PLATOON VERZAMELD WERK. Plato GORGIAS. December 2011

Transcriptie

1 PLATOON VERZAMELD WERK Plato GORGIAS Dmr 2011 Dz tkst is uitsluitn voor prsoonlijk gruik. Commril gruik is nit togstaan. Evnmin is ht togstaan tkst t wijzign, wrkn, ghl of gltlijk t pulirn, of anrszins t vrmnigvulign. Togstaan is ht kopiërn van itatn of klin tkstgltn voor stui- n isussiolinn. Copyright Stihting Ars Florat info@arsflorat.nl Uit: Platoon Vrzaml Wrk - l 5 - ISBN Vrtaling: Shool voor Filosofi, Amstram Copyright: 2011 Stihting Ars Florat, Postus 74082, 1070 BB Amstram Nits uit z tkst mag vrvlvouig n/of opnaar gmaakt worn oor mil van ruk, fotokopi, mirofilm, ltronish mia, of op wlk anr wijz ook, zonr voorafgaan shriftlijk tostmming van uitgvr. No part of this txt may rprou in any form, y print, photoopy, mirofilm, ltroni mia, or any othr mans, without writtn prmission from th pulishr.

2 INLEIDING GORGIAS Dz ialoog is gnom naar rnaar, sofist Gorgias, n van gsprkspartnrs in z ialoog. Cntraal in isussi i Sokrats hir vort, staat vraag ho mns n mnswaarig lvn kan lin. Ho int hij zijn lvn in t rihtn? Wat is ht ol van zijn lvn? D ri tgnsplrs van Sokrats (Gorgias, Polos n Kallikls) vrwoorn ir op hun ign manir - ook thans nog - gangar mning i inhout at mns r is om zih t vrrijkn n zih zovl moglijk t amusrn, ongaht gvolgn aarvan voor anrn of voor omgving. Als j maar n go mns lijkt, is at go gnog. Shon shijn is norm. D waarhi ot nit tr zak. D zlfzuht n ht goïsm at r ht noozaklijk gvolg van is, zijn van gn lang zolang ht goog wort n moglijk wort gmaakt. Ht rht van strkst, aar gaat ht om; zwakkr mns is noozaklijk n trht slahtoffr. Mn mag mnsn alls aansmrn zolang z maar nkn at ht go is. Zolang z nit ontkt worn, zijn vals loftn, shon voorspiglingn n manipulatis goorloof. Bn ik mijns rors hor? Bijna ijtn omplimntrt Sokrats Kallikls mt zijn shaamtloz opnhi oor vast t stlln at hij tn minst uilijk taal sprkt, trwijl anrn wl zo nkn maar ht nit urvn zggn (492). Opvalln is at mr an hlft van ialoog nit oor n isussi mt Gorgias wort ingnomn, maar oor isussi mt z gwtnloz n grnzloos amitiuz Kallikls. Mt al zijn knmrkn vasthounhi vgt Sokrats htr al gauw vlor aan mt Kallikls' stlling at ht rht van strkst natuurlijk n illijk is. Langzamrhan wort Kallikls in ht nauw grvn n tn slott ook oor toon van Gorgias n Polos gwongn zih - ijna gvanklijk (509a) - oor Sokrats t latn mvorn tot uitinlijk onlusi at goïsm tot lln n afgshinhi vort. 'Saamhorighi is an onmoglijk, want waar nit gl wort, kan gn vrinshap zijn' (507). Naast othi van Kallikls, i ht rht van strkst vrigt n all volwassn filosofn ht lifst n go pak slaag zou gvn vanwg hun gzwts n hun grk aan 'mannlijkhi' (485), staan opprvlakkighi van Gorgias, i shon shijn van ht mooi- n gopratn vrigt, n ook jugig ovrmo van Polos, i nog glooft in loftn van n politik arrièr, waar wat rht is kromgpraat wort n wat krom (onrhtvaarig) is voor rht(vaarig) wort aangzin. Zoals in ijna all 'Sokratish ialogn' vort Sokrats zijn gsprkspartnrs trug tot noozaak voor ir mns om t wtn t komn wat go is n wat slht, n wat gluk n rhtvaarighi inhoun. Vrvolgns spoort hij z aan mo op t rngn naar at inziht van ht go t lvn. Alus zal mns, stap voor stap, lrn zihzlf in han t hn n mstr t zijn ovr zihzlf: Kallikls: Wat olt g mt iman i lir is van zihzlf? Sokrats: Nits ijzonrs, wat ijna irn aarm olt: iman i maat wt t houn n zihzlf in han hft, i mstr is ovr zijn lustn n grtn. (491) Tn slott zgt Sokrats: Latn wij aarom als liraa ht argumnt nmn at ons nu gopnaar is. Ht zgt ons at st manir van lvn is ons ij lvn n strvn t ofnn in rhtvaarighi n in al anr ugn. Latn wij i lvnswijz us volgn n all anr mnsn aarto aansporn, n nit manir van lvn waarop gij vrtrouwt n waarto gij m wilt rngn. Di hft immrs gn nkl waar, Kallikls. (527) 2

3 GORGIAS Gsprkspartnrs: Kallikls, Sokrats, Chairphoon, Gorgias, Polos. 447 a 448 a Kallikls: Dit is ht manir, volgns ht sprkwoor althans, om aan n gvht l t nmn, Sokrats. Sokrats: Hozo, zijn w an, zoals at sprkwoor zgt, t laat voor ht fst? Kallikls: Ja, n ht was n hl fijn fst. Gorgias gaf zojuist hl wat staaltjs van zijn kunnn. Sokrats: Ht is shul van Chairphoon hir, at w t laat zijn, Kallikls, want hij hil ons n tij op, op markt. Chairphoon: Ht ot r nit to, Sokrats, ik zal ht ook wr gomakn. Want Gorgias is n vrin van mij n hij wil ons vast wl zijn talntn tonn; nu, of anrs n anr kr. Kallikls: Wat zg j, Chairphoon, wil Sokrats graag Gorgias horn sprkn? Chairphoon: Daarom juist zijn w hir. Kallikls: Dan zijt g wlkom in mijn huis, want Gorgias logrt ij mij n zal graag n voorraht voor u houn. Sokrats: Dat is vrlilijk, Kallikls, maar zou hij ook mt ons n gsprk willn vorn? Ik zou graag van hm willn horn wat zijn spial gav an wl is n wat hij zoal vrkonigt n onrwijst. Di voorraht waar gij op olt, hout hij maar n anr kr. Kallikls: G kunt ht hm ht st zlf vragn, Sokrats. Want in zijn voorraht maakt hij aar nog n punt van; hij spoor zojuist nog irn in it huis aan all vragn t stlln i z maar wiln, n hij loof i t antwoorn. Sokrats: Dat is n go i. Vraag ht hm, Chairphoon. Chairphoon: Wat mot ik vragn? Sokrats: Wat hij is. Chairphoon: Wat olt g? Sokrats: Kijk, wannr hij tovallig shoisl zou makn, zou hij nklijk antwoorn: 'shonmakr'. Bgrijp j wat ik ol? Chairphoon: Ja, nu wl, ik zal ht vragn. Gorgias, zgt u ns, is ht waar wat Kallikls vrtlt, at g looft all vragn t antwoorn? Gorgias: Ja, Chairphoon. Dat loof ik zoëvn n ik kan j wl zggn at ht lang gln is at iman mij its niuws hft gvraag. Chairphoon: Dan zult g m us gmakklijk kunnn antwoorn, Gorgias. Gorgias: Ga j gang, Chairphoon, nm prof op som. Polos: Ja, maar als j wilt, Chairphoon, kun j ook ij mij trht. Gorgias is volgns mij mo; hij hft al n lang uitnztting ggvn. Chairphoon: Hozo, Polos, nk j at jij tr kunt antwoorn an Gorgias? Polos: Wat ot at rto, als j maar tvrn nt? Chairphoon: Ht ot r inraa nits to; antwoor m an maar. Polos: Wat is j vraag? Chairphoon: Mijn vraag is: als Gorgias tovallig gshool was in zlf kunst als zijn ror Hroikos, ho motn w hm an nomn? Nt als zijn ror? Polos: Zkr. Chairphoon: Dus als wij zggn at hij oktr is, gruikn w an ht go woor? 3

4 449 a Polos: Ja. Chairphoon: En als hij nu rvarn was op htzlf gi als Aristophoon, zoon van Aglaophoon, of ins ror, ho zoun w hm an motn nomn? Polos: Shilr natuurlijk. Chairphoon: Nu is vraag: in wlk kunst is hij rvn n ho motn w hm titln? Polos: Chairphoon, r zijn vl kunstn n ropn onr mnsn i oor rvaring zijn ontstaan. Want rvaringn rngn ons lvn op wg van ht mstrshap; zonr rvaringn zijn w onrhvig aan ht toval. Aan al z zighn nmn vrshilln mnsn ir op hun ign manir l; st zighn worn oor st mnsn vrriht. Gorgias is n van hn; hij ofnt allrmooist kunst. Sokrats: Gorgias, Polos kan go pratn, maar wat hij Chairphoon loof, ot hij nit. Gorgias: Wat olt g pris, Sokrats? Sokrats: Hij gft, lijkt m, nit hlmaal antwoor op vraag. Gorgias: Maar vraagt gij ht hm an, als g wilt. Sokrats: N. Als g zlf ri zijt t antwoorn, vraag ik ht vl livr aan u. Want uit wat Polos zi is ht m uilijk at hij zih mr hft toglg op wat mn rnaarskunst nomt an op ht vorn van n isussi. Polos: Hozo, Sokrats? Sokrats: Omat, Polos, wannr Chairphoon u vraagt in wlk kunst Gorgias kwaam is, g i kunst gint op t hmln alsof r kritik op is, in plaats van t zggn wat i kunst is. Polos: Maar zi ik an nit at ht mooist kunst is? Sokrats: Zkr. Maar niman vrog u ho kunst van Gorgias is, maar wat i kunst is n ho w Gorgias motn nomn. Gf pris antwoor, zoals aarnt, ton Chairphoon u onrvrog n gij hm mooi kort antwoor. Vrtl nu op i manir wat zijn kunst is n ho iman als Gorgias ht. Of livr nog, Gorgias, vrtlt u zlf wlk kunst g ofnt n ho wij u op gron aarvan motn nomn. Gorgias: Rtoria, Sokrats. Sokrats: Dus motn wij u n rnaar nomn? Gorgias: Ja, Sokrats, n n go vraag, want om mt Homros t sprkn, 'ik rom mij rop at t zijn'. Sokrats: Dat wil ik graag on. Gorgias: Afgsprokn. Sokrats: Motn w an stlln at g ook anrn aarto kunt oplin? Gorgias: Ik wr at nit alln hir n nu, maar at h ik altij gzg. Sokrats: Zout g an, Gorgias, ht gsprk zoals w ht nu vorn, willn voortzttn mt om urt vragn n antwoorn, n n lang toog, zoals Polos aanhif, willn uitstlln tot latr? Gf m z loft n hou u raan: pror kort t antwoorn op vraag. Gorgias: Sommig antwoorn, Sokrats, kunnn alln maar lang zijn, maar ik zal prorn zo kort moglijk t zijn. Want ook it is n van mijn stllingn: niman is kortr in ht formulrn an ik. Sokrats: Dat komt go uit, Gorgias. Laat mij nu uw onighi horn n waar uw rsprakighi voor latr. Gorgias: Dat zal ik on n ook gij zult togvn at niman kortr van stof is. 4

5 450 a Sokrats: Go. G zgt at g kunig zijt in rtoria n at g ook van iman anrs n rnaar kunt makn. Wat hout rtoria nu pris in? Wvn, ijvoorl, hout vran mt kling, nitwaar? Gorgias: Ja. Sokrats: En muzik mt mloiën. Gorgias: Ja. Sokrats: Mijn hml, Gorgias, ik wonr uw antwoorn: g antwoort nog kortr an kort. Gorgias: Ik vin, Sokrats, at ik at hl aarig o. Sokrats: G ht glijk. Kom, gft u m nu op zlf manir antwoor ovr rtoria. Wat hlst it vak ignlijk? Gorgias: Woorn. Sokrats: Wat voor soort woorn, Gorgias, woorn waarm mn aan zikn uilijk maakt ho z gzon kunnn worn? Gorgias: N. Sokrats: Dus gaat rtoria nit ovr all woorn? Gorgias: Zkr nit. Sokrats: Maar stlt zij mnsn in staat t sprkn? Gorgias: Ja. Sokrats: Dus ook om ingn t grijpn, waarovr zij sprkn? Gorgias: Natuurlijk. Sokrats: Nu an, stlt gnskun, waar w ht zojuist ovr han, mnsn in staat mt knnis van zakn t sprkn ovr ziktn? Gorgias: Dat sprkt vanzlf. Sokrats: Dus ook gnskun hft lijkaar t makn mt woorn. Gorgias: Ja. Sokrats: Mt woorn i ovr ziktn gaan? Gorgias: Zr zkr. Sokrats: Bint mn zih us ook in gymnastik van woorn om t sprkn ovr go n slht oniti van ht lihaam? Gorgias: Zo is ht. Sokrats: En zo is ht ook mt anr kunstn, Gorgias. Bij lk aarvan gruikt mn taal i tot i spial kunst hoort. Gorgias: Knnlijk. Sokrats: Waarom shaart g anr kunstn an nit onr rtoria? Z hn immrs t makn mt woorn, als g tnminst atgn wat op ht woor is gasr, rtoria nomt. Gorgias: Omat, Sokrats, van i anr kunstn omplt vakknnis zo t zggn trkking hft op hanwrk n rglijk praktish vaarighn, maar ij rtoria is r gn sprak van hannari; hl uitofning n ht fft vinn plaats oor mil van woorn. Daarom wr ik at rnaarskunst is gasr op ht gsprokn woor n ik vin ht zo prima uitgrukt. Sokrats: Mot ik hiruit nu grijpn ho gij z kunst wilt nomn? Nu, at zal m straks misshin uilijkr worn. Gf maar antwoor, r staan toh kunstn? Gorgias: Ja zkr. Sokrats: Dan nm ik aan at ht ij sommig kunstn voor n l gaat om hanwrk n r winig woorn ij noig zijn, n at r aan anr kunstn hlmaal gn woorn t pas komn, omat ht ol ook in stilt rikt kan worn, zoals ij 5

6 451 a shilrn, lhouwn n nog n aantal anr vakkn. Drglijk kunstn olt g toh, als g zgt at z nit valln onr rtoria? Gorgias: Uw vronrstlling is ghl juist, Sokrats. Sokrats: Maar r is n atgori kunstn i ghl staat uit ht gsprokn woor n aar komt gn of hl winig fysik wrk ij t pas: ijvoorl gtallnlr, wiskun, mtkun, ht amspl n nog mr. Bij sommig wort ongvr vnvl gsprokn als ghanl, maar vl kunstn staan ijna uitsluitn uit sprkn n kunnn alln oor mil van ht sprkn ofn worn. Ik nk at g olt, at rtoria tot z atgori hoort. Gorgias: Inraa. Sokrats: Maar toh gloof ik, at g gn van z vakkn rtoria wilt nomn, howl ht uw ign wring was at kunst i zih op ht gsprokn woor asrt, rtoria is. En iman i u op uw woor wil vangn, zou kunnn tgnwrpn: 'Nomt g gtallnlr an rtoria, Gorgias?' Gorgias: G ht glijk, Sokrats, i tgnwrping is op zijn plaats. Sokrats: Wl, maakt gij an nu uw antwoor op mijn vraag af. Omat rtoria tovallig n van i vakkn is i vooral gruik makn van ht woor - naast anr vakkn i at on - vraag ik u ons t vrtlln wat rtoria, i zih asrt op ht gsprokn woor, pris hlst. Bij voorl: als iman mij, naar aanliing van n van anr kunstn i ik nt nom, zou vragn: 'Sokrats, wat is gtallnlr?', an kan ik hm zggn, zoals gij zoëvn, at ht n van kunstn is i hun staansrht ontlnn aan ht woor. En stl at hij oorging mt vragn: 'Waarovr gaat ht an?', an zou ik zggn: 'Ovr vn n onvn gtalln, onafhanklijk van groott van lk'. En als hij vrvolgns zou vragn: 'Wat vrstaat g onr rknkun?', zou ik antwoorn at ook z hoort ij vakkn i ghl n al gasr zijn op taal. En als hij an vrr zou vragn: 'Waar gaat ht ovr?', an zou ik, nt als mnsn i n voorstl on in volksvrgaring, zggn at gtallnlr in all anr opzihtn htzlf is als rknkun - want ht gaat ovr htzlf, namlijk ht vn n onvn gtal -, op it vrshil na, at rknkun groott van vn n onvn gtalln shouwt tn opziht van zihzlf n tn opziht van lkaar. Als hij vrr zou vragn ovr astronomi, n als hij op mijn antwoor at ook i ghl n al staat ij grati van taal, taal van astronomi, zou zggn: 'Ovr wlk onrwrp gaat ht, Sokrats?', an zou ik zggn at ht gaat ovr loop van strrn, zon n maan, n hun rlativ snlhn. Gorgias: Dan ht g glijk, Sokrats. Sokrats: Nu is ht uw urt, Gorgias. D rtoria hoort us tot kunstn i mt ht woor alls on n rikn. Of nit soms? Gorgias: Inraa. Sokrats: Vrtl an wat ht onrwrp is. Waarop hn i woorn i rtoria gruikt, ignlijk trkking? Gorgias: Op langrijkst r mnslijk aanglgnhn, Sokrats, n hoogst. Sokrats: Maar, Gorgias, ook hir raait g romhn n ht is nog nit uilijk. Nu vronrstl ik at g wl ns mnsn aan n fstmaal at rinkli ht horn zingn waarin zangrs opsommn at ht rst go gzonhi, ht tw shoonhi n ht r - volgns makrs van ht li - rlijk vrkrgn rijkom is. 6

7 452 a 453 a Gorgias: Dat li kn ik ook, maar waarom zgt g it? Sokrats: Stl at mnsn i kunnn zorgn voor ingn i ihtr in zijn li aanprijst, op it momnt voor u zoun staan, oktr, gymnastiklraar n koopman, n oktr zou als rst zggn: 'Sokrats, Gorgias is zig u om tuin t lin, want nit zijn kunst maar i van mij oogt ht hoogst go voor mnsn', n stl at ik zou vragn: 'Wat zijt g voor iman, at g at wrt?', an zou hij waarshijnlijk zggn: 'Ik n oktr.' 'En wat olt g? Brngt uw kunst ht hoogst go twg?' 'Ja zkr, Sokrats, gzonhi', zgt hij an misshin, 'want wat is r nu langrijkr voor mns an gzonhi?' En als na hm gymnastiklraar zgt: 'Ht zou mij prsoonlijk vrazn, Sokrats, als Gorgias u zou kunnn aantonn at r in zijn kunst n hogr go shuilt an in mijn', an zou ik ook tgn hm zggn: 'Wi zijt gij nu wr, mnr, n wat is uw wrk?' 'Gymnastiklraar', zgt hij an, 'n ht is mijn wrk om mnsn mooi n strk van lihaam t makn.' Na gymnastiklraar zgt misshin koopman, vol minahting voor anrn - tnminst, at nk ik -: 'Kijk nu ns, Sokrats, of r its is op ht vakgi van Gorgias of van wi an ook, at volgns u mr waar is an rijkom.' Wij zoun an tgn hm zggn: 'Hozo? Kunt gij aar an voor zorgn?' Dat aamt hij an. 'Wat zijt g?' 'Koopman.' 'Dnkt g at ht hoogst go voor mns rijkom is?', zulln wij an vragn. 'Vanzlfsprkn', zal hij zggn. 'Maar Gorgias hir wrt juist at zijn kunst mr gos rngt an uw.' Ht ligt voor han at hij aarna zal vragn: 'En wat voor gos is at an? Laat Gorgias aar maar ns antwoor op gvn.' Kom, Gorgias, nkt u zih in at u oor z mnsn hir n oor mij gvraag wort t vrklarn wat ht is waarvan g zgt at ht ht hoogst go is voor mns n at gij aarvoor kunt zorgn. Gorgias: Ht is, Sokrats, wrklijk ht hoogst go n ht rngt zowl vrijhi voor mnsn zlf mt zih m als gzag ovr anrn, in wlk sta mn ook woont. Sokrats: Wl, wat olt g an? Gorgias: Ik ol ht vrmogn om t ovrrn mt woorn: rhtrs in rhtszaal, snatorn in snaat n ln van volksvrgaring in n vrgaring of in wlk anr pulik ijnkomst an ook. En ik vrzkr u at g mt it vrmogn oktr in uw zak ht, vnals gymnastiklraar. En i koopman zal iman lijkn t zijn i voor n anr n nit voor zihzlf zakn ot, namlijk voor u, omat gij gav van ht woor ht n massa kunt ovrrn. Sokrats: Nu ht g m us pris uitglg, Gorgias, wat volgns u rnaarskunst is n als ik ht go grijp, zgt g at rtoria ovrring wrkstlligt n at wrklijk ofning rvan hirop is griht. Of kunt g zggn at rtoria tot mr in staat is an tohoorrs t ovrrn? Gorgias: Bslist nit, Sokrats, uw finiti lijkt m volon, want at is ssnti. Sokrats: Luistr an, Gorgias. Als r ooit iman is i mt n anr attrt, omat hij pris wil oorringn tot krn van zaak, an n ik at wl n ik nm aan at gij ook zo iman zijt. Daar traht ik mzlf tnminst aan t houn n at mot g go wtn. Gorgias: Hozo, Sokrats? 7

8 454 a Sokrats: Dat zal ik vrtlln. Wat ovrringskraht is van rtoria waarovr g ht ht, n op wlk vlak i ovrringskraht wrkt, at wt ik ht nog nit, ofshoon ik n vrmon h wat g olt n waar i ovrring op stolt. Maar toh zal ik u vragn wat g vrstaat onr i ovrringskraht van rtoria n waarm i zih zighout. Waarom vraag ik ht als ik r al n vrmon van h, n zg ik ht nit zlf? Nit om u, maar omwill van ht gsprk, opat ht zih zo ontwikklt at ht onrwrp ons zo uilijk moglijk wort. En rkn maar at ht trht is at ik vrr vraag. Als ik ijvoorl vraag wat voor shilr Zuxis is n als gij antwoort, at hij figuratif shilrt, zou ht an nit trht zijn at ik vraag wat voor soort figurn hij shilrt n waar? Gorgias: Zkr. Sokrats: Volgt aaruit an, at r ook anr figurativ shilrs zijn, i allrli anr figurn shilrn? Gorgias: Ja. Sokrats: Maar als Zuxis nig shilr was, zou uw rst antwoor an volon zijn gwst? Gorgias: Ja, natuurlijk. Sokrats: Sprkt gij an nu ovr rtoria. Dnkt g at alln rtoria mt ovrringskraht wrkt, of anr kunstn ook? Bijvoorl: gruikt iman i ls gft in n anr vak, ovrringskraht of nit? Gorgias: Zkr, Sokrats, ht gaat hm r in rst plaats om iman t ovrtuign. Sokrats: Latn w an nu wr ovr zlf kunstn sprkn als zoëvn. Lrt rknkun, of tr gzg rknkunig, ons alls wat trkking hft op ht gtal? Gorgias: Zkr. Sokrats: En ovrrt hij ook? Gorgias: Ja. Sokrats: Dan is r us sprak van rknkunig ovrring. Gorgias: Klaarlijklijk. Sokrats: Daarom, als mn ons zou vragn: 'Wat voor soort ovrringskraht is at n waarop is i griht?', an zoun wij hm, unkt m, kunnn antwoorn at i van onrwijzn aar is n griht op vn n onvn gtalln. En van all anr kunstn, waar wij nt ovr sprakn, zulln wij kunnn aantonn at z mt ovrringskraht wrkn, wat voor ovrringskraht it is n waar z op griht is. Of nit soms? Gorgias: Ja. Sokrats: Dus rtoria is nit nig kunst i mt ovrring wrkt? Gorgias: Dat is juist. Sokrats: Aangzin rtoria nit als nig at fft rikt, maar anr kunstn ook, is ht grhtvaarig at w, nt als ij shilr, sprkr vrvolgns vragn: 'Wlk soort ovrring gruikt rnaarskunst n waarop is i griht?' Of vint g ht nit juist om oor t vragn? Gorgias: Jawl. Sokrats: Gf m an antwoor, Gorgias, als g r zo ovr nkt. Gorgias: Ik ol soort ovrring, Sokrats, i mn gruikt op rhtszittingn n anr grot ijnkomstn, zoals ik zojuist al zi, n i trkking hft op wat wl n nit rhtvaarig is. Sokrats: Natuurlijk ha ik ht vrmon at g i soort ovrring ol, 8

9 455 a Gorgias. Maar kijk r nit van op, wannr ik u straks toh wr vragn stl ovr its at al uilijk lijkt t zijn? D oling van mijn vragn is rvoor t zorgn at rnring hlmaal stap voor stap vrloopt. Z zijn nit tgn u griht. W mogn htr nit in gwoont vrvalln at wij maar oorgaan, mt nit mr an n vrmon van tknis van lkaars woorn. Maar gij zijt vrij op uw manir aan ht gsprk l t nmn. Gorgias: Ik vin at ook n juist hanlwijz, Sokrats. Sokrats: Go, latn w an ns naar ht volgn kijkn: staat r zoits als 'lrn'? Gorgias: Ja. Sokrats: En ook zoits als 'glovn'? Gorgias: Ja. Sokrats: Dnkt gij an at 'lrn' htzlf is als 'glovn' n glrhi htzlf als gloof, of zijn z vrshilln? Gorgias: Volgns mij zijn z vrshilln, Sokrats. Sokrats: Glijk ht g. En at lijkt wl, want als iman u vraagt: 'Bstaat r zowl n waar als n onwaar gloof, Gorgias?', an zout g ja zggn, nm ik aan. Gorgias: Ja. Sokrats: En staat r n waar of onwaar lrn? Gorgias: Uitgslotn. Sokrats: Dan is ht us uilijk at z nit htzlf zijn. Gorgias: G ht glijk. Sokrats: Maar toh zijn zowl mnsn i lrn als mnsn i glovn, ooit ovrtuig. Gorgias: Dat is zo. Sokrats: Mogn w vaststlln at r tw vormn van ovrring zijn: n lit tot gloof zonr knnis n anr tot wtn? Gorgias: Ja. Sokrats: Wlk vorm van ovrring gruikt rtoria op rhtszittingn n anr grot ijnkomstn waar ht gaat om rht n onrht? D vorm i lit tot gloof zonr wtn of vorm i lit tot wtn? Gorgias: Natuurlijk vorm i lit tot gloof, Sokrats. Sokrats: Dus rtoria lit lijkaar tot gloof, maar gft gn inziht in rht n onrht. Gorgias: Ja. Sokrats: Dus is ook n rnaar nit iman i op n rhtszitting of n anr grot vrgaring inziht vrshaft in rht n onrht, maar alln iman i its aannmlijk maakt. Want hij kan zo'n grot vrgaring natuurlijk nit in kort tij inziht vrshaffn in zulk langrijk zakn. Gorgias: N, natuurlijk nit. Sokrats: Kom, latn w ns kijkn wat w nu ignlijk kunnn zggn ovr rtoria, want ik h nog gn flauw nul wat ik r zlf van vin. Wannr r in sta n vrgaring is om n oktr, n shpsouwr of n anr vakman aan t stlln, an zal mn rnaar toh nit om avis vragn? Ht is immrs uilijk at ij lk aanstlling kus op mst kunig prsoon mot valln. Ook gvn rnaars gn avis als ht gaat om ht ouwn van murn of ht aanlggn van havns of shpswrvn, maar ouwmstrs. Z on at vnmin, wannr r ovr kuz van vlhrs, of n paal tatik tgn vijan, of n 9

10 456 a 457 a militair ztting vrgar wort; an zulln gnraals avis gvn n nit rnaars. Maar wat zgt gij aarvan, Gorgias? Omat g zgt at g zlf n rnaar zijt n van anrn n rnaar maakt, is ht go at w ovr uw kunst van uzlf horn. Gloof m at ik ook uw lang in, want misshin wil tovallig n van aanwzign hir uw lrling worn. Ik krijg zlfs inruk at ht r n hlol zijn, n zij shromn misshin om u vragn t stlln. Bshouwt gij mijn vragn us als ook oor hn gstl: 'Wat zulln wij, Gorgias, raan hn als wij uw onrwijs volgn? Waarovr zulln w staat avis kunnn gvn? Alln ovr rht n onrht, of ook ovr onrwrpn waar Sokrats ht nt ovr ha?' Prort gij hun nu antwoor t gvn. Gorgias: Go, Sokrats, ik zal trahtn voll rikwijt van rtoria uit okn t on. Uw aanpak van zojuist valt mij wl. G wt, nm ik aan, at i rom shpswrvn, murn van Athn n ook ouw van havns tot stan zijn gkomn op avis van Thmistokls, n ook van Prikls, n nit op avis van skunign. Sokrats: Dat vrhaal, Gorgias, ot ron ovr Thmistokls. Mt mijn ign orn hoor ik Prikls zijn avis gvn ovr milst muur. Gorgias: En wannr r n vrkizing is van mnsn ovr wi g nt sprak, Sokrats, zult g zin at ht rnaars zijn wir avis hirij oorslag gft. Sokrats: Dat vraast m juist, Gorgias, n al hl tij vraag ik, wat toh kraht is van rtoria. Ht lijkt wl its ovnnatuurlijks. Gorgias: Als g ns tn voll sft, Sokrats, ho zij als ht war all krahtn in zih hft. En strk staaltj hirvan is ht volgn: ikwijls ga ik m mt mijn ror of mt anr oktorn naar n van hun patiëntn i wigrt n miijn t gruikn of zih nit wil latn oprrn. En trwijl oktr r nit in slaagt patiënt t ovrrn, lukt mij at wl, uitsluitn mt knnis van rtoria. Strkr nog, als n rnaar n n oktr naar n of anr sta zoun komn n zij mostn in volksvrgaring of in n anr ijnkomst mt woorn wijvrn om aanstlling als oktr, an zou oktr nrgns zijn, maar gn i maht ovr ht woor hft, zou gkozn worn, als hij at wil. En als rnaar ht zou motn opnmn tgn iman mt n anr rop, an zou hij ht st aannmlijk kunnn makn at hij voorkur vrint. Want r is gn onrwrp, waarovr n rnaar nit ovrtuignr kan sprkn in n vrgaring an wlk anr vakman ook. Dat is grot n ijzonr kraht van z kunst. Ht is wl noig, Sokrats, rtoria to t passn als ir anr vhtsport. Want ook n anr vhtsport mag mn nit tgn zomaar irn gruikn, omat mn nu nmaal zo hft lrn oksn, worstln of vhtn mt wapns, at mn van vrin n vijan kan winnn. Dat mag gn rn zijn om vrinn t slaan, t pijnign of t on. Hmltj lif, stl at iman grgl worstlshool hft zoht, n go lihamlijk oniti hft n worstlaar is gworn, n hij zou an zijn var n mor of iman anrs van zijn huisgnotn of vrinn slaan, an is at gn rn om trainrs n lrarn in ht wapnvhtn t vrafshuwn n hn uit stn t vrannn. Zij hn hm immrs hun knnis oorggvn om i op juist manir t gruikn tgn vijann n mnsn i onrht plgn, tr vriging n nit om aan t valln. D shul ligt ij lrlingn, i z kraht n z kunst misruikn. Dus zijn nit lrarn slht, n is ook kunst zlf nit slht, maar 10

11 458 a naar mijn mning alln zij i r misruik van makn. Htzlf vrhaal gaat op voor rtoria. D rnaar is immrs in staat tgn irn n ovr alls zo t sprkn at hij ij lk vrgaring irn wt t ovrtuign van wat an ook. Maar at gft hm nit ht rht oktrs of anr vaklin van hun go naam t rovn, alln omat hij ht vrmogn hft at t on. Hij mot rtoria op juist wijz gruikn, nt zoals n anr vhtkunst. Als iman rnaar gworn is n zijn kraht n kunnn vrkr gruikt, mag mn zijn lraar gn vrwijtn makn n hm ook nit vrannn. Dz hft immrs zijn vak oorggvn om ht juist t gruikn, maar lrling maakt r misruik van. Dus is ht juist at mn gn i ht vak misruikt, vrafshuwt, vrant n trhtstlt, maar nit ins lrmstr. Sokrats: Ik gloof, Gorgias, at ook gij n ruim rvaring ht mt isussis n aarij ht volgn zult hn opgmrkt: mnsn kunnn nit go ht onrwrp van gsprk afaknn oor zo go naar lkaar t luistrn at ht at ëinig kan worn. Als zij ht ovr its onns zijn n n anr vrwijt nit juist of nit uilijk t sprkn, worn z kwaa n nkn at r gsprokn wort uit afgunst n om glijk t krijgn, n nit omat mn gïntrssr is in krn van ht gsprk. En ij sommign raait ht uit op zo'n shanalig shltira n gooin zij lkaar ovr n wr zulk llijk woorn naar ht hoof, at zlfs anr aanwzign zih shamn naar zulk mnsn t motn luistrn. Waarom zg ik it? Omat g nu, lijkt m, wringn ot i in vollig tgnspraak zijn mt wat g rr zi ovr rtoria. Maar ik n wat huivrig om r tgnin t gaan, omat g misshin nkt at ik glijk wil hn n u aanval in plaats van ht onrwrp t lihtn. Wat mij trft, als g tot htzlf slag mnsn hoort als ik, zou ik ht nu graag mt u willn oorpratn. Maar zo nit, an laat ik ht rustn. Tot wat voor soort mnsn hoor ik? Tot mnsn i r graag op gwzn willn worn, als r its gzg wort at nit waar is, i ht nit onaangnamr vinn op n fout gwzn t worn an om op n fout t wijzn. Want ht rst is n grotr go, nk ik, nt zoals ht tr is om zlf vrij t worn van ht allrslhtst an n anr aarvan t vrijn. Want ik vin at nits zo slht is voor n mns als ht hn van n vals mning ovr onrwrpn, waarovr ons gsprk nu gaat. Als g zgt ook tot it slag mnsn t horn, latn wij an vrr isussiërn. Maar als g ht tr vint it onrwrp t latn rustn, latn w an nu mtn ht gsprk ëinign. Gorgias: N, Sokrats, ik vrzkr u at ik zo iman n als gij olt. Maar misshin motn w ons ook vn zighoun mt aanwzign hir. Want, wt g, vlak voorat gij in arrivr h ik voor it gzlshap al n lang uitnztting ghoun n nu makn w ht misshin t lang, als w oorgaan. W motn us rkning houn mt wat zij willn, zoat w nit iman tgn zijn wil hir vasthoun. Chairphoon: G hoort mt ign orn, Gorgias n Sokrats, instmming van mannn, i naar ir woor at gij t zggn ht, willn luistrn. Wat mijzlf aangaat, ik hoop at ik ht nooit zo ruk zal hn, at ik gsprkkn van it ghalt laat shitn voor its anrs. Kallikls: Grot gon, Chairphoon, ook ik h al vl gsprkkn ijgwoon, maar ik twijfl of r ooit n gsprk was waarvan ik zo gnotn h als it. Dus mij zult g r n groot plzir m on, ook al wilt g hl ag isussiërn. 11

12 459 a Sokrats: Nits hout mij tgn, Kallikls, als Gorgias tnminst wil. Gorgias: Ht zou onghoor zijn om nu t wigrn, Sokrats, trwijl ik zlf h aangkonig at irn moht vragn wat hij wil. Dus als anrn ht rm ns zijn, gaat u an oor mt ht gsprk. Vraagt u maar. Sokrats: Luistr an, Gorgias, naar wat mij vraast in uw rnring. Misshin is ht wl juist wat g zgt, maar vat ik ht vrkr op. Gij wrt ht vrmogn t zittn n rnaar t makn van irn i ij u in lr wil gaan. Gorgias: Ja. Sokrats: Mt als rsultaat, at hij n mnigt mnsn ovral van kan ovrtuign, nit oor hn its t lrn, maar oor hn om t pratn. Gorgias: Zkr. Sokrats: U zi zojuist, at zlfs als ht ovr gzonhi gaat, rnaar ovrtuignr zal zijn an oktr. Gorgias: Dat zi ik, althans voor grot massa. Sokrats: D grot massa? Dat zijn toh mnsn i r gn vrstan van hn? Ik nk toh at hij voor skunign nit ovrtuignr zal zijn an oktr. Gorgias: Daar ht g glijk in. Sokrats: En als hij ovrtuignr is an oktr, is hij an ook ovrtuignr an skunig? Gorgias: Zkr. Sokrats: Howl hij gn oktr is? Bolt g at? Gorgias: Ja. Sokrats: Maar iman i gn arts is, wt toh, unkt m, nit wat oktr wt? Gorgias: Dat sprkt vanzlf. Sokrats: D onskunig zal mnsn i r gn vrstan van hn tr kunnn ovrtuign an skunig, als mn tnminst aannmt at rnaar ovrtuignr is an oktr. Is at onlusi of is ht anrs? Gorgias: In it gval klopt ht. Sokrats: Dan glt voor all anr kunstn htzlf tn opziht van rtoria: wrklijk knnis van zakn hft rnaar nit noig, maar hij mot n listig manir van ovrrn vinn, om ij mnsn i r gn vrstan van hn inruk t wkkn mr t wtn an skunig. Gorgias: Is ht an nit hl gmakklijk, Sokrats, om in plaats van al i anr vakkn alln it n vak t lrn, n toh in nits onr t on voor vakmnsn? Sokrats: Of rnaar wl of nit onrot voor anrn, als hij zijn vak hrst, zulln w alijk kijkn, als it tnminst van lang is voor ons gsprk. Latn w nu rst ht volgn shouwn: gaat ht op zlf manir, wannr rnaar sprkt ovr rht n onrht, llijk n mooi, go n slht, als wannr hij ht hft ovr gzonhi n onrwrpn van anr vakgin? Wt hij soms nits af van wat go is of slht, mooi of llijk, rhtvaarig of onrhtvaarig, n hft hij slhts n hanig manir aht om onwtnn om t pratn n inruk t wkkn at hij mr wt, howl hij ht vnmin wt? Of is ht n voorwaar om zulk grippn t knnn n mot iman hir al knnis van hn, voorat hij ij u komt om rtoria t lrn? Zo nit, zult gij an als lraar in rtoria aarvan nits lrn aan gn i ij u komt - at is immrs uw taak nit -, maar zult g alln rvoor zorgn at hij in ogn van gogmnt shijn wkt at hij knnis hft van i ingn n n go mns is, howl hij onwtn is? Of zult g in ht ghl nit in staat zijn hm t onrwijzn in 12

13 460 a 461 a rtoria, als hij gn voorknnis hft van waarhi omtrnt i ingn? Ho zit at an, Gorgias? Mijn Go, ot u nu toh - zoals g nt al aankonig - voll rikwijt van rtoria ns uit okn. Gorgias: Ik nk, Sokrats, at als iman nits van waarhi afwt, hij at ook van mij kan lrn. Sokrats: Waht vn, at is mooi gzg. Als g us n rnaar van iman maakt, an mot hij van tvorn al wtn wat rhtvaarig is n wat onrhtvaarig, of hij lrt ht narhan van u. Gorgias: Zkr. Sokrats: Go. Is iman i glr hft t ouwn, n ouwmstr of nit? Gorgias: Ja. Sokrats: En is iman i muzik gstur hft, n musius? Gorgias: Ja. Sokrats: En is gn i gnskun gstur hft, n oktr? En gaat voor anr vakkn zlf rnring op: at hij i n vak glr hft, sts gn is i aarin skunig is? Gorgias: Zkr. Sokrats: Dus volgns i rnring is iman i glr hft wat rhtvaarig is, rhtvaarig? Gorgias: Pris. Sokrats: En rhtvaarig mns hanlt us rhtvaarig? Gorgias: Ja. Sokrats: Dus mot n rnaar rhtvaarig zijn n als rhtvaarig mns rhtvaarig willn hanln? Gorgias: Blijkaar. Sokrats: Nooit zal n rhtvaarig mns onrht willn on. Gorgias: Bslist nit. Sokrats: En rnaar mot volgns z rnring rhtvaarig zijn. Gorgias: Ja. Sokrats: Dus n rnaar zal nooit onrht willn on. Gorgias: Ik nk ht nit. Sokrats: Maar hrinnrt u zih nog at g zojuist zi, at mn nit trainrs shul mot gvn n hn mot vrannn, wannr n oksr nit alln gruik maar ook misruik maakt van okskunst? Evnmin mot mn us, als n rnaar rtoria op onjuist wijz gruikt, zijn lraar shul gvn of hm vrannn, maar gn i onrhtvaarig hanlt n rtoria nit juist gruikt. Dat zin w toh, of nit? Gorgias: Dat zin w. Sokrats: Maar nu komn w tot ontkking at izlf man, rnaar, nooit onrhtvaarig kan hanln, is ht nit? Gorgias: Blijkaar. Sokrats: En in ht gin van ht gsprk, Gorgias, wr gzg at rtoria nit gaat ovr vn n onvn gtalln, maar ovr rht n onrht, of nit soms? Gorgias: Ja. Sokrats: Ik nam htr aan, ton g at zi, at rtoria nooit n onrhtvaarig zaak kan zijn, omat z altij sprkt ovr rhtvaarighi. Maar ton g vn latr zi at rnaar misruik kan makn van rtoria, was ik vraas. Ik mn at it nit ovrnstm mt wat r was gzg n zi aarom at, als g nt als ik 13

14 462 a moht mnn at ht nut zou hn it t onrzokn, ht moit waar was ht gsprk voort t zttn, n at w ht anrs maar mostn latn varn. Nu w zaak kkn hn, zit g toh ook zlf in at slotsom opniuw luit, at rnaar rtoria nit kan n wil misruikn. Vrori nog to, Gorgias, ht vrist n nit gring isussi om afon t onrzokn ho i zakn in lkaar zittn. Polos: Hozo, Sokrats? Is wat g nu zgt, wrklijk uw opvatting ovr rtoria? Zou ht nit zo zijn, at Gorgias zih gnrt om to t gvn at n rnaar nit wt wat rhtvaarig, shoon n go is, trwijl hij iman i ij hm komt n z kwalititn nit knt, aarin wl onrwijst? Vrmolijk ontston r aaroor latr n tgnstrijighi, n aar zijt gij ol op. Mt at ol ht g an ook op zulk vragn aangstuur. Dnkt g wrklijk at r iman is i zal togvn at hij zlf nit wt wat rhtvaarig is, trwijl hij wl anrn aarin onrwijst? Ht is stijlloos om ht in n gsprk aarop aan t latn komn. Sokrats: Mijn st Polos, at is nu juist waarom wij zo graag vrinn n zonn om ons hn willn hn; wannr wij zlf ou gworn zijn n misstappn gaan, kunnn julli, jongrn, ons oor julli aanwzighi in woor n aa hlpn wr rht oor ht lvn t gaan. Als Gorgias n ik rgns in onz rnring struikln, n jij r us om ons ovrin t hlpn. Dat is j pliht. En ik n ri om, als j vint at r its haprt aan ovrnstmming i w nt rikt hn, mijn mning t hrzin ovr wat j maar wilt, als j, wat mij trft, maar op n ing lt. Polos: Wat olt g? Sokrats: Ws nit zo lang van stof, Polos, zoals in ht gin. Polos: Maar waarom? Mag ik nit alls zggn wat ik wil? Sokrats: Wat h j toh vrslijk vl ph, mijn st vrin. Nu n j in Athn, waar mr vrijhi van sprkn hrst an waar ook in Griknlan, n nu zou jij nig zijn i aarvan nit mag gnitn. Maar raai ht ns om: als jij rsprakig nt n wigrt op vragn t antwoorn, n ik an nit ht slahtoffr, als ik nit wg mag gaan n naar j mot lijvn luistrn? Als ht gsprk at gvor is, j tr hart gaat n j wilt at wr op gang rngn - ik zi aarnt al at ik ri n mijn mning t hrzin ovr wat j maar wilt -, nm an l aan it spl van vraag n wrvraag, zoals Gorgias n ik n; wrlg mijn stllingn n laat jouw wrlggn. Want j wrt toh, at j vnvl wt als Gorgias, of nit soms? Polos: Ja zkr. Sokrats: Dus jij noigt ons ook uit jou lk vraag t stlln i w maar willn, om i an oor jou t latn antwoorn? Polos: Inraa. Sokrats: Zg m wat j wilt: vragn of antwoorn. Polos: Ik zal vragn n gft gij mij an antwoor, Sokrats. Als gij vint at Gorgias nit wt wat rtoria is, an mot gij ht maar zggn. Sokrats: Vraag j m nu t zggn wat at voor kunst is? Polos: Pris. Sokrats: Om j waarhi t zggn, Polos, voor mij is ht gn kunst. Polos: Maar wat is rtoria volgns u an wl? Sokrats: En zighi i jij in ht ok at ik kort gln las, tot kunst ht gprolamr. Polos: Wat olt g aarm? Sokrats: Ht is n paal hanighi. Polos: Dus volgns u is rtoria n hanighi? 14

15 463 a Sokrats: Ja, maar jij zgt at ht its anrs is. Polos: Hanighi waarin? Sokrats: In ht vrshaffn van gnogn n plzir. Polos: Dus g nkt at rtoria its moois is, in staat mnsn t latn gnitn? Sokrats: Wat, Polos, h j soms al van mij ghoor wat rtoria is, at j vraag stlt i aarop volgt, namlijk of ik ht its moois vin of nit? Polos: H ik u an nit horn zggn at ht n soort hanighi is? Sokrats: Wl, als ht vrshaffn van gnogn zo langrijk voor j is, o mij an ook n klin gnogn. Polos: Graag. Sokrats: Vraag m an nu wat in mijn ogn lkkr kokn voor n kunst is. Polos: Go, ik vraag u: wat is lkkr kokn voor n kunst? Sokrats: Ht is gn kunst, Polos. Polos: Wat is ht an wl? Lg at ns uit. Sokrats: Volgns mij n soort hanighi. Polos: Maar waarin an? Vrtl m at ns. Sokrats: Ik ol, Polos, in ht vrshaffn van gnogn n plzir. Polos: Zijn lkkr kokn n rtoria an htzlf? Sokrats: Bslist nit, maar z hn wl zlf uitwrking. Polos: Wat olt g aarm? Sokrats: Ik vrs at ht al t grof is om waarhi t zggn. Daarom aarzl ik trwill van Gorgias, opat hij nit nkt at ik zijn isiplin spot. Ik wt immrs nit of ht inraa rtoria is i Gorgias ofnt, want uit ht gsprk van zoëvn is ons nit uilijk gworn wat hij r ignlijk zlf onr vrstaat. Wat ik htr rtoria nom, maakt l uit van n winig fraai praktijk. Gorgias: Wat is at an, Sokrats? Sprk, n shaam u nit voor mij. Sokrats: Volgns mij, Gorgias, is ht n zighi i nits mt kunst t makn hft, maar is ht ht wrk van n intuïtiv n voortvarn gst i van natur gmakklijk mnsn ïnvlot. Vlirij nom ik ht, aar komt ht in wzn op nr. Ik gloof at z praktijk zih nog in vl anr vormn voorot, n n rvan is kookkunst. Dit lijkt kunst, maar zoals ik al zi, at is ht nit. Ht is n hanighi, n hoy, nt zoals rtoria, mooimakrij n woornziftrij. All vir zijn z wrkzaam op hun ign trrin. Als Polos nu nog mr wil vragn, laat hij at an on, want hij hft nog nit ghoor wat voor soort vlirij rtoria volgns mij is. Ht is hm ontgaan at ik aar nog gn antwoor op h ggvn n hij lijft maar oorvragn of ik ht nit its moois vin. Ik zal nit rr antwoor gvn op vraag of ik rtoria als its moois of als its llijks shouw, voorat ik vrtl h wat z is, want its anrs on zou nit rlijk zijn, Polos. Dus als j t wtn wilt komn wat voor vorm van vlirij rtoria volgns mij is, vraag ht m an. Polos: Dan vraag ik u wat voor vorm ht is, n gft u mij an antwoor. Sokrats: Maar zul j ht wl grijpn, als ik antwoor gf? Rtoria is volgns mij n afspigling van politik. Polos: Wlnu, wrt g at zij mooi of llijk is? Sokrats: Llijk, volgns mij. Ik nom namlijk slht ingn llijk. Zi j, ik mot j antwoor gvn alsof j nu al wt wat ik ol. Gorgias: Maar, mijn hml, Sokrats, zlfs ik grijp nit wat g olt. Sokrats: Natuurlijk nit, Gorgias, want ik zg ht nog nit uilijk, maar Polos hir is jong n vlug van grip. 15

16 464 a 465 a Gorgias: Ah, lt maar nit op hm, maar lg mij ns uit waarom gij rtoria shouwt als n afspigling van politik. Sokrats: Ik zal nu n poging wagn uit t lggn wat rtoria in mijn ogn is. En als ht nit klopt, maakt Polos wl zwaar. Bstaat r zoits als n lihaam n n zil? Gorgias: Natuurlijk. Sokrats: En vronrstlt g at z alli in go oniti kunnn zijn? Gorgias: Ja. Sokrats: Maar ook in n oniti i wl go lijkt, maar ht nit is? Als ik aarvan n voorl mag gvn: ht lijkt alsof vl mnsn lihamlijk in go oniti zijn, zoat alln n arts of n sportlraar gmakklijk kan inzin at it nit waar is. Gorgias: G ht glijk. Sokrats: Volgns mij is r in ht lihaam n zil its aanwzig waaroor ht lijkt at z in go oniti zijn, trwijl ht in wrklijkhi nit waar is. Gorgias: Dat is zo. Sokrats: Wl, laat ik prorn u nog tr uit t lggn wat ik ol. Volgns mij zijn r tw asptn mt tw ijhorn spialismn. Ht spialism at ij zil hoort, nom ik politik; voor ht lihaam valt r nit zomaar n naam aan t gvn, maar volgns mij is vrzorging van ht lihaam in twën t ln: gymnastik n gnskun. In politik zt ik wtgving op één lijn mt gymnastik n rhtspraak mt gnskun. Zij staan mt lkaar in vran, omat zij ovr htzlf gaan: gnskun n gymnastik, rhtspraak n wtgving. Toh zijn r ook vrshilln. Dz vir vakkn, i sts ht optimal wlzijn van lihaam n zil hartign, worn vrli oor innrlijk slapt i zonr inziht all kantn opgaat. Dz vrlt zih vnns in virn, nmt hun gaant aan n gft zih voor hn uit. Z kommrt zih nit om wat ht st is, maar sts ultivrt z mt hulp van ht aangnaamst onzonnnhi n shpt illusi at i hoogst waarvol is. Zo vrmomt kookkunst zih als gnskun n prtnrt zij t wtn wat ht st vosl is voor ht lihaam, zoat, als n kok n n oktr voor n pulik van kinrn of onwtn mannn mostn latn zin wi nu ignlijk vrstan hft van go n slht vosl, oktr ht zou aflggn. Dat nom ik us vrliing n ik vin ht its shanlijks, Polos - ja, ik wn mij nu tot jou -, omat ht zih riht op ht aangnam in plaats van op ht go. Volgns mij is at gn kunst maar hanighi, omat ht gn woor zgt ovr war aar van zijn onrwrpn n oorzakn van ingn nit kan aangvn. Ik wigr its onzinnigs kunst t nomn. Als jij ht aar nit m ns nt, wil ik at nar uitlggn. Ahtr ht maskr van gnskun vrrgt zih vlirij in vorm van kokn n zo gaat ahtr gymnastik mooimakrij shuil. Dit is shalijk, mislin, orinair n n vrij man onwaarig. Ht vrlit mt vormn, klurn, glans, kling, n ht zorgt at mnsn zih n kunstmatig shoonhi aanmtn n hun natuurlijk shoonhi, i oor gymnastik wort vorr, vrwaarlozn. Om ht kort t houn zal ik ht voor jou op n wiskunig manir formulrn - j zult at in it gval st kunnn volgn -: opshikkn staat tot gymnastik als woornziftrij tot wtgving, n kookkunst staat tot gnskun als rtoria tot rhtspraak. Zoals ik al zi, at is ht wznlijk vrshil tussn i tw. Maar omat z zo nauw vrwant zijn, worn sofistn n rnaars mt lkaar vrwar n at 16

17 466 a glt ook voor hun onrwrpn. Z wtn zlf nit wat z aan lkaar hn n anr mnsn wtn nit wat z aan hn hn. Want wrklijk, als zil nit liing ha ovr ht lihaam, maar ht lihaam op zihzlf ston n kookkunst n gnskun nit nauwkurig oor zil wrn kkn n van lkaar onrshin, maar ht lihaam zlf afwoog n slissingn nam op gron van wat ht aangnaam vint, an zou it n go voorl zijn van wat Anaxagoras zi, mijn st Polos - j nt immrs go thuis in zijn wrk -: all ingn zoun oor lkaar ghaal worn, zonr at rop glt wort of z gnskrahtig, gzon of smaklijk zijn. J ht nu us ghoor ho ik rtoria nom: kookkunst voor zil, nt zoals r kookkunst voor ht lihaam is. Misshin is ht wl n tj vrm, at jij van mij gn lang vrhaal mag houn, trwijl ik at zlf wl o. Maar aar h ik n go xuus voor. Ton ik ht kort hil, grp j m nit, j kon nits ginnn mt ht antwoor at ik j gaf, j ha n hl uitnztting noig. Dus als ik op mijn urt uit jouw antwoorn nits kan opmakn, hou an ook n lang toog, maar als ik ht wl kan, laat ht an. Dat is nit mr an illijk. Wlnu, als j its aan it antwoor ht, ga j gang. Polos: Wat wrt gij an? Dat rtoria vlirij is? Sokrats: En onrl van vlirij, zi ik ignlijk. J nt nog zo jong n j hrinnrt j at nit mr, Polos? Wat mot at latr worn? Polos: G vint us at go rnaars als waarloz vlirs zijn t shouwn? Sokrats: Is it n vraag of ht gin van n toog? Polos: Ik stl n vraag. Sokrats: Volgns mij tlln z hlmaal nit m. Polos: Hozo, nit mtlln? Zijn zij an nit mnsn mt mst maht in stn? Sokrats: N, tnminst nit als j maht shouwt als its at go is voor mahthrs. Polos: Maar at ol ik juist. Sokrats: Wl, an vin ik at rnaars minst maht hn in sta. Polos: Wat? Latn zij nit als tirannn mnsn willkurig tr oo rngn? Vrklarn z hun zittingn nit vrur n vrannn z hn nit uit stn, naar ht hun gounkt? Sokrats: Wrklijk, Polos, ik wt nu nit of j vanuit jzlf sprkt n j ign mning vrkonigt, of at j mij its vraagt. Polos: Ht is n vraag aan u. Sokrats: Go, mijn st, an vraag j m us tw ingn tglijk? Polos: Hozo tw? Sokrats: Zi j aarnt nit ongvr it: at rnaars, nt als tirannn, mnsn willkurig tr oo latn rngn, of hun zittingn vrur vrklarn n hn uit stn vrannn, nt naar ht hun gounkt? Polos: Ja. Sokrats: Dan zg ik j, at j tw vragn stlt, n ik zal op i antwoor gvn. Volgns mij, Polos, hn zowl rnaars als tirannn hl winig maht in hun stn. Zij on immrs nit wat z ignlijk willn, maar z on wat hun ht st lijkt. Polos: Is at an nit htzlf als vl maht hn? Sokrats: Nit volgns wat jij zgt, Polos. 17

18 467 a 468 a Polos: O n? Dat is wl zo! Sokrats: Liv hml, at is nit waar, want j zi at vl maht hn go is voor mahthr. Polos: Inraa. Sokrats: Dus j nkt at ht go is wannr iman ot wat hm ht st lijkt, zonr at hij ovr wrklijk inziht shikt. Nom j at vl maht hn? Polos: Ik nit. Sokrats: Dus j gaat mij nu wrlggn n wijzn at rnaars wl inziht hn n at rtoria n kunst is n gn vlirij? Als j hir nits tgnin wt t rngn, is at nit st voor rnaars n tirannn in stn i on wat hun invalt, want volgns jou is maht its gos n zonr inziht on wat iman invalt, its kwaas - aar was j ht toh m ns? Polos: Ja. Sokrats: Ho kunnn rnaars of tirannn in hun stn an vl maht hn, tnzij Polos Sokrats rvan ovrtuigt at zij on wat zij ignlijk willn? Polos: Wat n onmoglijk mns zijt g toh, Sokrats! Sokrats: Ik ontkn at zij on wat z willn; wrlg at maar. Polos: Gaf u zojuist nit to, at zij on wat hun ht st lijkt? Sokrats: Zkr, n aar lijf ik ij. Polos: Zij on us nit wat zij willn? Sokrats: Volgns mij nit. Polos: Als z on wat hun gounkt? Sokrats: Inraa. Polos: Maar, Sokrats, wat zijt g harnkkig in wat g zgt n wat ovrrijft g. Sokrats: Bspaar m j kritik, Polos, om maar ns in jouw stijl t sprkn; toon livr in j vraag aan at ik lig, of gf zlf antwoor als j nits t vragn ht. Polos: Ik wil antwoorn van u om rahtr t komn wat g olt. Sokrats: Ho zit ht volgns jou: willn mnsn altij atgn wat z on, of willn z atgn waar ht hun om gonnn is als z its on? Nm ijvoorl mnsn i n miijn innmn op voorshrift van oktr: waarom nk j at z at willn? Nmn z ht in om viz smaak t provn of om gzon t worn? Polos: Om gzon t worn, natuurlijk. Sokrats: Daaruit volgt an at ook zvaarrs n all anr mnsn i hanl rijvn, at nit willn om hanling op zih. Want wi wil varn, risio's lopn n moilijkhn hn? N, volgns mij varn z om rijk t worn, ht is om ht gl at z varn. Polos: Zkr. Sokrats: En is ht nit mt alls zo? Als iman its rgns om ot, gaat ht hm nit om zighi zlf, maar om wat hij rm wil rikn. Polos: Ja. Sokrats: Is r nig anr moglijkhi an at its go of slht is, of nutraal, zoat ht noh go noh slht is? Polos: Zr zkr nit, Sokrats. Sokrats: En nom j wijshi, gzonhi, rijkom n rglijk zakn go, n ht tgnl aarvan slht? Polos: Ja. Sokrats: Bol j mt nit go n nit slht ingn i n kr go zijn n 18

19 469 a anr kr slht, n soms gn van i, zoals zittn, lopn, rnnn n varn, n ij voorwrpn stnn, stokkn n rglijk? Dat ol j toh? Of zijn ht anr ingn i jij nit go n nit slht nomt? Polos: N, it zijn z. Sokrats: Dot mn an i ingn i op zihzlf nutraal zijn, mt ht oog op ht go, of ot mn ht go mt ht oog op at wat op zihzlf nutraal is? Polos: Ik vronrstl at wat op zihzlf nutraal is trwill van ht go wort gaan. Sokrats: Dus als wij lopn, lopn w omat w naar ht go strvn, in mning at ht tr is, n omgkr, als wij lijvn staan, on w at ook om zlf rn: om ht go. Of nit soms? Polos: Ja. Sokrats: Dus ook als wij iman tr oo rngn, vrannn of zijn zittingn vrur vrklarn, mnn wij at ht tr voor ons is at t on an ht nit t on? Polos: Zkr. Sokrats: Trwill van ht go worn al i ingn gaan? Polos: Ja. Sokrats: Wij warn ht r toh al ovr ns at wij nit its on omwill van hanling, maar omwill van ht rsultaat? Polos: Bslist. Sokrats: Wij willn us nit zomaar mnsn afslahtn, uit stn vrannn n hun zittingn vrur vrklarn, nn, wannr at voorlig voor ons is willn w ht on. Is ht htr shalijk voor ons, an willn w ht nit. Want wij willn ht go, zoals jij zgt, maar wat go noh slht is willn wij nit, vnmin als atgn wat loutr slht is. Is ht nit zo? H j inruk at ik waarhi sprk, Polos, of nit? Waarom antwoor j nit? Polos: Ja, g sprkt waarhi. Sokrats: Dus an zijn w ht hir tnminst ovr ns: inin iman, of hij nu allnhrsr is of rnaar, n anr oot of uit sta vrant of zijn zittingn vrur vrklaart, omat hij mnt at at tr is voor hmzlf, trwijl ht juist slhtr is, an ot hij natuurlijk wat hij zlf go vint. Of nit? Polos: Ja. Sokrats: Maar is at ook wat hij wrklijk wil, als ht tnminst om its slhts gaat? Waarom gf j m gn antwoor? Polos: N, ht lijkt m nit at hij ot wat hij wil. Sokrats: Ho kan zo iman an vl maht hn in i sta, als vl maht hn its gos is? En aar was j ht m ns! Polos: Dat kan nit. Sokrats: Ik sprak us waarhi, ton ik zi at n mns in sta kan on wat hij go vint, maar toh winig maht hft n nit ot wat hij ignlijk wil. Polos: Alsof gij an, Sokrats, livr nit an wl vrijhi zout hn om in sta t on wat g go vint n man nit zout nijn i gij n anr ht zin on, van zijn zit rovn of in oin slaan, zoals ht hm uitkwam. Sokrats: Bol j trht of nit trht? Polos: Wat maakt at uit, is hij nit in i gvalln t nijn? Sokrats: Foi, Polos! Polos: Waarom? 19

20 470 a Sokrats: Omat ht gn pas gft t nijn wi nit t nijn is of wi onglukkig is: mlijn is hir vlr op zijn plaats. Polos: Wat? Vint g at mn zo'n houing mot hn tgnovr mnsn ovr wi ik sprk? Sokrats: Zr zkr. Polos: Dus iman i n anr, wannr hm it gounkt, op rhtmatig wijz oot, is volgns u onglukkig n rniswkkn? Sokrats: N, maar hij is ook nit t nijn. Polos: Zi u zojuist nit at hij onglukkig is? Sokrats: N vrin, alln wi n anr onrhtmatig tr oo rngt, n i is nog klagnswaarig ook. Wi rhtmatig oot, is nit t nijn. Polos: Maar in ir gval is wi onrhtmatig tr oo graht wort, t klagn n onglukkig. Sokrats: Minr an wi oot, Polos, n ook minr an wi rhtmatig goo wort. Polos: Ho kan at, Sokrats? Sokrats: Omat onrht gaan ht grootst kwaa is. Polos: Wat? Is at ht grootst kwaa? Is onrht onrgaan nit rgr? Sokrats: Bslist nit. Polos: Zout g an livr onrht willn onrgaan an onrht gaan? Sokrats: Livr gn van i. Maar als ik mot kizn tussn onrht gaan of onrgaan, an zou ik livr onrht onrgaan. Polos: Dus g zout nit graag allnhrsr zijn? Sokrats: Nit als j mt allnhrsn htzlf olt als ik. Polos: Ik ol, nt als aarnt, at j in sta mag on wat j zlf go vint, zlfs iman on of vrannn, alls naar ign inziht. Sokrats: Mijn st vrin, j vil m in r. Stl ik loop op n voll markt mt n olk vrorgn onr mijn arm n zg tgn jou: 'Polos, zojuist h ik op wonraarlijk wijz maht van allnhrsr gkrgn. Als ik vin at n van mnsn i j hir zit, ognlikklijk mot strvn, an zal i prsoon strvn; als ik vin at imans shl mot worn ingslagn, an zal at ognlikklijk gurn; als ik wil at zijn mantl in stukkn gsnn mot worn, an gurt at. Zo groot is mijn maht in z sta.' Als ik jou an, omat j ht nit gloof, olk zou tonn, zou j ij ht zin aarvan misshin ht volgn zggn: 'Sokrats, zo kan irn wl aan maht komn, want lk willkurig huis kan op i manir worn vrwost, ja, zlfs Athns wrvn mt hun oorlogsshpn, n all anr shpn.' Ht hn van maht staat r toh nit uit zo maar t on waar j zin in ht. Of wl soms? Polos: N, natuurlijk nit op i manir. Sokrats: Kun j an zggn waarom j rglijk maht afkurt? Polos: Ja zkr. Sokrats: Waarom an? Vrtl ns. Polos: Omat iman i zo hanlt, zkr zal worn gstraft. Sokrats: En is ht nit rg om t worn gstraft? Polos: Natuurlijk. Sokrats: W komn wr tot zlf onlusi, st vrin! Als ht nuttig is om t on wat j gounkt, an is at ook go n an n j inraa mahtig, maar zo nit, an is ht slht n h j gn maht. Maar latn w ook ht volgn punt 20

21 471 a shouwn. Wij zijn ht rovr ns, nitwaar, at ht soms tr is t on waar w zojuist ovr sprakn - mnsn on n vrannn n hun hun zittingn ontnmn - maar soms ook nit. Polos: Zr zkr. Sokrats: Dat lijkt an its waar w ht alli ovr ns zijn. Polos: Inraa. Sokrats: Wannr zg jij nu at ht tr is i ingn t on? Zg ns waar j grns trkt. Polos: Livr zag ik at gij zlf hir antwoor op gft, Sokrats. Sokrats: Als j ht livr van mij hoort, Polos, an zg ik at ht go is als ht rhtvaarig is at iman i ingn ot, n slht wannr ht onrhtvaarig is. Polos: Ht is moilijk u tgn t sprkn, Sokrats. Maar n kin kan nu toh aantonn at g gn waarhi sprkt. Sokrats: Dan zou ik at kin zr ankaar zijn, n jou ook, wannr j mij zou tgnsprkn n it guzl zou ontznuwn. Vrmoi j toh nit mt aarig zijn voor z go man, maar sprk hm tgn. Polos: Wlaan, Sokrats, hirvoor hof ik nit mt voorln van lang gln aan t komn, want gurtnissn van gistrn n rgistrn sprkn u al volon tgn n latn zin at vl mnsn i onrht gaan, glukkig zijn. Sokrats: Wlk gurtnissn ol j? Polos: G wt waarshijnlijk wl at Arhlaos, zoon van Prikkas, ovr Maoni hrst? Sokrats: Ik h rvan ghoor. Polos: Bshouwt g hm als glukkig of als onglukkig? Sokrats: Dat wt ik nit, Polos, want ik h man nooit ontmot. Polos: Wat nu? Wt g at alln als g hm ontmot n kunt g nit, zonr hm t knnn, wtn of hij glukkig is? Sokrats: Hml n, zkr nit. Polos: Natuurlijk, Sokrats, gij zult nog wrn at g zlfs nit wt of grot koning a glukkig is. Sokrats: En an sprk ik nog waarhi ook, want ik wt nit ho ht staat mt zijn ontwikkling n zijn rhtvaarighi. Polos: Hozo? Ligt aarin an ons total gluk? Sokrats: Volgns mij wl, Polos. Want n go n l man of vrouw nom ik glukkig, maar iman i onrhtvaarig is n slht, onglukkig. Polos: Di Arhlaos is us onglukkig volgns uw rnring? Sokrats: Als hij onrhtvaarig is, wl, mijn vrin. Polos: Maar hij is zo onrhtvaarig als wat! Hij hft hlmaal gn rht op hrshappij i hij nu hft. Hij is immrs zoon van n slavin van Alktas, ror van Prikkas, us ignlijk most hij slaaf van Alktas zijn. Als hij us ha willn on wat rhtvaarig is, zou hij Alktas inn n glukkig zijn, zgt gij. Maar nu is hij uitngwoon onglukkig, omat hij n vrshrikklijk misaa hft gaan. Want om t ginnn ontoo hij i man, Alktas, zijn ign mstr n oom, onr ht voorwnsl at hij hm hrshappij zou truggvn i Prikkas hm ha ontnomn. Gastvrij onthaal hij hm n ins zoon Alxanros, zijn ign nf, i ongvr vn ou was als hij, vor hn ronkn, lg hn op n kar n r hn in ht onkr naar uitn. Daar vrmoor hij hn n vrorg lijkn. Zlfs na z misan mrkt hij nit ho onglukkig hij was gworn n hij 21