshap - naar ht woor van Aishulos - ht ship van staat stuurt n oor zijn zorg alls stirt. Kritoon: En was at n go i van u, Sokrats? Sokrats: Dat kunt g zlf oorln, Kritoon, als g ook onz vrr wrwaarighn wilt horn. Want latr shouwn w zaak opniuw, ongvr op manir van: laat ns kijkn, rngt ht koningshap at alls stirt, ignlijk its tot stan, of nit? Ja, alliht, zin w tgn lkaar. Zout g at ook nit zggn, Kritoon? Kritoon: Ja. Sokrats: Wat rngt ht an tot stan? Als ik u ijvoorl zou vragn: Wat is uitwrking van gnskun n van alls waar gnskun invlo op hft? Zout g toh zkr antwoorn: gzonhi? Kritoon: Natuurlijk. Sokrats: En ho is at ij julli mt lanouw n alls wat aarij hoort? Wat is aar uitwrking van? Zout g nit zggn at ht ons vosl oplvrt? Kritoon: Ja. Sokrats: En wat is uitwrking van ht koningshap? Daar ht g misshin zo gauw gn antwoor op. Kritoon: Bij Go n, Sokrats. Sokrats: Wij immrs ook nit, Kritoon. En ing kunt g in ir gval mt zkrhi zggn: als ht gn nut hft, an is it nit wat wij zokn. Kritoon: N. Sokrats: Ht mot ons us tn go komn. 19

20 293 a Kritoon: Zonr twijfl, Sokrats. Sokrats: En wij warn ht toh mt lkaar ns, Klinias n ik, at ht go nits anrs is an n vorm van knnis. Kritoon: Ja, at ht g gzg. Sokrats: Wij kwamn tot onlusi at ivrs voortrngsln van staatsmanshap - n at zijn r nogal wat, zoals rijkom voor urgrs, vrijhi, vr n rust - op zihzlf nit go of slht zijn, maar z motn mnsn wijshi n knnis rngn, willn z tnminst nuttig zijn n glukkig makn. Kritoon: Dat is zo. G vrtl al at g ht aarovr ns was. Sokrats: Kunnn w nu an vaststlln at ht koningshap mnsn wijs n go maakt? Kritoon: Ja, waarom nit, Sokrats? Sokrats: All mnsn in ir opziht? En aar vloit an all knnis uit voort - zoals shonn makn, tuinirn n rst? Kritoon: N, at nk ik nit, Sokrats. Sokrats: Wat voor knnis is ht an? Wat on wij r an m? Ht is uilijk at i knnis op zihzlf gn go of slht rsultaat oplvrt, maar alln knnis op zihzlf. Zulln wij prorn t omshrijvn wat at is n ho wij ht kunnn gruikn? Kunt g rm instmmn, Kritoon, als w zggn at i knnis ht go in mnsn naar ovn haalt? Kritoon: Zkr. Sokrats: En wat tknt at go an voor ons, n ho wrkt ht? Of motn wij zggn at ht in anrn mot wrkn n oorwrkn in wr anrn? In wlk opziht it go is, kunnn wij trouwns nrgns uit opmakn: w hn immrs uitwrking van staatsmanshap, zognaam politik, als nuttloos afgaan. N, ht is gwoon wr ht ou lij. Wat ik al zi, nu wtn wij moglijk nog minr wat i knnis is waar w hil van kunnn vrwahtn. Kritoon: Bij Go, Sokrats, g ht u flink in nstn gwrkt! Sokrats: Omat ik in ht nauw zat, Kritoon, gon ik zlf, alsof ik ht strrnl Twlingn a om ijstan vrog, i tw luikls t smkn om ons, mij n jongn, uit stortvlo van woorn t rn n srius hun st t on ons uilijk t makn wat at voor knnis is i ons in glgnhi stlt rst van ons lvn glukkig t zijn. Kritoon: En, was Euthymos ri u op wg t hlpn? Sokrats: Wat aht g! Hij gon an ook, st vrin, vol nthousiasm t rnrn n zi: - Zal ik u an ns uitlggn waar g ghl tij naar aan ht zokn zijt, Sokrats, of zal ik latn zin at g ht al wt? - N maar, zi ik, kunt g at ht? - Rkn maar, zi hij. - Laat m maar livr zin, zi ik, at ik ht al wt, want at is voor n man op mijn lftij vl gmakklijkr an t lrn. - Go, antwoor maar, zi hij. Is r its at g wt? - Zkr, zi ik, n nit zo'n tj, al zijn ht an maar klinighn. - Dat is go gnog, zi hij. Kan its volgns u staan zonr t zijn zoals ht is? - Dat is gosonmoglijk. - G wt us inraa its, zi hij. 20

21 294 a - Ja. - Door t wtn ht g us knnis. - Ovr at paal onrwrp wl, natuurlijk. - Dat maakt nits uit. Als g knnis zit, mot g toh alls wtn. - Mijn Go, zi ik, r is zovl at ik nit wt. - Maar als g nit wt, zit g ook gn knnis. - Nit ovr at onrwrp, st man, zi ik. - Is ht aarom minr waar at g gn knnis zit? En zojuist zat g i nog wl. Dus in it n zlf opziht zijt g wliswaar zoals g nu nmaal zijt, maar tglijkrtij zijt g at toh ook wr nit. - Go an, Euthymos, zi ik, wat g ht gzg is allmaal prahtig, maar ho komt ht an at ik nog zok naar wat ik ignlijk al wt? Ht is toh uitgslotn at n n htzlf tglijkrtij is n nit is? Als ik n ing wt, mot ik alls wtn, want ik kan nit tglijkrtij wtn n nit wtn. Als ik alls wt, zit ik knnis. Is at nu wat g t zggn ht, is at uw filosofi? - Toh sprkt g uzlf tgn, Sokrats. - Maar, Euthymos, zi ik, zit g nit in htzlf shuitj? Nit at ik r its op tgn h, hoor, om mt u n mt Dionusooros, i go vrin van mij, shp t gaan. Vrtl ns, sommig ingn wt g wl n anr nit, zo is ht toh? - Hlmaal nit, Sokrats, zi Dionusooros. - Ho olt g at? zi ik. Wt g an nits? - Intgnl, zi hij. - Gzin ht fit at g its paals wt, wt g us alls, zi ik. - Alls, ja, zi hij, n ook gij wt alls, als g één ing wt. - Go gna, zi ik, aar zgt g m its. En groot go is ons gopnaar. En all anr mnsn, wtn i nu ook alls of nits? - Ht is immrs onmoglijk, zi hij, at z ht n wl wtn n ht anr nit, us at z tglijkrtij wl n nit wtn. - Maar wat is r an wl waar? vrog ik. - Dat irn maar één ing hoft t wtn om alls t wtn. - Wl, wl, Dionusooros, zi ik, ik zi ht, nu zijt g srius, maar wat was ht moilijk om u zovr t krijgn. Dus zlf wt g ook lttrlijk alls? Kunt g ijvoorl huizn ouwn of shonn rparrn? - Zkr wl, zi hij. - Dus kunt g ook shonn stikkn? - Nou n of, zi hij, n vrzoln kunnn w z ook. - En wt g ook hovl strrn r zijn, n hovl zankorrls? - Zr zkr, zi hij. G nkt toh nit at w aar n op zggn? Ktsippos vil ons in r: - Prahtig, Dionusooros, n nu zult g m ht wijs motn lvrn at g waarhi sprkt. - Ho an, zi hij. - Wt g hovl tann Euthymos hft, n wt Euthymos hovl gij r ht? - Is ht nit gnog, zi hij, at w u vrtlln at w alls wtn? - Hlmaal nit, zi Ktsippos, gf alln maar antwoor op z vraag, n ht wijs is glvr at g waarhi sprkt. Als g zgt hovl tann anr hft n ht ons laat natlln, an glovn w vrr alls. 21

22 295 a Z wiln nit, want z ahtn at w z voor shut wiln zttn, maar wl wrn z van alls n nog wat t wtn, als Ktsippos aarnaar vrog. Ktsippos ztt ir isrti ovroor n lf maar vragn of z it wistn of at, ho onshaam vraag ook was. Zij gingn ovral manmoig op in n zin at z ht wistn, alsof z wil zwijnn warn i zih in sprn van jagrs storttn. Ik von ht allmaal zo vrm, Kritoon, at ik r tn slott ook to kwam n vraag t stlln, n wl of Dionusooros ook alls van ansn afwist. Hij zi: - Jazkr. - Maar, zi ik, g kunt toh nit zwaaransn of op n wil alanrn op uw lftij? Zo vr rngt uw knnis u toh nit? - Ik zou nit wtn waarom nit, zi hij. - Maar wt g alls alln op it momnt, zi ik, of altij? - Altij, zi hij. - En als pasgorn kin, wist g ton ook alls al? - Ja hoor, zin z in koor. W zin at w ht maar n vrm zaak vonn. Daarom vrog Euthymos: - Glooft g ht nit, Sokrats? - Ik vin in ir gval wl, zi ik, at g shijn van wijshi ophout. - Maar als g nu zo go wilt zijn om antwoor t gvn, zi hij, an zal ik u latn zin at g ht mt al z shon shijn nog ns zijt ook. - Go, zi ik, ik zal m graag latn ovrtuign. Stl at ik inraa n vrgtn at ik alls wt n gij toont aan at ik alls altij wl glijk h gwtn, an is at natuurlijk ht mooist at m in it lvn kan ovrkomn. - Gf mij an antwoor, zi hij. - Vraag maar op. - Sokrats, wt gij ignlijk wl its? - Ja. - Wt g mt ht instrumnt waaroor g knnis ht, of mt its anrs? - Mt ht instrumnt waaroor ik knnis h. Ik nk at g aarm zil olt, of nit? - Shaamt g u nit, Sokrats, om vragn t stlln als g onrvraag wort? - Go, zi ik, maar wat mot ik an? Ik wil on wat g van mij vraagt. Als ik nit wt wat g vraagt, wilt g an toh at ik antwoor gf, zonr ophlring t vragn? - G ht toh wl nig i van wat ik vraag? - Ja, at wl, zi ik. - Antwoor an maar op wat g rvan mnt t grijpn. - En als gij mt uw vraag its paals op ht oog ht n ik vat ht anrs op, wat mot ik an antwoorn? Nmt g r gnogn m, als ik nit tr zak antwoor? - Ik wl, zi hij, maar gij lijkaar nit. - Maar mijn hml, ik ga toh nit antwoorn voorat ik grijp waar ht om gaat. - Aha, zi hij, gij wilt nit antwoorn op wat g van mijn vraag grijpt, omat g uzlf graag hoort zwtsn; g zijt n ou sok. Ik gon t grijpn at hij kwaa op m wr, want juist ton hij mij wil vangn in n w van woorn, krg ik hm oor. Ik hrinnr m ook ho Konnos sts oos op mij wort, als ik hm nit gwillig volg. Daarom trkt hij zih ook minr van m 22