PLATOON VERZAMELD WERK. Plato MENOON. Oktober 2010

Transcriptie

1 PLATOON VERZAMELD WERK Plato MENOON Oktor 2010 Dz tkst is uitsluitn voor prsoonlijk gruik. Commril gruik is nit togstaan. Evnmin is ht togstaan tkst t wijzign, wrkn, ghl of gltlijk t pulirn, of anrszins t vrmnigvulign. Togstaan is ht kopiërn van itatn of klin tkstgltn voor stui- n isussiolinn. Copyright Stihting Ars Florat info@arsflorat.nl Uit: Platoon Vrzaml Wrk - l 3 - ISBN Vrtaling: Shool voor Filosofi, Amstram Copyright: 2010 Stihting Ars Florat, Postus 74082, 1070 BB Amstram Nits uit z tkst mag vrvlvouig n/of opnaar gmaakt worn oor mil van ruk, fotokopi, mirofilm, ltronish mia, of op wlk anr wijz ook, zonr voorafgaan shriftlijk tostmming van uitgvr. No part of this txt may rprou in any form, y print, photoopy, mirofilm, ltroni mia, or any othr mans, without writtn prmission from th pulishr.

2 INLEIDING MENOON In Mnoon van Platoon staat vraag ntraal: 'wat is ug'. Dz vraag komt in vrshilln ialogn mrmaln trug: in Protagoras, in Lahs n in D Staat. Zoals zo ikwijls ht gval is, gint ialoog mt n karaktrshts van gsprkspartnr(s). In it gval is ht Mnoon. Mnoon is ht typ van n man uit provini i op all moglijk manirn prort m t on mt ht ulturl-filosofish lvn van Griknlan n van Athn in ht ijzonr. Hij knt sofist Gorgias n tvns Aristippos, filosoof, n volt zih al mt al mans gnog op ht gi van filosofish nkn n formulrn. Dz waan wort in al zijn shrijnn onwtnhi oor Sokrats al ijna onmillijk lootglg. Ht gsprk at an ontstaat, is htr n gsprk van vrinn. Ht splt zih af in all opnhi i rknning van 'nit-wtn' n wrzijs vrtrouwn mt zih mrngt. D krn van ht toog van Sokrats is at ahtr vl vormn n uitingn van ugzaamhi r n gmnshapplijk houing of fator mot zijn i mn ug zlv zou kunnn nomn. Trwijl vraag wat i ug an zou kunnn zijn, (nog) uitrukklijk wort opnglatn, gaan Sokrats n Mnoon ovnin onrzokn ho i gmnshapplijk of i n ug gvonn zou kunnn worn. Op it punt aangkomn, vort Sokrats Mnoon - n us lzr - m in n praktish onrzok naar aar van hrinnring of hrknning. Hij ot it oor huisjongn van Mnoon nig mtkunig vraagstukkn oor vraag n antwoor t latn oplossn. Hiroor toont hij aan at 'hr-innring' of 'hr-knning' lttrlijk opgvat kan worn: ht wr ontkkn van wat mn - in ht vrorgn van ht ipst wtn - rs wist. Vrvolgns toont Sokrats aan at ug n vorm van knnis is. Maar als at zo is, mot ug ook kunnn worn onrwzn. D gshinis toont ons htr at illustr lirs van Athn ikwijls zonn han i - onanks n zorgvulig opvoing - hun var gnszins vnaarn in aantoonar ugzaamhi of 'karaktr'. Dan volgt ht gsprk mt Anutos, i nit lang aarna mt Mltos Sokrats voor rhtank zou agn n tr oo on vroorln. Als Anutos an ook oos wgloopt, sprkt Sokrats proftish woorn: 'Anutos is oos, gloof ik. En at vrwonrt m nits. Want hij nkt at ik rol ovr z mnsn n ook ovr hm. Maar ralisrt hij zih wat kwaasprkn wrklijk is, an lost zijn ooshi vanzlf wl op; nu sft hij at nog nit.' Tn slott gft Sokrats n wg aan waarlangs ht vraagstuk van ht al an nit kunnn onrwijzn - n lrn - van ug (als vorm van knnis) kan worn opglost. Hij maakt aarij ht zo langrijk onrshi tussn zuivr n waarahtig knnis, i n zuivr n hlr wtn is, n ht vrmon of 'n juist mning'. Slhts nkln hn ht nivau van zuivr wtn of zuivr knnis tot wrklijkhi kunnn makn. Maar i anr vorm van knnis, ht vrmon of 'n juist mning', is in zijn uitwrking nit vrshilln van ht zuivr wtn, zolang ht vrmon maar juist is. Ht vrshil tussn rst n tw vorm van knnis ligt hirin at rst n wrklijk wtn is n us ovrraagaar, trwijl tw vorm van knnis, ht vrmon, in fit n nit-wtn is, zoat ht juist wtn at rahtr shuilgaat, nit kan worn ovrgragn. Sokrats inigt an ook mt t zggn: 'Thmistokls n mnsn ovr wi Anutos zovn sprak, lin staat us nit oor n vorm van wijshi of omat zij wijs warn. Aangzin hun vrworvnhn nit op knnis rusttn, warn zij ook nit in staat anrn t makn zoals zij zlf warn. Als ht gn war knnis is, lijft alln juist mning ovr. Hirvan makn staatslin gruik ij ht sturn van statn. In hun nkn vrshilln zij nit van ihtrs n waarzggrs i allrli waarhn vrkonign, maar nits wtn ovr htgn zij zggn.' 2

3 Tn slott zgt hij: 'Maar wannr wij in ons gsprk juist vragn n antwoorn hn gformulr, wort ug aangorn noh aanglr, maar is r vlr sprak van n golijk gna i wort gplant in mnsn i at nit wtn, houns n nkl staatsman i ij maht is n anr op t lin in staatsmanshap. Als at soort mnsn staat, an kan van hn worn gzg at z voor lvnn tknn wat volgns Homros Tirsias voor on was: 'Als nig onr wonrs van Has zit hij knnis, anrn zijn slhts vluhtig shimmn'. En zo is ht ook mt ug. Hir op aar zou zo iman wrklijkhi zijn t min van shimmn.' Mnoon: 'Dat ht g mijns inzins hl mooi gzg, Sokrats.' Sokrats: 'Dan is us slotsom van onz onvrsati, Mnoon, at wannr ug onr ons vrshijnt, r sprak mot zijn van golijk gna. Maar aarovr krijgn w gn zkrhi oor ons af t vragn ho ug onr mnsn komt, maar oor ij grati van i ug t zokn naar wat z wrklijk is.' 3

4 MENOON Gsprkspartnrs: Mnoon, Sokrats, Mnoons huisjongn, Anutos 70 a 71 a Mnoon: Vrtl mij, Sokrats, is ug n kwsti van thori of mot zij in praktijk vrworvn worn; of is ht gn van i n us n natuurlijk gav, of nog its anrs? Sokrats: Vanous, Mnoon, worn Thssalirs onr Grikn grom n wonr om hun rijkunst n hun rijkom. Maar tgnwoorig romt mn hn ook om hun wijshi n at on inwonrs van Larissa, stagnotn van uw vrin Aristippos, wl in ht ijzonr. Ws Gorgias aar maar ankaar voor. Gurn zijn vrlijf in uw sta hft hij ij voormannn van hoogst kringn lif tot wijshi wtn t wkkn, us ook ij uw vrin Aristippos n anr Thssalirs. Bovnin hft hij u glr op ir vraag onvrshrokkn n groots t antwoorn, zoals ht n glr taamt. Hij zlf gaf ook lk Grik glgnhi vragn t stlln ovr ir willkurig onrwrp n irn krg altij antwoor. Mijn st Mnoon, in it lan staan zakn hl anrs. Er lijkt n zkr stilstan in knnis t zijn ingtrn n ht zit rnaar uit at wijshi uit mijn rgionn naar uw is uitgwkn. Moht g iman uit z strk uw vraag willn stlln, an zal irn in lahn uitarstn n zggn: 'Vrmling, g mot mij wl voor n gnaig shpsl houn, at g nkt van mij t kunnn horn ho ug glr mot worn of ho zij tot ons komt. Ik zou wrklijk nit wtn of its rglijks al an nit kan worn glr. Strkr nog, ik wt wrklijk nit wat pris ol wort mt ht grip ug.' En zo'n antwoor, Mnoon, zou ook ht mijn zijn. Tn aanzin van i kwsti lij ik aan htzlf uvl als mijn stagnotn n ik nm ht mzlf kwalijk at ik wrklijk nits van ug wt. En als ik nit wt wat ht is, ho zou ik an its ovr kwalititn rvan kunnn zggn? Of aht gij ht moglijk at iman i u nit knt, kan zggn wi Mnoon is; of hij mooi, rijk of nol is, of nit? Dnkt g at? Mnoon: Maar wt gij wrklijk nit wat ug is, Sokrats? Is at wat w in Thssali ovr u motn gaan vrtlln? Sokrats: Dat nit alln mijn vrin, maar ook at ik ij mijn wtn nog nooit iman h ontmot i m at wl kon zggn. Mnoon: Wat zgt g? Ht g Gorgias an nit ontmot, ton i hir was? Sokrats: Jawl. Mnoon: En krg u nit inruk at hij ht wist? Sokrats: Bst Mnoon, mijn ghugn is nit zo go at ik nu pris kan zggn wat ik ton aht. Maar misshin wist hij ht wl, n wt gij nog wat hij zi. Fris aarom mijn ghugn op n vrtl mij wat hij zi. Of sprk uit uzlf, zo g wilt, want volgns mij nkt gij nt als hij. Mnoon: Ja, at is zo. Sokrats: Dan latn w afwzig uitn shouwing. Bij gon, Mnoon, zgt gij mij wat ug is. Ik mot lij zijn at ik ht slahtoffr van n glukkig vrgissing n gworn, want gij n Gorgias wtn ht slist, trwijl ik nog nrgns iman trof i op hoogt was. Mnoon: Dat is nvouig t zggn, Sokrats. Latn w ginnn mt ug van man, at is nvouig. D ug van man staat hiruit at hij staatszakn 4

5 72 a 73 a hartigt in ht voorl van zijn naastn n in ht nal van zijn vijann, waarij hij rvoor zorgt zlf uitn shot t lijvn. En ook ug van vrouw laat zih gmakklijk omshrijvn. Zij mot haar huis go wonn, vrzorgn wat rin is n haar man ghoorzamn. Mt ug van n kin is ht wr anrs, zowl voor ht misj als voor jongn, n ook voor volwassn n ovnin voor vrij man of voor slaaf, n ga zo maar oor. Trouwns, ht wmlt van ugn, zoat r mr an gnog ovr t zggn valt. In ir hanling is ug, i paal wort oor aar van ht wrk n oor onz lftij. En ik nk, Sokrats, at ht mt onug nt zo is. Sokrats: Ik shijn mt mijn nus in otr t valln, Mnoon. Ik was op zok naar n ug n ij u vin ik n hl zwrm ugn. Wlnu, Mnoon, latn w it l van n zwrm ns nar kijkn. Als ik u vraag wat ht wzn van ij is n gij zgt at r vl soortn ijn staan, wat zout g an antwoorn als ik u vrog of vl soortn ijn ook als ij van lkaar vrshilln? Of vrshilln zij nit als 'ij', maar juist in its anrs, zoals shoonhi, groott n rglijk? Zg mij, wat is uw antwoor op zo'n vraag? Mnoon: Ik zou zggn at n ij nit van anr vrshilt. Sokrats: Als ik aarna zg: Nu mot g m toh ns pris vrtlln, Mnoon, in wlk opziht vrshilln zij nit n zijn zij all glijk? Daar ht g natuurlijk n antwoor op? Mnoon: O, zkr. Sokrats: Zo ook mt ugn. Ook al zijn r vl vrshilln ugn, toh hn zij gmn wat hn tot ug stmplt. G ot r go aan aarop lik griht t houn ij antwooring van vraag om aan t tonn wat n ug tot ug maakt. Of grijpt g nit wat ik zg? Mnoon: Ik grijp wl waar g hn wilt, maar wat g pris olt, wt ik nit. Sokrats: Dnkt g at ht alln ij ug zo is at n ij man, anr ij vrouw hoort, nzovoort? Of glt at ook voor gzonhi, groott of kraht? Dnkt g at gzonhi vrshilt voor man n vrouw? Of is ht zo at, wannr r sprak is van gzonhi, z ovral htzlf is, ij n man of wi of wat an ook? Mnoon: Ik zi gn nkl vrshil tussn gzonhi van n man n n vrouw. Sokrats: Is at an ook nit zo mt groott n kraht? Wannr n vrouw strk is, is zij at toh op zlf manir n oor zlf kraht? Mt zlf ol ik at, wannr mannn n vrouwn strk zijn, hun kraht op gn nkl manir vrshilt. Of zit gij at wl? Mnoon: Ik nit. Sokrats: Vrshilt ug als ug tussn kinrn, ou mnsn, mannn of vrouwn? Mnoon: Ht lijkt m to at ht nit hlmaal t vrglijkn is mt anr ignshappn, Sokrats. Sokrats: Waarom? Zi u nit at ug van n man in staatszakn lag n i van n vrouw in ht huishoun? Mnoon: Ja zkr. Sokrats: Is ht an moglijk n staat, n huis of wat an ook go t lin zonr n wijs n rhtvaarig li? Mnoon: Zkr nit. Sokrats: Als mn us n rhtvaarig n wijs li vort, ot mn at mt wijshi n rhtvaarighi? 5

6 74 a Mnoon: Dat kan nit anrs. Sokrats: Man n vrouw hn us rhtvaarighi n wijshi noig, als zij go willn zijn? Mnoon: Dat shijnt zo, ja. Sokrats: En kunnn kinrn n our mnsn ooit go zijn, wannr zij onhrst n onrhtvaarig zijn? Mnoon: Onmoglijk. Sokrats: Maar wl wannr zij wijs n rhtvaarig zijn? Mnoon: Inraa. Sokrats: Ir mns is us op zlf wijz go. Mn wort go, wannr mn zlf ignshappn zit. Mnoon: Blijkaar. Sokrats: Mnsn kunnn nit op zlf manir go zijn, als zij nit zlf ug zittn. Mnoon: Zkr nit. Sokrats: Wannr r altij sprak is van zlf ug, wat is i an volgns u n Gorgias? Zg wat g u hrinnrt. Mnoon: Wat anrs an ht vrmogn mnsn t lin, als g an zo noig its zokt at alls inhout. Sokrats: Dat is pris wat ik zok. Maar Mnoon, at tknt us at ug ij n kin n n slaaf ook staat in ht vrmogn hr n mstr t lin. Zou an wi liing gft nog slaaf zijn? Mnoon: Ik nk ht nit, Sokrats. Sokrats: Inraa onwaarshijnlijk, mijn st. Bkijk ht ook nog ns zo. Vrmogn om liing t gvn, nomt g ht. Motn w aar nit ij zggn: rhtvaarig n gn onrhtvaarig liing? Mnoon: Dat nk ik ook, want rhtvaarighi, Sokrats, is ug. Sokrats: Dug, Mnoon, of n ug? Mnoon: Wat olt g? Sokrats: Pris wat ik zg. Van n irkl ijvoorl zou ik zggn at ht n paal vorm is n nit zo maar n vorm, want r zijn tnslott tal van vormn. Mnoon: En trht. Daarom zg ik ook at r nog anr ugn zijn halv rhtvaarighi. Sokrats: Nom i ns. Ik zou u anr vormn kunnn nomn, als gij mij at vrog. Nomt gij mij an ns anr ugn. Mnoon: Mo is n ug, nk ik, n gzon vrstan n wijshi n grootmoighi n ga zo maar oor. Sokrats: Bst Mnoon, w zijn wr trug ij ons uitgangspunt. Trwijl w n ug zohtn, vonn w r wr vl, al was ht an via n omwg. Maar i n ug, i all anr omvat, kunnn w nit vinn. Mnoon: Sokrats, ik n nit, zoals u, in staat ug van all ugn t vinn. Sokrats: Dat grijp ik. Maar laat ik prorn n hanj t hlpn. Dz mtho mot volgns mij altij opgaan. Wannr iman u vnals ik nu zou vragn: 'Wat is vorm, Mnoon', n gij antwoort: 'Its rons', n hij zou u vnals ik vragn: 'Is its rons vorm of n vorm', an zult gij waarshijnlijk zggn: 'En vorm'. Mnoon: Zkr. Sokrats: Volgt aaruit at r ook anr vormn zijn? Mnoon: Ja. 6

7 75 a Sokrats: En als hij u vrr zou vragn wlk at zijn, vrtlt g at, nitwaar? Mnoon: Uitraar. Sokrats: En als hij u aarna zou vragn wat klur is n gij antwoort: 'Wit', n hij vrog u an of wit n klur is of klur, an zgt g: 'Ht is n klur, want r zijn nog mr klurn'. Mnoon: Zkr. Sokrats: En als hij r ij u op aanringt anr klurn t nomn, nomt g hm an klurn i vnals wit ook n klur zijn? Mnoon: Ja. Sokrats: Maar stl hij zt isussi nt zo voort als ik n zgt: 'W komn aloor ij n vlhi uit, maar at is oling nit. Gij gft z all n naam n nomt z all vorm, ook als z van lkaar vrshilln. Maar wlk vorm is zowl ron als rht, trwijl ron n rht toh alli n vorm zijn.' Is at laatst nit wat g zgt? Mnoon: Inraa. Sokrats: Wilt g aarm zggn at ron ron is n nit rht, n at rht rht is n nit ron? Mnoon: Ja zkr, Sokrats. Sokrats: G olt natuurlijk at ron n rht alli vormn zijn. Mnoon: G ht volkomn glijk. Sokrats: Wat mag at an wl zijn, at ing at vorm ht? Pror at ns t zggn. Stl, iman vraagt u its rglijks ovr vorm of klur n g zout antwoorn at g nit pris wt waarovr hij ht hft of at g nit grijpt waar hij hn wil; an zou zo iman vrm staan t kijkn n zih afvragn waarom g nit grijpt at hij rop uit is ht gmnshapplijk in al z ingn t vinn. Zout gij, Mnoon, halv in it gval, ook mt mon vol tann staan, als u wr gvraag wat ht gmnshapplijk is aan ron n rht ingn n al ht anr at g vorm nomt? Pror at nu ns t zggn: at is mtn n go voorriing op n omshrijving van ht grip ug. Mnoon: Waarom vrtlt g at zlf nit, Sokrats? Sokrats: Gunt g mij at gnogn wrklijk? Mnoon: Graag. Sokrats: En vrtlt gij m an ovr ug? Mnoon: Dat is go. Sokrats: Laat ik ht an maar ns prorn, want ht lijkt m moit waar. Mnoon: O, zkr. Sokrats: Nou, vooruit an maar. Ik zal u zggn wat vorm is. Wat nkt g van volgn omshrijving: vorm nomn w atgn wat als nig van ht staan altij in ht gzlshap van klur wort aangtroffn. Zijt g hirm tvrn of zoht g toh mr in n anr rihting? Als g mij op z manir its ovr ug kunt vrtlln, n ik al hl tvrn. Mnoon: Zo'n antwoor is mij t gmakklijk, Sokrats. Sokrats: Hozo? Mnoon: Zoals gij ht stlt, zou vorm its zijn at altij samngaat mt klur. Laat at zo zijn. Maar wat vangn w an aan mt iman i nit wt wat klur is n aar zlf vragn ovr hft als ovr vorm? Sokrats: Ik zou zggn wat ik wt. Als hij ruzi zoht n op mij nrkk, zou ik hm antwoorn at ik hm mijn visi ggvn ha; is i visi onjuist, an is ht aan hm z t ontznuwn. Maar u n ik gaan als vrinn mt lkaar om n zijn uit op n 7

8 76 a go gsprk; us gf ik n vl vrinlijkr antwoor, zoat ht gsprk op gang lijft. En at kan oor nit alln maar t sprkn ovr wat j wt, maar oor gruik t makn van ggvns waarvan gsprkspartnr togft at hij z wt. Zo zal ik prorn ons gsprk op i manir aan gang t houn. Maar zg m ns: wannr is volgns u its afgron? Ik ol, r zijn grnzn n uitrstn. Mt al i trmn ol ik htzlf, al zou Proikos at nit mt ons ns zijn. Gij ht stllig n oorl ovr grnzingn n uitrstn van ingn. Bgrijp us go at ik its hl gwoons vraag. Mnoon: Inraa, ik grijp wat g olt. Sokrats: Wat ol ik an? Nomt g ht n plat n ht anr ruimtlijk in wiskunig tknis van ht woor? Mnoon: Inraa. Sokrats: Dan kunt g aan han van i ggvns volgn wat ik mt vorm ol. Want ij alls wat r ovr vorm is t zggn, nom ik atgn vorm wat n paal ruimt grnst. Nauwkurigr gformulr is vorm us n grnzing van ruimt. Mnoon: En ho zout g at op klur topassn, Sokrats? Sokrats: G maakt ht wl n tj ont, Mnoon, n ou man alsmaar t wingn tot n antwoor, zonr ook ns in uw ign hrinnring t uikn n na t gaan wat Gorgias ovr ug t zggn ha. Mnoon: Dat zal ik u vrtlln, Sokrats, als gij rst mijn vraag ht antwoor. Sokrats: Uit uw manir van isussiërn, Mnoon, kan zlfs n lin paar onlusi trkkn at g r fraai uitzit n go van minnaars zijt voorzin. Mnoon: Waarom zgt g at? Sokrats: Omat g sts maar gin toon aanslaat van n vrwn jongn. Di zijn immrs gwn om in hun mooist jarn altij hun zin t krijgn. Maar g ht natuurlijk al ontkt at ik voor shoonhi altij oor kniën ga. Dus krijgt g uw zin n ik zal antwoorn. Mnoon: G ht ht toh go mt mij voor? Sokrats: Zal ik u an volgns mtho-gorgias antwoorn? Di kunt g immrs ht st vattn? Mnoon: Dat zou m natuurlijk hl go valln. Sokrats: Zgt gij in an nit, vnals Empokls, at r van all ingn n straling uitgaat? Mnoon: Zkr. Sokrats: En at r opningn zijn waar i straling in n oor gaat? Mnoon: Ja zkr. Sokrats: En at paal straln in paal opningn passn n anr juist nit? Mnoon: Zo is ht. Sokrats: En staat r volgns u nit zoits als gzihtsvrmogn? Mnoon: Jawl. Sokrats: Dus, om mt Pinaros t sprkn: 'Bgrijp wat ik ol'. Want klur is n uitstraling van vorm i is aangpast aan ons gzihtsvrmogn n aaroor waarnmaar. Mnoon: Ht lijkt m at g at uitstkn gformulr ht, Sokrats. Sokrats: Ik formulr ht inraa zoals g at gwn zijt n ik nk at g nu ook wl grijpt ho g mot omshrijvn wat gluin n gurn n rglijk zijn. Mnoon: Zkr. Sokrats: Dat is Gorgiaans rtorik n ik nk, Mnoon, at zij u aarom tr valt 8

9 77 a an wat ik zi ovr vorm. Mnoon: Inraa. Sokrats: Toh gloof ik, zoon van Alximos, at z omshrijving nit st is. En ik gloof at gij htzlf zout nkn, als g tij ha n nit, zoals g gistrn zi, mot vrtrkkn voor Mystrin ginnn om t worn ingwij n g aaroor nit kunt lijvn. Mnoon: Maar ik zou ht wl lijvn, Sokrats, als g mij mr van it soort antwoorn zout gvn. Sokrats: Ik zal m, in ons ir lang, all moit gtroostn. Maar misshin slaag ik r nit in. Maar pror rst zlf ns uw loft aan mij in t lossn n zg mij wat ug in ht algmn is. En shp an nit wr vlhi uit nhi, zoals spottrs zggn, wannr iman its kapot laat valln. Laat ug hl n ongr n zg an wat ht is. G ht van mij al voorln gkrgn. Mnoon: Naar mijn i, Sokrats, is ug, zoals ihtr zi: 'zih vrhugn in ht shon n ht shppn'. Ik mn at ug is: l ingn nastrvn n in staat zijn i t vrwrvn. Sokrats: En mnt g at wi l ingn nastrft, ook ht go nastrft? Mnoon: Zkr. Sokrats: G mnt us, m'n st, at nit alln ht go nastrvn? Mnoon: Inraa. Sokrats: Sommign willn ht kwa? Mnoon: Ja. Sokrats: Mnt g at zij ht kwa willn in waan ht go na t strvn of grn zij ht kwa, ook al wtn z at ht ht kwa is? Mnoon: Bi kan, unkt m. Sokrats: Dus gij nkt, Mnoon, at r mnsn zijn i wtn wat ht kwa is n ht toh nastrvn? Mnoon: Zkr. Sokrats: Wat olt g mt nastrvn? Ht zih to-ignn? Mnoon: Wat anrs? Sokrats: En nkn zij an at ht kwa hun voorl rngt, wannr zij r shikking ovr hn of wtn zij at ht alln ignaar zal shan? Mnoon: Er zijn mnsn i mnn at ht kwa hun aat n r zijn anrn i wtn at ht shaat. Sokrats: En zijn gnn i mnn at ht kwa hun aat, zih r ook wrklijk van wust at ht ht kwa is? Mnoon: Vast nit. Sokrats: Dus zij i nit wtn wat ht kwa is, strvn in fit nit ht kwa na, maar wat naar hun mning go is, ook al is ht an ht kwa. En us strvn in fit ook zij ht go na, want zij wtn nit wat ht kwa is n nkn zlfs at ht go is. Is at nit zo? Mnoon: Waarshijnlijk wl. Sokrats: In at gval mag ik us aannmn at wi ht kwa wil, ook wt at ht hm sha zal rokknn. Mnoon: Dat mot wl. Sokrats: Maar vinn zij ook nit at mn onglukkigr wort, naarmat mn mr sha lijt? Mnoon: Ook at mot wl ht gval zijn. 9

10 78 a 79 a Sokrats: En hn onglukkign nit n llnig lot? Mnoon: Ik nk ht wl. Sokrats: En wi wil r nu onglukkig zijn n in lln lvn? Mnoon: Niman, aht ik, Sokrats. Sokrats: Maar als niman at wil, an wil ook niman ht kwa, Mnoon, want ho komt ongluk anrs tot stan an oor ht kwa na t strvn n t vrwrvn? Mnoon: Dat lijkt mij juist, Sokrats. Niman wil ht kwa. Sokrats: En g ht toh ook wr at ug tot stan komt oor ht go na t strvn n ht t tonn? Mnoon: Ja, at zi ik. Sokrats: Irn strft lijkaar at go na n in at opziht is gn mns tr an n anr. Mnoon: Blijkaar. Sokrats: In at gval tonn vrshilln mnsn us vrshilln asptn van ug? Mnoon: Zkr. Sokrats: Dus ug is volgns u in fit ht vrmogn om ht go t vrwrvn? Mnoon: Ik nk at ht pris zo is als gij zgt, Sokrats. Sokrats: Latn w an ns onrzokn of wat gij zgt waar is, want at is hl wl moglijk. Gij zgt at ug staat in ht vrwrvn van go ingn? Mnoon: Ja. Sokrats: En mt go ingn olt g gn zakn als gzonhi n rijkom? Mnoon: Ja, at ook, maar ook ht vrgarn van gou n zilvr, n aanzin n maht in gmnshap. Sokrats: En staat r uitn htgn gij nomt nog mr gos? Mnoon: Ik aht van nit. Sokrats: Go, volgns Mnoon, huisvrin van rijk Przish koning, ht ht vrgarn van gou n zilvr us ug. Maar, Mnoon, mot at volgns u ook rhtmatig n intgr gurn of ot at r nit to n ht onrhtvaarig vrwrving van i gorn ook ug? Mnoon: Natuurlijk nit, Sokrats. Sokrats: Ht omgkr us? Mnoon: Alliht. Sokrats: Dan horn us lijkaar zakn als rhtvaarighi, zorgvulighi n rglijk ij ht vrgarn van gorn. Ontrkn i, an is r van ug gn sprak, ook al wort mn r zognaam tr van. Mnoon: Natuurlijk. Ho kan ht anrs ug zijn? Sokrats: En wannr mn r nu van afzit gou n zilvr t vrgarn, als at onrhtvaarig is tgnovr zihzlf of tgnovr n anr, ht at afzin rvan an ook gn ug? Mnoon: Dat lijkt mij wl. Sokrats: Ovrvloig zit van gou n zilvr is us nit ugzamr an ht t ontrn n ht is waarshijnlijkr at n aa i mt rhtvaarighi gpaar gaat, ugzaam is, trwijl n aa i at mist, nit ugt. Mnoon: Dat kan nit anrs. Sokrats: En zin wij zojuist nit at rhtvaarighi, wijshi nzovoort n onrl van ug warn? Mnoon: Ja. 10

11 80 a Sokrats: Splt g an n splltj mt mij, Mnoon? Mnoon: Ho olt g at, Sokrats? Sokrats: En minuut gln h ik u gvraag ug nit in mootjs t hakkn n ik h u voorln ggvn om t antwoorn. Daarvan ht g u nits aangtrokkn. Nu zgt g m at ug ht rhtvaarig vrwrvn van go ingn is n at rhtvaarighi n onrl van ug is. Mnoon: Dat zg ik inraa. Sokrats: Als g aarm instmt, an volgt aaruit at alls wat mn mt gruikmaking van n onrl van ug ook ot, ug is. G ht immrs gzg at rhtvaarighi n rglijk tot ugn horn. Dus wat zg ik? Op mijn ringn vraag ug als ghl t shrijvn, antwoort g hlmaal nit. G zgt at lk hanling ug is, wannr zij gshit mt n l van ug, alsof g ht gzg wat ug is als n ghl n ik at al grpn h n gij haar nu in ln opsplitst. Ht lijkt mij us, mijn st Mnoon, at g trug mot naar vraag wat ug is, inin lk hanling, vrriht mt n onrl van ug, ook ug is. Want at wort r gzg, wannr iman wrt at lk rhtvaarig hanling ug is. Of nkt g at g nit opniuw mt zlf vraag mot ginnn? Mnt g at iman kan wtn wat n onrl van ug is zonr t wtn wat ug als ghl is? Mnoon: Dat gloof ik nit. Sokrats: Zojuist gaf ik u mijn visi ovr vorm; hrinnrt g u nog at w ton afzagn van ht gruik van trmn i w nog motn totsn n waarovr w ht nog nit ns zijn? Mnoon: Ja zkr, Sokrats, n aar n w go aan. Sokrats: Maar w zijn toh nog op zok naar tknis van ht grip ug als ghl, mijn st? Dan mot gij intussn nit ln van it grip aan or stlln of anr kwstis op at nivau t r rngn. N, kijk ht onrwrp nu nog ns n stl uzlf vraag wat g olt mt ug waarovr g ht ht. Of zit g aar nits in? Mnoon: Ht lijkt m hl juist om i vraag t antwoorn. Sokrats: Bgin an nog ns ij ht gin. Wat is ug volgns u n uw vrin? Mnoon: Voor ik u ontmott, Sokrats, hoor ik at g zlf nit wt ho ingn in lkaar zittn n at g aaroor anrn anig in war kunt rngn. Door uw ggoohl n graai n ik nu zo vrwar at ik r zlf ook nits mr van grijp. Op kpr shouw graagt g u als n sirrog in voll z; wi ij hm in uurt komt n hm aanraakt, wort vrlam. Uw manir van pratn riht ij mij its rglijks aan; want mijn gst n tong zijn wrklijk vrlam n ik wt ht nit wat ik u mot antwoorn. Toh h ik ikwijls mijn mning ovr ug uitngzt n lijkaar lukt m at uitstkn. Maar nu sta ik ht mt mon vol tann. Als ik u n go raa mag gvn: lijf thuis n ga nit op ris. Want als g it als vrmling in n anr sta zout uithaln, wr g prompt goovrf als n rigr. Sokrats: G zijt n shurk, Mnoon, ijna ha g m t pakkn! Mnoon: Hozo, Sokrats? Sokrats: Ik grijp al waarom g m mt i vis vrglijkt. Mnoon: Waarom an? Sokrats: G wilt at ik mt u htzlf o. In mijn rvaring latn all mnsn i r mooi uitzin, zih graag rgns m vrglijkn, want aaroor komn z nog tr uit. Mooi spiglt zih immrs aan mooi? Maar ik o aar nit aan m. Als n sirrog 11

12 81 a 82 a sirt n aaroor ook anrn ot sirn, wil ik r wl op lijkn, maar anrs nit. Ik rng anrn immrs nit in war omat ik ht zlf zo go wt; zlf n ik ghl onzkr n aaroor rakn anrn in war. Kijk, ik h r gn i van wat ug is n howl gij van t vorn ha kunnn wtn at g mt mij in aanraking zout komn, wt g r nu vnvl van als ik, us nits. Toh wil ik graag nog ns kijkn n samn mt u onrzokn wat ug is. Mnoon: Maar Sokrats, ho wilt g an n zaak waarvan g nits wt, aanpakkn? Ho kunt g nu zokn naar its waarvan g nits wt? En stl at g ht toh t pakkn krijgt, ho kunt g an wtn at g ht juist t pakkn ht, als g r immrs nits van wt? Sokrats: Ik grijp wat g wilt zggn, Mnoon. Maar zit g at g n shijnaar tgnstrijig prolm aanrort, namlijk onmoglijkhi voor n mns t onrzokn wat hij wt n wat hij nit wt? Wat hij wt, zal hij immrs nit onrzokn. Hij wt ht n aarom hoft hij ht nit t zokn. En vnmin zal hij kunnn onrzokn wat hij nit wt, want an wt hij nit wat hij zokt. Mnoon: Vint g nit at ik at go h gzin, Sokrats? Sokrats: N. Mnoon: Kunt g mij uitlggn waarom nit? Sokrats: Ja zkr, want uit mon van wijz mannn n vrouwn h ik its ovr wrkn r gon vrnomn. Mnoon: Waarovr sprakn zij? Sokrats: Ovr waarahtig n wonrshon zakn, mn ik. Mnoon: Wlk zijn at n wi hn at vrtl? Sokrats: Er zijn pristrs, mannn n vrouwn, i lr i hun is tovrtrouw, tr hart nmn n z vrklarn. Maar ook Pinaros n vl anr ihtrs vrtlln ons ovr gon. En it zijn hun woorn; oorl zlf of ht waar is wat zij zggn. Volgns hn is zil van mns onstrflijk; nu ns vrtrkt zij, at nomt mn strvn, n an wr wort zij gorn, maar zij lijft altij staan. Daarom motn wij altij lvn zoals ht hoort. En an gaat ihtr vrr n zgt: 'D ziln waarvoor Prsphon n vrgoing van ou shuln ontvangt, i znt zij in ht ngn jaar naar hoogst zon n aaruit zulln rom koningn groin, n mannn, gwlnarn, i groot in wijshi zijn n i tot in uwighi riwaarig hln onr mnsn zulln worn gnom'. Omat us zil onstrflijk is n vl maln wort gorn n alls gzin hft wat noig is, zowl in zihtar als in onzihtar wrl, wt zij alls. Daarom is ht nit vrwonrlijk at zij zih waarhi omtrnt zihzlf n anr ingn hrinnrt, zoals zij i vrogr hft glr. Immrs, alls is in wzn aan lkaar vrwant n knnis van zil is vollig; want wat is lrn anrs an alls wr trugvinn oor hrinnring aan n nkl ing, als wij tnminst n tj mo hn n r nit voor truginzn om t zokn. Zokn n lrn is nits anrs an zih hrinnrn. Wij motn ons us nit inlatn mt at sofistish twistpunt of waarhi gvonn kan worn of nit. Dat lit maar af van ons ol; ht zijn slhts mooi woorn voor opprvlakkig tohoorrs. Maar z golijk uitnztting maakt ons wakkr n niuwsgirig. Hirop vrtrouwn wil ik nu mt u onrzokn wat ug is. Mnoon: Go, Sokrats. Maar wat olt g rm at w nit lrn n at wat w lrn nomn ignlijk hrinnring is? Kunt g mij uitlggn ho at zit? Sokrats: Ik zi ht aarnt al, Mnoon, gij zijt n shlm. Nu vraagt g mij of ik u 12

13 83 a uilijk wil makn at w nit lrn maar ons hrinnrn, in hoop at ik mijzlf straks zal tgnsprkn. Mnoon: N waarahtig, Sokrats, at was nit mijn oling, ik sprak uit gwoont. Maar als g op nigrli wijz kunt vrhlrn at ht is zoals gij zgt, o at an als g wilt. Sokrats: Ht is nit gmakklijk, maar trwill van u o ik graag mijn st. Rop n van uw vl inn, wi g maar wilt, n ik zal ht u aantonn. Mnoon: Graag. Kom ns hir, jij. Sokrats: Is hij n Grik n sprkt hij Griks? Mnoon: Zkr, hij is in mijn huis gorn. Sokrats: Lt nu op of g inruk krijgt at hij zih hrinnrt of at hij oor mij wort onrwzn. Mnoon: Dat zal ik zkr on. Sokrats: Zg mij, jongn, is it n virkant? Mnoons huisjongn: Ja. Sokrats: Zijn all vir zijn van n virkant glijk? Mnoons huisjongn: Zkr. Sokrats: En zijn lijnn oor ht min van zijn ook vn lang? Mnoons huisjongn: Ja. Sokrats: En at glt ook als ht virkant grotr of klinr is? Mnoons huisjongn: Natuurlijk. Sokrats: Als n zij tw vot lang is n anr ook, ho groot is an opprvlakt? Of, als z zij tw vot lang is n anr n, is an ht vlak nmaal tw vot? Mnoons huisjongn: Ja. Sokrats: Maar nu i zijn tw vot zijn, is opprvlakt an nit twmaal tw vot? Mnoons huisjongn: Dat is zo. Sokrats: Twmaal tw vot us? Mnoons huisjongn: Ja. Sokrats: En hovl is twmaal tw vot? Mnoons huisjongn: Vir, Sokrats. Sokrats: Bstaat r ook n virkant at twmaal zo groot is? Mnoons huisjongn: Ja zkr. Sokrats: Ho groot is opprvlakt aarvan? Mnoons huisjongn: Aht. Sokrats: Dnk vn na. Ho lang zijn zijn van at vlak? Dz hft zijn van tw vot. Ho lang zijn zijn van ul zo grot? Mnoons huisjongn: Ht is uilijk, Sokrats, at zij twmaal zo groot zijn. Sokrats: Zit g, Mnoon, at ik hm nits lr, maar slhts vragn stl? En nu nkt hij t wtn ho n vlak van aht virkant vot ontstaat, of nit? Mnoon: Inraa. Sokrats: Hij wt ht us? Mnoon: N, hij wt ht totaal nit. Sokrats: Raat hij ht an? Omat ht ht ul is? Mnoon: Ja. Sokrats: Kijk nu ho hij zih hrinnrt, zoals mn zih int t hrinnrn. Zg m ns: twmaal zo grot zijn lvrn n twmaal zo groot vlak op? Ik sprk 13

14 hirij nit ovr n vlak mt onglijk zijn, maar vn lang, zoals it virkant, maar an twmaal zo groot, aht virkant vot. Kijk nu ns of j nog nkt at it vlak uit twmaal zo lang zijn staat. Mnoons huisjongn: Dat nk ik inraa. Sokrats: Kunnn w z lijn twmaal zo lang makn oor r nzlf stuk aan to t vogn? Mnoons huisjongn: Zkr. Sokrats: Dus volgns jou zal opprvlakt aht virkant vot zijn, als w vir zijn zo lang makn? Mnoons huisjongn: Ja. Sokrats: Latn w an vir zulk zijn tknn. En volgns jou is opprvlakt an aht virkant vot? Mnoons huisjongn: Zkr. Sokrats: Maar staat at virkant nit uit vir virkantn i ir n opprvlakt van vir virkant vot hn? Mnoons huisjongn: Ja. Sokrats: Is total opprvlakt an nit virmaal zo groot? Mnoons huisjongn: Dat kan nit anrs. Sokrats: Maar is twmaal glijk aan virmaal? Mnoons huisjongn: Waarahtig nit. Sokrats: Ho groot is opprvlakt an? Mnoons huisjongn: Virmaal zo groot. Sokrats: Dus, mijn jongn, van ul zo grot zijn krijgn w nit n twmaal, maar n virmaal zo groot opprvlak. Mnoons huisjongn: Gij ht glijk. Sokrats: Want virmaal vir is zstin, nitwaar? Mnoons huisjongn: Ja. Sokrats: Wlk zijn gvn n opprvlakt van aht virkant vot? Dz nit, i gvn ht virvouig opprvlak. Mnoons huisjongn: Daarm n ik ht ns. Sokrats: Maar hlft van i zij gft n opprvlakt van vir virkant vot. Mnoons huisjongn: Ja. Sokrats: Prahtig. En opprvlakt van aht virkant vot is us ul zo groot als ht rst opprvlak n half zo groot als ht tw. Mnoons huisjongn: Ja. Sokrats: Is zij aarvan an nit langr an z n kortr an i? Mnoons huisjongn: Ik nk ht wl. Sokrats: Mooi. Want j mot antwoorn wat j nkt. En zg mij an: is z zij nit tw vot n i vir? Mnoons huisjongn: Ja zkr. Sokrats: D zij van n virkant van aht vot mot us grotr zijn an tw n klinr an vir. Mnoons huisjongn: Dat mot wl. Sokrats: Pror mij nu t zggn ho groot i mot zijn. Mnoons huisjongn: Dri vot. Sokrats: Als zij ri vot mot zijn, an vogn w hlft van z rij n an is zij ri vot? Want it lijnstuk is tw n at is n. En aan anr kant vnzo tw n n. En at vormt ht oor jou gnom opprvlak. 14

15 84 a Mnoons huisjongn: Ja. Sokrats: Maar als z zij ri vot is n i zij ook, an is opprvlakt rimaal ri vot? Mnoons huisjongn: Dat sprkt voor zih. Sokrats: En hovl is rimaal ri vot? Mnoons huisjongn: Ngn. Sokrats: En ho groot mot ht ul opprvlak zijn? Mnoons huisjongn: Aht. Sokrats: Dus mt n zij van ri vot krijgn w nooit n vlak van aht virkant vot? Mnoons huisjongn: Zkr nit. Sokrats: Maar mt wat voor zij an wl? Pror ht ons ns hl nauwkurig t vrtlln, n als j ht nit wilt uitrknn, tkn ht an maar. Mnoons huisjongn: Ik zwr u, Sokrats, ik wt ht wrklijk nit. Sokrats: Mrkt g, Mnoon, at zijn hrinnring al n stuk is gvorr? Erst wist hij nit wlk zij n virkant van aht virkant vot oplvrt n at wt hij nu nog nit. Maar in ht gin aht hij ht t wtn n antwoor hij alsof hij ht wist n ton zag hij hlmaal nit wat ht prolm was. Nu zit hij moilijkhi n wt hij nit alln oplossing nit. Hij wt nu ook at hij at nit wt. Mnoon: Dat is waar. Sokrats: En is at nit tr, als mn ovr n onrwrp its nit wt? Mnoon: Ook at lijkt m waar. Sokrats: En hn wij hm gshaa oor hm mt n shok als van n sirrog in vrwarring t rngn? Mnoon: Dat lijkt m nit. Sokrats: W hn, nk ik, wl wat pionirswrk vrriht voor spurtoht naar waarhi n hij zal nu graag vrr zokn n zonr nig vooringnomnhi. Vrogr zou hij ht aarntgn gn prolm hn gvonn om ij mnig glgnhi irn t vrtlln at n ul zo groot virkant n zij van ul lngt mot hn. Mnoon: Daarop lijkt ht wl, ja. Sokrats: Dnkt g at hij r ton naar gstrf zou hn it prolm, at hij mn t vattn, ook al grp hij r ignlijk nits van, t onrzokn? Dnkt g nit at hij rst in war most worn graht om tot ht sf t komn at hij ht nit grp, alvorns hij n vrlangn kon gaan voln ht ht t gaan grijpn? Mnoon: Dat lijkt m wl, Sokrats. Sokrats: Dus ht hft wl gholpn at hij ns n flink shok krg? Mnoon: Ik nk van wl. Sokrats: Lt an op ho hij, ook al zit hij nu kop noh staart aan ht prolm, samn mt mij zokn, toh n oplossing zal vinn. Ik zal hm alln vragn stlln n hm nits onrwijzn. Waak r us voor at ik hm nit ga onrwijzn of hm its uitlg in plaats van zijn mning t vragn. Wl, zg an ns, st jongn, is it n virkant van vir virkant vot? Mnoons huisjongn: Ja. Sokrats: En ik maak aar nu n tw vn groot virkant naast, is ht nit? Mnoons huisjongn: Ja. Sokrats: En ik vog aar nu toh nog n r aan to, glijk aan i vorig? Mnoons huisjongn: Ja. 15

16 85 a Sokrats: Zulln w r in i hok nit nog n aan tovogn? Mnoons huisjongn: Wlja. Sokrats: Zo zijn r toh vir glijk virkantn ontstaan? Mnoons huisjongn: Zkr. Sokrats: Wlnu, hovl maal zo groot als it klin is an it hl virkant? Mnoons huisjongn: Vir kr. Sokrats: Ht most toh twmaal zo groot zijn? Mnoons huisjongn: Zkr. Sokrats: En is ht nit zo, at zo'n lijn van hok tot hok lk van z virkantn in twn lt? Mnoons huisjongn: Ja. Sokrats: En zijn i vir lijnstukkn i it vlak omsluitn, nit glijk? Mnoons huisjongn: Ja zkr. Sokrats: Zi j ook in, ho groot at vlak is? Mnoons huisjongn: N, at wt ik nit. Sokrats: Snijn i ingtkn lijnstukkn nit lk hlft van vir virkantn af? Mnoons huisjongn: Ja. Sokrats: Hovl van i halv virkantn zijn r innn i ingtkn shuin lijnn? Mnoons huisjongn: Vir. Sokrats: En hovl gaan r in zo'n klin virkant? Mnoons huisjongn: Tw. Sokrats: En hovl maal tw is vir? Mnoons huisjongn: Twmaal. Sokrats: Ho groot is it ingshrvn virkant an? Mnoons huisjongn: Aht virkant vot. Sokrats: En mt wat voor lijnstuk krijgn w nu zo'n virkant? Mnoons huisjongn: Mt at shuin lijnstuk. Sokrats: Dus mt lijn van hok tot hok in n virkant? Mnoons huisjongn: Ja. Sokrats: D glrn nomn ht iagonaal. Dus als i lijn zo ht, an zg jij, Mnoons jongn, at iagonaal van n virkant zij is van n twmaal zo groot virkant? Mnoons huisjongn: Zo is ht, Sokrats. Sokrats: Wat is uw oorl, Mnoon, h ik hm n antwoor in mon glg? Mnoon: Nn, ht warn zijn ign antwoorn. Sokrats: Maar zoals wij al rr vaststln: aanvanklijk wist hij oplossing nit. Mnoon: Dat is waar. Sokrats: Maar i knnis was us toh ij hm aanwzig? Mnoon: Ja. Sokrats: Dus iman i van n willkurig zaak nits afwt, kan aarovr toh war knnis zittn? Mnoon: Blijkaar. Sokrats: En z knnis hn wij zojuist ij hm on oprijzn, als n room. Als wij hm htr maar vaak gnog n op allrli manirn zlf vragn stlln, an zal hij ht op n uur vn pris wtn als wi an ook. Mnoon: Ht lijkt wl zo. 16

17 86 a Sokrats: Hij wt ht us, zonr at ht hm glr is n at lijkt loutr oor hm vragn t stlln. Daaroor kon hij zih knnis wr voor gst haln. Mnoon: Inraa. Sokrats: Is at zih wr voor gst haln van i knnis nit htzlf als hrinnring? Mnoon: Zkr. Sokrats: En is ht nit zo at hij i knnis ns vrworvn of altij al gha mot hn? Mnoon: Ja, ht laatst. Sokrats: Als hij z knnis altij hft gha, wist hij us altij. Maar in it lvn kan hij i knnis nooit hn vrkrgn, tnzij iman hm mtkun hft glr. Nu kan hij lk mtkunig vraagstuk aan n vnzo ir anr vorm van wtnshap. Hft iman hm it alls glr? Gij kunt ht wtn. Hij is immrs in uw huis gorn n gtogn. Mnoon: Ik wt zkr at niman hm it ooit hft glr. Sokrats: Dz iën komn us uit hm zlf? Mnoon: Dat mot wl, Sokrats. Sokrats: Als hij z knnis nit in it lvn hft vrkrgn, an is ht toh uilijk at hij ht in n anr tij hft glr? Mnoon: Ht lijkt r wl op. Sokrats: Di tij us, waarin hij nit gaant van n mns ha? Mnoon: Ja. Sokrats: Als r us n tij is, waarin hij nit gaant van n mns ha n waarin hij war iën hft vrkrgn, i oor vragn worn wakkr gropn tot knnis, zal zijn zil us altij in n wtn staat hn vrkr. Ht is immrs uilijk at zijn zil altij hft staan, al an nit in mnslijk gaant. Mnoon: Blijkaar. Sokrats: Als onz zil altij waarhi omtrnt ht wzn r ingn in zih raagt, is zil us onstrflijk, zoat g rop mot vrtrouwn at g wat g nu nit wt - at wil zggn wat g u nu nit hrinnrt - mot zokn n trahtn in uw hrinnring trug t rngn. Mnoon: Ht lijkt m prahtig, Sokrats, maar ik wt nit ho. Sokrats: Zo is ht ook mt mij gstl, Mnoon. Dit alls is ovn lk twijfl vrhvn. D ovrtuiging at wij motn zokn naar wat wij nit wtn, maakt ons grotr, oortastnr n onrnmnr an ht nkl at wij nit kunnn n motn zokn naar wat w nit wtn. En aarvoor wil ik strijn zolang ik kan, in woor n aa. Mnoon: Ook at klinkt prahtig, Sokrats. Sokrats: Gij zijt ht us mt mij ns at wij motn zokn naar wat wij nit wtn. Zulln wij an gzamnlijk prorn t onrzokn wat ug is? Mnoon: Zkr, Sokrats. Maar ht lifst wil ik toh naar rst vraag truggaan n kijkn of wij ug motn lrn of at zij van natur of op anr wijz tot ons komt. Sokrats: Ah, Mnoon, rnr gij maar op zlf manir als ik, an zoun wij ons pas afvragn of ug t lrn is, naat wij rst hn onrzoht wat ug is. Maar uit angst uw vrijhi t vrlizn past g rvoor, uzlf t tugln, n alus prort g zlfs mij uw wil op t lggn; n aarin slaagt g nog ook, ik zal us maar zwihtn. Wat kan ik anrs on? Nu motn wij ons us uign ovr vraag wat voor ignshappn n ons onkn zaak hft. Gf aarom its to n latn wij 17

18 87 a 88 a ons via n hypoths afvragn of ug kan worn glr of at zij ons op anr wijz rikt. En aarm ol ik wat mtkunign ikwijls on, als iman hun n vraag stlt. Bij voorl of z rhthok als n rihok van glijk opprvlakt in z irkl kan worn shrvn. En mtkunig zal an waarshijnlijk zggn at hij nit wt of at kan. Maar at hij wl n hypoths knt i hlpt. En wl volgn: wannr z klin rihok wort afgzt langs millijn van z irkl n mn n opprvlak ovrhout glijk aan opprvlakt van ggvn rhthok, an volgt aaruit n onlusi. En als at nit zo is, an volgt r n anr onlusi uit a. Op gron van z hypoths kan ik nu us zggn in hovrr opprvlakt van n rhthok in n irkl kan worn onrgraht. Zo motn wij ook mt ht grip ug omgaan, omat wij nit wtn in hovrr ug staat. Latn wij aarom n hypoths gruikn om t zin of ug t lrn is of nit, n wl volgn: wat zou ug motn hlzn om t kunnn worn aanglr? Dan motn wij ons rst afvragn of ug wl of nit glijk kan zijn aan knnis n us wl of nit kan worn aanglr of, zoals wij zin, kan worn hrinnr? Maar latn wij nit valln ovr n woor. Kan ug aanglr worn? Want ht is toh uilijk at n mns nits anrs kan lrn an wat hij al wt? Mnoon: Inraa. Sokrats: Inin ug us n vorm van knnis is, kan zij worn glr. Mnoon: Ho kan ht anrs! Sokrats: Dat hn wij snl opglost. Als ug n vorm van knnis is, kan zij worn glr, anrs nit. Mnoon: Zkr. Sokrats: Vrvolgns motn wij ons waarshijnlijk afvragn of ug inraa n vorm van knnis is of nit. Mnoon: Dat motn w on. Sokrats: Wlnu. Dug is volgns ons toh alln maar Mnoon: Zkr. Sokrats: Inin r us uitn knnis its go is, kan ug its anrs zijn an knnis. Maar inin al wat go is oor knnis wort omvat, zou onz vronrstlling at ug n vorm van knnis is, juist zijn. Mnoon: Dat is zo. Sokrats: En opnaart ht go zih oor ug? Mnoon: Ja. Sokrats: En als w go zijn, zijn w nuttig, want all go ingn zijn nuttig, nitwaar? Mnoon: Zkr. Sokrats: Dus ug is nuttig? Mnoon: Dat sprkt vanzlf. Sokrats: Latn w aarom ns kijkn wat nuttig voor ons is. Gzonhi, ijvoorl, n kraht n shoonhi n rijkom. Dit soort ingn nomn w toh nuttig, nitwaar? Mnoon: Zkr. Sokrats: Maar hn w nit gzg at z soms ook shalijk zijn? Of zijt g ht aarm nit ns? Mnoon: Zkr, aar n ik ht m ns. Sokrats: Ga an na wannr zij nuttig zijn n wannr shalijk. Hangt ht nut nit af van ht juist gruik n zijn zij nit shalijk ij onjuist gruik? 18

19 89 a Mnoon: Zr zkr. Sokrats: Latn w nu kwalititn van zil shouwn. Zijn at volgns u nit gzon vrstan, rhtvaarighi, mo, intllignti, ghugn, grootmoighi n rglijk? Mnoon: Ja. Sokrats: Ga nu na of kwalititn i volgns u nit onr knnis valln maar onr its anrs, nit soms nalig n soms voorlig zijn. Mo zonr li ijvoorl is gn mo, maar n soort rutalitit. En rloz mo shaat n mns, maar mo i oor r gli wort, is nuttig. Mnoon: Zkr. Sokrats: En zo is ht ook mt gzon vrstan n intllignti. Al wat w lrn n voorrin mt gruikmaking van r is nuttig, maar wat w zonr r on, is shalijk. Mnoon: Zr zkr. Sokrats: Om kort t gaan, ij alls wat zil onrnmt n onrgaat, lit ahtzaamhi tot gluk, n waashi tot ht tgnl. Mnoon: Dat lijkt mij ook. Sokrats: Als ug an n onrl van zil is n onontrlijk voor ht gluk rvan, an mot ug wl n vorm van ahtzaamhi zijn. Want all kwalititn van zil zijn op zihzlf nit nuttig of shalijk, maar ht juist of onjuist gruik rvan maakt z nuttig of shalijk. Dus volgns z rnring mot ug, aar zij nuttig is, n vorm van wijshi zijn. Mnoon: Dat lijkt mij ook. Sokrats: En anr ingn waarovr wij sprakn, rijkom n rglijk, zijn soms go n soms slht. Maar maakt ahtzam of waz liing z nit nuttig of shalijk, vnals ht juist gruik n juist liing van zil ignshappn nuttig maakt n onjuist gruik shalijk? Mnoon: Zr zkr. Sokrats: En ahtzam zil gft us go liing n n waz zil faalt? Mnoon: Dat is zo. Sokrats: Dus kunnn wij zggn at in all gvalln voor n mns alls afhangt van zil, trwijl kwalitit van zil afhangt van ahtzaamhi. Volgns i rnring zal ahtzaamhi us nuttig zijn; n zin wij nit at ug nuttig is? Mnoon: Zkr. Sokrats: En w kunnn us ook aannmn at ug op zijn minst voor n l n vorm van ahtzaamhi is? Mnoon: Dat ht g mooi gzg, Sokrats. Sokrats: Maar als at zo is, an is niman van natur go. Mnoon: Dat lijkt mt nit, n. Sokrats: Als r immrs van natur go mnsn stonn, an zoun zij zkr in hun jug al hrknaar zijn. Als w hn nmaal hrkn zoun hn, an zoun w hn mnmn n in n akropolis nog zorgvuligr warn an gou, om hn tgn all shalijk invlon t shrmn. Als volwassnn zou gmnshap hn immrs hl go kunnn gruikn. Mnoon: Dat lijkt m hl aannmlijk, Sokrats. Sokrats: Wlnu, als go mnsn nit volmaakt worn gorn, worn zij an go oor hun opvoing? Mnoon: Ik nk ht wl. Ht volgt ook uilijk uit onz stlling at ug 19

20 90 a ahtzaamhi is, Sokrats. Dan mot ug ook kunnn worn onrwzn. Sokrats: Misshin, ja. Maar zijn w ht aar wl ovr ns? Mnoon: Zovn lk ht m hl juist. Sokrats: Maar ht mot nit alln zovn juist zijn, maar ook nu n straks, wil ht wrklijk juist zijn. Mnoon: Wat is r an? Waar ht g moit m? En waarom nkt g nu at ug gn vorm van knnis is? Sokrats: Dat zal ik u vrtlln, Mnoon. Ik trk nit in twijfl at ug kan worn glr, als ht n vorm van knnis is. Maar ovrwg ns of ik nit trht mijn twijfls h ovr stlling at ug knnis is. Glt ook volgns u nit at voor all ingn i motn worn glr, r lrarn n lrlingn motn zijn, us ook voor ug? Mnoon: Dat zal wl. Sokrats: En glt an ook nit ht tgnl: als voor n paal vak lrarn noh lrlingn staan, mot mn an nit vrmon at ht vak nit kan worn glr? Mnoon: Zo is ht. Maar aht g at r gn lrarn zijn i ug onrwijzn? Sokrats: Vaak h ik navraag gaan naar zo'n lraar, maar ho ik m ook inspan, nooit von ik r n. Toh zohtn zr vln mt mij n aarij warn r i ik vollig in staat aht zo'n man t vinn. Maar kijk ns, Mnoon, juist nu w hm noig hn, komt Anutos ij ons zittn. Latn w hm in ons onrzok trkkn. Daar zulln w go aan on, want om t ginnn is Anutos zoon van n rijk n wijz var, Anthmion, n man i nit oor n gril van ht lot of oor n gift rijk wr, zoals onlangs nog Ismnias uit Th n fortuin als van Polukrats vrwirf. N, Anutos is n man i oor ign vlijt n kwaamhi tot rijkom kwam. Daar komt ij at zijn murgrs hm n nvouig n shin man vinn n nit arrogant, ikonrig of onaangnaam in omgang. Vrr gaf hij zijn zoon n go opvoing n go onrriht, althans zo mnn Athnrs i hm kizn in hoogst funtis. Dit is juist man om ons t hlpn zokn of r lrarn zijn i ug onrwijzn n zo ja, wi at zijn. Kom, Anutos, hlp uw vrin Mnoon n mij ij ons onrzok naar vraag of r lrarn in ug staan. Bkijk ht ns als volgt: stl, g wilt at Mnoon n go arts wort, naar wlk lrarn stuurt g hm an? Zijn at gn artsn? Anutos: Ongtwijfl. Sokrats: Sturn w iman i n go shonmakr wil worn, nit naar shonmakrs? Anutos: Natuurlijk. Sokrats: Don w at nit altij zo? Anutos: Zkr. Sokrats: Vrtl m an its mr. W stlln vast at w mnsn i oktr willn worn, ht st naar oktorn kunnn sturn. Maar vinn w an ook nit at w zo iman tr kunnn sturn naar iman i praktisrt an naar iman i at nit ot; us tr naar lin i r hun gl m vrinn n zih als lrmstrs shikaar stlln voor n ir i ij hn wil lrn n wrkn? En is ht nit vrstanig om aarop t lttn, als w z sturn? Anutos: Natuurlijk. Sokrats: Glt voor fluitspln n soortglijk ativititn nit htzlf? Ht zou toh hl waas zijn om iman i fluit wil lrn spln, nit t sturn naar rkn lrarn i rvoor worn taal, maar r anrn m lastig t valln, i hlmaal gn ls 20

21 91 a 92 a willn gvn; i nit ns prtnti hn lraar t zijn n hlmaal gn lrlingn hn in vakkn i gn i wort gstuur wil lrn. Lijkt u at nit hl waas? Anutos: Hl waas, ja, n nog om ook. Sokrats: Juist. Nu wil ht gval at g mt mij n gsprk ht ovr vrmling Mnoon. Vrogr hft hij m ns vrtl, Anutos, at hij op zok is naar i knnis n ug, waarm mnsn hun huizn n stn go kunnn sturn, hun ours kunnn vrzorgn, vrmlingn n murgrs kunnn ontvangn n wgznn, zoals ht n hoorlijk mns taamt. Wlnu, wat nkt g? Naar wi kunnn w iman i at wil lrn, ht st sturn? Of is ht uit ons gsprk van aarnt uilijk gnog gworn at hij naar mnsn mot i r hun rop van makn ug t onrwijzn, mnsn i zihzlf uitgvn voor lrarn van ht Griks volk n i shikaar zijn voor n ir i tgn taling van n vastgstl rag van hun instn gruik maakt? Anutos: Wat voor mnsn ht g op ht oog, Sokrats? Sokrats: G wt vngo als ik at it zognaam sofistn zijn. Anutos: Spaar m, Sokrats, laat gn van mijn famililn of vrinn, hir of lrs, ooit omhi gaan zih in t latn mt at soort. Want z vormn n rglrht gvaar voor gnn i naar hn tokomn n z gragn zih shanalig. Sokrats: Wat zgt g aar nu, Anutos? G wilt toh nit uitsluitn at ook zij hun stntj ijragn aan ht algmn wlzijn? Of wilt g aarntgn soms wrn at z hun lrlingn slhtr makn? En makn zij an voor at wrk opnlijk aanspraak op n gllijk loning? Dat kan ik nauwlijks glovn! Maar ik kn inraa iman, Protagoras gnaam, i mt z wijshi mr gl hft vrin an Phiias, i zulk shittrn ln hft gmaakt; of nog ttlijk anr lhouwrs. Wannr shonmakrs n klrmakrs n maan lang shonn n klrn in n slhtr staat zoun truggvn an zij i krgn, an zou ht n wonr zijn als at onopgmrkt lf. Intgnl, als zij at n, zoun zij snl van hongr omkomn. En zou ht an hl Griknlan zijn ontgaan at Protagoras, i op ongvr zvntigjarig lftij is gstorvn n vrtig jaar zijn vak hft uitgofn, zijn tijgnotn slhtr hft gmaakt n at zij ij hm armr wggingn an aankwamn? En al i tij, tot op ag van vanaag, is zijn rom onaangtast. Dit glt nit alln voor Protagoras, maar voor zr vl anrn, vrogr n nu. Motn wij nu op gron van uw woorn vaststlln at zij willns n wtns jug hn rogn n orvn; of warn zij zih aarvan nit wust? Motn w an volgns mnign grootst wijzn krankzinnig nomn? Anutos: Nit zij zijn krankzinnig, Sokrats, maar vlr jongrn i hn van gl voorzin, n mr nog familis i hun kinrn aan hn tovrtrouwn. Ht mst htr stn i z lin latn gaan n hn nit vrrijvn, ongaht of ht n vrmling of n inwonr trft. Sokrats: Hft n van z sofistn u onrht aangaan, Anutos? Waarom zijt g zo oos op hn? Anutos: Bij Zus, n, ik h nooit mt n van hn t makn gha n ik zou nit tolatn at iman i ik kn at wl zou on. Sokrats: G ht us gn nkl rvaring mt z mnsn? Anutos: En i hoop ik nooit t krijgn ook. Sokrats: G zijt n wonrlijk hr. Ho kunt g its wtn ovr z zaak, of zij go of slht is, als g r gn nkl rvaring m ht? 21

22 93 a 94 a Anutos: Dat is nogal nvouig. Ik wt wat zij zijn, of ik nu rvaring mt hn h of nit. Sokrats: Zijt g soms hlrzin, Anutos? Uw woorn on m vrstl staan. Ho kunt g anrs its ovr hn wtn? Maar go, warn wij nu nit op zok naar mnsn i Mnoon tr kan mijn? D sofistn us, volgns u. Hlp nu z huisvrin van u n zg ons tot wi Mnoon zih in z grot sta an wl mot wnn om ug, zoals ik i nu h omshrvn, t lrn? Anutos: Waarom zgt g hm at nit zlf? Sokrats: Ik h gzg wlk mnsn naar mijn mning ug onrwijzn. Volgns u is at onzin. Wlliht wt gij ht tr. Zg us op uw urt naar wlk Athnrs Mnoon mot gaan. Nom wi g wilt. Anutos: Waarom zou ik n naam nomn? D rst st rhtgaar, wlopgvo Athns urgr kan ht tr an n sofist. Sokrats: En zijn i mnsn vanzlf zo gworn? Zijn zij, zonr at van iman glr t hn, toh in staat anrn t lrn wat zij zlf nit hn glr? Anutos: Ik nk at zij ht hn glr van hun ours, i ook go urgrs warn. Of twijflt g raan at z sta vl go mannn hft voortgraht? Sokrats: N, Anutos, ik gloof ook zkr at w go staatslin hn, in ht vrln nit minr an nu. Maar, warn zij ook go lrmstrs in ug? Dat is in fit ons onrwrp. Nit of r al an nit go mannn in ons min zijn of warn, maar of ug ooit t onrwijzn is. D vraag is: zijn i go mannn van nu n vrogr in staat ug waarin zij go zijn, op n anr ovr t ragn of is ug nit oor t gvn of van n op anr ovr t nmn? Dat vragn w ons al hl tij af, Mnoon n ik. Bkijk ht vanuit uw ign stanpunt. Was staatsman Thmistokls nit n go man? Anutos: Zkr, n r stn. Sokrats: En man als Thmistokls zou an toh zkr als lraar in aanmrking komn? Anutos: Ik nk van wl, als hij at wil. Sokrats: Dnkt g at hij nit wil at anrn ook go n ugzaam zoun worn, mt nam zijn ign zoon? Of aht g at hij jalors op hm was n hm opzttlijk ug onthil, waarin hij zlf zo go was? Ht g nooit ghoor at Thmistokls van zijn zoon n voortrfflijk ruitr hft gmaakt? Staan op n paar kon hij sprwrpn n nog vl mr kunstn i Thmistokls hm ha glr. Hij raht zijn zoon op hoogt van alls waarvoor hij go lrmstrs kon vinn. Ht g at nit van uw ours ghoor? Anutos: Ja zkr. Sokrats: Dus niman kan zijn zoon van nig kwaaaarighi shulign? Anutos: Vast nit. Sokrats: Wlnu, ht g ooit rgns horn vrluin at Klophantos, zoon van Thmistokls, vn nol n wijs was als zijn var? Anutos: Zkr nit. Sokrats: Als ug an t lrn is, motn w an aannmn at Thmistokls zijn zoon wust milmatig hft ghoun wat ug trft? Anutos: Dat is zr onwaarshijnlijk. Sokrats: Dat is m an n mooi lraar in ugzaamhi, i zijn zoon nit ovn milmaat laat uitstijgn n zlf tot grootst mannn uit onz gshinis hoort. Maar latn w n anr kijkn: Aristis, zoon van Lusimahos. Of zijt 22

23 95 a g ht r nit m ns at hij n go mns was? Anutos: O ja, wl glijk. Sokrats: En gaf Aristis op zijn urt zijn zoon Lusimahos nit ht st onrriht van Athn? En is i zoon soms n tr man gworn an iman anrs? Gij knt hm n kunt zin ho hij is. Of nm Prikls, n voortrfflijk n wijs man. Zoals g wt hft hij tw zoons, Paralos n Xanthippos. Anutos: Ja, at wt ik. Sokrats: Gij wt nt zo go als ik at hij z opli tot st ruitrs van Athn n at hij z st opvoing gaf in muzik, gymnastik n rglijk, om z aarin voor niman t latn onron. Wil hij gn go mnsn van hn makn? Ik nk wl at hij at wil, maar at ht nit t lrn is. En opat g nit nkt at slhts n paar minrwaarig Athnrs hirin faaln, hrinnr ik u raan at ook Thukuis tw zonn ha, Mlsias n Stphanos, i hij in all opzihtn n go opvoing gaf n i st worstlaars warn van Athn. D n lit hij oplin oor Xanthias n anr oor Euoros. En zij warn, unkt m, tontrtij st worstlaars. Wt g nog wl? Anutos: Ja, van horn zggn. Sokrats: Ligt ht nit voor han at zo'n var, i zovl voor opliing van zijn zonn ovrha, kostn noh moit gspaar zou hn om z op t von tot go mnsn, als at t lrn was gwst? Of was Thukuis soms ook maar n hl gwoon urgr zonr vl vrinn n ongnotn onr Athnrs? Onzin natuurlijk! Hij kwam uit n vooraanstaan famili n zijn aanzin in sta n ij ongnotn was groot. Dus als ug t lrn was gwst, an ha hij zkr iman kunnn vinn, kn of onkn, i zijn zonn ha opgvo tot go mnsn, als var aar zlf - vanwg zijn rukk zighn voor sta - gn tij voor ha. Maar, mijn st Anutos, ik vrs at ug nit t lrn is. Anutos: Sokrats, ik vin at gij t gmakklijk kwaa sprkt van mnsn. Ik zou u aanran, als g tnminst naar mij wilt luistrn, voorzihtig t zijn. Want ht is waarshijnlijk ovral gmakklijkr op mnsn af t gvn an z t prijzn, n hir is at zkr ht gval. Dat wt g zlf trouwns st. Sokrats: O Mnoon, Anutos is oos, gloof ik. En at vrwonrt m nits. Want hij nkt at ik rol ovr z mnsn n ook ovr hm. Maar ralisrt hij zih wat kwaasprkn wrklijk is, an lost zijn ooshi vanzlf wl op; nu sft hij at nog nit. Vrtl mij ns, ij u zijn r toh ook rlijk n go mnsn? Mnoon: Natuurlijk. Sokrats: Nu an. Prsntrn zij zihzlf als lrarn in ug; gvn z to at z lraar zijn n at ug kan worn onrwzn? Mnoon: N, waht vn, Sokrats. Sommign vinn van wl, anrn van nit. Sokrats: Maar motn w lin i aarovr gn nsluin mning hn, lrarn in zo'n vak nomn? Mnoon: Dat nk ik nit, Sokrats. Sokrats: Wlnu, vint g an at sofistn, i als nign zo'n stanpunt innmn, lrarn in ug kunnn zijn? Mnoon: Dat vin ik nu juist zo go van Gorgias, Sokrats; hm zult g nooit zoits horn wrn n wi at wl on, volt hij aan tan. Want hij is van mning at sofistn zih inspannn om mnsn ovr ug t lrn pratn zonr at z ugzaam hovn t zijn. Sokrats: Dus gij glooft ook nit at sofistn als lrarn in ug ugn? 23