KONINKLIJKE NEDERLANDSE NATUURHISTORISCHE VERENIGING KWARTAALBERICHT ZOETERMEER

Transcriptie

1

2 KONINKLIJKE NEDERLANDSE NATUURHISTORISCHE VERENIGING KWARTAALBERICHT ZOETERMEER N. januai 00 INHOUD VAN DE REDACTIE AFSCHEID EN WELKOM ACTIVITEITEN VAN DE NATUURGROEP ZOETERMEER VERSLAG EXTRA LEDENVERGADERING DE PLANTENWERKGROEP 8 4 BERICHTEN UIT DE PLANTENWERKGROEP EXCURSIES FIETSEXCURSIE NAAR DE NATUURTUIN IN HET WILHELMINAPARK STADSPLANTENEXCURSIE "HIGHLIGHTS OF THE CITY" PADDESTOELENEXCURSIE MET PETER VAN WELY STRAND BIJ WASSENAARSE SLAG LANDELIJKE VARIADAG VAN DE STICHTING FLORON I.S.M. DE KNBV GEZIEN IN ZOETERMEER VONDSTEN PISSEBEDDEN 8 8 BUITEN DE AFDELING 4 ZOETERMEER KLEUREN, NIEUWS VAN HET STADSNATUURPLAN BERICHTEN VAN HET PLATFORM GROEN 4 VEEL BELANGSTELLING VOOR NATUUR NET NIEUWS 4 6 8

3 DATA KALENDER REGISTER NAMEN PLANTENWAARNEMINGEN VAN DE REDACTIE Bete natuuvienden, Het laatte kwataalbeicht nde de vlag van de KNNV. Gaag wil ik al helt van de edactie van deze gelegenheid gebuik maken m iedeeen te bedanken v de gelevede cpy, de lijten met waanemingen, de pachtige tekeningen, de ecuievelagen enz. Meedee malen wed ik in landelijke KNNV-kingen gecmplimenteed met de kwaliteit van "n blad". Het iede kwataal pnieuw, amen met medeedacteu Taeke de Jng amentellen van z'n blad heet mij altijd veel genegen gechnken en aan cpy hadden we nit gebek. Helaa ben ik m vechillende edenen gedwngen al vijwillige vlpig een tapje teug te den. Dit wil natuulijk niet zeggen dat ik in de tekmt geen bijdage mee wil leveen in het vlgen en intepeteen van de lcale natuu. Zetemee heet wat dat betet ng heel wat te bieden. In het kade van het Stadnatuuplan zal ik in iede geval blijven weken aan mee en tenijkee natuu. Tt lt wen ik de nieuwe natuugep een vpedig, lang leven te met veel betuukacht. Jhan V Bete leze, Vana juli 99 ben ik uw medeedacteu en blij dat vlpig. Een in de die maanden tek ik een dag uit m de maa gelevede tukken p de cmpute in een blad m te zetten. De laatte jaen wed z n dag vagegaan d een geneglijke avnd met Jhan achte het chem. Ik dank hem daav heel hatelijk. Hij cande de abeeldingen en ik zette ze met de d hem vezamelde en vbewekte atikelen in de lay-ut vlgen zijn aanwijzingen. Het lpje dat hij meebacht wa een altijd vebazende chatkit met mateiaal. Daana levede ik de uitdaai in bij de Bandwee, waa Han Bieze v het kpiëen en de vepeiding zgde. Ik hp dat hij dat blijt den. Wie helpt mij het kmende jaa één avnd in de die maanden? Van vijwel alle kwataalbladen tt nu te zijn ng eemplaen v 5,- bij mij te kp. Een ingebnden eemplaa ga ik met Ie Vgd aan de biblitheek aanbieden. De waanemingen en belangijkte atikelen ve Zetemee uit het blad ga ik p mijn webite zetten. Dit al vbeeiding van een bekje ve de natuuntwikkeling in een geitad, hpelijk in amenweking met Pete van Wely. Taeke de Jng

4 AFSCHEID EN WELKOM Acheid van de KNNV, welkm v de Natuugep Zetemee Ben Pin Dit i het laatte Kwataalbeicht, dat nde de vlag van de adeling Zetemee van de KNNV vechijnt. Sind de pichting van de adeling p 0 maat 99 tt aan dit numme zijn e nde de edactie van Taeke de Jng en Jhan V aleveingen vechenen van een v een adelingblad unieke kwaliteit. Een geweldige petatie! Het i jamme, dat Jhan V al vezamelaa, aangeve en chijve van een link deel van de bijdagen aan het blad, zich teugtekt en dat hij het niet mee ziet zitten m mee te den aan een dtat van het Kwataalbeicht. We zullen het in de tekmt znde zijn geweldige inzet meten den. Jhan, geweldig bedankt v de belangijke l, die jij hebt gepeeld in het laten uitgeien van het adelingblad tt wat het nu i. Zal te lezen valt in het velag van de eta ledenvegadeing gehuden p ktbe 000, dat in dit Kwataalbeicht al hitich dcument nvekt i pgenmen, i de adeling Zetemee van de KNNV aan betuuamede veleden. In de agelpen paa jaa weden de ymptmen van deze atale ziekte teed duidelijke zichtbaa, waad het tiete einde van nze adeling v ingewijden niet nvewacht kwam. Oicieel wdt de adeling pe januai 00 al pgeheven bechuwd. Vana de pichting in 99 tt nu heet zij zich helaa niet mee dan acht jaa weten te handhaven. Vana deze plaat wil ik allen, die de langzaam tevende adeling tch ng met veel meite hebben gepbeed veeind te huden en te edden, hatelijk bedanken v hun inzet. Ik nem hie geen namen, maa de betkkenen weten zel m welke penen het gaat. Het vedwijnen van de adeling zu autmatich betekenen, dat k de wekgepen en het Kwataalbeicht met pheing wden bedeigd. V wat betet de wekgepen (het gaat hie m de Planten- en de Vlindewekgep) ligt de tekmt in handen van de wekgepleden zel. V zve mij bekend i e d de leden ve de vm van vtbetaan van de wekgepen ng niet ndeling van gedachten gewield. Ik hp, dat wij in de nabije tekmt zullen hen, dat ze - michien p een andee manie gewn zullen dgaan. Bij vbaat ucce tegewent! Juit mdat het Kwataalbeicht z'n uniek blad i en het jamme zu zijn al dit blad met het pheen van de adeling zu meten vedwijnen, i e p de eta vegadeing van ktbe belten te pbeen dit blad te blijven uitgeven. Niet mee al blad van de adeling Zetemee van de KNNV, maa al uggegaad van een nieuwe, peciiek Zetemeee natuuveeniging. Ok daave kunt u de bizndeheden nalezen in het vegadeingvelag. V deze nieuwe natuuveeniging, de "NatuuGep (egi) Zetemee", waavan de iciële pichting zal plaat vinden p 7 januai a... hebben zich tt duve al 9 penen pgegeven. Uit de a van de ude natuuveeniging veijt nu een nieuwe. Ik wen de nieuwkme een lang en gelukkig leven te. Omdat een natuugep znde natuuaktiviteiten niet cmpleet i, ben ik blij, dat Pete van Wely zich beeid heet veklaad de in dit blad pgenmen ecuie te willen leiden. De al eede aangekndigde Inectencuu gaat in amenweking met de adeling Zetemee van het IVN gewn d. Zie aankndiging elde in dit blad.

5 ACTIVITEITEN VAN DE NATUURGROEP ZOETERMEER v het eete kwataal 00 ) Wendagavnd 7 januai: pichtingbijeenkmt van de "NatuuGep Zetemee" in het Centum v Natuu en Milieu "de Sete Aade", van Leeuwenheklaan 5A in Zetemee; vana kwat v acht taat de kie, thee en idank v u klaa! ) Zndag 4 ebuai: watevgelecuie naa de Staevaate Plaen.l.v. Pete van Wely; vetek m uu vana het pakeeteein bij Lcmtin; duu ngevee à uu ) Dindagavnd 0 ebuai: eete avnd van de cuu "Kennimaking met Inecten, deel " d Ben Pin aanvang acht uu in het Centum v Natuu en Milieu "de Sete Aade" 4) Dindagavnd 6 maat: tweede avnd van de cuu "Kennimaking met Inecten deel " d Ben Pin aanvang acht uu in het Centum v Natuu en Milieu "de Sete Aade" 5) Zndag maat: weide- en watevgel nd het Buytenpak (Gutt'!).l.v. Pete van Wely; vetek m uu vana het pakeeteein bij Lcmtin; duu ngevee uu 6) Dindagavnd 0 maat: dede avnd van de cuu "Kennimaking met Inecten, deel " d Ben Pin aanvang acht uu in het Centum v Milieu en Natuu "de Sete Aade" 7) Dindagavnd apil: viede avnd van de cuu "Kennimaking met Inecten, deel " d Ben Pin aanvang acht uu in het Centum v Natuu en Milieu "de Sete Aade" 8) Zndag 8 apil: de eete vjaaplanten en zingende vgel in het Wetepak.l.v. Pete van Wely vetek m.0 vana het Wetpunt in het Wetepak; duu a uu VERSLAG EXTRA LEDENVERGADERING van de adeling Zetemee van de KNNV, gehuden p ktbe 000 in het centum v Natuu & Milieu "De Sete Aade", Van Leeuwenheklaan 5A in Zetemee Ben Pin Aantal leden Het ttaal aantal leden, huigentleden en dnateu van de adeling bedeg pe 0 ktbe 000: 6. Hievan waen aanwezig: Han Bieze, Ldewijk van Duuen, Jan Kk, Kain Kppen, An Kte, Jan Pamentie, El Pin, Ben Pin, Fed Reede, Thea Veelentu, le Vgd, Pete van Wely. Ineke Zwaekant. 4

6 awezig met kennigeving: Evelien v.d. Beg, Matthij van Hn, Taeke de Jng, Tilly Kete, Cy van Leeuwen, Mac Luk, Babaa Otdam, Jhan van Zalinge. awezig znde kennigeving: 6- =5 leden, huigentleden, dnateu. Aanleiding van de Eta Vegadeing Aanleiding v het huden van deze eta vegadeing vmden de bandbieven, die het atedende betuulid El Pin p juni en ktbe 000 aan alle leden en dnateu heet getuud. De hdpunten uit deze bieven zijn: - Het bleek nmgelijk te zijn, na mee dan een jaa zeken, m binnen de leden van de adeling penen te vinden, die beeid zijn de taak van vzitte, ecetai, en natuuhitich ecetai p zich te nemen, waad het betuu van de adeling pe januai 00 uit alleen een penningmeete zu gaan betaan. - Om een pling te vinden v de deigende betuucii i e in de tweede bie vgeteld m p ktbe 000 een eta ledenvegadeing te beleggen. - Zu de betuucii tijden deze vegadeing niet kunnen wden pgelt, en zuden e uit de vegadeing geen aanvaadbae uggetie kmen m de adeling met ucce te kunnen vtzetten, dan zu de adeling tuul wden, met het gevlg, dat deze bij gebek aan leiding in zijn huidige vm zu meten wden pgeheven. - Bvendien wed in de de bie geteld, dat iede lid, dat znde tegenbeicht niet p de vegadeing vechijnt, aangeet het bij vbaat een te zijn met het pheen van de adeling in zijn huidige vm. Beluit m de adeling p te heen Bij gebek aan een betuuvzitte telde Ben Pin v de leiding ve deze vegadeing p zich te nemen. De aanwezigen gingen hiemee accd. De vlgende punten kwamen aan de de: De adeling bleek niet ve tatuten te bechikken. E i du niet vatgelegd, he de pcedue bij een betuucii met velpen. Ok ntbeken e daad egel ve het temmen bij vtellen, die tijden de vegadeing te tael kmen. en i het pheen van de adeling niet geegeld. - De vzitte telde v, dat e bij een temming tijden deze vegadeing dezelde waade zu wden tegekend aan de tem van iede pen, die vkmt p de ledenlijt van de adeling en aanwezig i p deze vegadeing, ngeacht deze pen vlgen de ledenlijt hdlid, huigentlid dnateu i. Bvendien telde hij v, dat beluiten tijden deze vegadeing genmen zuden wden met een meedeheid van minten één tem. - De aanwezigen gingen hie mee accd. De vzitte veg, e zich nde de aanwezige leden penen bevinden, die beeid zijn de vakante betuuunctie in te vullen. Dit wa niet het geval. Ok nde de penen, die telenich chitelijk hadden laten weten niet bij deze eta vegadeing aanwezig te kunnen zijn. bevnden zich geen kandidaten v de vakante betuuunktie. Deze bleven du nvevuld, waad de betaande betuucii niet kn wden pgelt en de adeling tuul wa gewden. De vzitte telde vat, dat de adeling znde betuu niet vede kan gaan, en veg de aanwezigen m uggetie m de adeling uit deze cii te halen en in haa huidige vm te laten vtbetaan. 5

7 - Omdat e geen vtellen uit de vegadeing kwamen, die het vtbetaan van de adeling mgelijk maakten, telde de vzitte de aanwezigen v de adeling Zetemee van de KNNV m die eden p te heen. Ondank het eit, dat vijwel alle aanwezigen het beluit met tegenzin teunden, bleek bij temming iedeeen het met dit vtel een te zijn. Omdat de 5 awezige leden, die znde tegenbeicht waen weggebleven, d hun awezigheid te kennen hadden gegeven bij vbaat met het pheen van de adeling in zijn huidige vm accd te gaan, wa het beluit tt de pheing van de adeling Zetemee van de KNNV met een uime meedeheid tt tand gekmen. Beluit tt het pichten van een nieuwe Natuuveeniging Na het unaniem nemen van de beliing tt pheing van de adeling Zetemee van de KNNV bacht de vzitte naa ven, dat het eg jamme zu zijn, al d het einde van de adeling k het uittekende Kwataalbeicht zu meten vedwijnen. De vegadede leden waen het hiemee een. - Daam telde de vzitte v m een nieuwe, laagdempelige natuuveeniging in het leven te epen met vlpig al kenaktiviteit het amentellen, uitbengen en vepeiden van het Kwataalbeicht. Zwel Taeke de Jng al Jhan V hadden al telenich tegezegd hun wek aan dit blad te willen vtzetten. - Andee aktiviteiten, zal het huden van ecuie, het geven van lezingen en het ganieen van cuuen zuden mndjemaat meten wden pgezet en pa wden uitgebeid, al e vldende penen v die aktiviteiten bechikbaa zuden zijn. Al tuugep v het ptaten van deze nieuwe veeniging hadden zich al v deze vegadeing bechikbaa geteld Evelien v.d. Beg, Han Bieze, die beeid wa de pitie van penningmeete te blijven innemen, Ben Pin en Pete van Wely. Hiebij met wden aangetekend, dat deze penen niet znde mee het nieuwe betuu zullen gaan vmen. - De aanwezige leden temden unaniem in met het bvengenemde vtel. Een vtel van de vzitte m in de nieuw p te ichten veeniging de KNNVe al kengep p te nemen, wed d de vegadeing al betuulijk niet uitvebaa agewezen. De vlgende punten weden tijden de vegadeing agepken: a. De pichtingbijeenkmt zal wden gehuden in de eete weken van januai 00. b. De leden en dnateu van de adeling Zetemee van de KNNV ntvangen een cpie van het velag van deze pheingvegadeing en een bie, waain ze wden uitgendigd lid te wden van de nieuw p te ichten natuuveeniging. c. Via een invultk bij deze bie kunnen ze hun wen kenbaa maken naat een lidmaatchap van de nieuwe veeniging k algemeen lid te wden te blijven van de KNNV, lid te wden te blijven van een andee, met name genemde adeling van de KNNV, alleen lid te willen wden van de nieuwe veeniging en het Kwataalbeicht te ntvangen en zich al lid van de KNNV uit te laten chijven, dnateu te wden van de nieuwe veeniging znde Kwataalbeicht. d. De middelen en bezittingen zullen van de pgeheven KNNV adeling vegaan naa de nieuwe veeniging. e. Het hdbetuu van de KNNV, de adelingen van de KNNV binnen het Gewet Wet zullen p de hgte wden gebacht van het vandaag genmen beluit ve de pheing van de adeling Zetemee van de KNNV. 6

8 CURSUS KENNISMAKING MET INSECTEN DEEL : inecten znde cmplete gedaanteveandeing d Ben Pin Beatilaan 8, 75 XX Mekapelle, tel De cuu i bedeld v iedeeen, die mee ve deze enm uitgebeide gep van dieen wil weten. De cuu vmt een inleiding. U hebt geen vkenni ndig. U kijgt niet te maken met meilijke temen ingewikkelde detemineetabellen Wel wdt e met behulp van tekt en dia' uitgelegd, welke inectenamilie in n land vkmen, he deze euit zien, en he vechillende ten leven. Met dat del zijn uit het gte aantal in Nedeland gevnden ten (mee dan 0.000!) typiche vetegenwdige gekzen, waamee u uitgebeid zult kennimaken. PLAATS De cuu zal wden gegeven in het Milieu Educatie Centum de Sete Aade, van Leeuwenheklaan 5A, Zetemee KOSTEN Baipij v de cuu ecluie het cuubek i 5,Al cuubek i gekzen de Nieuwe Inectengid d M. Chiney, uitgegeven d Tiin in 997, ISBN , een pachtige veldgid v 49,50. Aancha wdt aangeaden, maa i niet veplicht. OPGAVE BIJ: Maijke Kte, Baambeg 9, 76 EM Zetemee, tel Evelien v.d. Beg, Tijbeg 64, 76 LK Zetemee, tel PROGRAMMA Di 0 ebuai 00 - Inleiding - Oeinecten - Haten - Steenvliegen - Temieten Di 6 maat 00 - Libellen - Watejue - Kakkelakken - Owmen - Oeening Di 0 maat 00 - Wandelende takken - Bidpinkhanen - Kekel - Spinkhanen - Oeening Di apil 00 - Wanten - Cicaden - Bladluizen - Echte luizen - Quiz IEDERE AVOND BEGINT OM 0.00 UUR EN EINDIGT OM.00 UUR 7

9 DE PLANTENWERKGROEP 4 BERICHTEN UIT DE PLANTENWERKGROEP Tilly Kete Het litich jaa zit e wee p. Alle teeplijten zijn ingeleved. Taditiegetuw hebben we k dit jaa wee een link aantal nieuwe ten aan nze ttaallijt kunnen tevegen. Val de Rkkeveenecuie van 8 juli j.l. levede veel nieuw p. (Zie v het uigebeide velag van Jhan kwataalbeicht n. 0) Onze waanemingen zijn k dit jaa wee via nze ditictcödinat Jp Muik aan het gte natinale Flbae-betand tegevegd. V een vezicht van alle in 000 waagenmen ten zie achte in dit blad. Een in juli bleiende davik die we tt ng te waachijnlijk ve het hd hebben gezien bleek, na in Leiden te zijn betudeed de tdavik (Bmu acemu.l.) te zijn. V de liehebbe i e gedgd mateiaal van deze t p de Sete Aade te bezichtigen. Een tedelijke t die we al een tijdje hie vewachtten i het tij hadga dat dit jaa d Jhan tuen de vehading in de wijk de Leyen ntdekt wed. In dezelde wijk kwam Annet de Jng een gte gep peluitplanten p het p, aan de vet van de pintedijk. Een mekwaadige geiplek v deze watekantt, hewel e p dezelde dijk k wat andee vchtindiceende ten al pitu tnden. Uit Meezicht meldde Ie Vgd n een tngvaen die pntaan tegen zijn hui wa kmen geien. Ok de btelkan wa bezig uit zijn tuin te ntnappen, vetelde hij. Fed Reede ga n in het Wetepak een tweede geiplaat van de heggenank d. En dan de Zetemeee bvegeet-mij-nietje, een litich pbleem dat zich al jaen vtleept (zie.a. kwataalbeicht n. 9) en het agelpen jaa pnieuw actueel wed. Wat wa e aan de hand: d de tat van het landelijk meetnet laaandachtten zijn d FLORON uit Flbae KM' geelecteed p bai van het vkmen van die aandachtten. Tdavik Bvegeet-mij-nietje V een aantal Zetemeee KM' wa de electie.a. gebaeed p de aanwezigheid van het bvegeet-mij-nietje. V mij aanleiding m wee een kee mateiaal te 8

10 vezamelen (van de Behaavelaan, dit kee) en te deteminatie aan te bieden bij het natinaal hebaium. Enige maanden geleden keeg ik het beicht dat het mateiaal qua kenmeken in alle pzichten vldeed aan het bvegeet-mij-nietje (Myti ylvatica) uit nze la. Van het dwegk (Lemna minuta) wdt elde in dit blad melding gemaakt. De zee kleine chijje zijn - mm. lang en - mm. beed hebben maa één ne (klein k heet e die). Vede vetnen de chijje van bven een ichel. Het Buytenpak V de dede kee zijn d leden van nze plantenwekgep de 8 uitgezette pemanente kwadanten bezcht en geïnventaieed. In het ndetaande vezicht wdt een eete pging gedaan m de ntwikkeling van de meet vkmende ten in de 8 kwadanten in beeld te bengen. Meet vkmende ten. Akkeditel. Geteepte witbl. Kweek 4. Gte bandnetel 5. Hndda 6. Kpaa 7. Klein teepzaad 8. Slipbladige ievaabek 9. Engel aaiga 0.Fiinga.Gekede melkditel.heik.kuipende bteblem 4.Pezikkuid 5.Gewne hnblem 6.Jacbkuikuid 7.Kulditel 8.Riddezuing 9.Ruige zegge 0.Speeditel.Kulzuing.Rietga.Ruw beemdga De getallen in de tabel geven aan in heveel van de 8 vakken de ten zijn aangeten. Enkele cncluie: a Aname één- en tweejaige blemdagende ten (nectapducenten) ten gunte van veblijvende, uige, plvmige veelal gaachtige ten. Bijvbeeld aname klein teepzaad, gekede melkditel, heik, pezikkuid, kulditel, peeditel e.d. en tename kpaa, ietga, uw beemdga en gte bandnetel. Een duidelijke "veuigingtend" i du waaneembaa. Een ietwat mekwaadige uitzndeing hiep i het kweek(ga), een uigte-indicat bij uittek die tek teuglpt. 9

11 b c d e g In hevee we hie te maken hebben met een inventaiatie-eect met ng een nauwkeuig ndezcht wden. Steke veblijvende ten al akkeditel, (wel teuglpend in vitaliteit en blempduktie de laatte twee jaa) geteepte witbl (meet vkmend ga in het gebied), engel aaiga, iinga, kuipende bteblem en uige zegge handhaven zich nveminded ged. Ttaal aantal ten lpt geheel vlgen nze vewachting wat teug: 4 (996), 8 (998), (000) Hndda i p dit mment de meet vkmende t. De lipbladige ievaabek (waadplant buin blauwtje) handhaat zich tegen de vewachting in, ged. De teugval van deze vlindet geduende het laatte jaa valt du niet teug te veen p de awezigheid van de waadplant. Binnenkmt in de tp tien van het Jacbkuikuid (k in de et van Zetemee gaat het deze t v de wind). De Jacbvlinde heb ik egelmatig in het Buytenpak zien vliegen geduende het jaa 000. Stuweelvming (uitzaai hutige ten) vindt ng nauwelijk plaat in het begazinggebied. Dicht bij de indetijd aanplante tuwelen kmen we wel een een jnge meidn, duin, japane kwee neeuwbe tegen maa dit blijven uitzndeingen. Daa kmt bij dat veel van deze vechijnelen zijn teug te veen p wekeing vanuit wteltkken die indetijd met de tammen en/ wtelkluiten zijn meegekmen. Een uitzndeing vmt de gewne vlie die bij en p de vele tammenillen in het gebied haa kan gijpt. Om de ntwikkeling ichting gewent natuutype "uigte-tuweel" de kmende jaen te tuen zal de begazing ng een tegen het licht gehuden meten wden. Tt lt: het Buytenpakmnitingpject heet in het decembenumme van het Zetemee Magazine vlp aandacht gekegen en heel wat (pitieve) eaktie pgeepen. Jamme van die paa chnheidutje. De Zetemeee plantenwekgep gaat d met het in kaat bengen van de Fla van Zetemee, k in 00 Wie det e mee? Cödinatie en inmatie: Tilly Kete tel:

12 EXCURSIES 5 FIETSEXCURSIE NAAR DE NATUURTUIN IN HET WILHELMINAPARK in Rijwijk p zatedag 6 eptembe j.l. Jhan V Aan het ganieen van een iettcht in deze tijd van het jaa zit altijd een "lechtweeiic" en dat hebben we geweten k. Op de geplande datum, zatedag 9 eptembe wa het dnke en e viel een getage mtegen. Belten wed de tcht een week uit te tellen. Op 6 eptembe waen de weebeichten weliwaa lecht maa m 9.00 uu leek het p de vezamelplaat v "De Sete Aade" tch mee te vallen. E cheen zel een aazelend znnetje. Uiteindelijk bebben we, dat zijn Evelien van den Beg en ik de tcht naa Rijwijk aanvaad. Eenmaal p weg d een tuk theetich ng landelijk gebied ealiee je je pa ged he gigantich de duk p de "pen uimte" i in deze egi. Oveal km je nieuwe wningbuwlcatie tegen, m zel midden tuen de weilanden. O het nu Leideveen, Nieuweveen Ypenbug heet, de huizen chieten al paddetelen de gnd uit. Eenmaal in Delt aangekmen tk de lucht helemaal dicht en al gauw begn het link te egenen. Nu ng het Wilhelminapak zien te beeiken! Na een vekeede alag en de weg vagen bij een hui aan het eind van een ddlpende weg kwamen we, inmiddel link nat gewden en bijna een hal uu te laat bij de "Blkhut" van Cee aan. We weden daa pgewacht met thee en een kleine pinnententntelling. Langzamehand dgden we intuen wee wat p.

13 De Rijwijke natuutuin,,5 ha. gt i in 986 aangelegd en bezit al uim vij jaa een in aantal geiende viendenking, die egelmatig activiteiten ganieet in en m de tuin. Z hden we dat de vlgende dag, 7 eptembe nze eigen Ben Pin p het pgamma tnd met een pinnenlezing plu bijpaende ecuie. (Hadden we achtea gezien mi kunnen cmbineen.) Na de zveelte kp thee zijn we uiteindelijk, gewapend met paaplu' tch maa met Cee de tuin ingegaan. Ik wa hie in geen jaen geweet en zag dat, net al in de natuutuin in het Wetepak veigen, genntwepe ve het algemeen lecht in de tekmt kunnen kijken. Vaiatie p een te laag chaalniveau valt bij een vlwaen wdende tuin vaak helemaal weg. Op z'n mment nttaan dan beheepblemen die pgelt kunnen wden d de in de invled van chaduw en bladval liggende galandje al uigten te gaan beheen, en dat gaat dan wee ten kte van de blemijkdm. Bij een van de buggetje liet Cee n het dwegk zien, een t die Adie van Heeden jaen geleden peenteede al zijnde tek in pma in Zuid-Hlland. Het gaat m zee kleine gene chijje met één ne en één lange wtel. In de natuutuin in het Wetepak zag ik deze t daana, in ktbe k in gte heveelheden aanwezig. Waachijnlijk i het dwegk inmiddel k in de Zetemeee wateen een algemene vechijning gewden maa i hij tt nu te aan nze aandacht ntnapt. Diep in het najaa, al we het litich eizen v gelten veklaen en we nze teeplijten inleveen, zijn e ng heel wat leuke aan wate gebnden ten aan te teen zal vechillende eendekten, kvaen, watevkje (zie k kwataalbeicht n. 6) wtell k en allelei teekten. Cee liet n het eect van allelei vechillende beheevmen zien en ndigde n uit m in het vjaa van 00, al de blemijke hilandje p z'n mit zijn ng een te kmen kijken. Wat de vlinde betet kent deze natuutuin ten. Eikepage, kevinkje en gele lucenevlinde zijn ten die ik veigen niet uit Zetemee ken. Al met al wa het jamme dat het wee deze dag z tegenwekte. Uiteindelijk ben ik in Rijwijk p de tein getapt, tewijl Evelien ichting Delt aeide v een amiliebezek. Bedankt Cee en vlgend jaa bete? Ret mij ng mee te delen dat de Viendenking Natuutuin Rijwijk te gelegenheid van haa 5-jaig betaan een lutum-bchue heet uitgegeven die te betellen i bij het ecetaiaat van de king: de Ruijt, 89 BX Rijwijk. 6 STADSPLANTENEXCURSIE "HIGHLIGHTS OF THE CITY" in Amtedam p zndag 8 ktbe j.l. Jhan V Dit kee weden we getacteed p egenachtig wee, dit in tegentelling tt vig jaa ten mi nazmewee nze iettcht pvlijkte. De ietecuie tnd nde leiding van Tn Dente. Gezien de weevewachting v die dag belten we eet p weg te gaan en na alp de meegebachte diaeie te bekijken. De eete tp bet één van de ze geiplaaten van ijzehad, een typich ubane t die ptimaal piteet van het wat wamee tadklimaat. Ten de vijg bij het Muidepttatin. Iedee gte tad kent z'n vijgen, "weeldbeemd" i die in Utecht (tegenve de KNNV-veldwinkel). Ng even hebben we taan antaeen ve he z'n vijg hg in een muu teecht kan zijn gekmen?

14 Het vlgende pgamma-ndedeel waen de zwattelen, bijna uit Nedeland vedwenen maa ecentelijk al tadplant zich in Wet-Nedeland tek uitbeidend. De muu waa we de planten k vig jaa aanten wa inmiddel geetaueed waabij de vaen gelukkig ntzien waen. Ok de muuijntaal, pnkelijk akmtig uit midden Ameika (Guatemala) en via zuid Eupa (Middelland zeegebied) en tuincenta hie geïntduceed i de laatte jaen in Amtedam aan een wae pma bezig. Een inteeante vaag i natuulijk he het tch kmt dat deze t die al ind jaa en dag te kp i en in plantenbakken en tuintje wdt gept de laatte jaen z i gaan vewildeen. Vechijnelen al klimaatpwaming d het beikaeect wden dan al gauw al mgelijke veklaing van tal gehaald. Wekelijk pectaculai wa de begeiing p het Amtelluizencmple tegenve Caé. Eikvaen, mannetje- en wijjevaen, ijzevaen (kameplant) bede tekelvaen, naaldvaen, teenbeekvaen en de zee zeldzame genteel (een tweelingt van de teenbeekvaen die awijkt d de gene bladtelen). Deze genteel i van een paa geiplaaten ng maa ind 979 uit n land bekend. Kanmuu i een vij nglijke, maa zee uccevlle nieuwkme. Het aantal geiplaaten in Amtedam beidt zich de laatte jaen getaag uit en tijden nze tcht ten we haa aan in veweldigende aantallen v de Stpea aan het Watelplein. Ok in Haalem lijkt kanmuu de agelpen jaen deinitie vate gnd nde de vet te hebben gekegen. Deze zme ng zag ik in een wnbuut ten nden van het centum bijna het hele ttti van de Judith Lijtetaat met kanmuu begeid. Op de bug in de Plantage Middenlaan bij de Htu Btanicu taat een meavaen, bij een nieuwbuwcmple daa in de buut ligt een gentk met klimpbemaap en p de enteptdklui tnd tzeepkuid, een ecente nieuwkme die inmiddel in Amtedam k al wee van ze geiplaaten bekend i. En ten tuitten we p het pbleem van zich pntaan uitzaaiende?! Platanen. Ok in de weeld van de tadbmen veandet e p het genblik blijkbaa het een en ande. Aan het ijtje aangeplante etiche bmen dat zich vege nit maa ecentelijk wel pntaan uitzaait (hemelbm, vleugelnt e.d.) kan michien nu k de plataan wden tegevegd. De planten waa Tn n p attendeede vielen p d hun diep ingeneden handdelig blad. V mij eden m e zel maa een een bek p na te laan. Nedeland i in eite ngechikt al natuulijke geiplaat v "de" plataan. In Zuid-t Eupa geit de Otee plataan (Platanu ientali) en in Nd-Ameika de Wetee plataan (Platanu ccidentali). Van deze twee ten i een hybide (Platanu X hybide) gekweekt die in Nedelande teden veel wdt aangeplant en daa ve het algemeen uittekend gedijt. Al ik m me heen kijk lijkt het e p dat de hllande iep, de ideale tadbm van vege, nu geteited d de iepziekte, inmiddel een pvlge heet gevnden in de "gewne" plataan. (Platanu X hybide) Van hybiden i echte bekend dat ze helemaal geen veminded kiemkachtig zaad pduceen. Eigenlijk zuden ze zich du niet meten kunnen vtplanten. De Otee plataan, in z'n jeugd vtgevelig d de pnkelijk zuidelijke hekmt zgt echte wel v nagelacht. In Zetemee i dat ndezcht d het zaad van Otee platanen (indetijd aangeplant lang de Eupa-weg) uit te zaaien. Het zaad kiemde maaal! De Otee platanen lang de Eupaweg zijn d de jaen

15 d de jaen heen echte een cntinue bn van zg geweet maa dat tegecheven kan wden aan klimatlgiche pblemen i niet te zeggen. Zaailingen te plekke zijn nit aangeten ngezien weggecheld. Teug naa Amtedam. De vindplaat bevnd zich vlak bij Ati, nde andee bekend m z'n vele bijzndee bmten. Het i du ged mgelijk dat daa k Otee platanen bij zijn, die zich gezien het pwamende (tad)klimaat nu wel gaan uitzaaien. In elk geval deed het diep ingeneden blad (middenlb lange dan beed) mij tek denken aan het blad van een Otee plataan. Blad Otee plataan De ietecuie wed agelten met een dialezing van Tn ve teden die ind menenheugeni vptalen zijn geweet v inbugeende plantenten. Zel 5% van alle in Nedeland inbugeende ten den dit tegenwdig in het tedelijke gebied. Val na 980 lijkt dit pce in een tmvenelling te zijn gekmen. De zaak hiev wdt d Tn gezcht in de klimaatveandeing die gepaad gaat met een veandede luchtciculatie. Vbeelden van tedelijke ten die illutatie zijn v dit pce zijn.a. dnappel, gt akkechem, tee aket, ijzehad, gele helmblem, bleke mgente, tijve windhalm, klein betkuid, kleine kattentaat, uige anje, bkuikuid, middelte duivenkevel en zandweegbee. Ongetwijeld heet Tn gelijk maa naa mijn mening dient de invled van allelei maatchappelijke akten hiebij k niet ve het hd gezien te wden. 7 PADDESTOELENEXCURSIE MET PETER VAN WELY in de wijk centum nde de vlag van het tadnatuuplan p zndagmiddag ktbe. Jhan V Het wa een zwele zndagmiddag. Ruim vijtien ecuiegange tkken na een kte inleiding van Pete het Venédepak in. Het najaa van 000 zal waachijnlijk te bek wden geteld al bijznde nat wat in elk geval guntig uitpakte v de paddetelen. De eete vndt wa meteen al een pimeu v Zetemee, de elzenkulzm een t die in ymbie leet met de zwate el. De kale inktzwam wa de meet vkmende t in het pak ten tijde van de ecuie. Bijznde waen de twee kluijezwamten, chteltjekluijezwam en witte kluijezwam. Ok in dit pak ten we p het zaagvlak van neegelegde ppulieentammen, net al in het Buytenpak vig jaa wee wllige ppulieenzwammen aan. En dan een van de hgtepunten van de middag wat mij betet, de agauwe kaalzwam. V kaalzwammen met je vege naa Elwud en nu du k naa het Venédepak! En dan k ng een bletent, waachijnlijk een katanjebleet, hewel e geen katanje in de buut te bekennen wa. Van de uim veetig d mij genteede ten nem ik ng: de levezwam, de pekzwam, het 4

16 gij plikje, de bledteelmycena, de platte tndezwam, de ppulieenmelkzwam, de chubbige bundelzwam die nmaal p beuken geit maa hie veemd ging p ppulie en de tijelzwam. De paateelchijnidde (Lepita penata), de vegee pecialiteit van dit pak (.a. 0 ktbe 994, kwataalbeicht n. 7) wdt de laatte jaen echte niet mee gezien. Het Venédepak kent inmiddel een lange taditie wat het ganieen van paddetelenecuie betet. Ok in de tijd van Yvnne en Geit van Duuen wed e jaalijk naa paddetelen in het pak gekeken. Inteeant m de ntwikkeling van het pak aan de hand van de vechuivingen binnen de paddetelenbevlking zichtbaa te maken. Deze ecuie wa wat mij betet zee gelaagd, bedankt Pete! 5

17 8 STRAND BIJ WASSENAARSE SLAG p 8 nvembe 000: niet bete dan de Zetemeee chelpenpaden Ben Pin Op zatedagmgen 8 nvembe 000 wa e een gezamenlijke ecuie van de adelingen Guda en Zetemee van de KNNV naa het tand bij Waenaae Slag. Detien penen, waavan e ze uit Guda en zeven uit Zetemee waen vetkken, ten elkaa aan de and van de kutduinen en wandelden d het mulle zand in de ichting van de zee. Regelmatig bak de zn d, waad het v de tijd van het jaa tch al te wame wee bijna vjaaachtige tekje keeg. Met de wind in de ug wed het een aangename wandeling, alleen vetd d een kte egenbui, die n nauwelijk nat maakte. He plezieig het wee k wa, tch wa het juit de al vele dagen aanhudende, betekkelijk wame zuidwetelijke wind, die de ecuie nadelig beïnvledde. Want welliwaa wed d deze lang de kut waaiende wind de tempeatuu naa ecd-hgte gedeven (e wa tt p deze dag ng geen nachtvt geweet), dezelde windichting zgde e v, dat e vijwel niet inteeant p het tand aanpelde. Alleen hie en daa lagen e wat chelpen, die wat het aantal ten betet niet mee pleveden dan wat e te vinden i p de chelpenpaden in Zetemee.... We zijn dan k eede dan vzien wee d de duinen naa de aut' teug gelpen en naa hui teuggekeed. Het wa een heelijke wandeling gewden, maa v de chelpen hadden we net z ged p de chelpenpaden in het Buytenpak kunnen gaan zeken! Kleuijke chelpen van duizenden jaen ud De meete chelpen, die p de kut van Zuid-Hlland aanpelen, zijn blauwzwat buin gekleud, veied met banden in dezelde kleuen. Zal ik al eede in het Kwataalbeicht heb uitgelegd (zie de Kwataalbeichten n. 4 uit 994 en n. uit 999), gaat het hie m chelpen, die duizenden jaen geleden v nze kut zijn getven en begaven in tand- waddenazettingen. Die blauwzwate en buine kleuen hebben ze ten niet gehad. Deze kleuen zijn pa na hun velijden d tting van ganich mateiaal nttaan al kleine, zwate zwavelijzekitalletje, die tuen de kalkdeeltje van de chelp weden ingebed. Na vele jaen utig in hun zeemanga te hebben gelegen, zijn ze d de teed maa vede gaande eie van nze kut uw d de banding- en tm-glven uit het zand l geweld en uiteindelijk p het tand gegid. Ok nde Zetemee tekken zich de duizenden jaen ude tand- en waddenazettingen uit met chelpen, die dezelde kleuen hebben al de eemplaen, die nu p het tand aanpelen. Vebleekte chnheid Alhewel al die bnte blauwzwate en buine chelpen e aantekkelijk uitzien, gaat het in wekelijkheid m maa een paa echte ten. D aanaking met zuut "vebandt" het zwatblauw van zwavelijze eet naa etbuin, late naa gij-buin, beige vuilwit. Al deze ude chelpen, die bij miljenen p n Zuid-Hllande tand liggen, wden vezameld v de kut wden pgezgen, hebben ze ng de zwavelijze-kleuen. Maa al ze eenmaal al wegvehading ve de vetpaden zijn uitgetid, vebleken ze al nel nde invled van znlicht, lucht en egen tt vuilwit. 6

18 Standchelpen uit Zetemee Omdat het k p de Zetemeee chelpenpaden altijd m tandchelpen gaat, leek het mij aadig m al die ten, die we daa kunnen vewachten, een van dichtbij te bekijken. De ten van de chelpenpaden behen tt de meet algemene chelpen lang nze kut. De amentelling hangt van zelpekend a van de plaat, waa ze lang de Nedelande kut zijn vezameld. Schelpen uit Zeeland bevatten veel mel en kkkel; die van Hek-van-Hlland tt diep in Nd-Hlland veel tandchelpen, en die van de tanden ten nden van de Hndbe Zeeweing en van de Waddeneilanden veel kkkel. Natuulijk meten we val p die plaaten zeken, waa de vele menenveten de chelpen ng niet tt gui hebben vetapt. Met veel geluk en wat wijheid kunnen we dan z'n achttien ten p de vechillende Zetemeee chelpenpaden tegen kmen. V het geluk met u zel zgen. De bendigde wijheid v het p naam bengen van de chelpen wdt u hiende aangeeikt. De lakkenhuije Tuen het gui kunnen we de hentje van ze ten zeelakken vewachten. ALIKRUIK (Littina littea) algemeen Dit i een t, die veal lang nze kut in de getijdenzne vkmt p plaaten, waa tenen wieen aanwezig zijn, waa libbanken liggen. Lang de zandkut vinden we de t alleen p tekdammen, havenhden en degelijke, nit p het le zand. De Alikuik i een gaze, die meetal leet van plantaadig mateiaal, val wietje en algen. Sm wden e k dielijke eten gegeten. - mndpening i aan de ndekant agend - ppevlak met lengtegeven en vaak met vechillende malle, dnkee lengtebanden - e i geen navel - hen bijna even beed al hg, hgte tt 40mm, maa meetal niet mee dan 5 mm. WENTELTRAP (Epitnium clathu) - lang de kut plaatelijk vij algemeen, p chelpenpaden eg zeldzaam De wenteltap leet in zee p een zandige bdem p zandige klei vbij de bandingzne, p een diepte tt 80 mete. De dieen chijnen in het vjaa v de vtplanting dichte nde de kut te kmen. Het i een ve met een ve uittulpbae zuignuit, die waachijnlijk leet van zeeanemnen. - mndpening aan de ndekant agend en vijwel cikelnd - ppevlak glad tuen hge dwalijten - navel vijwel gelten - hen veel hge dan beed, hgte tt 5 mm. 7

19 GLANZENDE TEPELHOREN ( Lunatia pliana) algemeen lang de Nedelande kut Het die leet p in een likkige, zandige tt gindachtige bdem van de bandingzne tt ngevee 50 m. diep. Leet net al z'n gtee vewant de Gte Tepelhen. - mndpening aan de ndekant agend, bven te gepitt, met een kalkknbbel in de pite bvenhek - ppevlak glad; kleu bij vee eemplaen beigewit; de vij vlakke windingen zijn veied met 4 5 lengte ijen paabuine >tje - navel pen, iet amengedukt en vij gt - hen vij klein, tt 6 mm. hg, iet hge dan beed GROTE TEPELHOREN (Lunatia catena) algemeen lang de Nedelande kut De Gte Tepelhen leet p zand, van de bandingzne tt diepe dan 00 mete. Deze ve zekt z'n pi nde het ppevlak p, waabij hij met z'n kplap d het zand heen plegt. " Met tanden en bklie maakt de Tepelhen een gaatje in de chelp van het lachte, teekt z'n lu met aptng e d heen en eet hem leeg. - mndpening aan de ndekant agend, bven tegepitt; geen kalkknbbel in de pite bvenhek, zal bij de Glanzende Tepelhen. - ppevlak glad; kleu beige tt geelbuin, windingen ng al bl, met bij vee eemplaen nde lang de bvenand een ijtje buinpaae vlekje. - navel gt en nd. - hen vij gt, ngevee even hg al beed; hgte tt 45 mm.. 8

20 GEVLOCHTEN FUIKHOREN (Naaiu eticulatu) vij algemeen in Zeeland, zeldzame lang de et van de Nedelande kut. Deze t leet tt 5 mete diep zwel p en tuen tenen (denk aan dijken, havenhden, een tkut) al p een zachte bdem, waain het die zich z diep kan ingaven tt alleen een klein tukje van de ve uitgetulpte ademhalingbui bven het ppevlak uitteekt. De Fuikhen i een ve, die zich vedt met wmen, weekdieen, en val met aa, dat al p een gte atand wdt "geken" en waa het die pvallend nel naa te kuipt. - mndpening met aan de ndekant een diepe, kte, gtvmige velenging v de ademhalingbui. - binnenkant van de mndand met een duidelijke ij knbbeltje. - ppevlak uw, windingen eg vlak met elkaa kuiende lengte- en dwaibbel, waad e een g netwek van vakje nttaat. - e i geen navel. - hen veel hge dan beed; hgte tt 5 mm. WULK (Buccinum undatum) niet zeldzaam De wulk kmt v p allelei ten ndegnd, van zachte klei tt ten, van de banding tt 000 m. Het i in de eete plaat een aaete, die aa van allelei gtte aan kan, en zich k wel een vegijpt aan weinig itte dieen. Op het tand kunnen we niet alleen egelmatig de lege hen van de wulk tegen kmen, maa val in de winte en het vege vjaa k de eiepakketten (zie tekening). D het pzwellen van de pagelegde eieen kan het ttale eiepakket link wat gte wden dan het die zel! - mndpening met aan de ndekant met een vij diepe, gtvmige velenging v de ademhalingbui. - binnenkant van de mndand glad. - ppevlak uw, windingen vij bl met een netwek van ijne lengte- en gve dwaibbel. - e i geen navel. - hen veel hge dan beed; hgte tt 0 mm. 9

21 De "Echte Schelpen" bete: de "Tweekleppigen". De hentje vmen in de egel maa een heel klein deel van het ttale chelpgui. Het zijn vnamelijk de "tweekleppigen", de echte chelpen, die we daain tegen kmen. U met dan wel beeen, dat iedee le klep tijden het leven van het die via een chanie aan een andee klep heet vatgezeten. Pa na de dd van het die, dat tuen de twee bechemende kalkkleppen pgebgen zat (vandaa de naam Tweekleppigen!), zijn de kleppen van elkaa lgeaakt en i iedee klep een eigen weg gegaan. Al we de ete buiten bechuwing laten, zullen wij hguit een twaaltal ten chelpen tuen het gui van de chelpenpaden kunnen vinden. Vij andee ten. die egelmatig lang nze kut aanpelen, zijn te tee m het tanpt naa de chelpenpaden te veleven en wden daam p de nu vlgende bladzijden niet bepken. Oete: gt maakt ng niet tek! Met de ete i e iet peciaal aan de hand. Deze gte, zwae chelpen zijn vnamelijk pgebuwd uit een type kalkkitallen, dat d veweing pzwelt en de chelp veandet in een zachte, bze, witte kalk. Aagniet wdt calciet. Al etechelpen wden gebuikt v het vehaden van paden, zullen de chelpen al nel "vekalken" en uit elkaa vallen. D egenwate wden deze bktukken pedig pgelt, waad na betekkelijk kte tijd de ete vedwenen zijn. Een wat ude etechelpenpad veandet dan k na een egenbui in een vieze, witte mddebij. Bij ete, die tt de gtte Nedelande chelpen behen, maakt gt du niet tek. Het i daam begijpelijk, dat etechelpen niet vaak v padvehading wden gebuikt. Ondank dat heb ik hiende v de zekeheid een paa eteten, die in Zeeland veel wden gekweekt, bij elkaa in een kade geplaatt. V het geval u ze tch ng egen in Zetemee mcht tegenkmen. Je kunt nit weten.... 0

22 MOSSEL (Mytilu eduli) lengte tt 9 cm, zelden mee; algemeen De mel leet in de banding zne, zwel nde al bven de laagwatelijn, en in ndiep utig wate, tt ngevee 40m diep. Met behulp van teke daden (byu) zit het die vatgehecht aan een hade ndegnd, zal tenen, chelpen, kabel enz. - buitenppevlak vijwel glad, vedekt d een zwate ppehuid, die aan de buitenlucht nel veweed en vedwijnt. - binnenpppevlak bij vee eemplaen paelmeachtig glanzend, bij veweede eemplaen d vekalking, net al bij de ete, wit wdend. - ndeand van de binnenkant glad, znde tanden kateling. - manteltijn, nttaan p de plaat, waa de and van het die aan de chelp i vatgegeid, znde mantelbcht, alleen ndebken d een gt, lichte gekleud pieindukel. NOORDZEEKOKKEL (Ceatdema edule) - lengte tt 55 mm, meetal minde; algemeen lang de hele Ndzeekut; eg algemeen p de wadden, waa de kkkel het hdvedel vmt v.a. de Eideeend; k v vechillende gtee teltlpe i de kkkel al vedel val in de winte eg belangijk. De Kkkel kmt v in zand tt zandige klei van net bven de laagwatelijn tt p een diepte van ngevee 0 m. De kleppen pelen maaal aan in tenge winte met gndij. Het die leet ndiep ingegaven, waabij de kte in- en uittmbuizen (iph') net bven het bdemppevlak uitteken (zie tekening). De t vedaagt zwakbak wate. - buitenppevlak met tevige ibben, die van de tp van de klep naa de ndeand lpen en van elkaa gecheiden zijn d diepe geven. - de ibben eindigen lang de ndeand van het binnenppevlak in bede tanden. - tuen de twee pieindukel lpt een mantellijn znde mantelbcht..

23 BRAKWATERKOKKEL (Ceatdema lamacki) Kmt in het bakke wate in het Deltagebied en in de Wadden plaatelijk algemeen v. Spelt egelmatig aan lang nze kut; meetal gaat het daabij m d kutalag uit ude wadazettingen vijgepelde kleppen. - de kleppen lijken eg p die van de Ndzeekkkel, maa ze zijn aan één kant pvallend chee uitgetkken VENUSSCHELP (Chamelea tiatula) Lengte tt 5 mm, vij algemeen lang de hele kut. De Venuchelp leet tt 00 m diep in ijn zand tt zandige klei. In veband met de kte in- en uittmbuizen leven de dieen vij dicht nde het bdemppevlak. Ande dan bij de kkkel zijn de chelpen tek ageplat en kan het die zich bij veting wee nel ingaven, maa zich niet hizntaal veplaaten. - buitenppevlak met egelmatige, malle ibben evenwijdig aan de ndeand. - een ij ijne, tmpe tandje lang de binnenkant van de ndeand. - tuen de twee pieindukel lpt een mantellijn met een ndiepe mantelbcht. TAPIJTSCHELP (Veneupi enegaleni) Lengte tt 50mm, hgte tt 5 mm. Niet zeldzaam lang de hele kut. Leet p allelei bdem van de getijdenzne tt ngevee 40 m. diep, m vatgehecht. De Tapijtchelp kan zich d z'n tamelijk lange, vegeide in- en uittmbuizen vij diep ingaven in de bdem. Op een tige bdem (dijken, havenhden, tekdammen) chuilt het die weg in pleten, en zet zich dan, val in de bandingzne, vat met hechtdaden. In nauwe pleten kan de chelp d gei in een te kleine uimte mivmd kan wden. - buitenppevlak met ijne geven, die zwel van de tp a naa de ndeand lpen, al evenwijdig aan de ndeand; p de achtekant van de klep kunnen deze geven diepe wden, waad e een netwek met knbbeltje nttaat. - ndeand van het binnenppevlak glad. - tuen de twee pieindukel lpt een mantellijn met een diepe mantelbcht, die tt iet ve de helt van de lengte van de klep eikt.

24 AMERIKAANSE BOORMOSSEL (Peticla phladimi) Lengte tt 80 mm. Algemeen lang de hele kut. Zal de naam al zegt, leven deze dieen in hlten, die ze in hut, veen, klei zandige klei chuen met hulp van de bechubde ibben aan de vkant van de kleppen. Omdat ze al geiend de hlte uitdiepen en vegten, kunnen ze niet d de veel te nauwe ingang van de hlte ntnappen. Al hun wngebied tijden tmen d gte heveelheden zand wdt vedekt, betekent dit nheepelijk hun dd. De ameikaane bmel i waachijnlijk nd 900 pe ngeluk met ete uit Nd-Ameika in Zuid-Engeland ingeved. - buitenkant van de klep met van de tp uit talende ijneibbeltje aan de ene kant, die plteling halvewege de klep vegaan in gve ibbel; val aan de vkant dagen de gve ibbel pgekulde chubje. - ndeand bij de gve ibbel wat glvend, vede glad. - tuen de twee pieindukel lpt een mantellijn met een diepe mantelbcht, die ngevee tt halvewege de klep eikt. RUWE BOORMOSSEL ( Ziaea cipata) Lengte tt 80mm; le kleppen niet zeldzaam lang het hele tand. Het die bt met de gekatelde vkant van de klep in klei, veen, hut zachte teen; kmt v tt 7m diep. - buitenppevlak alleen aan de vkant met tek geglde ichel, die evenwijdig aan de ndekant lpen, en een malle geul, die halvewege de klep van de tp naa de ndekant lpt; de ichel hebben v het ben chepe puntje aan de ndekant (katel). - de v- en achtekant wijken tek uiteen ("gapen"). - de ndeand i alleen vaan gegld, vede i de ndeand glad. - e i een diepe mantelbcht, die ngevee tt halvewege eikt.

25 ZAAGJE (Dna vittatu) Lengte tt 40mm, algemeen in zand van de banding tt 5m diep. Omdat de ademhalingbuizen tt een linke lengte kunnen wden uitgetekt, kan het die diep nde het zandppevlak leven. Al de tm het Zaagje uit het zand pelt, kan het zich nel wee ingaven. De tandje lang de ndeand van vee kleppen zijn zó chep, dat e vlee mee kan wden geneden (Zaagje!). - buitenkant van de klep met vele, van de tp uit talende ijne getje, p de achtekant van de klep gekuid d ijne lengtegeje. - ndeand aan de binnenkant ijn getand. - mantellijn met een vij diepe mantelbcht. NONNETJE (Macma balthica) Lengte tt 0 mm; eg algemeen in klei, zandige klei en ijn zand, van iet bven de laagwatelijn tt hguit m diep. Het nnnetje heet ng langee ademhalingbuizen dan het zaagje. Ze kunnen tt 0 cm lang zijn. Het die kan zich daad diep in het lik teugtekken, waad het in bij eb dgvallende gnden niet zal uitdgen. Platvien bijten de lange intmbui vaak a. - buitenkant van de klep glad, znde lengtegeven - ndeand van de klep glad - chelp gedngen; aan de ene kant cikelvmig, aan de andee kant kt diehekig - eg diepe mantelbcht, tt ve de helt van de klep PLATTE SLIJKGAPER (Scbiculaia plana) Lengte tt 65 mm; algemeen in likvelden tuen de hg- en laagwatelijn. - buitenppevlak met ijne ibben evenwijdig aan de ndeand - ndeand van de klep glad - v- en achtekant tmp agend; mtek min mee vaal - diepe mantelbcht tt halvewege de klep 4

26 - De twee ten, de Stevige en de Halgekntte Standchelp, behen tt de meet algemene chelpen, die we p het tand tuen Hek van Hlland en Nd-wijk kunnen vinden. Lang de et van de Nedelande kut i de Ndzeekkkel de veheeende t. - De eden hievan i, dat het vegte deel van de chelpen, die p het tand tuen Hek van Hlland en Ndwijk aanpelen, akmtig i uit ude azettingen, die val lang dit deel van de kut d zeetmingen en tmen wden geëdeed. In deze azettingen vmen de Standchelpen veuit de meedeheid, en kmt de Kkkel betekkelijk weinig v. - Zuden we echte al die gekleude ubiele chelpen buiten bechuwing laten, dan wden de llen mgekeed en blijkt k tuen Hek van Hlland en Ndwijk de Ndzeekkkel het meete aan te pelen en pelen de Stevige en Halgekntte Standchelp maa een ndegechikte l. We kunnen lang de Ndzeekut vie ten Standchelpen vinden. Alle vie hebben ze een ndiepe mantelbcht en een gladde ndeand van de klep. - GROTE STRANDSCHELP (Macta callina); vij algemeen; d z'n beekbaaheid nauwelijk p chelpenpaden. - OVALE STRANDSCHELP (Spiula elliptica)\ zeldzaam, tevig, meetal ub-iel; d z'n zeldzaamheid nauwelijk p chelpenpaden. - STEVIGE STRANDSCHELP (Spiula lida)\ vij algemeen, tevig, meetal ubiel; k p chelpenpaden algemeen. 4 - HALFGEKNOTTE STRANDSCHELP (Spiula ubtuncata), eg algemeen, tevig, v het meendeel ubiel: k p chelpenpaden eg algemeen. 5

27 9 LANDELIJKE VARIADAG VAN DE STICHTING FLORON I.S.M. DE KNBV (Kninklijke Nedelande Btaniche Veeniging) te Leiden p zatedag 6 decembe j.l. Jhan V De laatte "plantenhappening" van het jaa vindt taditiegetuw in Leiden plaat, de bakemat van het litich ndezek in Nedeland. Een ablute aanade v menen die in de dnkete dagen van het jaa zeken naa een "leuke natuubetemming" in Nedeland. De belangtelling i dan k altijd veweldigend, dit jaa beeikte de tempeatuu d de gte heveelheid menen die in de cllegezaal amengepakt zaten zel tpiche waaden! Natuulijk vielen k in 000 wee heel wat leuke vndten te melden in de catgieën: teug van weggeweet, nieuw in Nedeland neyten in pma. Ove het algemeen valt een tename van wamteminnende, uit het zuiden akmtige ten te cntateen. Een k in Zetemee geignaleed vbeeld i de uige lathyu, een pachtige t die we tijden de Rkkeveen-ecuie dit jaa v het eet aanten. Een andee v mij pmekelijke nieuwkme, die ik tt p heden nit heb aangeteept vanwege het hge tuinplantenkaakte i "Linaia pupuea" met ze blemen, een nauwe vewant van het inheeme vlabekje. En dan de nieuwe Rde Lijt. De Gteia-leze hebben die lijt inmiddel al in hun bezit. De eete cncept de lijt wa indetijd bedeld al vtel en tamt uit 990. De nieuwe lijt van 000 i kwantitatie veel bete ndebuwd en icieel vatgeteld. Een t kmt p de de lijt teecht al hij: * inheem i * een hge mate van zeldzaamheid bezit * en/ een teke achteuitgang vetnt. Aan de ingewikkelde dicuie ve wat inheem i ga ik nu maa even vbij. Al je wilt weten een t achteuit gaat met je weten he zeldzaam een t in de eeentiepeide i geweet. Om die vegelijking te kunnen maken i teed het inmiddel gedigitalieede Flivnbetand ( ) vegeleken met de waanemingen uit Flbae ( ). Om dit "wetenchappelijk veantwd" te kunnen den met de agelpen jaen ng veel ekenwek vezet wden. Z zijn de waanemingen in Flivn bijvbeeld vatgelegd p uuhk/kwatiehkbai (=, KM) en die uit Flbae p kilmetehkbai (= KM). Vegelijken we de ude met de nieuwe de lijt, dan blijkt dat e 7 ten zijn ageved en 74 bijgekmen. Dit vechil valt.a. te veklaen ddat de nu gehanteede citeia awijken van die van 990. Dit alle maakt een aangepat, nieuw natuudeltypenbek nntkmbaa. Inteeant m k het Zetemeee plantenbetand pnieuw te ceenen p de lijtten. Twee in Zetemee vkmende gaten, kamga en gudhave taan in elk geval wel p de nieuwe de lijt! Vevlgen kwamen nze zuidebuen aan het wd m de tand van zaken in Vlaandeen te belichten. Ok nu wee enkele bekende cncluie: 6

28 he bete een uuhk (hie 4 X 4 KM gt!) wdt bekeken he mee ten wden aangeten. Een ged bekeken hk levet gemiddeld z'n 0 ten p, enz. En... k in België wachten ng veel hkken p waaneme. Inteeante aanpak waa we ng wat van kunnen leen: kaat Belgich Atlapject p Intenet waa k hkken geeeveed kunnen wden: Het nieuwe natuubeleidplan van de ijkveheid dat p januai in de tweede kame behandeld wdt wed na de lunchpauze uiteengezet. De belangijkte cncluie uit de evaluatie van de agelpen tien jaa luidt: Het natuubeleid i vebeed en gedemcatieed. De die thema' van het nieuwe plan zijn: Vtzetten ealiatie EHS (ndedelen veteken) Veteken landchappelijke identiteit en kwaliteit gen m de tad Behud en duuzaam gebuik van bidiveiteit Deze ambitie zijn neegelegd in de vlgende vij pgamma': Velie bidiveiteit teugdingen Hgwaadig natuunetwek (EHS).a. meejaenpgamma ntnippeing (VWS, LNV, VROM) Veteking kwaliteit en ppevlak natte natuu Veteking kwaliteit landelijk gebied.a. Landchapntwikkelingplannen mee gen in en m de tad (0.000 ha. Eta) Het geheel wdt ndeteund d een pgamma van educatie, kennintwikkeling, vegting daagvlak en mniting. De bekende FLORON-pjecten weden tegelicht d Wut van de Slikke. Het ttaalpject dat al ind 989 lpt, het de lijtten pject en het landelijk meetnet la-aandachttenpject waa wat Zetemee betet in dit blad al een uitveig melding van wed gemaakt. Opmekelijk i dat uitgetven ten de laatte tijd teed vake wden teuggevnden en dat... wamteminnende ten zich tek uitbeiden. Je zu zeggen dat heel Nedeland inmiddel wel i "platgeïnventaieed" maa wat bleek ten de KM-hkkenkaat van Nedeland wed gepjecteed?... e betaan ng hele egi' met echte witte gebieden, gebieden waa geen litiche gegeven van bekend zijn! Daa met natuulijk wat aan gedaan wden, vandaa het witte gebiedenplan. Binnen deze gebieden i d FLORON een electie van hkken gemaakt die de kmende 4 jaa geïnventaieed gaat wden. Liehebbe kunnen via FLORON hun hkken nu eed eeveen. (leuk m je vakantiebetemming in z'n wit gebied te kiezen). En dan twee inteeante meldingen van liten:. de liggende teuniblem, een tek wekeende et die het agelpen jaa de wategangen deigde te vetppen en daad kee p kee het landelijk nieuw haalde i.t.t. de gte watenavel, z'n beemde vgange i dit een pachtige plant met mie gele blemen die blijkbaa bij Reeuwijk het agelpen jaa vlp te bewndeen wa. (ik heb hem in elk geval gemit). 7