PLATOON VERZAMELD WERK. Plato APOLOGIE. Oktober 2010

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "PLATOON VERZAMELD WERK. Plato APOLOGIE. Oktober 2010"

Transcriptie

1 PLATOON VERZAMELD WERK Plato APOLOGIE Oktor 2010 Dz tkst is uitsluitn voor prsoonlijk gruik. Commril gruik is nit togstaan. Evnmin is ht togstaan tkst t wijzign, wrkn, ghl of gltlijk t pulirn, of anrszins t vrmnigvulign. Togstaan is ht kopiërn van itatn of klin tkstgltn voor stui- n isussiolinn. Copyright Stihting Ars Florat info@arsflorat.nl Uit: Platoon Vrzaml Wrk - l 2 - ISBN Vrtaling: Shool voor Filosofi, Amstram Copyright: 2010 Stihting Ars Florat, Postus 74082, 1070 BB Amstram Nits uit z tkst mag vrvlvouig n/of opnaar gmaakt worn oor mil van ruk, fotokopi, mirofilm, ltronish mia, of op wlk anr wijz ook, zonr voorafgaan shriftlijk tostmming van uitgvr. No part of this txt may rprou in any form, y print, photoopy, mirofilm, ltroni mia, or any othr mans, without writtn prmission from th pulishr.

2 INLEIDING APOLOGIE Zoals hartstohtlijk minnaar gn mil onprof laat om t mogn vrkrn in omgving van glif, zo laat Sokrats nits ahtrwg om lugns wg t rkn i oor hm zo fl gr kristal van waarhi omgvn n lttn t straln. Ontspannn opnhi springt ij zijn optrn altij in ht oog. Graag n onvrmoiaar hout hij zih gr voor n ir i mt hm wil sprkn ovr wlk prolm an ook; onpartijig n langloos ornt hij mt zijn gsprksgnoot ht onrwrp, n nooit kan mn Sokrats vrwijtn at hij wijshi in paht zou willn hn. N, sts ofnt hij zihzlf n zijn omgving in alsmaar zorgvuligr gruik van ht langrijkst instrumnt at mnsn tr shikking staat: onrshiingsvrmogn. Wrkt at go, an kan alls wat nit waar is op organish wijz worn afgvor n zal waarhi omtrnt wlk onrwrp an ook vanzlf aan ht liht komn. Zo sopl als Sokrats zih altij wr lijkt t rihtn naar ignshappn van zijn gsprkspartnrs, zo strng n pris hout hij zih aan shrvn mtho. Z lvrt hm n grot knhi op in Griknlan n rglrht popularitit in Athn. Vooral ij jonglui i zih maar wat graag in ht gzlshap van Sokrats vinn, als i zijn vrinlijk, maar onvrilijk vragnvuur loslaat op 'knnrs van waarhi'. En aarvan lopn r nogal wat ron: profssionl volksopvors i zih - vaak tgn fors taling - shikaar houn als lrmstrs van jug, zgn. 'sofistn'. D vrij, onafhanklijk Sokrats, i zijn inkomn laat afhangn van wat mn voor hm ovr hft, rvarn zij als n irt riging van hun wankl nring. Langs slinks wgn, grotnls anonim, spannn z ij Athns volksvrgaring n rhtszaak tgn hm aan. D shuliging luit als volgt: Sokrats zou zih zighoun mt uistr zakn, rht pratn wat krom is n aarm jug rvn. En vag n algmn ghoun shuliging. Waar mot Sokrats zih tgn vrwrn? En tgn wi? Dat z zaak hm kop zal gaan kostn, wt hij ovrigns op voorhan n als ht op n stmming aankomt, zal r ho an ook n shulig ovr hm worn uitgsprokn. Trht gint Sokrats zijn vrigingsr an ook mt n vraag naar zin van z onrnming. Maar inns nmt hij n raai. In n momnt van grot luiitit sluit hoogjaar grijsaar om in ht lang van sta Athn, in ht lang ook van waarhi i hij n mnsnlvn lang hft willn inn, nog n kr in voll opnaarhi vrantwooring af t lggn van zijn optrn, zijn motivn rvoor n mtho i hij altij volg. En zlf man i zih aan ht gin van it optrn vrontshuligt at hij ignlijk gn volksrnaar is, komt t staan onr inspirati van zijn hartstohtlijk gloof in gon, zijn rann lif voor waarhi n zijn lin vrtrouwn in uitinlijk grhtighi. En vlammn pliooi voor zuivr onrshiingsvrmogn is ht gvolg van z gïnspirr houing. D Apologi it n ir i zih op hoogt wil stlln van thortish n praktish inzihtn van Sokrats, n ial inliing. Ht toog is nrgns hoogravn of langraig, maar sts spannn n, zoals all ingn i wrklijk go zijn, in hog mat atul. Bovnin vat ht all prinips waarvan gruik int t worn gmaakt oor hn i wttn makn n oor gnn i in staat zijn, raan t ghoorzamn. 2

3 APOLOGIE Gsprkspartnrs: Sokrats, Mltos, juryln van ht Volksgrht van Athn. 17a 18a Sokrats: In hovrr gij, mannn van Athn, oor mijn aanklagrs zijt ïnvlo, wt ik nit; maar ik voor mij mot zggn at z zo ovrtuign gsprokn hn at ik mzlf aarin ijna nit mr hrkn. Er was an ook gn woor waar van wat z zin. Van alls wat zij ons op mouw hn gspl, was r n ing waarovr ik mij ijzonr vraas: waarshuwing om u nit oor mij om tuin t latn lin, omat ik zo'n guht sprkr zou zijn. Ht shanlijkst van i uitspraak lijkt mij nog at zij zih r nit ns voor shamn, want ik kan hir n nu mtn wijzn at hun wring nit klopt; ik n immrs hlmaal gn guht sprkr. Tnzij zij natuurlijk iman i waarhi sprkt, n guht sprkr nomn; an kan ik amn n go rnaar t zijn, al is ht nit op hun manir. Maar zoals ik al zi, zij hn nauwlijks waarhi gsprokn, trwijl gij van mij voll waarhi t horn zult krijgn. Mannn van Athn, van mij zult g gn rvoring horn als van mijn aanklagrs, mt fraai gkozn woorn n zinnn, noh n zorgvulig opgouw toog, maar n tospraak voor vuist wg, in woorn zoals z mij invalln. Want ik wt zkr at ht juist is wat ik zg n laat niman van u its anrs van mij vrwahtn. Want ht zou toh nit ij mijn hog lftij passn, ij u aan t komn mt vrzinsls van n jongn i n sprkurt hout. Mannn van Athn, it vraag ik u mt klm: als g mij hoort sprkn mt zlf woorn i ik plg t gruikn op markt ij wissltafls, waar vln van u mij hn ghoor - n trouwns ook lrs -, ws aar an nit vraas ovr n nm r gn aanstoot aan. D kwsti is namlijk at ik voor ht rst in zvntig jaar i ik tl, voor n rhtank vrshijn. Ik sta volkomn vrm tgnovr taal i hir wort gzig. Wil mij us, alsof ik n vrmling was, vrgvn at ik sprk in taal n op wijz i ik van huis uit h mgkrgn. Ik nk at ht rlijk is u t vragn gn aanaht t shnkn aan manir waarop ik sprk - want i kan go zijn of nit go. Maar lt r alln op of wat ik zg waar is of nit. Dat is taak van rhtr, n rnaar mot waarhi sprkn. Om t ginnn, mannn van Athn, h ik ht rht mij t vrign tgn ou lugns i al rr tgn mij warn ingraht, n vrvolgns tgn niuw. Want al sins jarn zijn r vln ij u gkomn om mij aan t klagn n zij sprakn waarhi nit. Hn vrs ik mr an Anytos n zijnn, howl i ook gvaarlijk zijn. D rstn zijn htr gvaarlijkr, omat zij u al van kinsn af hn ïnvlo n ovrtuig, oor in strij mt waarhi ovr mij t zggn: 'Er staat n zkr Sokrats; ht is n wijs man, i vrshijnsln in hml naspurt n alls onr aar onrzokt n i wat krom is, rht praat'. Dgnn i it praatj hn rongstrooi, mannn van Athn, zijn gvaarlijk tgnstanrs. Want wi naar hn luistrt, loopt ht gvaar t gaan nkn at mnsn i zih mt n rglijk onrzok zighoun, nit in gon glovn. Bovnin zijn r hl wat van at soort n al hl lang sprkn z kwaa ovr mij. Zij hn op u ingpraat tijns uw zr ontvanklijk kinrtij, n op nkln van u nog aarna, n zo wr ik als ht war ij vrstk vroorl, n niman vrig mij. 3

4 19a 20a Maar ht onzinnigst van it alls is wl at ik van gn van hn naam wt of nomn kan, halv van n nkl lijsplihtr a i zih onr hn vint. Uit afgunst wistn zij u mt lastr om t pratn - sommign onr hn han zih rst zlf latn ovrtuign - n aarom zijn zij ht moilijkst t pakkn. Ht is immrs onmoglijk om hir wi an ook tr vrantwooring t ropn, us ik kan nits wrlggn. Daarom mot ik mijn vriging inrihtn als n shimmnspl n mij twrstlln zonr at ik van iman n antwoor kan vrwahtn. Hout r us rkning m at ik, zoals ik zi, mt tw soortn tgnstanrs t makn h: mijn aanklagrs van zovn n mijn aanklagrs van jarn hr. Mt laatst atgori mot ik ht rst afrknn, want hun zwarn ht g rr n vakr ghoor an i van anrn. Go an. Ik zal m vrign, mannn van Athn, n prorn slht naam i al zo lang gln ij u hft postgvat, tnit t on, n at ook nog in kort tij i mij is togmtn. Ik hoop at ik hirin zal slagn, althans at u n ik aar tr van worn, n at ik sus h mt mijn vriging. Maar ht zal moilijk zijn, vrs ik, n ik wil nit vrhln ho zakn staan. Laat ht gaan zoals Go ht wil, maar wt mot ghoorzaam worn n us mot ik mij vrign. W zulln aanklaht nagaan van ht gin af, ton lastr tgn mij ontston i nu voor Mltos aanliing is it pros tgn mij aan t spannn. Waarovr roln i rolaars ignlijk? Ik zal, als han wij mt ht aanklagrs van on, hun ig vrklaring itrn: 'Sokrats hanlt onwttig n hij is n moial, want hij onrzokt onraars n hmls zakn, sprkt wartaal n gft aarin ook nog ls aan anrn.' Its van in aar is ht. G ht ht immrs zlf in komi van Aristophans gzin. Daar wr n zkr Sokrats tn tonl gvor i wr at hij op luht kon lopn n mr van at soort ingn, waar ik in vrst vrt gn wt van h. En ik zg it nit uit minahting voor at soort wtnshap, zolang ht inraa n wtnshap is. - Laat ik mij tgn at soort vrahtmakingn nooit ij Mltos hovn t vrign! Nn, mannn van Athn, mt at soort zakn h ik mij nimmr inglatn. Ht mrnl van u, zoals u hir zit, gij alln i mij ht horn sprkn - n at zijn r vln - rop ik tot gtuig, n ik vrzok u lkaar in t lihtn n ht oor t gvn; mlt ht lkaar grust, als ik m ooit mt zoits zou hn zigghoun. Daaruit zal u uilijk worn at htzlf glt voor al ht anr at ovr mij wort wr. Er is immrs hlmaal nits van waar, n moht u van iman hn ghoor at ik mnsn ls gf n aarvoor gl vraag, an is at vnmin waar. Wat nit wgnmt at ht m n go zaak lijkt als r mnsn zijn i ls kunnn gvn, zoals Gorgias uit Lontini n Proikos uit Kos of Hippias uit Elis. In wlk sta z zih ook vrtonn, mannn, sts wtn zij jong mnsn i gratis ls kunnn krijgn van lk murgr i z wnsn, r wr van t ovrtuign at z i lssn motn opgvn n zih tgn taling ij hn motn aansluitn. En aar motn z an nog ankaar voor zijn ook. En an hoor ik ovr nog n wijz uit Paros, i hir zou vrlijvn. Ik ontmott namlijk Kallias, zoon van Hipponikos, i aan sofistn mr gl ha uitggvn an all anrn samn. Hij hft tw zoons n ik vrog hm: 'Kallias, stl at uw zoons vulns of kalvrn warn, an namn w aar toh n opzihtr voor in inst i stn zo go moglijk zou opfokkn ovrnkomstig moglijkhn van hun natuur; us n paarnknnr of n vhour. Maar nu gaat ht om tw mnsn, n wi mot aarvoor zorgn? Wi is r zo go thuis in mnslijk kwalititn n 4

5 21a urgrugn? G ht zoons, us natuurlijk ht g aarovr nagaht. Wlnu, staat r zo iman?' 'Natuurlijk', zi hij. En ik wr: 'Wi an, waar komt hij vanaan n wat vraagt hij rvoor?' Ton zi hij: 'Eunos uit Paros n hij rknt 5 mina.' En ik prs Eunos glukkig, als hij i kunst wrklijk zou vrstaan n toh zo gokoop is. Zlf zou ik in ir gval trots zijn als ik at kon. Maar ik kan ht nit, mannn van Athn! Nu kan iman tgnwrpn: 'Maar wat ot gij an, Sokrats? Waar komn i praatjs ovr u an vanaan? Want als g nit anrs ot an anrn, zou r toh nit zo'n rumor om u zijn? Of pakt g ht wrklijk anrs aan an anrn? Vrtl ons aar us ovr, zoat w nit voorarig ovr u oorln.' Wi zo rnrt, hft, unkt m, glijk n ik ga an ook prorn uit t lggn waaroor at rumor om mij is ontstaan. Misshin nkt g at ik n grapj maak, maar ik sprk waarhi, hout aar rkning m. Mannn van Athn, oor nits anrs an n zkr wijshi h ik m z naam vrworvn. En wlk wijshi? Misshin mnslijk wijshi. Misshin kan ik aar inraa nigszins ovr shikkn. Maar misshin shikkn lrarn i ik zojuist nom, wl ovr - ho zal ik ht zggn - ovnmnslijk wijshi. In lk gval h ik aar gn vrstan van, n wi wrt van wl, ligt n wil m lastrn. En onrrk m nu nit mt uw gmompl, mannn van Athn, ook al vint g mijn wring misshin ovrrvn, ht is gn tkst van mij; ik itr n ron van gzag. Zo ik ovr nig wijshi shik, rop ik aarvoor ht orakl van Dlphi tot gtuig. G knt toh Chairphoon wl? Hij was van jongs af mijn vrin n ook n vrin van u alln; hij l uw allingshap n kwam tglijk mt u trug. G wt toh wat voor man Chairphoon was n ho impulsif in alls wat hij onrnam. Wlnu, op n kr ging hij naar Dlphi n ha mo ht orakl ht volgn t vragn - n, mannn, wat ik ook ga zggn, waar uw kalmt -: hij vrog of r iman staat i wijzr is an ik. En Pythia antwoor at niman wijzr is. Daar Chairphoon nit mr lft, mot zijn ror, i hir aanwzig is, voor waarhi van ht gur instaan. Bgrijp nu go waarom ik u it vrtl. Ik ga u namlijk uitlggn ho lastr tgn mij is ontstaan. Ton ik ht antwoor van Pythia hoor, aht ik ij mijzlf: Wat kan gohi hirm oln n waar zinsplt zij op? Want ik n m r wl van wust at ik nit ijzonr wijs of onwijs n. Wat olt zij an, wannr zij wrt at ik wijst n? Zij kan toh nit lign, want at past n go nit. En lang tij h ik mijzlf afgvraag wat zij ol; ton gon ik mt vl moit n soort onrzok. Ik ging naar iman to i rputati hft, wijs t zijn, n vronrstl at ik aar orakluitspraak toh wl zou kunnn ontznuwn, oor vast t stlln at i man wijzr is, howl ht orakl zgt at ik wijzr n. Ton ik i man - ik h r gn hoft aan zijn naam t nomn, maar ht was n politius, mannn van Athn -, ton ik i man us aan tan vol, lk mij at hij wliswaar ij vln n in ht ijzonr ij zihzlf inruk vstig wijs t zijn, maar at hij ht nit was. Daarop pror ik hm uilijk t makn at hij wl aht wijs t zijn, maar ht nit was. Ht gvolg was at ik mij ij hm n ij vln van aanwzign ghaat maakt. Ton ik wgging, zi ik tot mijzlf at ik in ir gval wijzr was an i man. Ht lijkt r immrs op at gn van ons in its wt at juist kan worn gnom. Maar hij nkt at hij ht wl wt, n ik nk tnminst nit at ik ht wl wt, als ik ht nit wt. In it opziht lijk ik us n tikj wijzr an hij, omat ik nit mn t wtn wat ik nit wt. Vrvolgns ging ik naar iman i rputati ha nog wijzr t zijn an rst, n 5

6 22a 23a ook aar kwam ik tot zlf onlusi n maakt mij ij man in kwsti n ij vl omstanrs ghaat. Daarna ging ik van n naar anr n ht ontging m nit at ik mij ghaat maakt, wat ik trur n vrs, maar tglijk von ik ht noig uitspraak van gohi in r t houn. Om t onrzokn wat ht orakl ol, most ik naar all mnsn i naam han its t wtn. En ik zwr ij Hon, mannn van Athn, want tgn u mot ik waarhi sprkn, at ik rvarn h at zij i grootst faam han, op mij inruk maaktn ijna minst wijshi t zittn, als ik uitspraak van gohi totst. Anrn i minr aanzin gnotn, lkn mr vrstan t hn. Ik wil u ht rlaas on van mijn onrzok n van moilijkhn i ik onrvon om mijzlf t ovrtuign at n uitspraak van ht orakl wrklijk onwrlgaar is. Na politii zoht ik ihtrs van tragis n van loflirn n anr shrijvrs, in vrwahting at ik aar, mt ht lvn wijs voor mij, zou kunnn vaststlln at ik onwtnr n an zij. Ik nam hun st gihtn tr han n vrog hun wat z rm oln, zoat ik mtn ook its van hn zou kunnn lrn. Mannn, ik shaam mij om u waarhi t vrtlln, maar ht mot. Zij i i vrzn zlf gmaakt han, konn r - ij wijz van sprkn - minr ovr zggn an ovrig aanwzign. Ook van ihtrs ha ik al gauw grpn at hun shppingn nit voortkwamn uit wijshi, maar at ht hun oor hun aanlg inggvn wr, zoals at ij proftn n waarzggrs ook gurt. Di on ook allrli prahtig uitsprakn zonr t grijpn wat z zggn. Ht wr m uilijk at ihtrs its rglijks han onrvonn, n tglijkrtij mrkt ik at zij oor z gav nkn ook in anr ingn zr wijs t zijn. Dus ging ik ij hn wg n wist at ik nt zo ovn hn uitstk als ovn politii. Uitinlijk ging ik ook naar amahtslin, want ik was mij r wl van wust at ik van amahtn hlmaal gn vrstan h, n ik sft at ik zou ontkkn at zij vl wtn wat waarvol is. En hirin wr ik nit tlurgstl, want zij wistn ingn i ik nit wist n in at opziht warn zij wijzr an ik. Maar toh, mannn van Athn, ontkt ik ook ij go amahtslin zlf fout als ij ihtrs. Omat z in hun vak rvn warn, mnn z ook ovr langrijkst zakn wijshi in paht t hn n z onwijshi wirp n shauw ovr hun ht wijshi. Dit ha tot gvolg at ik op gron van orakluitspraak ij mzlf t ra ging ovr vraag of ik mot zijn zoals ik n,.w.z. nit wijs waar zij wijs zijn n wijs waar zij nit wijs zijn, of at ik hn mot volgn in hun wijs-zijn n nit-wijs-zijn. D onlusi voor mijzlf wat ht orakl trft lui at ik maar ht st kon zijn zoals ik n. Mannn van Athn, it onrzok hft nogal wat wrvl gwkt, soms zo hvig n grof at r allrli lastrpraat uit voortkwam, waaroor ik mt titl 'wijz' wr opgshpt. Immrs, sts als ik onwtnhi van n anr aan kaak stl, onlurn omstanrs at ik ht wl wr tr zal wtn. Maar, mannn van Athn, op kpr shouw, wt alln Go zlf; n zijn orakluitspraak tknt an ook at mnslijk wijshi nul n van gnrli waar is. Blijkaar gruikt hij naam Sokrats us nit in prsoonlijk zin, maar slhts ij wijz van voorl, om aarm t zggn at ign onr u, strvlingn, wrklijk wijshi zit i nt als n Sokrats rknt nit in staat t zijn, wrklijk wijshi t vattn. In opraht van gohi n ik nu nog sts zig mt it onrzok n pror uit t vinn of ik onr urgrs of vrmlingn iman wijs zou kunnn nomn. Wannr ik nk at it nit ht gval is, laat ik at mrkn n shaar mij zo aan zij 6

7 24a van gohi. Omat ik hirm sts zig n, hou ik gn tij ovr om voor gmnshap of voor mijn famili its t on at ht vrmln waar is n us lf ik als inaar van gohi in grot armo. Bovnin volgn jonglui van gon huiz i r tij voor hn, mij uit ign wging, omat zij graag horn ho mnsn aan tan worn gvol; zij prorn mij na t on n onrvragn op hun urt anrn. Natuurlijk ontkkn zij an hl vl lin i nkn its t wtn, maar in fit hn z winig of nits in hun mars. Ht gvolg is at mnsn i oor jug onrvraag zijn, ht mij kwalijk nmn in plaats van ht kwaa ij zihzlf t zokn, n at z Sokrats n onaangnaam mns vinn i jug rft. En als iman hun vraagt: 'Wat ot hij an n wat lrt hij hun?', an hn zij fitlijk gn antwoor. Maar ook al wtn z nits, toh wkkn z nit graag i inruk n an haln z i ingn aan i altij tn nal van all filosofn gzg worn, namlijk at z pratn ovr ht ovnaars n onraars n at z nit in gon glovn n at z rht pratn wat krom is. Natuurlijk vrtlln zij waarhi livr nit, namlijk at ovruilijk is glkn at zij on alsof z wtn, maar in fit nits wtn. Maar z zijn wl rzuhtig n fl n ook mt vln, n onophoulijk sprkn z mt grot stllighi ovr mij n zo stoptn z uw orn al hl lang vol mt vnijnig lastr. Vanuit z sfr vil Mltos mij aan, n Anytos n Lykoon; Mltos uit rgrnis ovr wat ik van ihtrs zi, Anytos uit naam van amahtslin n politii, n Lykoon namns rnaars. Ht zou mij aarom vrazn - ik zi ht al aan ht gin - als ik i uitunig wilgroi van lastr in zo kort tij kan ontwarrn. Dat is waarhi, mannn van Athn, n ik hou hirij nits ahtr. Toh wt ik ijna zkr at ik mij juist aaroor ghaat maak. Dit wijst ook at ik waarhi sprk n aar us juist op wor aangvalln. Vrog of laat zult g, ho an ook, tot z onlusi komn. Tgn shuliging van mijn rst grop aanklagrs h ik nu gnog ingraht. Nu zal ik m tgn Mltos, go n rav varlanr zoals hij zihzlf nomt, n latr aanklagrs prorn t vrign. Latn w us hun ëig vrklaringn nar shouwn, als trof ht n anr grop aanklagrs. D vrklaring luit ongvr als volgt: r wort wr at Sokrats shulig is aan ht rvn van jug n at hij nit glooft in gon van Athn, maar in n anr, niuw soort golijk maht. Alus aanklaht. Latn wij nu lk onrl rvan kijkn. Mltos wrt at ik oosonr n, omat ik jug rf. Maar, mannn van Athn, ik wr at hij oosonr is, omat hij rnstig zakn aan zijn laars lapt, mnsn voorarig voor ht grht slpt n ot alsof hij zih ht vuur uit sloffn loopt voor zakn waaraan hij zih nooit its glgn hft latn liggn. Want zo is ht n ik zal prorn at aan t tonn. Zg m nu ns, Mltos, is r u nit vl aan glgn at ht onz jug zo go moglijk gaat? Mltos: Mij wl. Sokrats: Vrtl mnsn hir an wi hn tr maakt. Ht is immrs uilijk at g aarovr nagaht ht, want g maakt u zorg. G ht, zoals g at nomt, in mij rvr van jug gvonn n g slpt mij voor ht grht n klaagt m aan. Dan kunt g us ook man nomn i hn tr maakt; wl, wi is ht? Mltos: Sokrats: Kijk ns aan, Mltos, g zwijgt n ht nits t zggn? Maar vint g at an gn shanaal n n uilijk wijs voor mijn opvatting at gij u om z zaak nooit 7

8 25a kommr ht? Zg ht an toh, mijn st, wi maakt hn tr? Mltos: D wt. Sokrats: Dat was vraag nit, zr gaht hr; maar wlk mns, i om t ginnn wt knt? Mltos: Dz rhtrs hir, Sokrats. Sokrats: Wat zgt g, Mltos? Bshikkn zij ovr pagogish kwalititn n makn zij jug tr? Mltos: Asoluut. Sokrats: Allmaal, of sommign wl n anrn nit? Mltos: Allmaal. Sokrats: Bij Hra, at is mooi, zo'n massa hlprs! Wi nog mr? Makn ook hir aanwzig tohoorrs hn tr, of i nit? Mltos: Zij ook. Sokrats: En raaslin? Mltos: Ook raaslin. Sokrats: En mnsn van volksvrgaring, Mltos, parlmntarirs, zij zulln jug toh nit rvn? Makn zij jug ook allmaal tr? Mltos: Zij ook. Sokrats: Dus makn lijkaar all Athnrs jug tr halv ik. Ik alln rf z. Bolt g at? Mltos: Dat ol ik pris. Sokrats: G vroorlt m wl tot n ittr lot. Maar zg ns: is at mt paarn ook zo? Is irn r go voor, halv i n i z rft? Of is ht juist anrsom, n is ht r n, of n paar, i r go voor zijn, n wl paarnfokkrs, trwijl ovrgrot mrrhi i mt paarn omgaat, z rft? Is ht nit zo, Mltos, mt paarn n all anr irsoortn? Natuurlijk is ht zo, of gij n Anytos ht aar nu m ns nt of nit. Want jug zou wl hl voorrht zijn, als z maar oor n man orvn wr n als all anrn r go voor warn. Nu lvrt g toh wl ht ovrtuign wijs, Mltos, at g in ht ghl gn vrstan ht van jug; ht is uilijk at ht u hlmaal nits kan shln n at u zih nooit its glgn ht latn liggn aan zakn waarvan g m hir shuligt. Maar ij Zus, Mltos, vrtl ons nog it. Is ht tr t lvn t min van go urgrs of t min van slht urgrs? Vooruit, gf antwoor, ik vraag immrs nits moilijks. Don slhtn hun irt omgving soms gn kwaa n gon hun omgving aarntgn juist go? Mltos: Inraa. Sokrats: Bstaat r iman i oor zijn omgving livr nal an voorl wil worn? Antwoor, mijn st, want wt git u t antwoorn. Bstaat r iman i nal wnst t worn? Mltos: Natuurlijk nit. Sokrats: Wlnu, slpt g m voor ht grht, omat ik wust of onwust zig n jug t rvn n t naln? Mltos: Bwust volgns mij. Sokrats: Hozo, Mltos? Hft uw jug u zovl mr wijshi graht an mijn ou ag mij, at gij ht grpn at slht mnsn hun omgving altij naln n at go mnsn aarntgn juist ugzaamhi vrsprin? En n ik zo waas at ik nit zou kunnn grijpn at ik, wannr ik iman mt wi ik omga, slht maak, ook 8

9 26a 27a zlf ht gvaar loop aar ht slahtoffr van t worn, n, naar gij zgt, zoits slhts zou ik wust n mt opzt on? Dat kunt g mij nit wijs makn, Mltos, n ik nk ook gn nkl anr mns! Ik rf mijn mmnsn us nit, n als ik at wl o, an gurt at zonr opzt. In i gvalln ligt g us. Als ik hn ongwil rf, an is r gn wt i n mns voor zulk wanan voor ht grht aagt, maar tn hoogst krijgt hij aarvoor n vrmaning. Want als ik nmaal inzi wat ik ongwil mis, an zal ik aar vanzlfsprkn nit m oorgaan. Maar gij ht nit ns moit gnomn mij n hanj t hlpn n at was ook nit uw oling. Maar wl slpt g mij voor ht grht, waar volgns wt alln ign hoort i straf vrint n nit iman i onrriht noig hft. Gnog hirovr, mannn van Athn. Wat ik gzg h, is nu wl uilijk: Mltos hft zih hirovr noh in ht algmn noh in tail ooit ht hoof grokn. Toh mot g ons ns vrtlln, Mltos, op wlk manir ik volgns u jug rf. Blijkt at uit its at ik h gshrvn n at aanspoort nit t glovn in gon waarin staat glooft, maar in anr, vrm golijk mahtn? Dat is ht toh wat g zgt, at ik hn rf oor at t onrwijzn? Mltos: Dat is zr slist wat ik zg. Sokrats: Wl, Mltos, in naam van i gon waarovr wij nu sprkn, vrtl mij n hrn hir nog ns its uilijkr wat g olt, want r is its wat ik nit kan grijpn. Aan n kant zgt g at Sokrats rvoor plit in gon t glovn; at tknt us at ik ook zlf gloof in ht staan van gon n us nit goloos n - aarin n ik us nit in ovrtring. Maar ook zgt g at ht anr gon zijn an waar staat in glooft. Bshuligt gij mij rvan, at ht anr gon zijn? Of zgt g at ik zlfs hlmaal nit in gon gloof n ook anrn aarto aanzt? Mltos: Ht laatst, at g hlmaal nit in gon glooft. Sokrats: Mltos, g vraast m. Waarom zgt g it? Gloof ik nit, nt als ir anr mns, at zon n maan gon zijn? Mltos: Wl allmahtig, n! Hij zgt immrs, hrn rhtrs, at zon van stn is n maan van aar! Sokrats: Ah, m'n st Mltos, wilt g nu wrklijk Anaxagoras aanklagn n slaat g hrn hir zo laag aan at g nkt at zij onkn zijn mt litratuur n nit wtn at okn van Anaxagoras uit Klazomnai vol staan mt zulk wringn? En glooft g wrklijk at jug van mij wil horn wat z snoos in okwinkl voor n rahm kan kopn, n nu nom ik nog n hog prijs! Z zoun toh juist om Sokrats lahn, als hij wr at i uitnissig uitsprakn van hm zijn. Bij Zus, nkt g wrklijk van mij at ik gloof at r gn nkl go staat? Mltos: Ja, ij Zus, at nk ik wrklijk van u. G glooft nits. Sokrats: Mltos, niman glooft u n wat mr is, ik nk at g ook uzlf nit glooft. Dz man lijkt mij zr onsuis n impulsif, mannn van Athn, n ht komt mij voor at hij in n vlaag van rift n jugig onzonnnhi i aanklaht op go gluk hft ingin. Ht lijkt wl of hij n raasl hft vrzonnn om ons op prof t stlln: zal Sokrats, wijz, mrkn at ik gkhi maak n mijzlf tgnsprk, of kan ik hm n anr tohoorrs om tuin lin? Ik h namlijk inruk at Mltos zihzlf in aanklaht tgnsprkt; ht lijkt wl of hij zgt at Sokrats nit ugt, omat hij nit in gon glooft, maar toh in gon glooft. Hir is wrklijk n grappnmakr aan ht woor. Kunnn wij samn ns kijkn, hrn, wat ik nk at hij aarm wil zggn? Gij mot 9

10 28a antwoorn, Mltos. En u, tohoorrs, vraag ik, vnals in ht gin, nit tgn mij t shruwn als ik mijn toog op gruiklijk manir aanpak. Is r iman onr mnsn, Mltos, i glooft at r mnslijk ignshappn staan, maar nit glooft at r mnsn staan? Laat hm antwoorn, mannn, n laat nit op all moglijk manirn uw afkuring lijkn. Is r iman i nit in ht staan van paarn glooft, maar wl in alls wat s paars is? Of i nkt at r gn fluitsplrs staan, maar wl alls wat mt fluitspln t makn hft? Bst man, zo iman staat nit. Als gij m nit wilt antwoorn, an zulln ik n anr aanwzign at wl on. Maar antwoor an tnminst volgn vraag: is r iman i glooft at r golijk mahtn staan, maar nit at r gon staan? Mltos: Di is r nit. Sokrats: Wat n mwrking om ons, zij ht mt moit n onr ruk van hrn hir, t antwoorn! G wrt us at ik gloof in golijk mahtn, in niuw of ou vorm, n at ik at gloof onrwijs? Dus gloof ik volgns uw vrklaring in ir gval in golijk mahtn n at ht g in uw aanklaht ook onr vstig. Maar als ik in golijk mahtn gloof, an gloof ik onvrmijlijk ook in gon. Is at nit zo? Zo is ht. Ik nm aan at g aarm instmt, omat g nit antwoort. Rknn wij golijk mahtn nog tot gon of tot voortrngsln van gon? Mltos: O, zkr. Sokrats: Als ik us, zoals g zlf zgt, in golijk mahtn gloof n als golijk mahtn paal gon zijn, an slaat at op wat ik ol, ton ik zi: 'Hij sprkt in raasln n stkt raak mt ons.' Ik zou nit in gon glovn n toh ook wl, omat ik in golijk mahtn gloof! Maar als golijk mahtn n soort astaargonkinrn zijn, van nimfn of van wat voor anr mor ook, wlk zinnig mns kan an nkn at r kinrn van gon staan n gn gon? Dat zou toh vn asur zijn als t nkn at r muilzls staan, n gn paarn n zls? Maar, Mltos, natuurlijk ht g z aanklaht ingin om ons t provn, of anrs omat g gn ht misaa wist i ons kan worn vrwtn. Ho nkt gij iman, ook al hft hij maar n tj vrstan, t kunnn ovrtuign at zlf prsoon in gstlijk n golijk mahtn kan glovn, maar tglijkrtij nit in gstn, gon n halfgon? Wl, mannn van Athn, at ik n ovrtrr n in zin van Mltos' aanklaht, hoft naar mijn mning nit nog vrr t worn wrlg. Dat is nu volon liht. Wat ik al rr zi, at zih ij vln n ip haat tgn mij hft gwortl, at wt u maar al t go. En als r its is at mij ht lvn kan kostn, an is ht i haat. Nit Mltos of Anytos, maar lastr n afgunst van massa. Vl anr, go mannn zijn hiroor vroorl n ik nk at r mr zulln volgn. Dat hout ij mij nit op. Nu zou iman misshin kunnn vragn: shaamt g u nit, Sokrats, at g u aan n zighi ht gwij i nu tot uw oo kan lin? Zo iman zou ik rhtuit antwoorn: z vraag is nit go gstl. Mnt g at n man van ho gring vrinst ook zih mot kommrn om lvn of oo? N, hij mot zih ij alls wat hij ot, alln afvragn of hij rhtvaarig of onrhtvaarig n als n go of n slht mns hanlt. Volgns u zoun an all halfgon i in Troj snuvln, nul n van gnr waar zijn. Dnk ns aan zoon van Thtis f, i lijvn shan zovl rgr von an gvaar. Zijn mor - n goin nota n - zi ongvr ht volgn, ton hij 10

11 29a Hktor wil gaan on: 'Jongn, als g oo van uw vrin Patroklos wilt wrkn oor Hktor t on, an zult g zlf ook strvn. Want,' zi z, 'na Hktor staat oo voor u klaar.' Ton Ahills at hoor, shu hij gaht aan oo n ht gvaar van zih af, want grotr was zijn angst om als n lafaar voort t motn lvn, zonr zijn vrin t hn gwrokn, n us zi hij: 'Laat m an mtn strvn naat ik m op i shurk h gwrokn, livr an als voorwrp van spot ahtr t lijvn ij gwlf shpn, als n loz allast voor aar.' Dnkt g ht at hij its gaf om oo of gvaar? Mannn van Athn, at is toh waarhi? Wat mn zih ook hft voorgnomn, of at nu gurt omat mn it zlf ht st vint of omat anrn ht zo wnsn, mn mot r zih naar mijn mning aan houn n risio's nmn n shan nit vrkizn ovn oo of anr gvaar. Mannn van Athn, ik zou slist vrkr hn ghanl als ik in Potiaia, in Amphipolis n ij Dlion g **) nit op postn was glvn i oor u gkozn lgrlirs mij han aangwzn om nt als ir anr oo t riskrn. Maar ht zou ook vrkr zijn als ik nu - nu go, zoals ik naar st wtn gloof, m hft opgragn mijn lvn t wijn aan filosofi n aan onrzok naar mzlf n anrn - als ik nu uit angst voor oo of wat an ook mijn post zou vrlatn. Dat zou onjuist zijn, n mt rht kon mn mij an voor n rhtank slpn wgns gosloohning of onghoorzaamhi aan ht golijk vl of omat ik ang n voor oo n m laat voorstaan op wijshi i nrgns op gasr is. Angst voor oo is immrs wijshi i nrgns op gasr is, want mn nkt t wtn wat mn nit wt. Gn mns immrs wt its van oo, zlfs wt niman of ht nit grootst gna is i n mns kan ovrkomn. Mn vrst oo htr alsof ht grootst ramp is i n mns kan trffn. Is at gn shamn vorm van onwtnhi, at mn zih vrlt t wtn wat mn nit wt? Mannn, misshin vrshil ik ook in it opziht van mst mnsn; maar als ik al zou wrn at ik van its wijshi in paht h, an wl hirvan, at ik nit gnog op hoogt n van gang van zakn in onrwrl. Maar ook al wt ik aar onvolon van, ik wt hl go at ht vrkr n onrhtmatig is, om t hanln tgn wil van n mrr, go of mns. Livr n ik ang n loop ik wg voor ingn waarvan ik wt at z vrkr zijn, an voor ingn waarvan ik nit wt of z misshin vrkr of misshin juist go zijn. Stl at g m nu gaat vrijsprkn n u nit oor Anytos laat ovrrn; Anytos zi immrs at ik ignlijk hlmaal nit voor z rhtank ha motn vrshijnn. Nu ik hir nmaal sta, kan ht nit anrs an at ik oostraf krijg, want, vog hij raan to, in gval van vrijspraak zou Sokrats uw kinrn hlmaal rvn, als z zih houn aan wat hij zgt. Als g it zout glovn n zggn: 'Sokrats, wij zulln ht avis van Anytos it kr nit volgn, maar latn u gaan op voorwaar at g u nit langr zighout mt zlfonrzok n filosofi; n wort g aar alsnog op trapt, an strft g...' Als g m onr i voorwaar zout latn gaan, an krgt g van mij ht volgn t horn: Mannn van Athn, ik waarr n min u, maar livr an aan u ghoorzaam ik aan Go, n zolang mij tij van lvn ggvn is, zal ik nit ophoun mt filosofrn, n wi van u ik ook tgnkom, zal ik vrmann n aansporn op gn anr manir an ik gwn n, n wl als volgt: 'Gaht hr, g zijt Athnr n urgr van sta i grootst naam hft op ht gi van wijshi n maht; shaamt g u an nit at g almaar jaagt naar zovl moglijk gl, rom n r, n nits gft om knnis 11

12 30a 31a n waarhi, n u nit kommrt om uw zilhil?' En wannr iman van u m onglijk zou gvn n zggn at hij zih r wl glijk om kommrt, an lit ik hm nit mtn gaan n zou ook zlf nit wggaan, maar ik zou oorvragn n hm op prof stlln n uithorn. En von ik an gn ug in hm, trwijl hij wrt aar wl ovr t shikkn, an zou ik hm voor votn gooin at hij ht langrijkst ht laagst aanslaat n ht laagst ht hoogst. Rkn maar at ik at zou on, tr will van irn i ik ontmot, jong of ou, vrmling of stagnoot, maar natuurlijk vooral tr will van stagnotn, omat i m ht naast aan ht hart liggn. Want wt wl at go m it opraagt, n voor mij staat vast at sta nimmr n grotr go op haar wg von an mijn inst aan go. Ik n immrs mt nits anrs zig an jong n ou rvan t ovrtuign at g u nit in allrrst plaats mot kommrn om gl n go. Bkommr u ook ns om uw zilhil, want aar mot ht zo go moglijk m gstl zijn. En ik zwr u at ugzaamhi nit voortkomt uit rijkom, maar at rijkom n all anr go ingn voor iniviul urgr n voor sta voortkomn uit ugzaamhi. Als ik jug zou rvn oor at t wrn, an is r its vrshrikklijks aan han. Maar als iman urft t zggn at ik its anrs wr an it, an praat hij onzin. Daarom zg ik u, mannn van Athn, of g nu ot wat Anytos u aanvlt of nit, of g m nu vrijsprkt of nit, ik n nit van plan m anrs t gaan gragn, ook al most ik r vl on voor strvn. Wint u nit op, mannn van Athn, maar hout u aan wat ik gvraag h. Vrstoor mijn toog nit, maar luistr livr. Ik ga u nu ht n n anr zggn, waarop g misshin in lui gshruw zult losarstn. Maar o at vooral nit, want wt go at als gij mij tr oo rngt n ik man n i ik zg t zijn, g mij aarm minr kwaa ot an uzlf. Mij wort immrs gn haar gkrnkt, nit oor Mltos n nit oor Anytos. Onmoglijk! Want ik gloof nit at ht wil van gohi is at onrht zgvirt ovr rht. Mijn tgnstanr kan mij misshin on, vrannn of mij van mijn urgrrhtn rovn. Evnals vl anrn nkt zo iman at hij mij aarm kwaa ot, maar zo zi ik ht nit. Hij ot vlr zihzlf kwaa oor t prorn n mns tn onrht tr oo t rngn. Nu mot g nit nkn, mannn van Athn, at ik hir n vrigingsr voor mijzlf hou. N, rr voor u, opat g nit, oor mij shulig t vrklarn, zonigt tgn ht gshnk at gohi u hft ggvn. Want als g mij omrngt, zal ht u nit gmakklijk valln wr n anr t vinn i sta, ho gk ht ook klinkt, op haar hui zit als n horzl n paar. D sta is vnals ht paar wl groot n l, maar mot oor haar afmtingn in haar traaghi gprikkl worn. Misshin hft gohi mij wl om i rn aan sta vronn, opat ik hl ag oorga mt ir van u wakkr t shun, t ovrtuign, u mantl uit t vgn, n sts ovral op mijn post t zijn. En anr i ri is at t on, zal nit gauw wr opuikn, mannn; als g mij glovn wilt, zult g m sparn. Misshin wort g oor mijn grag nt zo gtrg als mnsn i in hun slaap worn gstoor n zout g m wl kunnn slaan n op aanran van Anytos zonr mr tr oo rngn; want an kunt g rst van uw lvn slapn, tnzij gohi u n anr stuurt om zih om u t kommrn. Dat ik ht tovallig n i oor gohi aan sta gshonkn is, kunt g uit ht volgn opmakn. Al vl jarn h ik al mijn ign langn vronahtzaam n nits gaan aan ht vrwrvn van nig zit. Voorturn was ik zig mt uw lang, sts naar ir van 12

13 32a u op wg als n var of our ror om u aan t sporn t lvn mt ht oog griht op al wat go is. Zoits is toh nit gwoon voor n mns! Als ik aar nog nig voorl van gha zou hn n mij ha ingspannn voor gl, an was ht nog vrklaaraar gwst. Maar zlf ht g kunnn zin at mijn aanklagrs, i r nit voor truginsn mij van allrli anr zakn t shulign, nit in staat warn n gtuig op t ropn i zgt at ik ooit n loning h ontvangn of gvraag. Ik nk trouwns at ik n trouwaar wijs h voor wat ik zg, namlijk mijn armo. Ht lijkt misshin vrm at ik ronga om mijn avizn t gvn aan iniviul prsonn wi ik aarvoor ht hm van ht lijf vraag, maar mij nit moit gtroost offiil naar uw volksvrgaring t komn om staat raa t gvn. Nu ht g mij al vaak ij vrshilln glgnhn horn zggn at rn hirvoor is at ik van tij tot tij n golijk n spiritul ingving krijg; at is pris wat Mltos in zijn aanklaht in ht lahlijk trkt. Ik h ht al van jongs af; ht is n innrlijk stm i mij sts wannr ik haar hoor, rvan afhout t on wat ik van plan was, maar i mij nooit rgns to aanzt. Dit is ht wat mij rvan wrhout in politik t gaan. En at is maar go ook! Want wt wl, mannn van Athn, at als ik mij mt politik was gaan moin, ik al lang gln tr oo graht zou zijn n u noh mijzlf in nig opziht ha kunnn hlpn. G mot ht mij maar nit kwalijk nmn at ik waarhi sprk, maar r is immrs gn mns i ht r lvn afrngt wannr hij poogt t vrhinrn at r onrhtvaarig n onwttig ingn gurn in staat, n aarom onvrshrokkn stlling nmt tgn u of n anr volksvrgaring. Iman i zih mttraa tgn ht onrht vrzt n at wil ovrlvn, mot wl n gwon urgr zijn n gn staatsman. Ik zal u at wijzn aan han van fitn, want i stlt u mr op prijs an mooi vrhaln. Luistr maar naar wat mij ovrkomn is, opat g wt at ik uit vrs voor oo voor gn nkl mns zou uign, als at in strij was mt ht rht; maar ook ho ik, oor izlf onuigzaamhi, oo ha kunnn zijn. Wliswaar juristntaal, maar toh waar. Want, mannn van Athn, in staat ofn ik nooit n anr amt uit an at van raasli. Tovallig was ik juist last mt ht aglijks stuur, ton gij tin vlhrn i na zslag h rnklingn nit gorgn han, gzamnlijk wil vroorln; its wat in strij was mt wt, htgn latr ook oor alln wr toggvn. Ik was ton nig van prytann i zih rtgn vrztt at g in strij mt wt zout hanln, n howl rtorn klaar stonn om m aan t gvn n op t pakkn n gij hn mt vl naruk onrstun, von ik at ht tr was om mt wt n ht rht aan mijn zij ht risio t nmn, an m uit angst voor gvangnis of oo t shikkn in uw onrhtvaarig slissingn. Ton ston morati hir trouwns nog. En ton latr oligarhi wr ingstl, litn 'rtig' mij mt vir anrn naar Rotuna komn n rogn ons op, Loon uit Salamis t gaan haln om hm tr oo t rngn. Vl anr mnsn krgn rglijk oprahtn, want zovl moglijk mnsn mostn ij ht misaig li worn ingshakl. Ook ton h ik nit mt woorn, maar mt an gtoon at, als ik ht zo ot mag stlln, oo m volkomn kou laat n at mij r alls aan glgn is nit tgn mnsn n gon in t hanln. Zo krg i hl rgring m onanks all mahtsvrtoon nit zo vr at ik uit angst its vrkrs. Ton w Rotuna uitkwamn, vrtrokkn r vir naar Salamis n ik ging gwoon naar huis. Bst moglijk at ht m kop ha gkost, als rgring nit snl was afgzt. Vln 13

14 33a 34a onr u warn gtuig van z fitn. Dnkt g wrklijk at ik ht zovl jarn ha uitghoun, als ik n opnaar amt ha kl n ha ghanl zoals ht n kurig man taamt,.w.z. ghoorzaam aan op at ognlik hrsn wt i, zoals wort gëist, ovn alls voorrang int t krijgn? Natuurlijk nit, mannn van Athn. En n anr ha at vnmin gkun. Ht zal uilijk worn at ik mijn lvn lang zowl in ht opnaar als priv zlf n gwst als nu. Ik h nooit van wi an ook gul at hij hanl in strij mt wt, ook nit van hn i oor mijn lastraars mijn lrlingn worn gnom. Trouwns, ik was nooit imans lrmstr! Als iman - jong of ou - wil horn wat ik nk n o, an h ik aar nooit zwaar tgn gmaakt. Ik sprk ook nit alln tgn taling, nn, arm n rijk kunnn glijklijk ovr m shikkn, n als iman its wil wtn, kan hij mijn visi horn. Maar of at nu go of slht uitpakt, aarvoor kan ik nit vrantwoorlijk worn gstl, want ik stl nits in ht vooruitziht n gaf ook niman ls. En wannr iman wrt at hij ooit its van m hft glr of ghoor wat nit ook all anrn konn horn, wt an at hij nit waarhi sprkt. Waarom gaan sommig mnsn an toh graag mt m om? Dat ht g ghoor, mannn van Athn. Ik sprak immrs ghl waarhi: z luistrn graag, als iman i wijs nkt t zijn, wort onrvraag n ht an nit lijkt t zijn. Dat is toh ook aarig? Ik zi al at z manir van optrn mij is opgragn oor Go, oor mil van orakls n romn n oor all miln waarm oor golijk mahtn aan mns oprahtn worn vrstrkt. Dat is waar, Athnrs, n gmakklijk na t gaan. Want als ik sommig jong mnsn rf n anrn al orvn h, zoun aarvan - nu z our zijn gworn - toh n paar naar vorn motn komn om m t shulign, als z tnminst vinn at ik hun in hun jug ooit its vrkrs h gran. En willn z at zlf nit, an zoun famililn - vars, rors of anrn -, als z tnminst nig kwaa van m hn onrvonn, r nu toh m voor ag komn n mijn vonnis isn. Er zijn immrs vln van hn hir aanwzig. Ik zi z, aar! Kritoon om t ginnn, n man van mijn lftij n uit mijn uurt, n hir, var van Kritooulos. Vrr Lysanias uit Sphttos, n hir, var van Aishins. En aar Antiphoon uit Kphisia, var van Epigns. En aar, vrrop, nog anrn, Nikostratos, zoon van Thozotis, ror van Thootos - n Thootos is inmils oo, us hij kan zijn ror nit mr smkn om van n aanklaht af t zin. En hir Paralos, zoon van Dmookos, ror van Thags. En aar Aimantos, zoon van Aristoon, n aar nog zijn ror Platoon n Aiantooros, van wi Apollooros aar n ror is. Zo kan ik r nog vln nomn n Mltos ha r in zijn r toh op z'n minst n van motn opropn als gtuig. Hft hij r ij i glgnhi nit aan gaht, an kan hij at alsnog on; ik maak graag plaats voor hm, laat hij ht zggn als hij its rglijks wil. Maar, mannn, pris ht omgkr zult g ontkkn. Op hun urt zijn z allmaal ri hulp t in aan mij i hn irf n hun famililn kwaa rokkn, zoals Mltos n Anytos wrn. Nu zoun gnn i orvn zijn, misshin nog go rnn kunnn hn om mij hlpn han t in. Maar zij i nit orvn zijn, ou mannn, famililn, om wlk anr rn zoun i m willn hlpn an om nig juist n war rn, namlijk omat z hl go sffn at Mltos ligt n ik waarhi sprk! Gnog, mannn. Dit ongvr n misshin nog mr van in aar is wat ik tr vriging kan aanvorn. Misshin shaamt z of gn onr u zih wl, als zijn ign houing hm wr t innn shit in n hl wat minr langrijk pros an it. 14

15 35a Ho hij rhtrs mt trann in ogn hft gn n gsmkt, zijn kinrn mraht om allr mlijn t wkkn n allrli vrinn n famililn tn tonl vor. In wrwil van ht fit at ik, naar ik mn t grijpn, in ht grootst gvaar vrkr, zal ik at allmaal nit on. Hirovr pinzn kan z of gn mij moglijk minr mil tgmot trn n uit rgrnis won n tgnstm uitrngn. Vint iman van u it - wat ik ovrigns nit gloof - maar vint iman it ht, an hoop ik ht rht t hn hm t mogn zggn: mijn st, ik h ook famili; n om mt Homros t sprkn: 'ik n nit gorn uit n ik of n rots', maar uit mnsn, n us h ik famili n zonn, mannn van Athn, ik h r ri, n i al wat our is n tw klintjs. Maar toh zal ik gn van hn hirhn latn komn n u an smkn mij vrij t sprkn. En waarom nit? Nit uit aanmatiging of uit grk aan rspt voor u, mannn van Athn. En of ik tn opziht van oo onvrshrokkn n of nit, at is n anr kwsti. Maar voor mijn n uw go naam, n i van hl sta, lijkt ht mij nit juist at ik at o, gzin ook mijn lftij n go rputati i ik al of nit trht gnit. In ir gval hft Sokrats naam zih in zkr zin t onrshin van mst mnsn. Als nu gnn onr u i zih onrshin in wijshi of mo of wat voor ug ook, zih zo onwaarig zoun gragn, an was at n shamn vrtoning. Nittmin h ik ikwijls mnsn van nig aanzin i voor ht grht stonn, rar okksprongn zin makn. Alsof hun its vrshrikklijks zou ovrkomn, als zij tr oo wrn vroorl n alsof zij onstrflijk zoun zijn, als u hn nit oo. Ik n van mning at zij shan ovr sta rngn, omat ook vrmlingn zoun kunnn nkn at Athnrs, i zih onrshin in ug n i oor hun ign murgrs worn gkozn voor amtn n anr raantjs, nit wijzr zijn an vrouwn. Wij i toh n zkr rputati lijkn t hn, mogn zulk ingn nit on, mannn van Athn, n als w z toh on, an moogt gij, rhtrs, r nit aan togvn. Laat aarntgn uilijk zin at g n man i zulk misral sns opvort n i sta t shan maakt, rr vroorlt an iman i zih kalm graagt. Maar nog los van r n go naam lijkt ht m nit juist, hrn, n rhtr t willn vrmurwn om zoon vrijgsprokn t worn. Wij motn hm fitn gvn n hm aarm ovrtuign. Want rhtr zit hir nit om ht rht uit vrinlijkhi om t uign, maar om rht t on. Hij hft gzworn gn gunstn t shnkn naar willkur, maar om rht t sprkn volgns wttn. Dus mogn wij r gn gwoont van makn u rto aan t zttn uw t rkn n u mag uzlf r nit aan wnnn, want gn van ons zou zih an rhtshapn gragn. Vrlang aarom nit van mij, mannn van Athn, at ik mij tn ovrstaan van u graag op n wijz i ik nit rvol vin, noh rhtvaarig of van ri voor gon vin gtuign. T mr nit aar ik nota n oor Mltos hir van grk aan ri voor gon shulig wor. En ing is wl uilijk: als ik u oor ovrringskraht n smkn zou wingn uw t rkn, an zou ik u lrn nit t glovn in ht staan van gon n oor zo'n onholpn vriging zou ik mijzlf rvan shulign nit in ht staan van gon t glovn. Maar aar is gn sprak van. Want, mannn van Athn, gn van mijn aanklagrs glooft zo in ht staan van gon als ik, n ik laat ht ovr aan u n aan Go om ovr mij t oorln, zoals ht ht st zal zijn voor mij n voor u. 15

16 36a 37a Na ht uitsprkn van ht oovonnis: Sokrats: Ik n nit gshokt, mannn van Athn, at g mij ij z stmming shulig vrklaart, maar ht gft mij wl t nkn. Wat hir gur is, komt voor mij nit onvrwaht, maar wat mij wl vraast, is vrhouing van voor- n tgnstmmrs. In ir gval ha ik nit gaht at r zo winig vrshil zou zijn. Ik ha op n grot mrrhi grkn, maar nu lijkt at ht maar rtig stmmn shlt of ik was vrijgsprokn. Eignlijk vin ik at ik, wat Mltos trft, nu zlfs vrijgsprokn n n nit alln vrijgsprokn! Ht zal trouwns ir uilijk zijn at als Anytos n Lykoon nit naar vorn warn gkomn om mij t shulign, hij zlfs uizn rahmn ha motn taln, omat hij nit ns n vijf van stmmn zou hn gkrgn. D man ist us mijn oo. Wlaan, mannn van Athn, wlk tgnvoorstl zal ik u on? Natuurlijk wat ik vrin, nitwaar? Wlk straf of ot vrin ik nu, wat was mijn motif om in ht lvn gn rust t zokn? Waarom ging ik voorij aan ingn waar mstn zih ruk ovr makn: gl vrinn, ht hrn van zit, militair amtn, pulik tosprakn n vrshilln opnar amtn, politik partijn n twistn i in staat staan? Ik mn at ik wrklijk t fatsonlijk n om mij hir mt zulk miln uit t rn. Waarom vrm ik ht vrzil t rakn in situatis waarin ik u noh mijzlf van nig nut kon zijn? Wat was rn at ik aarhn ging waar ik ir van u afzonrlijk grootst wlaa kon wijzn oor t prorn ir van u aan t sporn zih livr om zijn ign rhtvaarighi n wijshi t kommrn an om zijn zittingn, livr om staat zlf an om alls wat aarin omgaat, n ook in anr zakn op zlf manir zijn zorg t gvn? Wat vrint nu n man als ik? Its gos, mannn van Athn, als ik tn minst wrklijk n voorstl mot on at strookt mt mijn vrinst. En at zou an its gos motn zijn at voor mij op zijn plaats is. Wat is op zijn plaats voor n hoftig man i u n inst wijst n i ovnin tij mot hn om u aan t sporn? Er is nits, mannn van Athn, at in zo'n gval mr voor han ligt an zo'n man t latn tn in ht Prytanion. Daarvoor komt hij vl rr in aanmrking an iman van u i t paar of mt n tw- of virspan gwonnn hft ij Olympish Spln. Want hij maakt at u nkt at u glukkig nt, maar ik maak at u ht ook ht nt. En hij hft gn hoft aan onrstuning, maar ik wl. Als ik us n voorstl mot on ovrnkomstig mijn vrinst, an stl ik voor: vrzorging in ht Prytanion. Misshin nkt g nu at ik it zg uit n soort grootspraak, nt als ton ik sprak ovr at jammrn n smkn. Maar zo is ht nit, Athnrs, vlr n ik rvan ovrtuig at ik nooit mt opzt iman kwaa h gaan. Maar u h ik aar nit van kunnn ovrtuign, want w hn maar kort mt lkaar kunnn sprkn. Als u, zoals sommig anr stn, n wt ha i paalt at ovr oostraf nit in n ag slist mag worn, maar pas na n paar agn, an zout u ovrtuig kunnn worn. Maar nu is ht nit gmakklijk in zo'n kort tij zulk strk vooroorln op t lossn. En omat ik rvan ovrtuig n at ik niman kwaa o, zal ik vast n zkr mzlf gn kwaa on n ovr mzlf zggn at ik its slhts vrin n us voor mzlf n straf voorstlln i aarm ovrnstmt. Waarom zou ik? Soms om nit t hovn onrgaan wat Mltos als straf voorstlt n waarvan ik zg nit t wtn of ht go is of slht? Mot ik in plaats aarvan its kizn waarvan ik zkr wt at ht slht is? Wat mot ik an voorstlln? Gvangnisstraf soms? En waarom zou ik in gvangnshap motn lvn, sts ovrglvr aan willkur van wi aan maht is? Zal ik misshin n ot voorstlln n gvangn lijvn tot i is aftaal? Maar at komt 16

17 38a op htzlf nr als wat ik zovn zi, want waar zou ik ht gl vanaan motn haln? Zal ik an vranning voorstlln? Want i straf zout u mij misshin wl willn oplggn. Wannr mijn manir van optrn u, i mijn murgrs zijt, al zo is gaan tgnstaan at g nu prort rvan af t komn, omat zo'n houing u t lastig n t pijnlijk is, an zou ik wl al t zr op ht lvn gstl zijn als ik zo om was, at ik nit op mijn vingrs kon natlln at anrn hlmaal nit van vranning willn horn. Zo ligt zaak toh, Athnrs! En mooi lvn zou m shorn zijn, als ik op mijn lftij z sta zou motn vrlatn n van n naar anr sta gaan, om sts wr wggjaag t worn! Want ik n rvan ovrtuig at waar ik ook hnga, jug naar m zal komn luistrn, nt als hir. En al zou ik z wgsturn, an zulln zij mij, via ourn, vrjagn; jaag ik z nit wg, an zulln hun vars n famililn mij wl wgsturn, in mning at ht voor hun stwil is! Nu zou iman kunnn zggn: 'Maar, Sokrats, kunt g an nit zwijgn n u rustig houn, als g van ons wggaat?' Wl, it is sommign van u zr moilijk uilijk t makn. Want als ik zg at it onghoorzaamhi aan go zou tknn n ik m aarom onmoglijk rustig kan houn, zult g m nit glovn n zggn at ik m van n omm hou. Maar als ik zg at ht grootst gna voor n mns is om ag in ag uit t mogn sprkn ovr ug n ovr anr ingn i ik sprk n onrzok ij mzlf n anrn, n at lvn zonr zo'n onrzok zlfs nit waar is glf t worn, an zult g m nog minr glovn. Ht is pris zoals ik zg, maar ht is nit gmakklijk n ovrtuign wijs t lvrn, aar ht ovnin nit mijn oling is mijzlf voor its slhts in aanmrking t latn komn. Als ik ovr gl shikt, ha ik gvraag om n ot zo hoog als ik maar kon oprngn, want at zou m gn kwaa on. Maar zoals zakn r nu voorstaan, kan at nit, tnzij g m zovl ot zout willn oplggn als ik kan oprngn. Misshin kan ik n mina zilvr oprngn, zo'n ot stl ik us voor. Maar, mannn van Athn, Platoon aar n Kritoon n Kritooulos n Apollooros vinn at ik rtig mina mot voorstlln n zij staan org. Laat ik at maar voorstlln. Zij aar kunnn voor at gl ruimshoots org staan. Ht vonnis lijft ongwijzig. Sokrats: Klin zal winst in tij zijn, mannn van Athn. Want wlra zulln gnn i sta kwaa willn on, laam op u wrpn at g Sokrats ht vrmoor, n wijs man, n zo zult g voortaan kn staan. Want zij i u willn lastrn, zulln wrn at ik wijs n, ook al n ik ht nit. Als g zaak nog vn ha opgshort, was mijn oo u vanzlf in shoot gworpn. Want g zit ho ou ik n, ho vr mijn lvnswg al gvorr is n ho vlak ij oo is. Ik zg it nit tgn u allmaal, maar alln tot gnn i voor mijn oo hn gstm. En hun zg ik an ook nog it: misshin nkt g, mannn, at ik n vroorl omat ht m aan ht juist woor ontrak om u t ovrrn, als ik tnminst alls op alls ha willn zttn om n vroorling t ontlopn. Maar zo is ht nit. Inraa n ik vroorl, omat ht m ontrak aan its - nit aan ht juist woor, maar wl aan rutalitit, shaamtlooshi n rihi om t zggn wat gij ht lifst ha willn horn. Want, ik zg ht nog ns, g ha m willn horn jammrn n klagn n m ingn latn on n zggn i nn mijn waarighi zijn n i g gwn zijt van anrn t horn. Maar zoals ik stijs nit von at ik wgns ht gvaar its most onrnmn wat n vrij man ontsirt, zo h ik ook nu gn spijt van z vriging, want vl livr strf ik na z 17

18 39a 40a vriging an at ik lijf lvn na n onwaarig vriging. Want noh in n pros noh in n oorlog mag ik of n anr r tot lk prijs op uit zijn, aan oo t ontsnappn. Ook in ht gvht lijkt mn immrs vaak aan oo t kunnn ontsnappn, als mn wapns nrgooit n ahtrvolgrs om gna smkt. Zo zijn r in ir hahlijk situati allrli manirn om aan oo t ontkomn, als mn maar ri is tot ht uitrst t gaan. En, mannn, misshin is ht wl hlmaal nit zo moilijk om aan oo t ontsnappn, maar vl moilijkr om t ontkomn aan smaa, want i is zlfs oo t vlug af. Omat ik nu zo langzaam n ou n, kom ik in grp van ht langzam, maar mijn aanklagrs, i alrt zijn n fl, komn in grp van ht snll: smaa. En zo zulln wij uitngaan: ik oor uw vonnis shulig vonn, oo tgmot, zij oor waarhi shulig vonn aan slhthi n onrhtvaarighi. Ik aanvaar mijn vonnis, zij ht hunn. Wi wt most ht zo lopn, ik vin ht go zo. En nu wns ik u i mij ht vroorl, nog graag n voorsplling t on. Want ik n nu lan op ht punt waar mnsn ht ipst inziht hn, namlijk vlak voor z gaan strvn. Dus zg ik u, mannn i mijn oo gwil ht, at u n straf waht mtn na mijn oo, i ij Zus vl zwaarr zal zijn an gij mij mt oo ht tol. Want nu ht g zo ghanl in vronrstlling at g aarm nt gvrijwaar vrantwooring t motn aflggn van uw lvn, maar, zg ik u, pris ht omgkr is ht gval. Want r zal u oor vl mr mnsn rknshap worn gvraag an tvorn; tot nu to h ik i rvan wrhoun, als ht g at nit gmrkt. En z zulln ht u moilijkr makn naarmat z jongr zijn n gij u mr opwint. Want als g nkt at g oor mnsn tr oo t rngn n halt kunt toropn aan shuliging at g nit juist lft, an oorlt g situati vrkr. Di uitwg is nit moglijk n nit go, maar mooist n gmakklijkst uitwg is i waarij g anrn nits in wg lgt n uzlf zo go moglijk prsntrt. En nu ik u it alls oor n lik in tokomst in ht vooruitziht h gstl, vrlaat ik u. Mt gnn i voor mijn vrijspraak hn gstm, zou ik graag nog wat napratn ovr hl gang van zakn, zolang rhtrs zig zijn n ik nit n vrtrokkn naar plaats van trhtstlling. Wilt i tij nog ij m lijvn, vrinn. Want wat lt ons om mt lkaar t pratn zolang r tij is? U, mijn vrinn, wil ik uilijk makn wat ik nk at mij hir is ovrkomn. Rhtrs - ja, u nom ik inraa rhtrs -, ik h its wonrlijks lf. D golijk influistring was in ht vrln onmillijk ij han, als ik op ht punt ston its vrkrs t on, n z tikt m ij ht minst of gringst op vingrs. Nu wt u vn go als ik at m its is ovrkomn at wort shouw als ht rgst van all vrshrikkingn. Maar ton ik vanmorgn van huis ging, kwam r gn protst van go, ton ik voor z rhtank vrshn vnmin, n ook nit ij nig punt at ik in mijn pliooi naar vorn wil rngn. Toh snor i stm m ij anr rvoringn hrhaallijk mon. Maar nu, in z zaak, klonk r gn nkl zwaar tgn wat ik of zi. Wat is aar volgns mij rn van? Ik zal ht u zggn: wat mij nu is ovrkomn, mot its gos zijn. En ignn onr ons i oo als n vrshrikking shouwn, hn ht us ij ht vrkr in. Daarvoor h ik n langrijk aanwijzing gkrgn. Want ht kan nit anrs an at gohi ha gprotstr, als mij its slhts t wahtn ha gstaan. Latn w ook op n anr manir nog ns nagaan of r go hoop mag staan at ht its gos is. Want oo zijn is n situati van nits-zijn waarin o zih van nits 18

19 41a 42a wust is, of - zoals wl wort gzg - n vranring of vrhuizing van zil van n plk naar anr, n van i. Is mn zih van nits wust, zoals in ip slaap, wannr zih zlfs gn romn aaninn, an mot oo vrazingwkkn voorln in. Want ik nk at als iman n naht most uitkizn waarin hij zo go slip at hij zlfs nit room n aar anr nahtn n agn van zijn lvn m most vrglijkn n vrvolgns zou motn zggn hovl agn n nahtn hij ht in zijn lvn prttigr ha gha an in i naht - mij unkt at irn, n zlfs grootst koning, zou vinn at i op n han t tlln zijn. Als at ht wzn is van oo, nom ik ht winst. Want op i manir lijkt alls wat mt tij t makn hft, nit mr an n naht. En wannr oo n manir van vrhuizn is, van hir naar n anr plaats, n ht waar is at all gstorvnn zih aar vinn, wlk gna is an grotr an z, hrn rhtrs? Want als iman naar Has gaat n ignn ahtrlaat i, naar z wrn, rhtrs zijn, zou r an its tgn zo'n vrhuizing zijn wannr hij aar war rhtrs vint i, naar gzg wort, aar zitting houn: Minos n Rhaamanthos, n Aiakos n Triptolmos, n allrli anr halfgon i ij hun lvn rhtr warn? Of hovl zou iman van u r nit voor ovr hn om Orphus t ontmotn, of Mousaios, n Hsioos n Homros? Als at waar is, zou ik kr op kr willn strvn; want ht lijkt m gwlig om aar t vrlijvn waar ik Palams kan tgnkomn n Aiax, zoon van Tlamoon, of n van anr klassik hln i oor n onrhtvaarig oorl aan hun in kwamn. Ik gloof ht at ht nit onaarig zou zijn om an mijn rvaring t vrglijkn mt hunn. En ht lifst was ht m, als ik ij gnn i aar vrlijvn, zou kunnn onrzokn n navraag on naar wi van hn wijs is n wi ht nkt t zijn, maar ht nit is. Wat zou iman r nit voor ovr hn, hrn rhtrs, om in lr t gaan ij gn i ht hl lgr van Troj aanvor, of ij Oyssus of Sisyphos, of talloz anrn i ik zou kunnn nomn, mannn n vrouwn? Mt mnsn aar pratn n samn zijn, at zou toh onmtlijk vrug tknn? In lk gval nk ik nit at z r iman zulln on; lin i aar vrtovn, zijn immrs vl glukkigr, n als wat gzg wort waar is, voor rst van tij onstrflijk. Maar ook gij, hrn rhtrs, mot oo hoopvol tgmot trn n i n waarhi onr ogn zin i zgt at voor n go mns gn kwaa staat, nit tijns zijn lvn, nit na zijn oo,n at hij in ht plan van gon nit ovr ht hoof wort gzin. Dus ovrkomt mij it nu nit zomaar, want ht is m uilijk at strvn n vrij worn van ht aars tr voor m is. Daarom lgn gon m ook nits mr in wg mt hun aanwijzingn n ik nm gnn i m vroorln n shulign, an ook nits kwalijk. Toh han z at nit voor ogn, ton z m shulign n vroorln, maar z ahtn m t kunnn trffn. Dat zal hun worn aangrkn. Toh vraag ik hun it: mannn, straf mijn zonn, als z groot zijn, mt zlf vasthounhi als waarm ik u h lastiggvalln, inin u moht vinn at z zih mr zorgn makn om gl an om ugzaamhi, n inin z voorgvn its t zijn wat z nit zijn. Vg hun an mantl uit, zoals ik ht u, omat z zih nit kommrn om wat langrijk is n aanspraak makn op its at z nit waar zijn. Als g mijn zoons zo rht ot, ot g ht mij ook. Maar nu is ht uur gkomn om wg t gaan. Aan mij oo, aan u ht lvn. Wi van ons n tr lot trft, is voor ir n vraag n voor gon n wt. 19

20 a Namlijk Aristophans, i in zijn komi D wolkn raak stkt mt Sokrats. Mltos wort ook gnom in Euthyphroon. Hij is n ihtr. In Dlphi staat rom Apollotmpl waar Pythia, pristrs van Apollo, haar oraklsprukn gaf. En glif krahttrm van Sokrats. Anaxagoras was n natuurfilosoof; hij woon lang tij in Athn tot hij wr aangklaag wgns golooshi. Hij vluhtt naar Lampsakos, waar hij in 428 v. Chr. stirf. f Ahills, i in zijn ooshi nit mr mt Grikn wil mvhtn tgn Troj. Dus trok Patroklos, Ahills' st vrin, ins wapnrusting aan. In aarop volgn strij wort Patroklos goo oor Hktor. Dan wil Ahills zih wrkn. g Vgl. Symposion h D zslag ijarginous(s)ai, n ilanngrop tussn ht ilan Lsos n ht vastlan. 20

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato KRITOON. Oktober 2010

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato KRITOON. Oktober 2010 PLATOON VERZAMELD WERK Plato KRITOON Oktor 2010 Dz tkst is uitsluitn voor prsoonlijk gruik. Commril gruik is nit togstaan. Evnmin is ht togstaan tkst t wijzign, wrkn, ghl of gltlijk t pulirn, of anrszins

Nadere informatie

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato HIPPIAS. Oktober 2010

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato HIPPIAS. Oktober 2010 PLATOON VERZAMELD WERK Plato HIPPIAS Oktor 2010 Dz tkst is uitsluitn voor prsoonlijk gruik. Commril gruik is nit togstaan. Evnmin is ht togstaan tkst t wijzign, wrkn, ghl of gltlijk t pulirn, of anrszins

Nadere informatie

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato MENOON. Oktober 2010

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato MENOON. Oktober 2010 PLATOON VERZAMELD WERK Plato MENOON Oktor 2010 Dz tkst is uitsluitn voor prsoonlijk gruik. Commril gruik is nit togstaan. Evnmin is ht togstaan tkst t wijzign, wrkn, ghl of gltlijk t pulirn, of anrszins

Nadere informatie

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato GORGIAS. December 2011

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato GORGIAS. December 2011 PLATOON VERZAMELD WERK Plato GORGIAS Dmr 2011 Dz tkst is uitsluitn voor prsoonlijk gruik. Commril gruik is nit togstaan. Evnmin is ht togstaan tkst t wijzign, wrkn, ghl of gltlijk t pulirn, of anrszins

Nadere informatie

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato LACHES. Oktober 2010

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato LACHES. Oktober 2010 PLATOON VERZAMELD WERK Plato LACHES Oktor 2010 Dz tkst is uitsluitn voor prsoonlijk gruik. Commril gruik is nit togstaan. Evnmin is ht togstaan tkst t wijzign, wrkn, ghl of gltlijk t pulirn, of anrszins

Nadere informatie

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato IOON. November 2011

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato IOON. November 2011 PLATOON VERZAMELD WERK Plato IOON Novmr 2011 Dz tkst is uitsluitn voor prsoonlijk gruik. Commril gruik is nit togstaan. Evnmin is ht togstaan tkst t wijzign, wrkn, ghl of gltlijk t pulirn, of anrszins

Nadere informatie

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato LYSIS. Oktober 2010

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato LYSIS. Oktober 2010 PLATOON VERZAMELD WERK Plato LYSIS Oktor 2010 Dz tkst is uitsluitn voor prsoonlijk gruik. Commril gruik is nit togstaan. Evnmin is ht togstaan tkst t wijzign, wrkn, ghl of gltlijk t pulirn, of anrszins

Nadere informatie

In figuur 5-1 zie je een afbeelding van de snelheidsmeter en de kilometerteller van een nieuwe auto.

In figuur 5-1 zie je een afbeelding van de snelheidsmeter en de kilometerteller van een nieuwe auto. Opgvn Vrkr In ht vrkr spln snlhi n krht n lngrijk rol. W zulln topssingn kijkn wrij voorl ook vilighi in ht vrkr n o zl komn. Opgv 1 In figuur 5-1 zi j n fling vn snlhismtr n kilomtrtllr vn n niuw uto.

Nadere informatie

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato PHAIDOON. Oktober 2010

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato PHAIDOON. Oktober 2010 PLATOON VERZAMELD WERK Plato PHAIDOON Oktor 2010 Dz tkst is uitsluitn voor prsoonlijk gruik. Commril gruik is nit togstaan. Evnmin is ht togstaan tkst t wijzign, wrkn, ghl of gltlijk t pulirn, of anrszins

Nadere informatie

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato MENEXENOS. November 2011

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato MENEXENOS. November 2011 PLATOON VERZAMELD WERK Plato MENEXENOS Novmr 2011 Dz tkst is uitsluitn voor prsoonlijk gruik. Commril gruik is nit togstaan. Evnmin is ht togstaan tkst t wijzign, wrkn, ghl of gltlijk t pulirn, of anrszins

Nadere informatie

Bij de toepassing van de in paraplubestemmingsplan bedoelde ontheffing wordt verstaan onder:

Bij de toepassing van de in paraplubestemmingsplan bedoelde ontheffing wordt verstaan onder: HOOFDSTUK 2. REGELS PARAGRAAF 1 TOEPASSINGSREGELS Artikl 1 Topssingsrik Inin nit op gron vn nr plingn vn in ijlg 1 gnom stmmingsplnnn vrijstlling/onthffing kn worn vrln zijn urgmstr n wthours vog onthffing

Nadere informatie

Welke drie redenen kun je noemen voor het feit dat hun aantal in Zuid-Afrika achteruit is gegaan?

Welke drie redenen kun je noemen voor het feit dat hun aantal in Zuid-Afrika achteruit is gegaan? Rout B 1 Zwrtvotpinguïns Zwrtvotpinguïns zijn ngpst n ht wtrlvn. Doort hun kort vrn iht tgn lkr zittn, zijn z shrm tgn ht kou wtr. Bovnin hn z onr hun hui n ikk vtlg. Zwrtvotpinguïns mkn l uit vn volgn

Nadere informatie

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato SYMPOSION. Oktober 2010

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato SYMPOSION. Oktober 2010 PLATOON VERZAMELD WERK Plato SYMPOSION Oktor 2010 Dz tkst is uitsluitn voor prsoonlijk gruik. Commril gruik is nit togstaan. Evnmin is ht togstaan tkst t wijzign, wrkn, ghl of gltlijk t pulirn, of anrszins

Nadere informatie

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato PHAIDROS. Oktober 2010

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato PHAIDROS. Oktober 2010 PLATOON VERZAMELD WERK Plato PHAIDROS Oktor 2010 Dz tkst is uitsluitn voor prsoonlijk gruik. Commril gruik is nit togstaan. Evnmin is ht togstaan tkst t wijzign, wrkn, ghl of gltlijk t pulirn, of anrszins

Nadere informatie

NEVAC examen Elementaire Vacuümtechniek Vrijdag 11 april 2003, 14:00-16:30 uur. Vraagstuk 1 (EV-03-1) (25 punten)

NEVAC examen Elementaire Vacuümtechniek Vrijdag 11 april 2003, 14:00-16:30 uur. Vraagstuk 1 (EV-03-1) (25 punten) NEVAC xmn Elmntir Vuümthnik Vrijg 11 pril 2003, 14:00-16:30 uur Vrgstuk 1 (EV-03-1) (25 puntn) En vuümsystm wort gëvur mt n olivrij pompsystm, t stt uit n voorvuümpomp n n turomolulirpomp. D pompsnlhi

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv a Statistik Ongvr 6 miljon guln at is ruim miljar guln. 0 kg marihuana in 99 is onwaarshijnlijk winig. Zkr vrglkn mt anr jarn. D juist waar is 9 0 7 9 6. In 99 is r voor ruim 07 miljon guln onrshpt. Dit

Nadere informatie

Hoofdstuk 6 Machtsfuncties. Kern 1 Even en oneven exponenten. 4VWO B, uitwerkingen Hoofdstuk 6, Machtsfuncties1

Hoofdstuk 6 Machtsfuncties. Kern 1 Even en oneven exponenten. 4VWO B, uitwerkingen Hoofdstuk 6, Machtsfuncties1 VWO B, uitwrkingn Hoostuk, Mahtsuntis Hoostuk Mahtsuntis Krn Evn n onvn ponntn a Ht gwiht van kuus staat uit ht gwiht van rin. Er zijn rin. Als ri r m lang is, an wgt ir ri 0, r gram. Ht total gwiht wort

Nadere informatie

e De omvang van de partij is van een lage bes tot een hoge d. De lage bes valt volgens het overzicht van opdracht 2c buiten het bereik.

e De omvang van de partij is van een lage bes tot een hoge d. De lage bes valt volgens het overzicht van opdracht 2c buiten het bereik. Antwoorla Hoostuk 1 Ht lang lvn van ht li 1.1 Ht li 02 Eign antwoor Eign antwoor 04 Omirkl: = 145 145 kwartnotn pr minuut D omvang van partij is van n lag s tot n hog. D lag s valt volgns ht ovrziht van

Nadere informatie

Hoofdstuk 6 - Formules met breuken en machten

Hoofdstuk 6 - Formules met breuken en machten Morn wiskun 9 iti Havo A l Hoofstuk - Formuls mt rukn n mahtn lazij 4 V-a 4 774, us 4 774 Dit laatst antwoor kun j ook shrijvn als 7, 74 7, 74, 7, 9 7 : 9 4 9, 44 9 is n hl klin gtal, namlijk, mt nulln

Nadere informatie

HERHALING BRON 1 TEKST 2 FICTIE

HERHALING BRON 1 TEKST 2 FICTIE HERHALING 2 BRON 1 OPDRACHT 1 FICTIE Om n ok t kunnn kizn at ij j past, is ht nuttig om all informati op uitnkant van ht ok t gruikn. Bkijk ron 1. Wat wt j nu al op gron van titl n omslag van ht ok? OPDRACHT

Nadere informatie

Hoofdstuk 6 - Formules met breuken en machten

Hoofdstuk 6 - Formules met breuken en machten Morn wiskun 9 iti Havo A l Hoofstuk 6 - Formuls mt rukn n mahtn lazij 46 V-a 4 6 = 774, us 4 6 = 774 Dit laatst antwoor kun j ook shrijvn als 7, 74 = 7, 74 6, 7, 9 7 : 9 = 9, 644 4, 9 is n hl klin gtal,

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 Algemene bepalingen

Hoofdstuk 1 Algemene bepalingen Bviligingshnok GBA Gmnt Brgmht 2011 Burgmstr n wthours vn gmnt Brgmht, Glt op rtikl 14 vn Wt gmntlijk sisministrti prsoonsggvns; Bsluitn vst t stlln Bhrrgling gmntlijk sisministrti prsoonsggvns 2011: Hoostuk

Nadere informatie

Aanvraagformulier Persoonsgebonden Budget Verpleging en Verzorging

Aanvraagformulier Persoonsgebonden Budget Verpleging en Verzorging Anvrgormulir Prsoonsgonn Bugt Vrplging n Vrzorging DEEL 3: Bugtpln Dit ugtpln wort oor vrzkr o wttlijk vrtgnwoorigr ingvul. 1 (En tolihting op ht ormulir stt in ijlg) 1. Grssr Dit ormulir is stm voor:

Nadere informatie

Zondag 13 maart 2016. Aanvang: 19.00 uur Regenboogkerk Epe Ontmoetingsdienst Thema: Wijs mij de weg

Zondag 13 maart 2016. Aanvang: 19.00 uur Regenboogkerk Epe Ontmoetingsdienst Thema: Wijs mij de weg Zondag 13 maart 2016. Aanvang: 19.00 uur Rgnboogkrk Ep Ontmotingsdinst Thma: Wijs mij d wg Voorgangr: Ds. A. M. van d Wtring Muzikal mdwrking: Chr. mannnkoor L o o f t d n H r O.l.v.: Frddy V l d k a m

Nadere informatie

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato KRITIAS. November 2011

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato KRITIAS. November 2011 PLATOON VERZAMELD WERK Plato KRITIAS Novmr 2011 Dz tkst is uitsluitn voor prsoonlijk gruik. Commril gruik is nit togstaan. Evnmin is ht togstaan tkst t wijzign, wrkn, ghl of gltlijk t pulirn, of anrszins

Nadere informatie

Kinderboekenweek. Wie heeft de gouden griffel gewonen? : Simon van der geest. Welk boek heeft de gouden griffel gewonen?

Kinderboekenweek. Wie heeft de gouden griffel gewonen? : Simon van der geest. Welk boek heeft de gouden griffel gewonen? Kindrboknwk Dit jaar vond d Kindrboknwk plaats van 7 t/m 18 oktobr. Dit hbbn w op school ook gvird. W haddn grot opning, waarbij Mstr Hans tw profjs voordd n w op ht lidj van Kindrn voor Kindrn gingn dansn.

Nadere informatie

Gelijknamige breuken kun je eenvoudig bij elkaar optellen of van elkaar aftrekken:

Gelijknamige breuken kun je eenvoudig bij elkaar optellen of van elkaar aftrekken: Brukn optlln n ftrkkn Vrknnn Opgv 1 Ton n Hns stlln smn n grot pizz. Ton t d hlft vn d pizz op, Hns t 3 dl vn d pizz. 8 Wlk dl vn d pizz tn z smn op? Wlk dl vn d pizz t Ton mr op dn Hns? nm: Imgs/R1003.jpg

Nadere informatie

Negatieve getallen in een assenstelsel

Negatieve getallen in een assenstelsel G Ngtiv gtlln in n ssnstlsl 98 kijk ht ssnstlsl n los vrgn op. Gf oörint vn puntn, n. 2 4 (...,...) (...,...) 2 (...,...) Tkn in ht ssnstlsl puntn D(, 2), ( 4,) n (2, ). Klur ht glt vn ht ssnstlsl gron

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv V-a V-a V-a V-a V-a V-a a Hoofstuk - Grafikn Voorknnis D tmpratuur zou an vanaf 9 uur s ohtns tot uur s miags xat glijk lijvn n at is rg onwaarshijnlijk. In grafik loopt tmpratuur vanaf C om 9 uur omhoog

Nadere informatie

Verzoek om kwijtschelding particulieren 2016

Verzoek om kwijtschelding particulieren 2016 Vrzok om kwijtshling prtiulirn 2016 Mt it formulir kunt u kwijtshling vrgn vn lsting. Bntwoor vrgn, onrtkn ht formulir n stuur ht zo snl moglijk trug. U mot op ll vrgn i op u vn topssing zijn vollig n

Nadere informatie

Ajodakt Hoofdrekenen groep 5-6

Ajodakt Hoofdrekenen groep 5-6 Ajokt Hoofrknn grop - Dln t/m 0 n hogr, mt n zonr rst Colofon ũžěăŭƚ ŵăăŭƚ ĚĞĞů Ƶŝƚ ǀĂŶ ŚŝĞŵĞDĞƵůĞŶŚŽī ĞůĨƐƚĂŶĚŝŐ ǁĞƌŬĞŶ ŝƚ ďğɛƚăăƚ Ƶŝƚ ĞĞŶ ŐƌŽŽƚ ĂƐƐŽƌƟ ŵğŷƚ ůğğƌŵŝěěğůğŷ ǀŽŽƌ ĂůůĞ ůğğƌũăƌğŷ Op onz Z-sit

Nadere informatie

Evaluatievragen Algemene economie reeks 1 (Thema 1, 1.1 De prijsvorming op competitieve markten)

Evaluatievragen Algemene economie reeks 1 (Thema 1, 1.1 De prijsvorming op competitieve markten) Evlutivrgn Algmn onomi rks 1 (Thm 1, 1.1 D prijsvorming op omptitiv mrktn) 1 Kruis torn n i n invlo hn op vrg nr n prout. O ht inkomn vn onsumnt O gprour hovlhi O prijs vn nr proutn O hotn vn onsumnt O

Nadere informatie

Antwoordblad. Hoofdstuk 2 Dansen door de eeuwen heen. 2.1 De dans. (melodie van de blazers)

Antwoordblad. Hoofdstuk 2 Dansen door de eeuwen heen. 2.1 De dans. (melodie van de blazers) Antwoorla Hoofstuk 2 Dansn oor uwn hn 2.1 D ans 03 Maat 36, 44 (vanaf tw tl), 64 (vanaf tw tl). 04 a In maat 5 n 7: tw ahtst van tw n vir tl. Maathakn (maat 12, 13): rst kr spl j tot n mt rst maathaak,

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv a lok - Kuznu Vriping Voorwaarlik kansn Er zin 927 annn onrzoht. En r zin 7 vrouwn onrzoht. Er zin 72 annn klurnlin. En r zin vrouwn klurnlin. 2a aantal 927 72 prntag 00 0,00 8,0 Van onrzoht annn is ongvr

Nadere informatie

H22 NOU EN OF VWO 22.0 INTRO

H22 NOU EN OF VWO 22.0 INTRO H NOU EN OF VWO g.0 INTRO a Er zijn lrlingn i tw (of zlfs ri) van hoy s hn. Er zijn 6 + 6 8 = 4 lrlingn i Zingn of Gamn (of alli). D ovrig 30 4 = 6 lrlingn on us alln aan Sportn. Er zijn 8 lrlingn i maar

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 - Functies differentiëren

Hoofdstuk 1 - Functies differentiëren V-a V-a Hoostuk - Funtis irntiërn lazij Na sonn h in m 000 900 800 A 0 0 t in s 80 97 m/s t 0 : h 00 000 00 7 m/s t 0 0 0 t 80 : h 0 00 00, m/s t 80 00 80 O, 00 0, 7 0, 00 Voor n voor is hlling 0, 7. (

Nadere informatie

Samenvatting antwoorden eerste vragenronde panelonderzoek

Samenvatting antwoorden eerste vragenronde panelonderzoek Smnvtting ntwoorn rst vrgnron pnlonrzok Ht pnlonrzok Ht pnl onrzok wort uitgvor onr ongvr 4 mnsn mt uitnlopn mtshpplijk positis n untis. An hn worn in ri rons shritlijk vrgn voorglg mt trkking tot: positi

Nadere informatie

Eigen mening op grond van bijvoorbeeld: de uitvoeringspraktijk, opzwepend ritme, hoog tempo, opgewekt karakter.

Eigen mening op grond van bijvoorbeeld: de uitvoeringspraktijk, opzwepend ritme, hoog tempo, opgewekt karakter. Antwoorla Hoofstuk 7 Blu Nots, Swing n Changs 7.1 Blus 04 a A A B B A D rhtrhan gint n otaaf hogr. Knmrkn van ragtim: D rag wort op piano gspl. D gsynopr mloi gominr mt strakk gliing op tl ( ragg tim ).

Nadere informatie

BCA.ALG.2015 Algemene Voorwaarden

BCA.ALG.2015 Algemene Voorwaarden BCA.ALG.2015 Algmn Voorwaarn Inhousopgav I Algmn Gronslag artikl 1 Onzkrhisvrist artikl 2 Dfinitis artikl 3 II Omshrijving van kking Dkking artikl 4 III Prmi n voorwaarn Prmibtaling artikl 5 Wijziging

Nadere informatie

Motor-& Scooterverzekering MSG02

Motor-& Scooterverzekering MSG02 Motor-& Sootrvrzkring MSG02 Algmn voorwaarn D oor vrzkringnmr n vrzkr aan vrzkraar vrstrkt inlihtingn, in wlk vorm an ook, zijn gronslag van vrzkringsovrnkomst n worn gaht aarm n ghl t vormn. Inhousopgav

Nadere informatie

herkennen herkennen fsdfdsfdssfdq

herkennen herkennen fsdfdsfdssfdq hrknnn hrknnn hrknnn fsdfdsfdssfdq : n t s p op h s k Wor h n k r h o? n t s p j 1 hrknnn rknnn DOELGROEP WAAR EN WANNEER? INHOUD DUUR All liding Op SB s, gwstavondn, Workshopwknd, nz. Dri ondrdln: pstn

Nadere informatie

Machten. Inhoud Machten

Machten. Inhoud Machten Mchtn Inhoud Mchtn Mchtn n mchtsvrhffn Evn n onvn mchtn Vrmnigvuldign vn mchtn Dln vn mchtn Mcht vn n mcht Mchtn vn productn 7 Mchtn vn rukn Sustiturn vrvngn vn n lttr door n gtl Wortls n mchtn mt grokn

Nadere informatie

Onomatopeeën. Inleiding. Doelgroep. Uitleg. Opzet van de lesbrief. Door Jan de Waard

Onomatopeeën. Inleiding. Doelgroep. Uitleg. Opzet van de lesbrief. Door Jan de Waard Door Jn Wr Onomtopën Inliing Vrooom! Mt loin motor shur ovrvllr rvnoor. Png, png, png! klonkn pistoolshotn htr hm. Zlfs ht rttttt! vn n mhingwr klonk oor vrr lg strt! Pok! Pok! hoor hij kogls insln in

Nadere informatie

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato TIMAIOS. November 2011

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato TIMAIOS. November 2011 PLATOON VERZAMELD WERK Plato TIMAIOS Novmr 2011 Dz tkst is uitsluitn voor prsoonlijk gruik. Commril gruik is nit togstaan. Evnmin is ht togstaan tkst t wijzign, wrkn, ghl of gltlijk t pulirn, of anrszins

Nadere informatie

fysieke belasting voor zorgverleners en medewerkers ondersteunende diensten in de gehandicaptenzorg

fysieke belasting voor zorgverleners en medewerkers ondersteunende diensten in de gehandicaptenzorg fysik lsting voor zorgvrlnrs n mwrkrs onrstunn instn in ghniptnzorg zorgvrlnrs n onrstunn instn ghniptnzorg Voor mr informti, Vrtr- Prioritit AktiBlok rplg: punt? (< lg - - - - - hoog >) kruis n * ** ***

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 - Functies differentiëren

Hoofdstuk 1 - Functies differentiëren Hoostuk - Funtis irntiërn lazij V-a Na sonn h in m 000 900 A 800 0 0 t in s 80 97 m/s t 0 : h 00 000 00 7 m/s t 0 0 0 t 80 : h 0 00 00, m/s t 80 00 80 V-a O, 00 0, 7 0, 00 Voor n voor is hlling 0, 7. (

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv 172 Vriping - Gin 1a ll puntn op milloolijn van liggn vn vr van punt als van punt. ll puntn i ihtr ij punt liggn, zulln us aan n kant van milloolijn liggn n all puntn i ihtr ij punt liggn, zulln aan anr

Nadere informatie

Statistiek. Waar gaat het om? S 3.1 Steekproeven. Dit is waarschijnlijk representatief als de steek- proef groot genoeg is.

Statistiek. Waar gaat het om? S 3.1 Steekproeven. Dit is waarschijnlijk representatief als de steek- proef groot genoeg is. 1 1 Statistik S 3 I II a Waar gaat ht om? Statistik is n onrl van wiskun waarij ht gaat om ht ornn n intrprtrn van grot hovlhn ggvns. En statistik is ook wl n tal o n iagram mt ggvns. 4 nt Dit is waarshijnlijk

Nadere informatie

Antwoorden op de vragen uit het boek

Antwoorden op de vragen uit het boek 2013 Rol Grit, Noorhoff Uitgvrs v Antwoorn op vrgn uit ht ok Hoofstuk 1 1.1 Vn routinmtig wrkzmhn zijn wrkprours op t stlln. Bij n projt kn it nit. Bij projtmtig wrkn kn wl voorf ovr t volgn wg worn nght

Nadere informatie

Poort, school voor havo en mavo

Poort, school voor havo en mavo Poort, school voor havo n mavo i t i b m a t m Voor lrlingn Voorbriding op n succsvoll lrloopbaan Wil j naar Poort, dan wil j latr naar ht HBO. Poort is n havo-mavoschool, di jou motivrt om naar ht HBO

Nadere informatie

Sports Center. 22 juni 2011

Sports Center. 22 juni 2011 Titl procs: Klachtnblid Tilburg Univrsity Procsignaar: Ing Schprs Paraaf kwalititsfunctionaris Vrsi nr.: 2 Bsprokn mt: M.T. d.d. 13 april 2011 Vastgstld in M.T. d.d. 22 juni 2011 Pndragon d.d. 10 aug.

Nadere informatie

ASSESSMENT. Assessment. Wat is een assessment? Belang voor deelnemers Belang voor de werkgever Vijf stappen Waarom kiezen voor HRD Group? Interesse?

ASSESSMENT. Assessment. Wat is een assessment? Belang voor deelnemers Belang voor de werkgever Vijf stappen Waarom kiezen voor HRD Group? Interesse? Assssmnt Assssmnt Wat is n assssmnt? Blang voor dlnmrs Blang voor d wrkgvr Vijf stappn Waarom kizn voor HRD Group? Intrss? Bnt u gïntrssrd in onz assssmnts? Nm dan grust contact mt ons op. T 030-6911138

Nadere informatie

= = ) = = = =

= = ) = = = = Blok - Kuzmnu Vriping - Bwijs van a-formul a D zij van ht klin virkant wort an 0 0 = 0 D opprvlakt van ht grot virkant wort an 0 0 = 00 D opprvlakt van ht klin virkant wort an 0 0 = 00 D opprvlakt van

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv Vriping - Bwijs van a-formul a D zij van ht klin virkant wort an = D opprvlakt van ht grot virkant wort an = D opprvlakt van ht klin virkant wort an = D opprvlakt van i virkantn samn is + = a D vrglijking

Nadere informatie

Hoofdstuk 8 Grafieken

Hoofdstuk 8 Grafieken Hoofstuk 8 Grafikn Opstap Vrglijkn O-1a O-2a O-3a Om 8: uur is tmpratuur van Bas 38, gran. D hoogst tmpratuur i ag was 39, gran. Dz tmpratuur wr gmtn om 16 uur (4 uur in miag). D laagst tmpratuur was 37,5

Nadere informatie

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato EUTHYDEMOS. Augustus 2017

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato EUTHYDEMOS. Augustus 2017 PLATOON VERZAMELD WERK Plato EUTHYDEMOS Augustus 2017 Dz tkst is uitsluitn voor prsoonlijk gruik. Commril gruik is nit togstaan. Evnmin is ht togstaan tkst t wijzign, wrkn, ghl of gltlijk t pulirn, of

Nadere informatie

Hoofdstuk 12A - Breuken en functies

Hoofdstuk 12A - Breuken en functies Hoostuk A - Brukn n untis Hoostuk A - Brukn n untis Voorknnis V-a g 9 h 9 9 i 0 j 9 0 0 V-a 0 nt is 0,0. J trkt ht aantal likjs kr 0,0 van uro a. W(0) 0,0 0 Z ht nog uro op klantnkaart staan. 0,0 0,0 :

Nadere informatie

Buurtparkjes en speelplekken

Buurtparkjes en speelplekken Oktobr 2014 PAGINA 1 In dit nummr Buurtparkjs n splplkkn Niuwbouw Vinknstraat n Parkitstraat bijna klaar! Start wrkzaamhdn opnbar ruimt. Aanlg niuw rioolstlsl Schoon grondwatr Crossbaan, ht succs Binnnkort

Nadere informatie

Standaardantwoorden bij Recht op de praktijk af, Opgaven

Standaardantwoorden bij Recht op de praktijk af, Opgaven Stanaarantwoorn ij Rht op praktijk af, Opgavn C.M. Vrka Woltrs-Noorhoff Groningn/Houtn Evntul op- n aanmrkingn ovr z of anr uitgavn kunt u rihtn aan: Woltrs-Noorhoff v, Afling Hogr Onrwijs, Antwoornummr

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv 1a Vriping Puntn vrinn D puntn zijn oor n vloin lijn vronn om ht vrloop uilijkr t makn. tij in minutn 8. 7.3 7. 6.3 6. 196 197 198 199 2 21 tij in jarn Volgns graik n tij van ongvr 6.58. Voor gin 21 zal

Nadere informatie

Bibliotheek. Hier melden. Lente. Bibliotheek. Beer Koning. Beer Koning. Beer Koning. Beertje An. Beer Koning. Beer Koning. Beer Koning.

Bibliotheek. Hier melden. Lente. Bibliotheek. Beer Koning. Beer Koning. Beer Koning. Beertje An. Beer Koning. Beer Koning. Beer Koning. Wintr Brtj An drs Sprookjs rs Brtj And Brtj And rs Fitsn Fitsn Auto Vilig vrkr tj Andrs Bsrn Fit Gitaar Bibliothk Sprookjs Wintr Hrfst Lnt Lnt Wintr Lnt Hir mldn Bibliothk Hir mldn Gitaar Zomr Hrfst Brtj

Nadere informatie

Voorwoord. Daarna zitten komende twee maanden net als altijd boordevol megaleuke activiteiten met voor elk wat wils.

Voorwoord. Daarna zitten komende twee maanden net als altijd boordevol megaleuke activiteiten met voor elk wat wils. Voorwoord Bst oudrs, ldn n sympathisantn D dagn wordn kortr, donkrdr n koudr maar nits dat ons wrhoudt om r dz maandschors opniuw stvig voor t gaan. Hlaas motn w dz maandschors wl startn mt n dagj vrijaf.

Nadere informatie

Hoeveel warmte heb je nodig om een stof op te warmen? Water is erg geschikt om warmte in op te slaan?

Hoeveel warmte heb je nodig om een stof op te warmen? Water is erg geschikt om warmte in op te slaan? 1 Wrmtr. Oprht 1.1 Hov wrmt h j noig om n stof op t wrmn? =,5 5,= 1,1 1 = 1 15= 6, 1 1 1 T = T = =,9,1 18, 1 = 1, 9 kg 9 Opgv 1. Wtr is rg gshikt om wrmt in op t sn? Om 1 kg ijs 1 op t wrmn h j 6 noig.

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 Maten omrekenen

Hoofdstuk 1 Maten omrekenen Hoostuk 1 Matn omrknn Opstap Enhn n hanig matn O-1a O-2a Ht gwiht van n puppy is 325 gram. Elln loopt 100 mtr in 15,3 sonn. D lngt van kantin is 27,3 mtr. D inhou van n pak mlk is 1,5 litr. En hoolarp

Nadere informatie

LEERJAAR 3 MUZISCHE VORMING

LEERJAAR 3 MUZISCHE VORMING VOORBEELDMATERIAAL HOEKENBOX LEERJAAR 3 MUZISCHE VORMING P. 02-03 Bldopvoding STOELEN D lrlingn ontwrpn n stol voor n figuur uit n sprookj. P. 04-05 Dramatisch Spl TABLEAU VIVANT mt KEITH HARING D lrlingn

Nadere informatie

KALENDER VOOR ADVENT EN KERST

KALENDER VOOR ADVENT EN KERST KALENDER VOOR ADVENT EN KERST Modrs van Jzus Tamar Rachab Ruth Batsba Maria 27 NOVEMBER 1 JANUARI 2011 Stunpunt Liturgi Dputatn Krkmuzik n Dputatn Erdinst Kon. Wilhlminalaan 3-5 3818 HN Amrsfoort t. 033-4569892

Nadere informatie

Van Contrafeytsel* tot Selfie

Van Contrafeytsel* tot Selfie Van Contrafytsl* tot Slfi *portrt, bltnis. Rubns Privé toont d allrmooist n mst intim portrttn di Rubns ooit gmaakt hft. D wrkn dindn als hrinnring, nt als foto s vandaag n bijna 400 jaar latr zittn dz

Nadere informatie

Nieuwsbrief Leerlingen. In deze nieuwsbrief. Schooljaar 2014-2015 Januari nr. 5

Nieuwsbrief Leerlingen. In deze nieuwsbrief. Schooljaar 2014-2015 Januari nr. 5 Niuwsbrif Lrlingn Vrbouwingsplannn Achtr d schrmn wordt hard gwrkt aan d vrbouwingsplannn voor d school. Inmiddls is r n Voorlopig Ontwrp vastgstld n is d omgvingsvrgunnig aangvraagd bij d gmnt. Indin

Nadere informatie

Buurtvereniging De Hoef. Nieuwsbrief. December 2014

Buurtvereniging De Hoef. Nieuwsbrief. December 2014 Buurtvrniging D Hof Niuwsbrif 10 Dcmbr 014 F n g a d t s F n ij Inhoud Voorwoord Van d bstuurstafl Trugblik n vooruitblik activititn Niuwtjs n tips Intrnt n Facbook Inbraakprvnti En vilig n schoon bgin

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv a lok - Kuzmnu lok - Kuzmnu n Vwo Projt - rihok van Pasal In ht onrst ro vakj mot ht gtal komn. J tlt tw gtalln in ovnst ro vakjs ij lkaar op,. Ja, want. aar hoort rkning 0 ij. rij gint mt ht gtal. Tl

Nadere informatie

getal en ruimte wi 1 vwo deel2 Uitwerkingen

getal en ruimte wi 1 vwo deel2 Uitwerkingen tal n ruimt wi 1 vwo l Uitwrkinn Gtal n ruimt 1VWO l - Hst 6 6.1 Kwaratn 1 40 x 40 = 1600 m 3 x 1600 4800. D kwkr poot 4800 ahlia's. tal 1 3 4 5 6 7 8 9 10 11 1 13 14 15 0 5 kwaraat 1 4 9 16 5 36 49 64

Nadere informatie

Appartement kopen? Check de VvE!

Appartement kopen? Check de VvE! Appartmnt kopn? Chck d VvE! VvE chcklist Bnt u van plan n bovn- of n bndnwoning t kopn? En huis in n portik? Of n huis mt n gmnschapplijk opgang n n trappnhuis? Dan hft u grot kans dat uw niuw woning ondrdl

Nadere informatie

Een goede spreker maakt van zijn verhaal, ons verhaal,

Een goede spreker maakt van zijn verhaal, ons verhaal, Vrslag zsd bijnkomst gorganisrd door Factor Vijf i.s.m. NSvP Lrntwrk Andrs Wrkn ovr Storytlling / Bok Andrs Wrkn 8 april 2014 bij CAOP t Dn Haag Na n kort opning door Aukj start sprktrainr Erik Dkkr samn

Nadere informatie

Derde editie. Tweede Fase. du français garan

Derde editie. Tweede Fase. du français garan r z j i w mthod Drd diti Twd Fas aîtris m n n o b n U! d D accor ti! du français garan Drd diti Twd Fas lrn voor d praktijk én succs op d xamns. Mt d niuw, drd diti van wrkn lrlingn daar nog dolgrichtr

Nadere informatie

Vragenlijst KEURINGSDOCUMENT MEDISCHE CHECKUP. Toelichting

Vragenlijst KEURINGSDOCUMENT MEDISCHE CHECKUP. Toelichting KEURINGSDOCUMENT MEDISCHE CHECKUP Vragnlijst 1 a Ho is uw gzonhi? go matig slht Bnt u stan tgn isn i uw rop, uw gzin n uw lvnsomstanighn u stlln? Ho nt u stan tgn link lihamlijk inspanning? (trappn lopn,

Nadere informatie

Vragenlijst Mantelzorg

Vragenlijst Mantelzorg Cntrl Buru voor Sttistik Vrgnlijst Mntlzorg Voor u gt invulln... AANWIJZINGEN BIJ HET INVULLEN VAN DE VRAGENLIJST Dz vrgnlijst gt ovr hulp i u n mili, vrinn o urn ht ggvn. Ht gt nit om hulp i u in ht kr

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv Projt - Gzonhi a Bij goort woog Elis gram. D ay mot vn wnnn aan niuw omstanighn. D ay mot nu zlf z n mlk opzuign n vrtrn n at kost nrgi. Ook mot ay zihzlf warm houn. Glijk na goort was Elis 5 m lang. -

Nadere informatie

Integralen. onbepaalde integralen. oneigenlijke integralen. gemiddelde functiewaarde op een interval

Integralen. onbepaalde integralen. oneigenlijke integralen. gemiddelde functiewaarde op een interval Intgrln onld intgrln onignlijk intgrln gmiddld funtiwrd o n intrvl Onld intgrl En onld intgrl wordt ogshrvn ls: f ( d ) wrin f() n willkurig funti is. En r gldt: f ( d ) = F( ) + Wrij F() d rimitiv funti

Nadere informatie

Calamiteitenprotocol instellingen zorg voor jeugd, de gemeenten in de provincie Utrecht en de gemeenten Weesp en Wijdemeren

Calamiteitenprotocol instellingen zorg voor jeugd, de gemeenten in de provincie Utrecht en de gemeenten Weesp en Wijdemeren Calamititnprotocol instllingn zorg voor jugd, d gmntn in d provinci Utrcht n d gmntn Wsp n Wijdmrn Inliding Calamititn in d jugdhulp kunnn hlaas nit altijd voorkomn wordn. Z hbbn n grot impact op btrokknn

Nadere informatie

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato EUTHYPHROON. Oktober 2010

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato EUTHYPHROON. Oktober 2010 PLATOON VERZAMELD WERK Plato EUTHYPHROON Oktor 2010 Dz tkst is uitsluitn voor prsoonlijk gruik. Commril gruik is nit togstaan. Evnmin is ht togstaan tkst t wijzign, wrkn, ghl of gltlijk t pulirn, of anrszins

Nadere informatie

Recreatieprogramma. Recreatieprogramma

Recreatieprogramma. Recreatieprogramma Rcratiprogramma Rcratiprogramma Zatrdag 16 Augustus 2014 - Vrijdag 22 augustus 2014 Hallo! Mijn naam is Jop Snop! ma: h t t k is h w z D Zomr! Hallo allmaal, Hir voor julli ht programma van dz wk! Er zijn

Nadere informatie

Algebra Pijlen - hv. Opdracht 2 Je ziet hieronder een ander voorbeeld. Bouw ook dit schema na. Vul bij invoer de waarde 10 in. Wat komt er uit?

Algebra Pijlen - hv. Opdracht 2 Je ziet hieronder een ander voorbeeld. Bouw ook dit schema na. Vul bij invoer de waarde 10 in. Wat komt er uit? 9 Psl Algr Pijln - hv A Bwrkingn mt Algr Pijln D shm s in pplt Algr pijln nomn w rknshm s. Oprht 1 Gruik pplt Algr Pijln. J ht ht shm uit ht voorl ngouw. Vul ij invor wr 18 in. Wt komt r uit? Voor kommgtlln

Nadere informatie

Kennismaking met Photoshop

Kennismaking met Photoshop Hoofdstuk Knnismaking mt Photoshop Hoofdstuk, ht bgin van onz boind tocht doorhn Photoshop. Waarschijnlijk was j tot nu to gwoon om mt programma s van Microsoft t wrkn. Z hbbn allmaal n zlfd look n fl.

Nadere informatie

Hierbij de Stijl Nieuwsbrief van september. Elke maand wordt de nieuwsbrief verstuurd Deze verschijnt in de laatste week van de maand.

Hierbij de Stijl Nieuwsbrief van september. Elke maand wordt de nieuwsbrief verstuurd Deze verschijnt in de laatste week van de maand. Bst Stijlldn, bst Oudrs Hirbij d Stijl Niuwsbrif van sptmbr. Elk maand wordt d niuwsbrif vrstuurd Dz vrschijnt in d laatst wk van d maand. Waarom n niuwsbrif? Als stijlmstrs vindn w ht blangrijk dat alls

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv Voorknnis V-1a Pia ot rst 2 3 = 6 n vrvolgns 18 : 6 = 3. Pia nkt at z rst mot vrmnigvulign n an pas ln, maar at is nit waar. Minn ot rst 4 + 6 = n vrvolgns 3 =. Arno ot rst 6 3 = 18 n vrvolgns 4 + 18 =

Nadere informatie

1.1 Doel. levertijd. 1 Voorraad 13. 2 Opslag van een hoeveelheid geneesmiddelen. Behalve voor het

1.1 Doel. levertijd. 1 Voorraad 13. 2 Opslag van een hoeveelheid geneesmiddelen. Behalve voor het Voorraad 1 Lrdoln Aan ht ind van dit hoofdstuk wt j: z wat ht dol is van ht aanhoudn van n voorraad; z wat voorraadvorming btknt; z wat d buffrfuncti van n voorraad is; z dat ht houdn van n gnsmiddlnvoorraad

Nadere informatie

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato CHARMIDES. Oktober 2010

PLATOON VERZAMELD WERK. Plato CHARMIDES. Oktober 2010 PLATOON VERZAMELD WERK Plato CHARMIDES Oktor 2010 Dz tkst is uitsluitn voor prsoonlijk gruik. Commril gruik is nit togstaan. Evnmin is ht togstaan tkst t wijzign, wrkn, ghl of gltlijk t pulirn, of anrszins

Nadere informatie

Brochure. Laat de natuur je weerstand versterken! DIGESBIOSE - ECHINABELL TECHOMIN - TUSSABELL - SALVIABELL

Brochure. Laat de natuur je weerstand versterken! DIGESBIOSE - ECHINABELL TECHOMIN - TUSSABELL - SALVIABELL INFO Brochur Laat d natuur j wrstand vrstrkn! DIGESBIOSE - ECHINABELL - TECHOMIN - TUSSABELL - SALVIABELL Digsbios n Echinabll: ht dubbl wapn voor j immunitit Laat d natuur j wrstand vrstrkn! i n god wrstand

Nadere informatie

8 Elektromotor en dynamo

8 Elektromotor en dynamo 8 Elktromotor n ynmo Elktromgntish vl vwo Uitwrking sisok 8.1 INTRODUCTIE 1 [W] Exprimnt: Mgntn, spijkrs n kompssn 2 [W] Exprimnt: Rlis 3 [W] Exprimnt: Frromgnt n ntifrromgnt 4 Wr of nit wr? f g h Nit

Nadere informatie

Algemene Voorwaarden. voor CV-ketels. HuurGemak B.V.

Algemene Voorwaarden. voor CV-ketels. HuurGemak B.V. ! Algmn Voorwrn voor CV-ktls HuurGmk B.V. Artikl 1 Dfinitis 1 In z lgmn voorwrn worn hirn volgn trmn in nvolgn btknis gbruikt, tnzij uitrukklijk nrs is nggvn of uit ontxt nrs blijkt: HuurGmk: gbruikr vn

Nadere informatie

Maandag 13 januari 2014, week 3. Deze Nieuwsflits bestaat uit 6 pagina s. eze maand ben ik, Sjoerdtsje Pasma, waarnemend directeur op school.

Maandag 13 januari 2014, week 3. Deze Nieuwsflits bestaat uit 6 pagina s. eze maand ben ik, Sjoerdtsje Pasma, waarnemend directeur op school. Maandag 13 januari 2014, wk 3 z Niuwsflits bstaat uit 6 pagina s Van d dircti z maand bn ik, Sjordtsj Pasma, waarnmnd dirctur op school. Ik bn dirctur op CBS Rgnboog in Lns n bn op maandagmiddag aanwzig

Nadere informatie

af! Zomerprogramma Klaar voor de Zomertour 2016 Buitenschoolse opvang Drakesteyn 18 juli tot en met 26 augustus 2016 Bereikbaarheid in de vakantie

af! Zomerprogramma Klaar voor de Zomertour 2016 Buitenschoolse opvang Drakesteyn 18 juli tot en met 26 augustus 2016 Bereikbaarheid in de vakantie Zomrprogramma Buitnschools opvang Drakstyn KION Zomrtour 2016 Brikbaarhid in d vakanti M 06 23 93 85 50 E bsodrakstyn.schorn@ kion.nl Graag vóór 9.00 uur afmldn 18 juli tot n mt 26 augustus 2016 Klaar

Nadere informatie

CBS Nije-Kroost 18 april 2013 www.cbsnijekroost.nl

CBS Nije-Kroost 18 april 2013 www.cbsnijekroost.nl CBS Nij-Kroost 18 april 2013 www.cbsnijkroost.nl Vanuit d gropn Niuw lrlingn: in grop 1/2c: Rol Vnmans Gropn 1 n 2 Wi wil in d mivakanti ons poppnmubilair schildrn? Graag vn contact opnmn mt juf Lia. Op

Nadere informatie

Jongeren Stem. Wat speelt er? Wat zou jij kiezen? Inhoud. Interview burgemeester... 2. Wie zijn wij?... 2

Jongeren Stem. Wat speelt er? Wat zou jij kiezen? Inhoud. Interview burgemeester... 2. Wie zijn wij?... 2 Jongrn Stm Wat splt r? Wat zou jij kizn? Inhoud Bst lzrs, Intrviw burgmstr... 2 Wi zijn wij?... 2 En jugdkrant voor én door jongrn; zo mot ht zijn!... 2 Ho zit ht nu?... 3 Intrviws kandidatn... 4 Links

Nadere informatie

20 m/s. 11 m/s. 20km h. 5,6 m/s op t = 4,0 s is de plaats: 5,6 4,0 22 m. 58 [W] Experiment. 59 [W] Experiment: Versnellend karretje

20 m/s. 11 m/s. 20km h. 5,6 m/s op t = 4,0 s is de plaats: 5,6 4,0 22 m. 58 [W] Experiment. 59 [W] Experiment: Versnellend karretje 58 [W] Exprimnt 59 [W] Exprimnt: Vrsnlln krrtj 60 [W] Exprimnt: Knikkrn 61 [W] Drgrr 62 [W] Exprimnt: En ign wging 63 [W] Wissln op stftt 64 Wr of nit wr? Nit wr: ht v,t-igrm vn n nprig vrsnl wging is

Nadere informatie

bra nd in IJs s elbro ek

bra nd in IJs s elbro ek s ki o l it b v! D nog olr co bin Ro Aa a a hhh!! n d bra nd in IJs s lbro k D balk valt op mi jn b n. Ik ka n ni t m r w g. Mi jn kl k ni jpt dic ht n ik prob r om hulp t ro p n. Ma ar r komt alln n s

Nadere informatie

Leiden Leadership Programme: Leiderschap in Praktijk

Leiden Leadership Programme: Leiderschap in Praktijk Lidn Ladrhip Programm: Lidrchap in Praktijk Programma 15.35 Vic Rctor Magnificu Ritj van Dam 15.45 Kort ovrzicht van ht programma door Sytk Midma 15.50 Informati ovr d Praktijkopdracht n Sminar door Nikol

Nadere informatie

Stoer, ik kan het heus wel! Zomerprogramma. Zomertour 2015. Buitenschoolse opvang Jump/Ondersteboven. 20 juli tot en met 28 augustus 2015

Stoer, ik kan het heus wel! Zomerprogramma. Zomertour 2015. Buitenschoolse opvang Jump/Ondersteboven. 20 juli tot en met 28 augustus 2015 Zomrprogramma Buitnschools opvang Jump/Ondrstbovn KION Zomrtour 2015 Brikbaarhid in d vakanti M 06 51 45 38 03 E bsojumpondrstbovn@ kion.nl Graag vóór 9.00 uur 20 juli tot n mt 28 augustus 2015 Stor, ik

Nadere informatie

Oefenopgaven Schoolexamen 1 Scheikunde 6 VWO 1/5

Oefenopgaven Schoolexamen 1 Scheikunde 6 VWO 1/5 Ofnopgavn Schoolxamn 1 Schikun 6 VWO 1/5 Hoofstuk 10 nrgi n vnwicht 1 Eén van ractis i plaatsvint in n zwavlzuurfabrik, is racti tussn zwavlioxi n zuurstof uit lucht. Hirbij wort zwavltrioxi gvorm. All

Nadere informatie

Stoer, ik kan het heus wel! Zomerprogramma. Zomertour 2015. Buitenschoolse opvang Ondersteboven. 20 juli tot en met 28 augustus 2015

Stoer, ik kan het heus wel! Zomerprogramma. Zomertour 2015. Buitenschoolse opvang Ondersteboven. 20 juli tot en met 28 augustus 2015 Zomrprogramma Buitnschools opvang Ondrstbovn KION Zomrtour 2015 Brikbaarhid in d vakanti T 024 348 07 30 E bsoondrstbovn@ kion.nl Graag vóór 9.00 uur afmldn 20 juli tot n mt 28 augustus 2015 Stor, ik kan

Nadere informatie