WATERSCHAPSBLAD 2011, NUMMER 27 BIJL.: 1 Agendapunt: 12

Transcriptie

1 AB WATERSCHAPSBLAD 2011, NUMMER 27 BIJL.: 1 Agendapunt: 12 Sittard, 21 juni 2011 AAN HET ALGEMEEN BESTUUR Onderwerp: Zienswijze ontwerpbegroting 2012 en meerjarenraming Waterschapsbedrijf Limburg Voorstel De in dit waterschapsblad beschreven aspecten inbrengen als zienswijze bij het bestuur van het Waterschapsbedrijf Limburg. Op 13 mei 2011 is de ontwerpbegroting 2012 en meerjarenraming van het Waterschapsbedrijf Limburg ontvangen. Deze ontwerpbegroting heeft u reeds eerder ontvangen met de vergaderstukken voor de commissies. In het vervolg van dit waterschapsblad treft u een concept-zienswijze met betrekking tot de voorliggende ontwerpbegroting 2012 aan. Wijziging Gemeenschappelijk Regeling Waterschapsbedrijf Limburg In verband met de oprichting van de Gemeenschappelijke Regeling Belastingsamenwerking Gemeenten en Waterschappen (BsGW) per 1 april 2011 heeft de Gemeenschappelijke Regeling Waterschapsbedrijf Limburg per 1 april 2011 een wijziging ondergaan. De taak van het Waterschapsbedrijf Limburg bestaat vanaf genoemde datum uit de exploitatie, het onderhoud en het beheer van alle zuiveringstechnische werken met toebehoren en het contractbeheer van de waterkwaliteitslaboratorium activiteiten Procedure In artikel 19 van de (gewijzigde) Gemeenschappelijke Regeling Waterschapsbedrijf Limburg is de procedure met betrekking tot de begroting van het waterschapsbedrijf beschreven. De begrotingsprocedure geeft aan dat het dagelijks bestuur van het waterschapsbedrijf de ontwerpbegroting minimaal zes weken voordat deze aan het algemeen bestuur van het waterschapsbedrijf wordt aangeboden, toezendt aan de algemene besturen van de waterschappen. Deze kunnen dan hun zienswijze hierover kenbaar maken. Ingevolge artikel 19, lid 3, dient het algemeen bestuur van het waterschapsbedrijf bij de vaststelling van de begroting rekening te houden met de zienswijzen van de waterschappen /PDA 1/7

2 De begroting van het waterschapsbedrijf dient na de vaststelling, doch in ieder geval vóór 1 augustus, aan Gedeputeerde Staten te worden toegezonden. De waterschappen kunnen desgewenst bij die gelegenheid hun zienswijze over de vastgestelde begroting bij Gedeputeerde Staten kenbaar maken. Benadrukt zij dat het aandeel van de beide deelnemende waterschappen in de begroting van het waterschapsbedrijf, zodra de begroting van het waterschapsbedrijf door het algemeen bestuur van waterschapsbedrijf is vastgesteld, voor de waterschappen een verplichte uitgave is. Ontwerpbegroting 2012 De ontwerpbegroting 2012 en meerjarenraming van het Waterschapsbedrijf Limburg is op 9 mei 2011 door het dagelijks bestuur van het waterschapsbedrijf vastgesteld. Op 13 mei 2011 is de ontwerpbegroting aangeboden aan de algemene besturen van de beide waterschappen. Onze zienswijze op de onderhavige begroting is onderstaand weergegeven. Alvorens wordt ingegaan op de ontwerpbegroting 2012, wordt eerst een terugblik gegeven op de zienswijze van vorig jaar. Follow-up zienswijze begroting 2011 In de zienswijze met betrekking tot de begroting 2011 is een klein aantal zaken aangegeven waarmee door het waterschapsbedrijf bij de ontwerpbegroting 2012 rekening zou worden gehouden. Deze onderdelen zijn in het kort opgesomd. De aanbieding van de ontwerpbegroting van het waterschapsbedrijf behoeft in de tijd gezien verbetering. De ontwerpbegroting dient binnen de formele termijn van 6 weken voor definitieve vaststelling door het algemeen bestuur van waterschapsbedrijf te worden aangeboden. Verder dient rekening te worden gehouden met positionering van de begroting van het waterschapsbedrijf in onze planning- en control cyclus en dient deze vóór 15 mei te worden aangeboden. In verband met de ontwikkeling van de energieprijzen is het wenselijk dat inzichtelijk wordt gemaakt wat de looptijd van de contracten is en welke bedragen hiermee gemoeid zijn. Aanbieding ontwerpbegroting De aanbieding van de ontwerpbegroting 2012 heeft voor 15 mei plaatsgevonden waardoor deze past in de bestuurlijke planning van het waterschap. Aan dit punt is dan ook voldaan. Het blijft een moeilijk proces om de bestuurlijke planningen op elkaar af stemmen. Dit proces zal naar de toekomst toe dan ook de nodige aandacht blijven vragen. Voor een verdere toelichting hierop verwijzen wij u naar het onderdeel procedureel. Energie In de ontwerpbegroting 2012 is aangegeven dat de elektriciteit- en gasbehoefte voor 2012 volledig is ingekocht. Verder wordt in ontwerpbegroting exact weergegeven hoeveel voor de elektriciteit en gas tot en met 2016 is ingekocht en welke risico hierbij gelopen worden. Hierdoor wordt de ontwikkeling in de energiekosten volledig inzichtelijk gemaakt. Aan dit punt is dan ook voldaan. Voor een verdere toelichting hierop verwijzen wij u naar het onderdeel financiële beoordeling /PDA 2/7

3 BsGW Tot slot kan nog worden vermeld dat de onderdelen in de zienswijze 2011 die betrekking hebben op de unit Waterschapsheffingen zijn meegenomen in de zienswijze van de BsGW. Zienswijze ontwerpbegroting 2012 Procedureel Zoals aangegeven is de voorliggende ontwerpbegroting door het dagelijks bestuur van het Waterschapsbedrijf Limburg op 13 mei 2011 aangeboden aan het algemeen bestuur van ons waterschap. Procedureel gezien is de ontwerpbegroting, gelet op de vaststelling door het algemeen bestuur van het waterschapsbedrijf die op 27 juli 2011 schriftelijk zal plaatsvinden, binnen de formele termijn van 6 weken aangeboden. Dit is conform de procedure zoals opgenomen in artikel 19 van de gemeenschappelijke regeling waarin is opgenomen dat het dagelijks bestuur van de regeling de ontwerpbegroting vaststelt en hierna aanbiedt aan de beide waterschappen. Algemene beoordeling In algemene zin kan worden gesteld dat het waterschapsbedrijf bij de presentatie van de ontwerpbegroting 2012 dezelfde opzet heeft gekozen als vorig jaar. Deze opzet voldoet aan het gestelde in de Bepalingen Beleidsvoorbereiding en Verantwoording Waterschappen (BBVW). De ingezette weg betreffende de informatieverstrekking over de financiële ontwikkeling en de te bereiken doelen van het waterschapsbedrijf uitgesplitst naar de diverse units, 'wat willen we bereiken', 'wat gaan we doen', 'wat gaat het kosten', is in de ontwerpbegroting 2012 dan ook gecontinueerd. Voor wat betreft de meerjarenraming kan nog worden opgemerkt dat deze gelijktijdig met de begroting in het voorjaar wordt behandeld. Gezien het tijdsaspect waarmee het waterschapsbedrijf te maken heeft, kan hiermee worden ingestemd. Ondanks dat de voorliggende begroting transparant en voldoende onderbouwd is, blijft informatieverbetering een constant proces. Dit mede in het licht gezien van het feit dat bijna 57% van het begrotingsvolume van ons waterschap bestaat uit het aandeel in de begroting van het Waterschapsbedrijf Limburg. Daarnaast hebben wij de maatschappelijke taak om over het gevoerde beleid verantwoording af te leggen. Financiële beoordeling Dienstjaar 2012 De voorliggende ontwerpbegroting sluit voor het jaar 2012 op een netto begrotingstotaal van en is gelijk aan de gewijzigde begroting 2011 (na afsplitsing van de BsGW). Het spreekt voor zich dat het hanteren van de nullijn voor de bijdrage van de waterschappen een positief effect heeft op het stijgingspercentage van de opbrengst waterschapslasten voor 2012 (met name de zuiveringsheffing). In de meerjarenraming van ons waterschap is hier rekening meegehouden. Bij de berekening van de kapitaallasten is door het waterschapsbedrijf rekening gehouden met een normatief investeringsniveau van 32,5 miljoen per jaar voor Ten opzichte van de meerjarenraming is dit niveau gereduceerd met per /PDA 3/7

4 jaar. Opgebouwd uit: jaarlijks terugkomende onderhoudsuitgaven die vanaf 2009 in de exploitatie zijn opgenomen; door de afsplitsing van de BsGW en een normatieve vermindering van het investeringsniveau met De kapitaallasten zijn in 2012 ten opzichte van de gewijzigde begroting 2011 afgenomen met Dit wordt met name veroorzaakt door het beëindigen van de droogactiviteiten van de droger in Hoensbroek en het vervallen van de versnelde afschrijving 2011 (amoveren droger Venlo). De personeelslasten zijn als gevolg van de CAO voor waterschapspersoneel, waardoor voor 2010 en 2011 de nullijn is gehanteerd, en door een verlaging van de formatie met 1,3 ft in 2012 afgenomen met Voor een verdere toelichting op dit onderdeel verwijzen we naar pagina 14 en 15 van de voorliggende ontwerpbegroting. De energiekosten zijn als gevolg van lagere prijzen en een lager verbruik in 2012 afgenomen met Het betreft zowel elektriciteit als gas. Het lager elektriciteitsverbruik is een gevolg van de ingebruikname van de thermische drukhydrolyse in Venlo en de nieuwe warmtekrachtkoppeling in Wijlre terwijl de daling van het gasverbruik veroorzaakt wordt door sluiting van de slibdroger in Hoensbroek. De energiekosten maken een substantieel deel (bijna 12%) uit van de totale ontwerpbegroting. In de ontwerpbegroting is aangegeven dat de elektriciteit- en gasbehoefte voor 2012 volledig is ingekocht, verder is in tabelvorm het totale energieverbruik tot en met 2016 zowel in prijs als hoeveelheid in beeld gebracht. Hiermee wordt volledig inzichtelijk gemaakt hoe de opbouw voor de komende jaren is en waar de financiële risico zitten. Voor een verdere toelichting op dit onderdeel verwijzen we naar de pagina's 41 en 42 van de voorliggende ontwerpbegroting. De overige diensten door derden zijn in 2012 toegenomen met wat met name wordt veroorzaakt door de toename van de afvoer, afzet en verwerking van het zuiveringsslib. Door de sluiting van de slibdroger in Hoensbroek is het waterschapsbedrijf genoodzaakt op een andere wijze slib af te zetten waardoor de slibafzet ten opzichte van 2011 toeneemt met 60%. In de 2 e helft van 2012 wordt dit echter weer beperkt door de ingebruikname van de thermisch drukhydrolyse in Venlo die tot een slibreductie van 40% leidt. De toevoeging aan voorzieningen is in de ontwerpbegroting 2012 ten opzichte van de gewijzigde begroting afgenomen met In de ontwerpbegroting is de toevoeging beperkt gebleven tot een bedrag van aan de voorziening mobiliteit, die tot doel heeft om medewerkers te begeleiden naar een werkkring buiten de organisatie. Verder is de post onvoorzien verhoogd met tot wat gelijk is aan 0,6% van het begrotingstotaal. Deze wijkt daarmee 0,2% af van de beleidsmatige norm (= 0,4%) die door de beide waterschappen en de BsGW wordt gehanteerd. Als argumentatie wordt aangegeven dat deze verhoging gelet op het financiële risico in de begroting als gevolg van de doorgevoerde ombuigingsoperatie wenselijk is. Deze lijn is ook voor de jaren 2013 tot en met 2016 gehanteerd. Ondanks dat we begrip kunnen opbrengen voor het standpunt van het waterschapsbedrijf om onvoorzien te verhogen bedraagt deze post bij een percentage van 0,4% en is daarmee nog altijd hoger dan in Gelet op bovenstaande argumentatie en dat beide waterschappen en de BsGW bij de opzet van hun begroting 2012 en meerjarenraming voor onvoorzien een percentage van 0,4% hanteren, is het uit het oogpunt van uniformiteit niet wenselijk om hier bij het waterschapsbedrijf van af te wijken /PDA 4/7

5 Voor het overige geeft de voorliggende ontwerpbegroting in financiële zin geen aanleiding tot het maken van op- of aanmerkingen. Meerjarenraming Indien de voorliggende ontwerpbegroting 2012 en meerjarenraming wordt afgezet tegen de aangepaste meerjarenraming die gebaseerd is op de gewijzigde begroting 2011 (na afsplitsing van de BsGW) is over de hele duur van de meerjarenraming sprake van een daling van het begrotingstotaal. Onderstaand zijn deze cijfers in tabelvorm weergegeven. Bijdrage waterschappen Limburgbreed Meerjarenraming begroting n.v.t. Meerjarenraming begroting Daling Limburgbreed n.v.t. Bijdrage waterschap Het aandeel van ons waterschap in de voorliggende begroting bedraagt afgerond , ofwel 64%. Hierbij moet worden aangetekend dat de bepaling van ons aandeel tot stand komt op basis van het aantal vervuilingeenheden indirecte lozingen van het jaar 2012 zoals opgenomen in 'de prognose opbrengst waterschapsheffingen 2011 (meerjarig effect)'. Indien de definitieve raming van het aantal vervuilingseenheden 2012, die afgegeven wordt in september, afwijkt zal dit van invloed zijn op het aandeel van ons waterschap. Zoals reeds bij het onderdeel 'procedure' is aangegeven is het aangehaalde bedrag na vaststelling door het algemeen bestuur van het waterschapsbedrijf een verplichte uitgave. Als uitgangspunt is door het bestuur van het waterschapsbedrijf ervoor gekozen om de bijdrage voor de waterschappen voor de meerjarenraming voor de jaren niet te wijzigen. Dit om fluctuaties in de exploitatie te voorkomen. Hierdoor sluit de meerjarenraming van het waterschapsbedrijf voor de jaren 2012 en 2013 met een overschot en zal het tekort dat in 2014, 2015 en 2016 ontstaat in principe worden opgevangen door de begrotingsoverschotten en de bedrijfsreserve. Met de voorliggende systematiek kan worden ingestemd omdat de meerjarenraming van ons waterschap hierdoor een constanter karakter krijgt en fluctuaties op de stijgingspercentages van de waterschapslasten door het aandeel van het waterschapsbedrijf worden beperkt. Verder kan in dit verband nog worden opgemerkt dat in 2011 een risicoanalyse zal worden opgesteld op basis waarvan het weerstandsvermogen van het waterschapsbedrijf wordt bepaald. Ook zal in 2011 samen met de waterschappen worden bezien hoe de bedrijfsreserve in te zetten als een egalisatiereserve om schommelingen in het exploitatiesaldo van het waterschapsbedrijf op te vangen. Ondanks dat dit geen consequenties heeft voor het kostenniveau van de meerjarenraming van het waterschapsbedrijf kan dit niet los worden gezien van de bijdrage van de waterschappen. De wijze en de hoogte van de inzet van de bedrijfsreserve kunnen namelijk gevolgen hebben voor de waterschapsbijdrage voor de jaren na /PDA 5/7

6 Risico s Het algemene kader van Waterschapsbedrijf Limburg kan als volgt worden weergegeven. Het Waterschapbedrijf Limburg is een gemeenschappelijke regeling voor en van de twee allin waterschappen Waterschap Roer en Overmaas en Waterschap Peel en Maasvallei. Het waterschapsbedrijf is qua taakuitoefening neergezet als een uitvoeringsorganisatie waarin het bedrijfsproces zuiveren is ondergebracht. De gemeenschappelijke regeling is aangemerkt als een zware gemeenschappelijke regeling en beschikt financieel technisch gezien over eigen activa en passiva. Naast de vaste activa, te weten de inbreng van de zuiveringstechnische werken en het aantrekken van financieringsmiddelen, maken reserves ook hiervan deel uit. Indien sprake is van een structureel tekort, dan wordt het tekort aangevuld door de beide waterschappen. Het positieve resultaat van de jaarrekening 2010 van het Waterschapsbedrijf Limburg bedraagt Hiervan wordt afgedragen aan de beide waterschappen in de verhouding van het aantal vervuilingseenheden per ultimo Het aandeel van ons waterschap in deze afdracht is en is als extra opbrengst meegenomen in de voorjaarsrapportage Het restantbedrag van is toegevoegd aan de 'bedrijfsreserve' waardoor deze reserve per 1 januari 2011 een positief saldo heeft van en gelijk is aan de maximale norm van de bedrijfsreserve, te weten 5% van het begrotingstotaal. Het moge duidelijk zijn dat het weerstandsvermogen van het waterschapsbedrijf door de verbetering van de bedrijfsreserve risico s aanzienlijk beperkt. Indien zich in de toekomst toch tegenvallers mochten voordoen die de stand van de bedrijfsreserve overtreffen zal ons waterschap hiermee financieel worden geconfronteerd. De reservepositie van het waterschapsbedrijf blijft een aandachtspunt maar zal zoals reeds aangehaald in 2011 in relatie tot de bepaling van het weerstandsvermogen opnieuw tegen het licht worden gehouden. Voor de overige risico s waaronder de energiekosten, de afzetbeperking van zuiveringsslib en de bedrijfsonzekerheid van de slibdrogers verwijzen wij naar de risicoparagraaf die is opgenomen in paragraaf op pagina 28 van de voorliggende ontwerpbegroting en de toelichting per unit. Taakuitoefening en bedrijfsvoering Voor het begrotingsjaar 2012 is nadrukkelijk aan de voorkant van het proces van de begroting van het waterschapsbedrijf gestuurd. Om deze reden heeft het dagelijks bestuur, gelet op de besluitvorming van het algemeen bestuur bij de vaststelling van de programmabegroting 2011 op 30 november jl., het bestuur van het waterschapsbedrijf verzocht om een ombuigingsoperatie op te starten voor 2012 en volgende jaren. Dit heeft ertoe geleid dat het kostenniveau van de begroting 2012 ten opzichte van 2011 is teruggebracht met Verder is in de ontwerpbegroting 2012 aangegeven dat in de loop van het jaar nog een aantal onderdelen aan het bestuur van het waterschapsbedrijf zullen worden voorgelegd die nog kunnen leiden tot een extra besparing die zich beweegt tussen de en Dit is nog niet in de voorliggende meerjarenraming meegenomen. Resumé zienswijze Gesteld kan worden dat zowel de opzet als de informatievoorziening vanuit de ontwerpbegroting van het waterschapsbedrijf als positief ervaren is en dan ook een compliment /PDA 6/7

7 verdient. Onderstaand zijn nogmaals de aandachtspunten aangehaald zoals verwoord in deze zienswijze. De aanbieding van de ontwerpbegroting 2012 van het waterschapsbedrijf is naar wens verlopen. Het blijft echter een moeilijk proces om de bestuurlijke planningen op elkaar af stemmen waardoor dit naar de toekomst toe de nodige aandacht blijft vragen. Aangezien WRO, WPM en de BsGW in de begroting 2012 en meerjarenraming voor onvoorzien een percentage van 0,4% hanteren is het uit het oogpunt van uniformiteit niet wenselijk om bij het waterschapsbedrijf hiervan af te wijken. Commissieadviezen De commissies Algemeen Bestuurlijke Aangelegenheden, Middelen en Financieel Beleid en Watersystemen hebben ter zake positief geadviseerd. Voorstel Wij stellen u voor de voorliggende aspecten in te brengen als zienswijze bij het bestuur van het Waterschapsbedrijf Limburg. Het dagelijks bestuur, de secretaris/directeur, de voorzitter, ing. J.M.G. In den Kleef dr. J.J. Schrijen /PDA 7/7

8 Ontwerp Meerjarenraming Begroting Ontwerp 2012 Meerjarenraming B e g r o t i n g Concept AB Pc/ps Algemeen Bestuur WBL op xx juli 2011

9

10 INHOUD 1 Inleiding Uitvoerend beleid in de planperiode Het Waterschapsbedrijf in Externe en interne ontwikkelingen relevant voor het WBL Bestaand uitvoerend beleid Financiële gevolgen van uitvoeringsbeleid Waterschapsbedrijf Gehanteerde kwantitatieve uitgangspunten (rekenuitgangspunten) Kosten, Baten en Netto kosten volgens de MJR Beschouwing bij de Begroting De ontwikkelingen sinds het begrotingsjaar Uitgangspunten en normen Incidentele baten en lasten Kostentoerekening Onttrekkingen aan overige bestemmingsreserves en voorzieningen Waterschapsbelastingen Reservepositie: het weerstandvermogen en de ontwikkeling van de Netto kosten Financiering Uitvoerend beleid Zuiveren en verwerken van afvalwater Bouwen en Renoveren Wat willen we bereiken Wat gaan we doen Wat gaat het kosten Informatie-Technologie, product- en procesontwikkeling Wat willen bereiken Wat gaan we doen Wat gaat het kosten Operations Wat willen we bereiken Wat gaan we doen Wat gaat het kosten Onderhoud Wat willen we bereiken Wat gaan we doen Wat gaat het kosten Human Resource Management, Facilitair, Bestuurs- en Juridische ondersteuning Wat willen we bereiken Wat gaan we doen Wat gaat het kosten Financiën, Planning, Concerncontrol Wat willen we bereiken Wat gaan we doen Wat gaat het kosten Kapitaallasten Bestuur, Directie en Bovenformatief Positionering Wat gaat het kosten Bovenformatief Uitgaven Meerjarenraming naar BBP-opzet (wordt nog aangepast) MJR: Netto-kosten Exploitatie-uitgaven naar BBP-opzet MJR: Netto-uitgaven Investeringen naar BBP-opzet Waterschapsbedrijf Limburg Meerjarenraming / Begroting 2012 blz. 3

11 5 De Begroting 2012 (naar kostendragers + naar kostensoorten) De Begroting 2012 naar kostendragers De Begroting 2012 naar kosten- en opbrengstsoorten De Begroting 2012 naar kostensoorten De Begroting 2012 naar opbrengstsoorten Verdeling van de Begroting 2012 naar de bijdrage van de waterschappen BIJLAGEN : 1. Indicatief Meerjareninvesteringsprogramma: MIP Rekenuitgangspunten MJR en Begroting Staat van immateriële, materiële, financiële vaste activa en onderhanden werken 4. Staat van vaste schulden 5. Staat van reserves en voorzieningen 6. Berekening van het rente-omslagpercentage 7. Staat van personeelslasten 8. Kostenverdeelstaat met toelichting 9. Splitsing Meerjarenraming (op basis van gesplitste begroting 2011 na afsplitsing van BsGW) Waterschapsbedrijf Limburg Meerjarenraming / Begroting 2012 blz. 4

12 1 Inleiding Waterschapswet Met betrekking tot de Meerjarenraming (MJR) is in de nota van toelichting op de waterschapswet het volgende opgenomen: In de besprekingen ter voorbereiding van en over de meerjarenraming geeft het algemeen bestuur het dagelijks bestuur de beleidsmatige en financiële kaders mee die gelden voor de uitwerking van het meerjarenbeleid voor het komende jaar. Bij de toelichting op artikel 4.6 wordt dit nog eens benadrukt: Voor de kaderstellende en beleidsbepalende functies van het algemeen bestuur is het jaarlijks ontwikkelen en bespreken van het meerjarig beleidskader essentieel. Verder wordt hierbij het volgende aangegeven: De MJR moet in beginsel structureel sluitend zijn, dat wil zeggen dat lasten en baten aan het einde van de meerjarenperiode in evenwicht moeten zijn. De MJR wordt behandeld voorafgaand aan de Begroting. Bij de begroting stelt het algemeen bestuur de kaders voor zowel het beleid als de financiën voor het komende jaar vast. Bij de behandeling van de begroting dient te worden aangegeven in de situatie dat de MJR op een eerdere datum (bijv. in het voorjaar) behandeld wordt dan de begroting welke van de gehanteerde normen en uitgangspunten in belangrijke mate afwijken van het voorafgaande begrotingsjaar én van de MJR. Bij het WBL worden MJR + Begroting gelijktijdig in het voorjaar behandeld; voor de beleids- en verantwoordingscyclus betekent dit dat een fysiek gescheiden document MJR en Begroting niet noodzakelijk is. In deze opzet worden de beleidsmatige en financiële kaders van en over de MJR door het Algemeen Bestuur behandeld in het laatste kwartaal van het jaar voorafgaand aan het jaar van het opstellen van de MJR en de Begroting. De indeling van zowel de Meerjarenraming als de Begroting dient te voldoen aan de in de wetgeving opgenomen kaders, concreet: er dient een programmabegroting te worden opgesteld. Met de beide waterschappen is afgestemd dat de programma s voor het WBL overeenkomen met de taakstelling van de onderscheiden units : zuiveren en verwerken van afvalwater o bouwen en renoveren o informatie-technologie, product- en procesontwikkeling o operations o onderhoud o ondersteuning: bemonsteren en analyseren human resource management, facilitair, bestuurs- juridische ondersteuning financiën, planning, concerncontrol directie en bestuur Waterschapsbedrijf Limburg Meerjarenraming / Begroting 2012 blz. 5

13 Functie van Meerjarenraming en Begroting De meerjarenraming bevat het beleid dat door de waterschappen zal worden gevoerd en de financiële gevolgen daarvan voor het waterschapsbedrijf, waaronder de baten en de lasten van het bestaande en het nieuwe beleid. De Begroting 2012 vormt de eerste jaarschijf van de meerjarenraming In de Begroting wordt de uitvoering van het beleid, de doelstellingen en de daaraan verbonden kosten voor het desbetreffende jaar toegelicht. De functie van de Begroting is meerledig: Allocatiefunctie; toewijzen van middelen naar programma s en kostensoorten; Autorisatiefunctie; door het vaststellen van de Begroting wordt het Bestuur van het WBL gemachtigd om de opgenomen middelen conform de Begroting in te zetten; Taakstellende functie; uitoefening van de aan het WBL opgedragen activiteiten moet binnen de vastgestelde begroting blijven; Beheersfunctie; tijdens het jaar, en aan het einde van het jaar via de jaarrekening, worden de werkelijke resultaten getoetst aan de in de begroting opgenomen middelen. De Begroting 2012 van het WBL vormt input voor de bepaling van de heffingstarieven voor het jaar 2012 door de beide all-in waterschappen. Inhoudelijk Na een korte terugblik komt in hoofdstuk 2 de strategie en de hoofdlijnen van de uitvoering van het beleid van het Waterschapsbedrijf voor de periode aan de orde alsmede de beschouwing bij de Begroting Hoofdstuk 3 bevat de Meerjarenbegroting en de Begroting 2012 naar de onderscheiden programma s. Voor de overzichtelijkheid is bij de toelichtingen steeds hetzelfde stramien toegepast: - wat willen we bereiken ( = de doelstellingen, in het bijzonder de beoogde effecten) - wat gaan we doen ( = de wijze waarop er naar gestreefd zal worden die effecten te bereiken) - wat gaat het kosten ( = de netto kosten). In hoofdstuk 4 is een opstelling van de Begroting 2012 naar de kosten- en opbrengstsoorten alsmede een presentatie van de cijfers conform het voor de waterschappen gebruikelijke BBP-format opgenomen. Waterschapsbedrijf Limburg Meerjarenraming / Begroting 2012 blz. 6

14 2 Uitvoerend beleid in de planperiode Het Waterschapsbedrijf in Overeenkomstig het gestelde in de wetgeving voor waterschappen volgt onderstaand een toelichting op het bestaande respectievelijk het nieuwe uitvoerend beleid, alsmede de consequenties hiervan voor de baten en de lasten Externe en interne ontwikkelingen relevant voor het WBL Waar in de afgelopen jaren het WBL een organisatie was waarin vele activiteiten in specifieke units waren ondergebracht (Vergunning & Handhaving, Laboratorium, Waterschapsheffingen en Zuiveringsbedrijf) ondersteunt door twee stafunits (Personeelszaken & Ondersteuning en Planning & Control) wordt het WBL in 2011, na de afsplitsing en verzelfstandiging van de taak Heffen en Invorderen in de nieuwe organisatie BsGW (Belasting- samenwerking Gemeenten en Waterschappen), een bedrijf met de kerntaken transporteren afvalwater, zuiveren afvalwater en verwerken van slib. Het afsplitsen van activiteiten opent de strakkere focus op de kernactiviteiten met grotere mogelijkheden voor zowel externe herkenbaarheid als doelgerichtere aansturing op lange termijn door het bestuur en een grotere mate van identificatie met de bedrijfsdoelen door de medewerkers. Conform het besluit van het Algemeen Bestuur WBL van heeft de afsplitsing van het BsGW budgettair neutraal plaatsgevonden en is ook de totale formatie niet toegenomen. De positieve elementen van het WBL worden behouden (de unitstructuur, strakke financiële aansturing, de cultuurcompetenties, het besturen op afstand, servant leadership, de stafpositie van personeel management en financieel management, etc.). Op initiatief van de beide waterschappen vindt er in 2011 een verkenning respectievelijk een heroriëntering plaats op de taakuitoefening en positionering van het WBL. De resultaten en aanbevelingen van dit door de Dagelijkse Besturen van WRO en WPM ingezette traject worden eind 2011 verwacht. De economische situatie en de daaruit voortvloeiende rijksbezuinigingen zullen de komende jaren een aanzienlijk effect hebben op de samenleving, waarbij de waterschappen geconfronteerd worden met een financiële situatie die zich kenmerkt door soberheid en verantwoord kostenbewustzijn. Op waterschapsniveau hebben de rijksbezuinigingen inmiddels hun vertaalslag gevonden in de operatie Storm waarbij een doelmatig en rationeel waterbeheer als kerntaak voorop staat. De discussie met de Rijksoverheid heeft geleid tot het Bestuursakkoord Water Water met Vuur met de volgende financiële effecten: een verschuiving in 2011 van de bijdrage ad 81 mln. Hoogwaterbeschermingsprogramma van de Rijksbegroting naar de begroting van de gezamenlijke waterschappen; vervallen per 2011 van de Rijksbijdrage ad 19 mln. als vergoeding voor muskusrattenbestrijding door de waterschappen; een verhoging in 2014 en 2015 van de bijdrage van de waterschappen aan het Hoogwaterbeschermingsprogramma van 81 mln. naar 181 mln. Het Bestuursakkoord gaat er van dat deze extra lasten voor de watersysteemtaak worden gecompenseerd in de afvalwaterketen (is niet de watersysteemtaak) en dat daarvoor een actieve rol is weggelegd voor de waterschappen. Waterschapsbedrijf Limburg Meerjarenraming / Begroting 2012 blz. 7

15 Om adequaat op bovengenoemde Rijksbezuinigingen te kunnen inspelen hebben de waterschappen enerzijds gezocht naar ombuigingsmogelijkheden binnen de eigen begrotingen, maar hebben anderzijds ook het WBL verzocht om de ombuigingsmogelijkheden binnen de WBL-begroting te onderzoeken. Uitgangspunten Meerjarenraming Begroting 2012 Het WBL heeft dit verzoek opgepakt en voorstellen daartoe middels een thematische discussie gesondeerd bij het bestuur. Deze aanpak heeft geresulteerd in de bestuurlijke notitie Uitgangspunten Meerjarenraming Begroting 2012 welke in de vergadering van van het Dagelijks Bestuur is bekrachtigd. De ombuigingsoperatie van WBL heeft in deze fase enkel betrekking op de taak Zuiveringsbeheer. Overige te behalen besparingen vallen op dit moment buiten de invloedscirkel van WBL. Voor de te behalen besparingen bij de integratie riolering en zuiveringen ligt de verantwoordelijkheid bij de accountmanagers van de waterschappen. In het bijzonder wordt vermeld dat er landelijk geen verdeelsleutel is afgesproken waarbij rekening is gehouden met de inspanningen van de waterschappen in het afgelopen decennium. De Limburgse waterschappen hebben in deze periode zich sterk gefocust op het realiseren van zo laag mogelijke maatschappelijke kosten. De benchmarks, waaronder die van zuiveringsbeheer laten de effecten daarvan zien. Limburg is voor wat betreft de gestandaardiseerde kosten (kapitaalslasten en exploitatie) voor transporteren en zuiveren gemiddeld 25% goedkoper dan het landelijk gemiddelde. De ombuigingsvoorstellen dienen dan ook vanuit dit perspectief te worden beoordeeld. Voor de Meerjarenraming / Begroting 2012 worden de volgende uitgangspunten voorgesteld: 1. het referentiejaar voor het ombuigen van de begroting is het jaar 2011 (dus uitgaan van de gesplitste begroting 2011). Hierbij dient te worden bedacht dat de begroting WBL-ZVB reeds met 0,7 mln. is verlaagd bij de vaststelling van de splitsingsbegroting 2011 (zie ook de opmerking onder Strategische relevantie/beleidsgevoeligheid ; 2. het ombuigen van de begroting moet dienstbaar zijn aan de missie en bedrijfsvisie van het WBL en plaatsvinden in lijn met de door de Waterschappen gestelde strategische doelen; 3. de missie van het WBL, gerelateerd aan financiële consequenties, kan als volgt beknopt worden weergegeven: a. transporteren en zuiveren afvalwater, verwerken van slib b. een hoogwaardige bestemming voor gezuiverd water / ontwaterd slib c. het zuiveringsproces vergt een zo laag mogelijke energiebehoefte d. investeren in kwaliteitsorganisatie e. voldoen aan wet- en regelgeving f. bedrijfsvoering tegen zo laag mogelijke kosten 4. de visie van het WBL, gerelateerd aan financiële consequenties, kan als volgt beknopt worden weergegeven: a. optimaliseren afvalwaterinfrastructuur b. bedrijfsvoering waarin centraal staat vernieuwing, innovatie en continu verbeteren c. samenwerken met sterke partners waardoor waarde gecreerd wordt voor WBL d. samenwerken gericht op schaalvoordelen leidend tot lagere kosten en beter en duurzamer product Waterschapsbedrijf Limburg Meerjarenraming / Begroting 2012 blz. 8

16 e. organisatie inrichten naar model van hig performance organisatie.(betere financiële en nietfinanciële resultaten dan vergelijkbare bedrijven voor periode van minimaal 5 jaar) 5. de volgende strategische doelen worden onderkend: a. optimale werking en capaciteit installaties; zuiveren b. transporteren afvalwater binnen gestelde normen c. verbruik grondstoffen verminderen en milieubelasting als gevolg van reststoffen beperken d. kostenreductie op alle processen met behoud van kwaliteit e. tevredenheid partners verbeteren f. kwaliteit organisatie aan top in branche met gemotiveerde medewerkers/management in veilige werkomgeving g. maatschappelijk verantwoord ondernemen 6. de transparantie van de kosten, baten in relatie tot de prestaties wordt vergroot, waarbij de performance door het WBL wordt gevolgd aan de hand van KPI s (Kritieke Prestatie Indicatoren). Voorbeelden van Kritieke Prestatie Indicatoren zijn: a. totaal gestandaardiseerde kosten transport, zuiveren, slib b. voldoen aan lozingseisen c. specifiek energieverbruik transport en zuiveren (en deels combinatie) d. specifiek chemicaliënverbruik e. KAM certificering f. medewerkers- en klanttevredenheid g. extra maatregelen die in het kader van de KRW (Kader Richtlijn Water) getroffen moeten worden, vallen buiten het scenario voor ombuigen; Op grond van eigen onderzoek op de bedrijfsvoering, zijn in de uitgangspuntennotitie besparingsvoorstellen gedaan, aanvullend op de doorgevoerde kostenombuiging. In onderhavige MJR + Begroting zijn van deze aanvullende voorstellen de volgende uitgangspunten verwerkt: de normatieve verlaging van het investeringsvolume met 1,5 mln.; de aangepaste berekeningsmethodiek voor de berekening van de rentelasten in het 1e jaar van de planperiode. Voor de volgende punten van de notitie zijn concrete voorstellen geagendeerd voor deze bestuursvergadering: omzetten van inhuur tijdelijk personeel naar personeel in loondienst voor onderhoud/beheer van gemeentelijke gemalen. Dit betreft 2 fte; implementatie van verbeteropties Aquaplus. In de MJR is het financieel resultaat, in de orde van grootte van 1 mln. (cumulatief) voor de MJRperiode, betreffende deze voorstellen (nog) niet verrekend. Waterschapsbedrijf Limburg Meerjarenraming / Begroting 2012 blz. 9

17 Van de volgende punten is aangegeven dat deze in de loop van dit jaar of begin volgend jaar voor bestuurlijke behandeling geagendeerd zullen worden: het aangekondigde onderzoek om de afschrijfperiode op bouwkundige investeringen te verhogen van 25 naar 30 jaar. Dit onderzoek wordt gekoppeld aan een plan om alle bestaande rwzi s binnen een tijdsperiode van maximaal 25 jaar te sluiten en over te gaan tot nieuwbouw middels een duurzame en modulaire bouwwijze. Dit plan zal naar verwachting eind 2011 gereed zijn; de toepassing van thermische drukhydrolyse in Hoensbroek; de nutriëntenterugwinning; de onderzoeken naar verdere optimalisatie van de bedrijfsvoering van de unit Operations en unit Onderhoud. In de MJR is het financieel resultaat, een geschatte extra besparing van 1,5 mln. - 2 mln. voor de MJR-periode wordt haalbaar geacht, nog niet verrekend. High Performance Organisatie Het WBL bevindt zich in een transitieproces naar een High Performance Organisatie, die zich op financiële en niet-financiële prestaties positief wil onderscheiden van vergelijkbare bedrijven. Het transitieproces kenmerkt zich verder door het proces van denken naar handelen als een bedrijf. Waar het WBL staat als organisatie, wordt gemonitoord door benchmarks (benchmark Zuiveringsbeheer; benchmark overhead; e.d.). De bestuurlijke uitgangspunten, vastgesteld 14 maart 2011, vormen de grondslag voor de begroting 2012 en Meerjarenraming Centraal staat het ombuigen van de begroting 2011 waarvan het totaal van de netto kosten 72, 5 mln. bedraagt (referentiejaar 2011). Samenwerking in de afvalwaterketen In de actie Storm is aan het Rijk aangeboden de rijksbegroting te ontlasten met 100 miljoen. De onderliggende veronderstelling hierbij was dat deze besparingen op termijn, mede te realiseren zijn door optimalisatie in de afvalwaterketen (beheer gemeentelijke rioleringen door de waterschappen). Qua verantwoordelijkheden en het initiëren van samenwerking in de afvalwaterketen met gemeenten zijn in de Limburgse situatie de volgende punten relevant: de verantwoordelijkheid voor het identificeren, het vormgeven en het organiseren van de samenwerking met gemeenten ligt bij de twee waterschappen WRO en WPM; van de vier essentiële elementen van een geslaagde marktstrategie (prijs, product, plaats en promotie) kan eigenlijk alleen bij prijs enige eigen invloed worden uitgeoefend door het WBL, voor het overige ligt de verantwoordelijkheid voor het grijpen van kansen voor besparingen in de afvalwaterketen bij WRO en WPM Bestaand uitvoerend beleid In 2009 en 2010 zijn er belangrijke bestuursbesluiten genomen tot effectuering van de strategische intenties zoals ontwikkeld in de afgelopen jaren. Met betrekking tot het zuiveringsstelsel betreft het met name de sluiting van de zuiveringen in Heerlen en Simpelveld die de komende jaren hun beslag zullen krijgen. De uitgevoerde studies (veelal samen met het Waterschap Aa en Maas) over de toekomst van de zuivering in Meijel heeft uitgewezen, dat zelfs met medeneming van de investeringen om deze zuive- Waterschapsbedrijf Limburg Meerjarenraming / Begroting 2012 blz. 10

18 ring kaderrichtlijn-proof te maken, het openhouden van deze zuivering voorshands goedkoper is dan welk alternatief dan ook. Zo is dan ook door het bestuur besloten. De studies over het toekomstige zuiveringsstelsel rond Maastricht zijn nog niet afgerond. Dit zowel door de gecompliceerde situatie als door het brede scala van alternatieven. Naar verwachting zal besluitvorming in 2011 plaatsvinden. De sluiting van de rwzi Hoensbroek, de aanleg van thermische drukhydrolyse en bouw van een WKKinstallatie (warmtekrachtkoppeling) op de rwzi Wijlre hebben positieve consequenties voor de geplande energielasten. Daarbij leidt de sluiting van de droger Hoensbroek ook tot een beperkte afname krimp van het aantal fte. September 2010 hebben de waterschappen gezamenlijk de effluenteisen in het kader van de KRW geformuleerd. Over de inhoud vindt ambtelijk nog overleg plaats. De benodigde investeringen voor het behalen van de effluenteisen zijn afhankelijk van de technologische ontwerpen PE-installatie. Installaties die op korte(re) termijn worden aangepast zullen gebaseerd zijn op bestaande bewezen technieken; installaties die op langere termijn worden opgepakt zullen worden gebaseerd op voortschrijdend (technologisch) inzicht. De installaties die op korte termijn (binnen de planperiode) worden opgepakt zijn Wijlre, Venray, Kaffeberg en Rimburg. Er zijn de afgelopen twee jaar belangrijke beslissingen genomen over het toekomstig beleid met betrekking tot de verwerking van ons zuiveringsslib. Dit beleid heeft een aantal elementen: Sluiting drogers Venlo (al gerealiseerd) en Hoensbroek. Verdergaande ontwatering en vergisten van slib. Voortzetten van het drogen van slib tot medio Afzetten van het niet gedroogde maar wel ontwaterde slib naar derden (middels een openbare aanbesteding). Samenwerking in de afvalwaterketen Landelijk (actie Storm) is er toenemende aandacht voor de mogelijkheden tot efficiencyverbeteringen in de afvalwaterketen. Inmiddels hebben we veel ervaring opgedaan in 6 samenwerkingsprojecten met gemeenten voor beheer en onderhoud van gemalen (middels Lichte Gemeenschappelijke Regelingen). Daarnaast werken we al veel samen met gemeenten op projectplanning, projectmanagement en informatiebeheer, echter de schaal en het niet gestructureerde karakter leiden bij het WBL niet tot substantiële inkomsten c.q. kostenverlagingen. Zowel de schaal (middels een hoger ambitieniveau, met name op beheer en onderhoud van rioleringen) als een gestructureerde aanpak zullen leiden tot substantiële kostenverlagingen in de orde zoals aangegeven bij de uitgevoerde studies rond de actie Storm. Alleen bij een gestructureerde aanpak (kwaliteitsgaranties) is het realistisch om van gemeenten te verwachten dat ze een deel van de besparingen doorgeven aan het WBL (en dus de waterschappen). Waterschapsbedrijf Limburg Meerjarenraming / Begroting 2012 blz. 11

19 2.2 Financiële gevolgen van uitvoeringsbeleid Waterschapsbedrijf Gehanteerde kwantitatieve uitgangspunten (rekenuitgangspunten) Voor de jaren van de meerjarenraming worden de volgende kwantitatieve uitgangspunten gehanteerd, voor het doorrekenen van de kostenontwikkeling en de raming van de eigen baten : inflatie 2% 2% 2% 2% 2% loonkosten 1% 2% 2% 2% 2% rente kort 2,0% 2,5% 3,0% 3,0% 3,0% rente lang 4,75% 5,0% 5,5% 5,5% 5,5% Voor een uitgebreidere toelichting op de rekenuitgangspunten zie bijlage Kosten, Baten en Netto kosten volgens de MJR Wat gaan we investeren Het meerjareninvesteringsprogramma (MIP ) is bijgevoegd als bijlage 1 en is verkort weergegeven (naar de BBP beleidsproducten) in paragraaf 4.2. In het basisniveau van het uitgavenvolume voor investeringsprojecten is de reeds in vorige MJR genoemde overheveling doorgevoerd van jaarlijks terugkerende investeringsuitgaven voor onderhoud naar de exploitatie (jaarlijks 0,8 mln.), alsook de verlaging ad 0,2 mln. als gevolg van de afsplitsing van het BsGW per Het toegestane jaarlijkse uitgavenniveau voor de meerjaren periode is als volgt vastgesteld: - het gecorrigeerde basisniveau is 34,0 mln. (prijspeil 2011), na aftrek van de bovengenoemde bedragen (totaal 1,0 mln.); - een structurele ombuiging van 1,5 mln. per jaar (zie paragraaf 3.1 Bouwen en Renoveren); - te verhogen met de geplande investeringsuitgaven voor het project thermische drukhydrolyse rwzi Venlo (2011 = + 2,0 mln., 2012 = + 3,0 mln. en 2013 = + 0,4 mln.), een en ander conform het besluit van het Algemeen Bestuur d.d Wat gaat het kosten Specifieke ontwikkelingen in de periode van invloed op de MJR Per is de verzelfstandiging van BsGW (Belastingsamenwerking voor Gemeenten en Waterschappen) een feit. Daarop anticiperend heeft het WBL-bestuur eind 2010 al een splitsingsbegroting 2011 vastgesteld, die nu dient als referentiekader voor de Begroting In de hiernavolgende kostenvergelijkingen met de voorgaande meerjarenraming betreft het een vergelijking met de gesplitste MJR (zie bijlage 9), gecorrigeerd voor het afgesplitste BsGW. Op landelijk niveau zijn er in 2010 afspraken gemaakt over bezuinigingen binnen de waterschapswereld. Operatie Storm poogt bezuinigingen en doelmatig/rationeel waterbeheer samen te brengen. In de bestuurlijke notitie Uitgangspunten Meerjarenraming Begroting 2012, behandeld in de vergadering van het Dagelijks Bestuur d.d , zijn daartoe uitgangspunten + het te volgen Waterschapsbedrijf Limburg Meerjarenraming / Begroting 2012 blz. 12

20 traject nader uitgewerkt. De middels bestuursbesluiten vastgestelde maatregelen zijn in deze Begroting / Meerjarenbegroting verwerkt. Ontwikkeling totale kosten volgens de MJR Uit de tabel op blz. 19 blijkt dat voor het jaar 2012 een begroting wordt gepresenteerd die sluit met een positief exploitatiesaldo en dat ook voor 2013 een positief resultaat wordt verwacht, maar dat voor de opvolgende jaren in omvang oplopende negatieve resultaten worden verwacht met in het laatste jaar van de planperiode een verwacht negatief resultaat ad 5,81 mln. dit onder aanname van een bijdrage van de waterschappen die constant blijft op het niveau van de bijdrage voor Over de planperiode wordt op basis van de berekende exploitatieresultaten een negatief effect op de bedrijfsreserve verwacht van 5,4 mln. (uitgaande van een waterschapsbijdrage die constant blijft op het niveau voor 2011). De bedrijfsreserve daalt daardoor van 3,7 mln. eind 2011 naar 1,7 mln. negatief aan het eind van de planperiode (zie de tabel op blz. 24). In de planperiode stijgen de totale lasten van 75,9 mln. in 2011 naar 81,6 mln. in Een stijging met 5,7 mln. Daar staat tegenover dat de eigen baten van het WBL (dus excl. de bijdragen van de Waterschappen) dalen van 3,4 mln. in 2011 naar 3,3 mln. in Een daling met 0,1 mln. Gesaldeerd betekent dit dat de netto kosten in 2016 met 5,8 mln. zijn gestegen ten opzichte van het jaar 2011 hetgeen overeenkomt met een stijging van 8,0%. Deze stijging van de netto kosten is 2,4% lager dan wanneer de kosten jaarlijks zouden zijn gecorrigeerd met de inflatie (jaarlijks + 2% = + 10,4% voor de gehele periode). De kosten-/batenontwikkeling ziet er in de periode als volgt uit. Bestuurs stijging vergelijk met Begroting Begroting Begroting jaar 2016 stijging tov 2011 conform inflatie kapitaallasten ,8% 3,4% personeelslasten ,1% -3,3% goederen en diensten van derden ,2% -10,6% bijdragen aan derden ,6% 0,2% toevoeging aan voorzieningen ,8% -63,2% onvoorzien ,1% 272,7% totaal lasten ,6% -2,8% financiële baten eigen baten excl. financiële baten ,2% -11,6% netto kosten ,0% -2,4% bijdrage waterschappen ,0% -10,4% Ontwikkeling kapitaallasten (incl. de financiële baten op voorziening aankoop onroerend goed) In de planperiode De kapitaallasten worden bepaald door twee zaken: de investeringen in het verleden en de daaraan verbonden vrijval van kapitaallasten én de investeringen zoals geraamd voor de komende jaren. De kapitaallasten volgend uit de investeringen uit het verleden zijn nauwelijks te beïnvloeden (zie ook paragraaf 3.7). In de eerder vermelde bestuurlijke notitie Uitgangspunten Meerjarenraming Begroting 2012 wordt een onderzoek aangekondigd om de af- Waterschapsbedrijf Limburg Meerjarenraming / Begroting 2012 blz. 13