De toekomst voor financiële educatie

Transcriptie

1 Jaarverslag 2014 Stichting Weet Wat Je Besteedt Grebbeberglaan 15, 3527 VX Utrecht Postbus 14031, 3508 SB Utrecht

2 Inhoudsopgave Inleiding 3 5 jaar WWJB 4 Inzicht & evaluatie 12 Co-creatie & tools 17 Dialoog & interactie 22 Organisatie 29 Plannen voor Jaaroverzicht WWJB resultaten in cijfers 44 2

3 Inleiding Het is echt iets om trots op te zijn, vijf jaar bestaan. Zeker als je veel successen hebt om op terug te kijken. En aan successen heeft het ons de afgelopen 5 jaar niet ontbroken. We hebben veel bereikt voor en door jongeren. We hebben laten zien dat jongeren graag aan de slag willen met hun financiële zelfredzaamheid als je ze op de juiste manier prikkelt. Door, met en voor jongeren hebben we hard gewerkt aan leuke en leerzame lessen en tools, met als resultaat 10 workshops, een bloedstollend spannende film, ons Edgie-platform met een actieve jongerenredactie, een Financieel Studieplan en populaire testen en tools. De onderzoeken die we deden samen met scholen en partners hebben veel nieuwe inzichten opgeleverd die concreet vertaald kunnen worden naar interventies en goede adviezen opleveren, ook voor onze partners. Steeds meer worden we gezien als thought leader, wat resulteert in uitnodigingen op studiedagen en financiële bijdragen van bijvoorbeeld het ministerie van OCW en het ministerie van SZW en een samenwerking met Wijzer in Geldzaken van het ministerie van Financiën. Vijf jaar geleden werd Stichting Weet Wat Je Besteedt opgericht vanuit een sterk gevoel van urgentie. De noodzaak waar onze ambities uit ontstonden, is vijf jaar later onverminderd aanwezig. Eigenlijk is die noodzaak zelfs alleen maar groter geworden. Jongeren hebben het zwaar in een tijd waarin goed omgaan met geld steeds ingewikkelder wordt, jongeren zelf steeds meer verantwoordelijkheid moeten dragen, leningen moeten aangaan voor hun studie en baantjes schaars zijn. Juist daarom is het nu belangrijker dan ooit om jongeren bij te staan in het versterken van hun financiële zelfredzaamheid. De noodzaak is te groot om nu zomaar te stoppen. We zijn trots en dankbaar dat ons initiatief van ruim vijf jaar geleden tot deze bloei mocht komen. We hebben een stevige basis gevormd voor de verdere toekomst van onze activiteiten, hoe die er ook uit gaat zien. We hopen dan ook dat de online en offline materialen van WWJB in de komende jaren hun weg blijven vinden naar scholen en jongeren rechtstreeks. We hebben gemerkt dat onze partners en ons netwerk onze urgentie voor de noodzaak van goede financiële educatie erkennen. We nodigen iedereen uit die willen bijdragen aan een gezonde financiële toekomst van jongeren om met ons aan groeiend succes in de toekomst te werken. In dit jaarverslag kijken we terug naar de afgelopen vijf jaar, blikken we terug op de activiteiten van 2014 en kijken we vooruit naar de plannen van Ik hoop dat u zich laat inspireren tijdens het lezen. Er is zoveel te doen om de jongere van nu uit te laten groeien tot een verantwoordelijke consument van later. En wij laten graag zien hoe onze activiteiten daar een steentje aan kunnen bijdragen. Marijke Vos, Voorzitter Stichting Weet Wat Je Besteedt 3

4 Bas van de Riet is Senior Risk Consultant bij SNS REAAL en gastdocent voor de workshop MoneyPoster : De gastlessen voor WWJB zijn voor mij een leuke en leerzame onderbreking van het normale werk. MoneyPoster is een combinatie van een heel interactieve presentatie en een opdracht waarin de leerlingen in groepjes aan de slag gaan. Elke keer opnieuw verbaas ik me weer over de creatieve boodschappen en posters die in de klas gemaakt worden. Een paar keer per jaar verzorg ik deze gastlessen. Voor mij is het een uitgelezen manier om mijn kennis en ervaring over te brengen op scholieren en op die manier een steentje bij te dragen aan de financiële zelfredzaamheid van jongeren. 5 jaar WWJB Time flies when you re having fun. Dat geldt zeker voor de afgelopen 5 jaar voor iedereen die betrokken is bij Stichting Weet Wat Je Besteedt. Sinds onze oprichting op 29 december 2010 hebben we als missie: het versterken van de financiële zelfredzaamheid bij jongeren van 12 tot 25 jaar. Onze missie valt onder te verdelen in drie ambities die de basis zijn van hoe we werken: Continu contact met jongeren. We gaan zo veel mogelijk online en offline met jongeren in gesprek en ontwikkelen samen met hen initiatieven die bijdragen aan hun financiële inzicht en weerbaarheid tegen geldproblemen; Expert en koploper zijn in geldzaken. We treden als expert en koploper op het gebied van dialoog, interactie en co-creatie met jongeren als het om geldzaken gaat en om hun financieel gedrag te veranderen; Inzichten en resources delen met onze partners. We werken samen met het partnernetwerk, om gebruik te maken van aanwezige expertise en resources en om opgedane inzichten en ervaringen te delen. We zoeken manieren om het versnipperde aanbod van tools en lessen elkaar meer te laten versterken. We brengen onze ambities in de praktijk door kennis te verzamelen en toe te passen op concrete tools die we samen met jongeren ontwikkelen en verspreiden. Onze werkzaamheden zijn onder te verdelen in drie pijlers. In dit jaarverslag bespreken we onze successen van 2014 per pijler. Inzicht & evaluatie We verdiepen en concretiseren ons inzicht in jongeren en hun financiële gedrag. Zo krijgen we steeds beter helder hoe we hun gedrag kunnen veranderen. Ook blijven we evalueren hoe succesvol onze materialen zijn en waar we nog verbeteringen kunnen aanbrengen. Co-creatie & tools We dagen jongeren uit om zelf oplossingen mee te ontwikkelen. Jongeren creëren de ideeën voor pilots en nieuwe lessen zelf en voeren ze waar mogelijk ook zelf uit. Samen met jongeren ontwikkelen we ook online tools en games die hen begeleiden in het versterken van hun financiële zelfredzaamheid. Dialoog & interactie We dragen bij aan een constante dialoog met én tussen jongeren en willen ze zo stimuleren tot het vergroten van hun financiële zelfredzaamheid. Behalve offline via onze lesmiddelen brengen we ook veel jongeren online bij elkaar via onze platformen. Hier kunnen de jongeren aan de slag met zelftests, een forum, filmpjes, een geldcoach, polls en tips. 4

5 Vanaf de oprichting van de stichting hebben we met onze eigen aanpak veel successen geboekt. In dit hoofdstuk zetten we op een rijtje wat we allemaal ontwikkeld en bereikt hebben in de afgelopen 5 jaar. Nieuwe inzichten voor interventies die werken In 5 jaar hebben we veel nieuwe inzichten opgedaan over jongeren, dankzij het verzamelen van bestaand onderzoek, nieuw onderzoek laten doen en het delen van de nieuwe kennis die we opdoen. We bezochten congressen, organiseerden bijeenkomsten en werkten met diverse partners aan de totstandkoming van onderzoek, met concrete aanbevelingen en instrumenten als resultaat. Ook schakelden we studenten in om met hun wetenschappelijke kennis tools te ontwikkelen om medejongeren te verleiden om slimmer om te gaan met geldzaken. MoneyMindset onderzoek In 2011 publiceerden we MoneyMindsets: alles wat je moet weten over jongeren en geld. Het onderzoek, uitgevoerd samen met YoungWorks en Motivaction, leidde tot het MoneyMindsets-model. Met dit model kan de houding van jongeren tussen de 12 en 25 jaar ten opzichte van financiën en hun financiële toekomst zo nauwkeurig en inzichtelijk mogelijk in kaart worden gebracht. Met het model kregen we inzicht in wat er achter de denkbeelden, houding en het gedrag van jongeren op geldgebied schuil gaat en hoe die achterliggende motieven en waarden ingezet kunnen worden voor het vergroten van hun financiële zelfredzaamheid. Het model bood niet alleen concrete handvatten voor interventies, maar is ook een stevige basis voor vervolgonderzoek. Scholierenonderzoek van het Nibud en In samenwerking met het Nibud is jaarlijks onderzoek verricht naar de financiële situatie, ontwikkelingen en trends onder jongeren. Deze onderzoeken zoomen jaarlijks in op andere thema s. Zo bleek uit het onderzoek dat jongeren hun ouders zien als belangrijkste informatiebron rond geldzaken. Ook willen zij graag door hun ouders geholpen worden. Jongeren die hulp krijgen van hun ouders, zijn meer geneigd om te sparen en lenen minder vaak geld. Dit laat zien dat ouders 5

6 Onze promovenda Terri Seuntjens publiceerde samen met haar begeleiders een wetenschappelijk artikel in het British Journal of Psychology over hebzucht. Although greed is both hailed as the motor of economic growth and blamed as the cause of economic crises, very little is known about its psychological underpinnings. Five studies explored lay conceptualizations of greed among US and Dutch participants using a prototype analysis. Study 1 identified features related to greed. Study 2 determined the importance of these features; the most important features were classified as central (e.g., self-interested, never satisfied), whereas less important features were classified as peripheral (e.g., ambition, addiction). Subsequently, we found that, compared to peripheral features, participants recalled central features better (Study 3), faster (Study 4), and these central features were more present in real-life episodes of greed (Study 5). These findings provide a better understanding of the elements that make up the experience of greed and provide insights into how greed can be manipulated and measured in future research. een belangrijke rol spelen in de financiële toekomst van hun kinderen en hoe belangrijk het is voor ouders om die rol serieus te nemen. MoneySkills onderzoek Dit onderzoek bracht in kaart hoe jongeren er anno 2011 voor stonden op zeven financiële vaardigheden: de MoneySkills. Zo bleek dat de Trendsetter en de Levensgenieter nauwelijks overzicht hebben over inkomsten en uitgaven en dat ze verleidingen slecht weerstaan. Uit het onderzoek bleek dat er nauwelijks verschil is in de vaardigheden van jongens en meisjes als het om geld gaat. Ook het opleidingsniveau speelt vrijwel geen rol. Jongeren worden vanaf hun 19 e levensjaar financieel vaardiger. Juist de periode daarvoor hebben ze de grootste moeite en zijn ze het minst vaardig. We hebben de resultaten van het MoneySkills-onderzoek vertaald in een online tool op Edgie die jongeren helpt met het versterken van hun vaardigheden. Pensioenonderzoek Hoe kijken jongeren naar pensioen? Met kwalitatief onderzoek uitgevoerd door YoungWorks samen met PGGM en Zwitserleven, brachten we de visie van jongeren op pensioen in beeld. Uit de uitgevoerde focusgroepen bleek dat jongeren maar moeilijk een voorstelling kunnen maken van hoe het pensioen eruit gaat zien. De materie is te complex en onzeker. Ondanks dat willen schoolgaande jongeren graag meer informatie over pensioen. Ook vinden zij het geen enkel probleem om langer door te werken. De resultaten van dit onderzoek vormen een fundament voor op jongeren toegespitste financiële educatie over pensioen. Telefoonkostenonderzoek Samen met Vodafone doken we in het thema jongeren en telefoonkosten. YoungWorks voerde het kwalitatieve en kwantitatieve onderzoek uit. Uit het onderzoek bleek onder andere dat ouders vaak bijspringen bij hoge telefoonrekeningen en dat 82% dan ook niet in geldproblemen komt door hoge rekeningen. De risicogroep is geneigd de maandelijkse telefoonkosten te overschrijden, maar ze ervaren weinig urgentie om dit probleem aan te pakken. Ouders fungeren vaak als probleemdemper, waardoor jongeren ook weinig ervaren van de consequenties. Promotieonderzoek Universiteit Tilburg In samenwerking met de Universiteit Tilburg is een vierjarig promotieonderzoek gestart in 2012 naar beïnvloeding van jongeren en hun financieel gedrag. Onderzoekster Terri Seuntjens combineert inzichten uit de gedragseconomie en psychologie, op zoek naar toepassingen die jongeren prikkelen om beter met hun geld om te gaan. Het onderzoek van Terri heeft al twee wetenschappelijke artikelen publicaties over hebzucht opgeleverd met nieuwe inzichten. In 2016 wordt dit grootscheepse onderzoek afgerond. Impactmeting Om inzicht te krijgen in het effect van de lessen en online hulpmiddelen voert WWJB vanaf 2014 samen met Nadja Jungmann, lector rechten, schulden en incasso aan de 6

7 Hogeschool van Utrecht, een impactmeting uit. De meting wordt uitgevoerd door onderzoeksbureau Regioplan. Met de impactmeting willen we in kaart brengen wat het effect van ons materiaal is op de kennis, houding en gedrag van jongeren. De nulmeting is in 2014 uitgevoerd. Hierna zullen nog twee meetmomenten volgen. Bewezen materialen in co-creatie met jongeren In 5 jaar hebben we veel materiaal ontwikkeld waar we jongeren online en offline mee hebben bereikt. Onze tools, platformen en lesmiddelen ontwikkelen we in cocreatie met jongeren. Zo weten we zeker dat de materialen aansluiting vinden met de belevingswereld van jongeren. We spraken in de afgelopen jaren bijna jongeren over omgaan met geld, lessen en tools op de vele activiteiten die we organiseerden of waar we betrokken waren. Daarnaast gebruiken we ook studieprojecten om jongeren vanuit hun opleiding actief te betrekken bij het bedenken van ideeën en het maken van materiaal. Zo ontwikkelden communicatiestudenten van de Hogeschool van Amsterdam een communicatieplan voor ons platform Edgie en werken al drie jaar studenten toegepaste psychologie van de Fontys Hogeschool aan ideeën voor online hulpmiddelen en lesmateriaal. Al die co-creatie heeft ons een coherent en aantrekkelijk lesaanbod opgeleverd. 10 workshops voor in de klas Ons lesmateriaal, al dan niet in combinatie met gastdocenten, wordt goed ontvangen op het vmbo, havo/vwo en hbo/wo. Voor de diverse doelgroepen en leeftijden hebben we materialen ontwikkeld die jongeren helpt hun kennis en vaardigheden te ontwikkelen. Inmiddels is al het materiaal te vinden op ons online platform en kunnen lessen via de wwjb-site worden aangevraagd en ingepland. Ook kunnen docenten zelf lesbrieven downloaden en worden gastdocent en school automatisch gematcht. 7

8 Edgie The Movie ging in Utrecht in première: De complete crew inclusief de 88 jongeren die aan de film hebben meegewerkt, Wouter Bos en Eddy Terstall beliepen de rode loper. De film is de eerste Nederlandse crowd sourced movie voor jongeren, waarbij jongeren hebben meegewerkt aan het script, de crew, acteren, muziek en styling. Met Edgie The Movie worden jongeren aan het denken gezet over geld en over dilemma s die daarbij spelen. Edgie The Movie kan als lesmateriaal in het voorgezet onderwijs worden gebruikt en de film met lesbrief is voor alle middelbare scholen gratis beschikbaar. De eerste lessen die we ontwikkelden waren MoneyPoster, MoneyRace en Starters helpen Starters. MoneyPoster is bedoeld om vmbo ers in gesprek te laten gaan over omgaan met geld en reclame en hen meer bewust laten worden van de manier waarop reclame werkt. We ontwikkelden deze les met jongeren op het Groot Geld Ontbijt in MoneyRace is ontwikkeld in samenwerking met studenten van de Fontys Hogeschool en daagt jongeren uit om hun financiële kennis te vergroten. De vragen sluiten aan bij de financiële kerncompetenties die jongeren moeten hebben. Starters Helpen Starters is een gastcollege voor eerstejaars studenten en ondersteunt startende studenten in hun financiële zelfredzaamheid. Recruiters van onze partners geven voorlichting en gaan de dialoog met de student. We ontdekten al snel dat scholen erg enthousiast waren om met ons materiaal aan de slag te gaan. Dat smaakte naar meer en in 2012 ontwikkelden we Snoep & Snacks, Bright About Money en filmden we Edgie the Movie. Snoep & Snacks is ontwikkeld samen met studenten van de Fontys Hogeschool om jongeren bewuster te laten worden van de verleiding, sociale druk en weerbaarheid rondom geldzaken. Het spel Bright About Money, ontwikkeld met KPMG, daagt leerlingen uit om via dilemma s met elkaar te bediscussiëren welke financiële keuzes zij maken en waarom. Bij de film maakten we een les die de discussie tussen jongeren over geld uit de taboesfeer haalt. Het prikkelt jongeren om te praten over financiële dilemma s en problemen en te reflecteren op hun eigen manier van omgaan met geldproblematiek. De film ontving de Positive Young Media Award 2012 van de Nationale Academie voor Media & Maatschappij. De prijs wordt toegekend aan positieve rolmodellen voor jeugd in de media. Met de prijs waardeert de Academie initiatieven die thema s over jeugd en media op een positieve wijze behandelen. In 2013 verrijkten we ons aanbod met nieuwe workshops. Het simulatiespel MoneyMatters, ontwikkelden we samen met SNS Retail Bank. Deze game laat jongeren proeven van het echte leven door belangrijke aspecten voor de toekomst naar voren te laten komen. Het doel van de les is om leerlingen van het vmbo en mbo bewuster te maken van de gevolgen van hun financiële keuzes. In de les Slim Shoppen leren jongeren in de bovenbouw van het vmbo en de onderbouw van het 8

9 mbo op een uitdagende, laagdrempelige manier over bewust inkopen doen en budgetteren. Slim Shoppen ontwierpen we in samenwerking met ACTIAM, NEVI en de Vakcollege Groep. De pensioenles Mañana is in co-creatie met jongeren ontwikkeld voor de laatste klassen van het mbo. Het doel van de gastles is leerlingen op een laagdrempelige en interactieve manier basiskennis bij te brengen over pensioenen. Dit zorgt ervoor dat het onderwerp niet meer eng en ingewikkeld is als ze hier op een later moment mee geconfronteerd worden. Ook in 2014 konden we scholen en onze gastdocenten weer nieuwe lessen aanbieden. Onze jongste telg, de Budget Challenge, is ontwikkeld samen met de NVVK. Het heeft als doel het taboe te doorbreken voor jongeren in de schulden en concrete tips aan te reiken om goedkoper te leven. Daarnaast willen we ook preventie bieden voor jongeren die (nog) niet in de schulden zitten. Met een subsidie van het ministerie van SZW kunnen we deze les in 2015 nog verder verbeteren. Het aantal leerlingen dat we in de afgelopen 5 jaar hebben bereikt is enorm gegroeid. We begonnen in 2010 met 285 leerlingen en bereikten er in 2014 maar liefst Iets meer dan de helft van onze lessen wordt begeleid door een gastdocent uit ons partnernetwerk. In totaal hebben we ruim jongeren bereikt met een van onze workshops voor financiële educatie. Online platformen, games, testen en tools Naast onze workshops hebben we de afgelopen jaren ook onze platformen gevuld met goedgelezen content, games, testen en tools. Edgie.nl wordt onderhouden door een actieve jongerenredactie en staat vol met concrete tips en testen waar jongeren gebruik van kunnen maken. Zo kunnen jongeren de Geldtypetest, Pensioenquiz, 9

10 MoneySkills test, Shoptypetest en Shop Mood Meter doen en de MoneyMatters game spelen. Bij de Geldcoach kunnen ze terecht met financiële vraagstukken. Tot slot is het platform Financieel Studieplan voor veel studenten van het hbo en wo een belangrijke tool geworden om bewuster om te gaan met hun geld, meer inzicht te hebben in hun inkomsten en uitgaven en een beter beeld te hebben wat de consequenties van een studielening zijn. Voor 2015 heeft WWJB subsidie ontvangen van Stichting Goede Doelen NH 1816 en van Fonds 21 om dit platform ook voor het mbo te bouwen. Online hebben we heel veel jongeren bereikt. Onze geldpagina op MSN, onze Facebook-pagina, het eigen platform Edgie en de site van het Financieel Studieplan hebben in totaal unieke bezoekers getrokken. In de afgelopen 5 jaar namen jongeren deel aan een test of gebruikten ze een tool om zich te verdiepen in hun financiële vaardigheden. In 2011 hadden we extra veel deelnemers aan de geldtypetest, onder meer dankzij de gratis publiciteit door het bezoek van de toenmalige Prinses Máxima op het Jongeren & Geld event over de geldtypes. Inmiddels bereiken we maandelijks zo n jongeren, waarvan er ongeveer actief deelnemen aan een van de educatieve instrumenten die we te bieden hebben Veel zichtbaarheid en betrokken partners We ontwikkelen ons materiaal in samenwerking met jongeren. Maar liefst jongeren namen deel aan brainstormsessie over omgaan met geld, over lessen voor financiële educatie en online tools. We organiseerden congressen, conferenties en debatten en bezochten bijeenkomsten en beurzen zoals de NOT. Zo nam de 10

11 Tijdens het Jongeren & Geld event 2011 ging de toenmalige Prinses Máxima met jongeren in gesprek. Prinses Máxima, die veel belangstelling heeft voor financiële educatie, ging tijdens de bijeenkomst in gesprek met volwassenen en jongeren over hoe zij omgaan met geld. Tijdens het event werden de vier geldtypes gepresenteerd en kregen de deelnemers ook inzicht in hun eigen type. Vervolgens gingen honderd volwassenen en honderd jonge deelnemers met elkaar in gesprek en aan de slag om nieuwe ideeën te ontwikkelen om de zelfredzaamheid onder jongeren te vergroten. toenmalige Prinses Máxima in Utrecht in de Jaarbeurs op onze conferentie Jongeren & Geld 2011 onze publicatie over de Geldtypes in ontvangst. Tijdens het Jongeren & Geld event 2012 kondigden we een reclameprijs aan de PIRA Awards, voor reclame die helpt om minder uit te geven en aansluitend was de première van de film Edgie The Movie, gemaakt met 88 jongeren. Tijdens het Jongeren & Geld event 2013 presenteerden diverse nationale en internationale wetenschappers hun inzichten over jongeren en hun financieel gedrag. Ook organiseerden we in de Eerste Kamer het Studentendebat Studeren is investeren. Onze evenementen en tools haalden vaak de media, wat de verspreiding van onze middelen weer een impuls gaf. Uit de afgelopen 5 jaar is gebleken dat een partnership met WWJB veel te bieden heeft. Of dat nu als senior partner, projectpartner, subsidieverstrekker of maatschappelijk partner is. Onze partners hebben veel nieuwe informatie opgedaan over jongeren en geldzaken, hebben hun maatschappelijke betrokkenheid getoond en hun medewerkers hebben de kans gekregen om als gastdocent met jongeren aan de slag te gaan. We zijn partnerships aangegaan met maatschappelijke en commerciële partijen die allemaal op hun eigen manier hebben bijgedragen aan ons succes. Ook hebben we een goede relatie opgebouwd met andere kennisspecialisten rond geldzaken en/of jongeren. We zijn er trots op dat we veel onderzoeken, workshops en tools hebben kunnen ontwikkelen dankzij de interesse, inzet en loyaliteit van onze partners. 5 jaar later: vele jongeren bereikt met tips en tools We zetten ons in voor financiële zelfredzaamheid onder alle jongeren tussen 12 en 25 jaar. Dankzij onze onderzoeken kregen we meer inzicht in waar jongeren behoefte aan hebben om zelfredzamer te kunnen zijn. We ontwikkelden lessen en tools voor diverse leeftijdsgroepen en opleidingsniveaus. Scholieren in de onderbouw, bovenbouw en studenten; ze kunnen allemaal bij WWJB terecht voor ondersteuning. We verdiepten ons in jongeren met schulden om beter te snappen hoe we schulden bij jongeren beter konden voorkomen. En dit alles met jongeren, voor jongeren. We kijken met veel plezier terug op de afgelopen jaren. In de rest van dit jaarverslag zoomen we in op wat we in 2014 aan projecten, onderzoek en lesmiddelen hebben ontwikkeld bij WWJB. Het was weer een druk jaar vol bijzondere samenwerkingen en resultaten! 11

12 Inzicht & evaluatie Als we jongeren handvatten willen bieden waar zij mee aan de slag zouden moeten, kunnen en willen, dan moeten we zorgen dat we de juiste toon en aanpak hebben. Om dat voor elkaar te krijgen moeten we niet alleen samenwerken met jongeren, maar ook onderzoeken welke kennis mist, waar jongeren behoefte aan hebben en tegen welke problemen ze aanlopen. Ook in 2014 hebben we weer nieuwe inzichten opgedaan die we kunnen vertalen in materialen, adviezen en content voor op Edgie. In dit hoofdstuk zetten we onze stappen op een rij en evalueren we deze pijler. Onderzoek Ook in 2014 is er geïnvesteerd in nieuw en lopend onderzoek om onze kennis te verdiepen. We zochten samenwerkingen op met diverse onderwijsinstellingen en gingen met partners aan de slag om onderzoeken op te zetten. Behavioral economics project In 2012 is WWJB een samenwerkingsverband aangegaan met de Universiteit Tilburg. Promovenda Terri Seuntjens werkt voor ons aan een driejarig onderzoek naar het gedrag van jongeren in relatie tot geldzaken. Onder begeleiding van Niels van de Ven (hoofddocent Sociale Psychologie) en Marcel Zeelenberg (hoogleraar Sociale Psychologie) zoekt ze naar concrete toepassingen om jongeren hun gedrag te veranderen. Het onderzoek is met een jaar verlengd en inmiddels heeft zij een aantal van haar resultaten over het onderwerp hebzucht weten te publiceren in twee wetenschappelijke tijdschriften. Een van de artikelen is gepubliceerd in de British Journal of Psychology en focust op de eigenschappen die centraal staan bij hebzucht. Uit de experimenten blijkt dat vooral eigenbelang en altijd ontevreden zijn een grote rol spelen. Door in kaart te brengen welke eigenschappen belangrijk zijn, kan hebzucht in de toekomst beter gemeten en gemanipuleerd worden. Onderzoek naar belkosten met Vodafone Samen met partner Vodafone zijn we in 2013 gestart met een onderzoek naar de telefoonkosten onder jongeren. Allereerst zijn we gaan kijken wat er al voor onderzoek voorhanden was. Dit bleek onvoldoende inzicht te bieden in hoe jongeren met hun telefoonkosten omgaan en waardoor eventuele problemen met belkosten ontstaan. Dit inzicht hebben we nodig om samen met jongeren te kunnen bepalen waar (digitale) hulpmiddelen op gericht zouden moeten worden. Daarom hebben we besloten om in 2014 eerst onderzoek te laten uitvoeren naar jongeren en telefoonkosten door YoungWorks. Het centrale doel van het onderzoek was het krijgen van een beeld van de omgang van jongeren met de kosten van mobiele telefonie. Uit het kwalitatieve en kwantitatieve onderzoek onder 1500 jongeren bleek dat 40% van de jongeren de bundel van zijn mobieltje overschrijdt. Ook bleek dat 49% van de risicogroep 12

13 Marijke Vos, voorzitter van Stichting Weet Wat Je Besteedt, vindt het zorgelijk hoe jongeren met telefoonkosten omgaan: Uit gesprekken met jongeren blijkt dat de meesten zichzelf niet in staat achten om hun belkosten te verminderen. Wat we zien is dat het tussentijds monitoren daarom zo gemakkelijk mogelijk gemaakt moet worden. (maandelijks of bijna maandelijks overschrijding belbundel) denkt goed met zijn of haar telefoonkosten om te gaan en lijken zich niet bewust van het probleem. Uit kwalitatieve gesprekken met de risicogroep blijkt dat de ouders in de meeste gevallen bijspringen. Ouders worden hierdoor onderdeel van het probleem omdat jongeren eigenlijk zelden worden geconfronteerd met de negatieve consequenties van hun gedrag. Vandaar dat wij met de partijen in de telecomsector in gesprek willen gaan over mogelijke oplossingen. Om zo in co-creatie met jongeren hulpmiddelen te ontwikkelen die hen op een simpele en overzichtelijke manier inzicht geven in bel-en datagebruik. Een mogelijke oplossing zou kunnen zijn dat ouders niet meer direct bijspringen om de te hoge telefoonrekening te betalen, zodat jongeren ook daadwerkelijk van hun gedrag leren. Ook zien we kans op vooruitgang als de telecomoperators hulpmiddelen bieden om jongeren nog eenvoudiger inzicht in hun belgedrag en controle over hun kosten te bieden. De uitkomsten van het onderzoek hebben veel media-aandacht gekregen in de vorm van een artikel op de voorpagina van de Telegraaf, een artikel in de Volkskrant, een item op Radio 1 en een item in het RTL nieuws. Onderzoek met Hogeschool Utrecht naar belkosten Julian van Rooijen, Berend Reichman en Svenson Schönhage hebben voor hun afstudeerproject voor WWJB onderzoek gedaan naar telefoonkosten bij jongeren. De studenten werkten voor hun opleiding Culturele & Maatschappelijke Vorming aan de Hogeschool van Utrecht aan een beleidsadvies met de hoofdvraag: Welke tool of activiteit kan er ontwikkeld worden voor jongeren van 18 tot 25 jaar die voorkomt dat zij hun bundel overschrijden zonder dat zij daarbij tekort komen in hun sociale behoefte? Via co-creatiesessies hebben zij samen met andere jongeren ideeën geïnventariseerd. In hun beleidsadvies pleiten ze ervoor om een voorlichtingscampagne in te zetten via social media. Door de telefoon vaker te laten liggen, hebben jongeren juist meer tijd voor andere vormen van sociaal contact én zullen hun telefoonkosten lager zijn. WWJB verwerkt hun ideeën in de telefonieles die in 2015 ontwikkeld zal worden. 13

14 Impactmeting Om inzicht te krijgen in het effect van de lessen en online hulpmiddelen is WWJB samen met Nadja Jungmann, lector rechten, schulden en incasso aan de Hogeschool van Utrecht, gestart met een impactmeting. De meting wordt uitgevoerd door onderzoeksbureau Regioplan. Met de impactmeting willen we in kaart brengen wat het effect van ons materiaal is op de kennis, houding en gedrag van jongeren. We zijn in maart van start gegaan met een enquête voor het Financieel Studieplan en in mei met de vragenlijsten voor Bright About Money en de game MoneyMatters. Enkele honderden leerlingen en studenten hebben inmiddels de eerste nulmeting ingevuld. Hierna volgen nog twee meetmomenten. We kijken uit naar de uitkomsten, want met die informatie kunnen we de kwaliteit van het lesmateriaal waarborgen en effectieve methodieken meenemen in bestaand en nieuw te ontwikkelen lesmateriaal. Onderzoek met Universiteit Tilburg naar levensgenieters Studenten van de Universiteit Tilburg zijn in 2014 een verdiepend onderzoek gestart naar levensgenieters. De belangrijkste uitkomsten van dit onderzoek zijn dat jongeren een grote behoefte hebben aan verandering, beloning & plezier, het ervaren van dingen en sociale contacten. Hun zelf verdiend geld gebruiken ze vaker om mee te sparen dan geld dat ze kregen. Ook wordt geld vaak door ze gebruikt om rottige gevoelens mee te verdrijven. Dit geldtype is emotioneel instabieler dan de andere geldtypes en daar willen ze graag meer controle over krijgen. Tot slot hebben ze vaker spijt van hun aankopen dan ze van tevoren hadden ingeschat. Uit het onderzoek volgden een aantal concrete aanbevelingen. Presenteer alternatieve goedkope manieren om de behoefte aan verandering in te vullen of om met (vervelende) emoties om te gaan. Geef ze advies over sparen, bijvoorbeeld het sparen van belastingteruggave, sparen voor cadeaus en ervaringen en maak sparen gemakkelijk. Geef ook advies over goedkope kleding en leuke dingen om te doen. Laat zien dat door nu geen geld uit te geven ze later iets leuks kunnen doen, bijvoorbeeld via filmpjes. Zorg dat ze waardering krijgen wanneer ze leren beter met 14

15 Op het door ons georganiseerde studentendebat werd fel gediscussieerd over de financiële consequenties van het nieuwe leenstelsel. Gerjoke Wilmink (Nibud) stelde: De mogelijkheid om te gaan studeren blijft er, want je kunt het gewoon lenen. Maar dat betekent niet dat het voor sommigen niet moeilijker wordt. Waar het Nibud vooral om te doen is er is niks mis met lenen als het een investering is in je toekomst maar wat nu belangrijker dan ooit wordt, is dat je het heel verantwoord doet en heel goed kijkt naar hoeveel je moet gaan lenen en waarom. geld om te gaan en maak ze meer bewust van aankopen waar ze spijt van hebben gehad. Kwantitatief onderzoek mbo Ten behoeve van het Financieel Studieplan voor het mbo, dat gepland staat voor 2015, is in 2014 een onderzoek gestart. Dit onderzoek wordt uitgevoerd door het Nibud en wordt gefinancierd door Stichting Goede Doelen NH1816. De resultaten van dit onderzoek worden in 2015 verwacht en verwerkt in het Financieel Studieplan. Voor de nieuwe tool die WWJB gaat ontwikkelen is subsidie beschikbaar gesteld door Fonds 21. Thought leadership WWJB Om de kennis die we als expert hebben te kunnen delen met geïnteresseerden, hebben we in 2014 veel bijgedragen aan kennisdeling via congressen, beurzen, debatten en actiemaanden waarin onze inzichten extra onder de aandacht werden gebracht. In samenwerking met ThiemeMeulenhoff ontwikkelden we een inspirerend programma voor docenten economie in het VMBO. Op woensdag 19 maart 2014 werd dat door ons toegelicht op het congres Wijs met Geld bij ThiemeMeulenhoff in Amersfoort. We verzorgden diverse workshops voor de docenten en gaven ze een beeld waar wij ze bij konden ondersteunen. Op het congres Trends In Kids- en Jongerenmarketing 2014 werd WWJB vertegenwoordigd door Marjon van der Veen en Thea Hazel-Stals. Zij presenteerden een parallelsessie waarin de MoneyMindsets, MoneySkills, co-creatie met jongeren en het Financieel Studieplan aan de orde kwamen. Op 15 april en 28 oktober was WWJB aanwezig op de NVVK-studiedagen in de Jaarbeurs in Utrecht om een workshop te geven. Thea Hazel-Stals vertelde over WWJB en gaf een interactieve presentatie over financiële educatie aan jongeren in het middelbaar en vervolgonderwijs. Samen met de NVVK-leden is gebrainstormd op welke manier zij daar een bijdrage aan zouden kunnen leveren. Meerdere NVVKleden zijn van plan om in februari 2015 als expert voor de klas te gaan staan met de Budget Challenge Workshop. 15

16 Op 6 oktober organiseerden we het studentendebat Let op! Studeren kost geld in Het Huis in Utrecht. Deelnemers aan het debat waren o.a. woordvoerders hoger onderwijs van CDA, SP, D66 en PvdA, woordvoerders van de verschillende studentenorganisaties (ISO, LSVb, LKvV) en Nibud en NVVK. In het publiek waren studenten en leden van politieke jongerenpartijen vertegenwoordigd. De centrale vraag was: Wat betekent het nieuwe leenstelsel voor de student? Welke afwegingen maak je straks als je gaat studeren, wat zijn de risico s van het nieuwe leenstelsel en wat zijn goede tips? Thomas van Zijl (BNR Nieuwsradio) modereerde het debat. De Geldcoach geeft antwoord op financiële vragen van jongeren op het Edgie platform. Van maart tot september 2014 verschenen er ook columns van de Geldcoach op de website van de Telegraaf. De vragen gingen over onderwerpen als studieleningen, huurdersrechten en garantstaan voor hypotheken. Evaluatie van deze pijler Dit jaar hebben we weer veel nieuwe inzichten opgedaan die ons helpen ons materiaal te versterken en aan te vullen met nieuwe lessen. We plukken ook de vruchten van onze inspanningen om die nieuwe inzichten te delen. WWJB wordt bovendien steeds meer herkend als thought leader. Dit is te merken aan uitnodigingen om workshops te verzorgen op congressen, materialen te presenteren en door aandacht in de media. Dat is goed, want WWJB wil ook graag de kennis over jongeren en succesvolle interventies delen. Daarom is de impactmeting ook belangrijk om ons succes aan te kunnen tonen. De concrete uitvoering van de impactmeting is wel een uitdaging, omdat scholen niet altijd in staat of bereid zijn om de metingen in te plannen. 16

17 Gastdocente Jolanda van Buuren liet het achterste van haar tong zien aan leerlingen die graag en veel shoppen: Woensdagochtend 18 juni was ik op een school in Den Haag, voor het geven van de workshop Slim Shoppen aan klas uit de beroepsbegeleidende leerweg (BBL) met 15 leerlingen tussen de 15 en 17 jaar. Ik vond de interactie met de leerlingen en de recht-voor-je-raap - vragen ongelooflijk leuk. Al met al dus een ongelooflijk leerzame en leuke ochtend. Ik zou iedereen aan willen raden om een keer een gastles te geven. De tijd die je er in investeert weegt namelijk niet op tegen wat je ervoor terugkrijgt (en dan heb ik het niet alleen over de fles wijn die ik als bedankje kreeg)! Co-creatie & tools In 2014 hebben we uitgebreid geïnvesteerd in het verdiepen van onze geclusterde materialen met nieuw aanbod dat we in co-creatie met jongeren ontwikkelden. Dat leverde niet alleen gezellige en enerverende sessies op, maar ook veel ideeën en materialen waarvan we zeker weten dat het aansluit bij de belevingswereld van jongeren. Verdieping van de clusters Les Slim Shoppen Onze nieuwste aanwinst in ons lesaanbod is de workshop Slim Shoppen. We ontwikkelden deze workshop met ACTIAM, Vakcollege Groep en NEVI. Met de workshop Slim Shoppen leren jongeren in de bovenbouw van het vmbo en de onderbouw van het mbo over bewust inkopen doen en budgetteren. Zo ontwikkelen ze handige skills om in het heden en de toekomst een gezonde financiële situatie te verkrijgen en te behouden. Aan de hand van een casus gaan jongeren aan de slag om verantwoord aankopen te leren doen. Ze vergelijken prijzen en producten te vergelijken en schatten in wat een redelijk bedrag is voor hun aankoop. De workshop is in 2014 gegeven door onder andere Robert Leverink, George Coppens en Bart Harmsen van ACTIAM. Het lesprogramma werd uitgebreid getest onder diverse doelgroepen zoals leerlingen elektrotechniek en studenten interieuradvies. De reacties waren zeer positief. Budget Challenge Hoe zorg je ervoor dat jongeren weerbaarder worden tegen problematische schulden? Met de Budget Challenge! We hebben deze nieuwe les ontworpen in samenwerking met de NVVK. De workshop is in 2014 gekoppeld aan DoThe45 van de deejays Barend en Wijnand van 3FM/NCRV, die de uitdaging aangingen om een maand lang rond te komen van 45 in de eerste week en in de daaropvolgende weken steeds minder! uit solidariteit met jongeren met problematische schulden. Voorbereidingen Financieel Studieplan voor mbo gestart Het Financieel Studieplan voor studenten hbo en wo is een groot succes. Van de ruim unieke bezoekers werden er maar liefst geholpen in het maken van een eigen financieel studieplan waar niet alleen het heden maar ook alle consequenties voor de toekomst ook meteen duidelijk worden gemaakt. We hebben voorbereidingen getroffen om ook voor het mbo een Financieel Studieplan te kunnen maken. In 2015 wordt deze nieuwe tool, met behulp van subsidie van Stichting Goede Doelen NH 1816 en van Fonds 21, gebouwd en geïntroduceerd. 17

18 Yvette (20) is derdejaars journalistiek aan de Hogeschool Utrecht en lid van de jongerenredactie op Edgie.nl: Het is geen toeval dat ik deze schrijfklus voor Edgie.nl te pakken heb. In de pen klimmen en mooie teksten maken, is waarom ik journalistiek studeer. Laat mij maar lekker schrijven roep ik omdat ik me dan zo vrij als een vogel voel. Met een krant, boek, website of tijdschrift voor mijn neus volg ik het schrijfwerk van anderen. Om leuke dingen te bekostigen, moet ik de regie over mijn geld strak in de hand houden. Uit de geldtypetest bleek dat ik een toekomstplanner ben. Negen van de tien keer heb ik vooraf al bedacht waar ik mijn geld aan uitgeef. Toch geef ik vaak meer uit dan ik denk. Ik houd van overzicht. Mijn wil om te sparen is heel sterk. Ik vind het belangrijk om wat geld achter de hand te hebben voor onverwachte tegenvallers. Al kan ook ik niet elke verleiding weerstaan. Af en toe wat leuks voor niet te veel centen moet kunnen, toch? Telefoonkosten in het vizier Als onderdeel van onze Budget Challenge les over schulden voor leerlingen van het mbo, ontwikkelden we een verdiepende les over problematiek rond telefoonkosten. De leerlingen leren hoe zij hun eigen bel- en browsekosten in de hand te kunnen houden. We hebben subsidie toegewezen gekregen van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid om dit onderdeel verder te ontwikkelen. Ook Nederland ICT toonde zich enthousiast om bij te dragen aan dit project. Met de toezeggingen van de bovenstaande partners kunnen we in 2015 deze les nog verder versterken en kunnen we een impactmeting van dit materiaal organiseren. Actievere inzet van ons jongerennetwerk Om jongeren te betrekken hebben we ook dit jaar weer de handen ineen geslagen met jongeren. Dat deden we ook via diverse universiteiten en hogescholen om meer bereik te krijgen en jongeren de kans te geven om de kennis die zij opdoen tijdens hun studie in te zetten om medejongeren te helpen. Jongerenredactie op Edgie De jongerenredactie op Edgie bestond in 2014 grotendeels uit studenten Journalistiek die via hun bijdragen ervaring konden opdoen in het schrijven. De redactie produceerde blogs, interviews, foto s en video s. Op maandag 29 september kwam iedereen voor het eerst bij elkaar. Bijkomend voordeel van hun plek in de redactie is dat deze jongeren zelf ook nog het een en ander konden opsteken van de content die ze produceerden. Studentendebat Op 6 oktober organiseerden we het studentendebat Let op! Studeren kost geld. Het doel van het studentendebat was ouders en aankomend studenten informeren 18

19 over de voor- en nadelen van een studie en studielening in het licht van de nieuwe plannen voor het leenstelsel. We wilden bijdragen bij de afweging of studeren en het aangaan van een studielening een verstandige investering in de toekomst is. Daarnaast wilden we jongeren een stem geven in de discussie over de gevolgen van het nieuwe leenstelsel. Studieproject met Fontys Hogeschool In 2014 hebben studenten Toegepaste Psychologie van de Fontys Hogeschool in Eindhoven zoals voorgaande jaren gewerkt aan verschillende campagnes voor jongeren over omgaan met verleidingen. Maandag 14 april presenteerden vijf teams van studenten hun campagnes aan WWJB. Het winnende team heeft een campagne ontwikkeld om jongeren zo goedkoop mogelijk boodschappen te laten doen. Martijn Geelhoed, Annebelle de Groot, Sven Verbeek, Jonas van den Berge, Mitchell Hendriks en Florian de Jager bedachten voor hun campagne de app Foodfight. Eerstejaars studenten die op kamers gaan wonen worden hiermee uitgedaagd om zo min mogelijk geld aan boodschappen uit te geven. Studieproject met Hogeschool Utrecht Vanuit de opleiding Culturele & Maatschappelijke Vorming aan de Hogeschool van Utrecht hebben Julian van Rooijen, Berend Reichman en Svenson Schönhage hun afstudeerproject ingezet voor WWJB. Hun hoofdvraag was: Welke tool of activiteit kan er ontwikkeld worden voor jongeren van 18 tot 25 jaar die voorkomt dat zij hun bundel overschrijden zonder dat zij daarbij tekort komen in hun sociale behoefte? Ze hebben met jongeren in een co-creatiesessie gebrainstormd over een oplossing om mobiel contact toch betaalbaar te houden, zonder beperkingen voor het sociale leven van jongeren. Eén van de ideeën die uit deze co-creatie sessie is gekomen, is uitgewerkt in het beleidsadvies om een voorlichtingscampagne in te zetten via social media. 19

20 Start ontwikkeling tool impulsief gedrag In 2014 zijn we ook gestart met de ontwikkeling van een tool dat jongeren kan helpen om minder impulsief gedrag te vertonen. Dit doen we in samenwerking met studenten Communicatie en multimediadesign aan de Hogeschool Utrecht en onze promovenda van de Universiteit Tilburg. Zij ontwikkelen diversen concepten, gebaseerd op de inzichten uit hun vak. Vanuit literatuuronderzoek en doelgroeponderzoek zijn ze concepten gaan bedenken. Deze concepten hebben ze vervolgens weer getoetst bij de doelgroep en uitgewerkt tot apps met een concreet design en prototype. In 2015 gaan we kijken welke apps we met een partner kunnen gaan ontwikkelen. Het studieproject heeft vier heel verschillende ideeën voor een app opgeleverd: Flapp: een app die inzicht geeft in bijkomende kosten van activiteiten; Bill: een app voor het bijhouden van je uitgaven in verschillende categorieën; Guilty pleasures: een app die helpt bij het (niet) winkelen voor kleding; Budget Control: spaardoelen-app, te delen met je vrienden en gekoppeld aan je bankrekening. Promotie Financieel Studieplan via studentenverenigingen Op vrijdag 23 mei hield de LKvV, de Landelijke Kamer van (studenten-)verenigingen haar jaarlijkse congres over de introductieperiode van studentengezelligheidsverenigingen. WWJB gaf een korte presentatie over het Financieel Studieplan en deed de oproep om deze tool op de zogenaamde paklijst te zetten, het overzicht van spullen die de eerstejaars studenten moeten meenemen als zij deelnemen aan de introductiekampen om lid te worden van een studentenvereniging. Hier werd positief op gereageerd en dit biedt een mooi platform voor een grote groep nieuwe studenten die behoefte hebben aan inzicht in hun aankomende financiële situatie. Evaluatie van deze pijler Op het gebied van co-creatie hebben we ons weer verder ontwikkeld, waarbij we in co-creatie met jongeren en met deskundige partners werken aan nieuwe online instrumenten en lesmaterialen. In 2014 hebben we er steeds meer voor gezorgd dat de lessen bestaan uit online onderdelen, die voor jongeren toegankelijk zijn via het jongerenplatform Edgie. Dit verrijkt het platform en zorgt dat de lesmaterialen niet gedistribueerd hoeven te worden, omdat ze online te vinden zijn. We hebben afgelopen jaar ook gebruikt om een sterkere koppeling te maken tussen projecten en relevante partners. Dat komt immers alle betrokkenen ten goede, zowel in het opzetten van nieuw lesmateriaal als in het koppelen van lessen en gastdocenten. Zo hebben we samengewerkt met inkoopspecialist NEVI om de workshop Slim Shoppen te ontwikkelen, deden we het telefoonkostenonderzoek met Vodafone, ontwikkelden we een app samen met de Universiteit Tilburg en de Fontys Hogeschool en hebben we de Budget Challenge bijzonder succesvol gelanceerd samen met de brancheorganisatie voor schuldhulpverlening NVVK. Deze partners hebben een enorme schat aan inhoudelijke kennis die zij graag willen delen ten gunste van jongeren. Ook de Koninklijke Beroepsorganisatie van 20

21 Gerechtsdeurwaarders (KBvG) heeft zich aangesloten bij dit project en we kunnen leunen op de inhoudelijke expertise van lector Nadja Jungmann en professor Karsten Muller. Met een team vanuit de wetenschap én de praktijk kunnen we deze workshop nog verder verbeteren voor het aankomende jaar. Tot slot hebben ook de studieprojecten dit jaar weer hun meerwaarde bewezen. Met de Fontys Hogeschool werken we al vier jaar samen en ook dit jaar leverde dat een concreet product op in de vorm van een app die we kunnen uitwerken. Ook de samenwerking met de Universiteit Tilburg voor het derde jaar alweer heeft dit jaar concrete resultaten opgeleverd in de vorm van twee wetenschappelijke artikelen. De Hogeschool Utrecht is een relatief nieuwe partner, met in het eerste jaar al twee afstudeerprojecten waar concrete aanbevelingen uit voortkwamen. Uit al deze resultaten blijkt telkens weer dat co-creatie met jongeren en geldzakenspecialisten echt een van de stuwende krachten is achter het ontwikkelen van succesvolle gedragsbeïnvloedende interventies. 21

22 Dialoog & interactie Ons laatste cluster gaat over jongeren opzoeken en prikkelen om met ons in gesprek te gaan. We bieden jongeren de mogelijkheid online en offline om een beter beeld van hun financieel gedrag te krijgen, nieuwe vaardigheden op te doen en om te kijken hoe ze zichzelf kunnen helpen om slimmer om te gaan met geld. In dit hoofdstuk zetten we op een rijtje hoe we in 2014 jongeren hebben bereikt en wat we ze te bieden hadden. Educatie Digitaal beschikbaar maken van ons aanbod We hebben al ons bestaand materiaal digitaal beschikbaar gemaakt, om zoveel mogelijk jongeren laagdrempelig te kunnen bereiken. In de vorm van aantrekkelijke en prikkelende content op Edgie kunnen jongeren nu gebruik maken van alle kennis die we ze te bieden hebben. Alle informatie, games, testen en zijn te vinden op Edgie.nl. De bijbehorende lesbrieven met alle lesdoelen, instructies en achtergrondinformatie zijn te vinden op wwjb.org voor de docenten of andere begeleiders. Zo blijven beide websites overzichtelijk en aantrekkelijk. Dankzij het nieuwe systeem waar vraag en aanbod van gastdocenten automatisch gematcht worden, kunnen docenten ook snel zien wanneer er nog gastdocenten beschikbaar zijn voor een workshop en kunnen zij hierop inschrijven. Clusteren van het lesmateriaal We hadden om de samenhang tussen ons materiaal beter naar voren te brengen de ambitie om twee leerlijnen te ontwikkelen: klaar voor later en grip op geld. Uit de praktijk bleek echter dat dit voor scholen minder herkenbaar was dan verwacht. Daarom hebben we de focus verplaatst naar een strategie met een leerlijn per onderwijssoort. We hebben nu het aanbod gegroepeerd voor geschikte lessen voor vmbo, havo/vwo, mbo en hbo/wo. Dat sluit beter aan de afnemers in het onderwijs. In samenwerking met LEF wordt gewerkt aan één leerlijn voor het mbo, waarbij we ook naar elkaar verwijzen om het lesmateriaal onder de aandacht te brengen. Themamaanden goed in de markt gezet We hebben begin 2014 getest in hoeverre themamaanden konden bijdragen aan een groter bereik van onze gastlessen. Na het succes van de focus op de pensioenworkshop in oktober 2013 voor ruim leerlingen stond februari helemaal in het teken van de Budget Challenge workshop. Het resultaat bleek boven verwachting. Het werken met themamaanden blijkt een groot aantal voordelen te hebben. Het biedt duidelijkheid aan scholen over wanneer de workshops met gastdocenten beschikbaar zijn. In de praktijk worden er meer workshops door aangevraagd. Ook creëren themamaanden momentum en blijkt het hierdoor makkelijker om gastdocenten bereid te vinden een les te geven. Tot slot levert het logistieke en organisatorische voordelen op voor WWJB. Daarom zijn voor 22

23 In februari waren Marijke Vos (voorzitter WWJB) en Joke de Kock (voorzitter NVVK) op het ROC Mondriaan te Den Haag bij de Budget Challenge Workshop aanwezig om in gesprek te gaan met jongeren over schulden. Thea Hazel-Stals, directeur van WWJB: Veel jongeren vinden omgaan met geld lastig en ze leren er onvoldoende over. Bovendien is praten over schulden een taboeonderwerp en dat willen we doorbreken. Doel van onze Budget Challenge Workshop is schulden bespreekbaar te maken en studenten leren minder geld uit te geven. In Nederland hebben ruim jongeren tussen 15 en 24 jaar kleine of grote betaalproblemen (GGN, 2013). Door onze workshop krijgen de studenten inzicht in de oorzaken van schulden en wat dan te doen. Aan de hand van de online Shop Mood Meter en een vergelijking van hun uitgaven, bedenken de studenten tips voor elkaar om minder uit te geven, in de hoop dat ze niet in de geldproblemen komen of weten hoe ze er snel weer uit kunnen komen. Want feit is dat zodra je de leeftijd van achttien jaar je min of meer ook het recht hebt om schulden te maken. Dit met alle gevolgen van dien. het schooljaar alle beschikbare gastlessen gekoppeld aan een themamaand. Budget Challenge in februari In februari stond de Budget Challenge centraal, gekoppeld aan de actie DoThe45. 3FM deejays Barend van Deelen en Wijnand Speelman trokken zich in 2013 (toen allebei 24 jaar jong) al het lot aan van jongeren met geldproblemen en besloten spontaan hun solidariteit te verklaren door de maand februari ook rond te komen van 45 euro per week. Ze noemden hun actie DoThe45. In 2013 legden zij contact met WWJB voor samenwerking. Ook in 2014 besteedden Barend en Wijnand weer aandacht aan de schuldenproblematiek van jongeren en lieten zij zien wat het in het dagelijks leven betekent wanneer je zo weinig te besteden hebt. In februari leefden zij daarom vier weken van een steeds kleiner budget: ze bouwden af van 45, 35, 25 naar 15 in de laatste week. WWJB heeft Barend en Wijnand op redactioneel gebied inhoudelijk ondersteund tijdens hun actie. Daarnaast heeft WWJB samenwerking met de NVVK (de Vereniging voor Schuldhulpverlening en Sociaal bankieren) een lesprogramma op mbo scholen verzorgd over schulden en het voorkomen ervan. De les is bedoeld als preventie voor jongeren die (nog) niet in de schulden zitten en biedt handvatten om goed met geld om te gaan. In deze les kwamen Barend en Wijnand ook aan bod via diverse filmpjes. De Budget Challenge workshop was een enorm succes. Maar liefst 4450 studenten namen deel aan een van de lessen. Dit was mogelijk dankzij de enthousiaste inzet van medewerkers van de lid organisaties van de NVVK, die de Budget Challenge Workshop als gastdocent hebben gegeven. Hun expertise en werkervaring bleek van toegevoegde waarde en we zijn blij dat zij zich aan deze workshop verbonden hebben. De evaluatie onder zowel de gastdocenten als de schooldocenten gaf een positief beeld. Beide groepen gaven de Budget Challenge Workshop dezelfde waardering: een 7.4. Een mooi cijfer voor een eerste uitrol van een nieuw project. Het merendeel van de gastdocenten heeft aangegeven in het volgend jaar weer met het vernieuwde materiaal voor de klas te willen gaan staan. 23

24 Starter Jennifer Felix hielp startende studenten met slimme tips en stof tot nadenken: Gedurende onze presentatie delen collega Gerdien en ik veel van onze eigen ervaringen met de studenten. En zo vliegt je studententijd weer voor je ogen voorbij. Het is allemaal hartstikke goed gekomen, maar had me zeker wat geld bespaard als ik mijn financiën beter in de gaten had gehouden. We geven ze ook mee dat de keuzes die je nu maakt bijdragen aan je verdere loopbaan. Het was een hele leuke ervaring om het verhaal met de studenten te delen en bij te dragen aan hun financieel bewustzijn. De ene groep doet actief mee, de ander is iets minder geïnteresseerd. Voor ons de uitdaging om met enthousiasme het verhaal over te brengen. Je vertelt het verhaal vanuit je eigen ervaring, wat het veel minder spannend maakt om voor een klas te staan. Ook in 2015 gaan we deze workshop weer verzorgen. Het Ministerie van Sociale Zaken heeft een subsidie verleend aan WWJB om de Budget Challenge workshop verder te ontwikkelen. Uit de evaluatie werd bijvoorbeeld duidelijk dat de filmpjes in de les voor voldoende gespreksstof zorgen, maar dat de geschetste situaties nog beter aan kunnen sluiten bij de beleefwereld van de mbo- studenten. Naast de workshop over schulden (basisles) komt er een vervolgles over de telefoonkosten problematiek (verdiepingsles). Starters Helpen Starters in augustus Evenals voorgaande jaren werd ook in augustus 2014 het gastcollege Starters Helpen Starters verzorgd, dit keer in Amsterdam, Rotterdam en Leiden. In totaal volgden 1620 studenten het gastcollege, om meer inzicht te krijgen in de financiële gevolgen, nu en later, van keuzes tijdens de studie. MoneyRace in september Bij start van het nieuwe schooljaar spoorden we scholen aan om meteen de les MoneyRace in te zetten: een bordspel met kennisvragen over aan geld gerelateerde zaken. In het spel worden een aantal belangrijke financiële onderwerpen behandeld: administratie, overzicht, (be)sparen, verleidingen, bewust aankopen en recht & werk. Naar aanleiding van het spel worden leerlingen aan het aan het denken gezet over hun eigen gedrag en financiële competenties door met de gastdocent te reflecteren. Zo n 775 scholieren speelden het spel op middelbare scholen. Pensioenworkshop Mañana in oktober Tijdens de Pensioen3Daagse kregen zo n 4500 mbo studenten les van de top van de Nederlandse pensioenwereld. Met veel enthousiasme hebben ruim 45 pensioenadviseurs van PGGM en Zwitserleven deze workshops gegeven. Ook Peter Borgdorff (bestuurslid Stichting Weet Wat Je Besteedt, directeur Pensioenfonds Zorg en Welzijn) en Seada van den Herik (directievoorzitter Zwitserleven) gaven, samen met hun collega s, door het hele land les over sparen voor later. 24

25 Robert Leverink, manager beleggingsfondsen bij ACTIAM, deed in november de aftrap van de gastles Slim Shoppen op het ROC Mondriaan in Den Haag. Mijn eerste kennismaking met de 25 leerlingen van de mbo opleiding elektrotechniek was natuurlijk even spannend. De sfeer was ongedwongen en de jongeren stelden veel vragen. Niet alleen over slim shoppen, maar ook bijvoorbeeld BKR toetsingen en onderhandeltips kwamen aan de orde. Hoe verrassend was het toen niet wij maar zij aan het eind van de workshop vroegen hoe wij deze workshop in hun klas hadden ervaren! Het geven van de workshop Slim Shoppen was absoluut een succes te noemen. We hebben het met veel plezier gedaan en er zelf ook nog wat van opgestoken! Slim Shoppen in november Na een succesvolle pilot in 6 klassen in juni lag in november de focus op Slim Shoppen, een les die scholieren helpt een goede inkoper te worden. Maar liefst 1100 leerlingen namen deel aan de les. Omdat het vinden van gastdocenten blijft een uitdaging, daarom konden we niet alle lessen vullen die waren aangevraagd. Scholen die we niet konden vullen hebben we telefonisch benaderd met de vraag of zij het zelf wilden organiseren. We verwezen naar de online lesbrief en we zijn op specifieke dagen telefonisch beschikbaar geweest als hulplijn voor toelichting op lesbrief. De overgebleven scholen hebben de lessen zelf gegeven en waren in de feedback heel positief over aanpak en communicatie. We hebben geëvalueerd met onze partners en de betrokken scholen om te zien waar we nog beter kunnen ondersteunen. Educatie samen met partners Met diverse partners werken we samen om financiële educatie goed op de kaart te zetten. We hebben op de NVVK-studiedag in de Jaarbeurs in Utrecht onder de mensen van de NVVK veel enthousiasme weten te wekken om gastlessen te verzorgen voor WWJB. Vanzelfsprekend passen mensen van de NVVK uitstekend bij de les Budget Challenge die gaat over het besparen van geld en het voorkomen van schulden. Bovendien hebben we hen aangemoedigd om de andere lessen van WWJB in te zetten en te promoten op scholen in hun gemeente. Daarnaast hebben we ook onze lessen voor financiële educatie ook gepromoot bij ThiemeMeulenhoff en hebben we bij onze vaste senior- en projectpartners geholpen met de interne communicatiecampagnes om werknemers te laten zien hoe leuk en zinvol het is om als gastdocent aan de slag te gaan. Inmiddels hebben we een goed beeld van welke partners passen bij de diverse projecten en kunnen we gericht werven. In totaal bereikten we in 2014 zo n leerlingen in de klas met financiële educatie. 52% van de lessen werd verzorgd door een gastdocent. Dankzij onze inspanningen om al het materiaal online beschikbaar te maken en te voorzien van duidelijke lesbrieven, kunnen docenten altijd ook zelf de lessen verzorgen. 25

26 Online Themamaanden op Edgie.nl Ook de redactionele content op ons platform Edgie is aangepast aan de themamaanden, waardoor er meer zichtbaarheid ontstond. Zo zorgden we voor samenhang tussen wat leerlingen online en offline (in de les) aangeboden werd. Jongeren online versterken via Edgie We hebben inmiddels al onze tools online gezet op Edgie. Zo is de samenhang tussen het platform en onze lessen verder versterkt. Ook wordt Edgie dankzij al alle instrumenten steeds meer de autoriteit als het gaat om jongeren en geldzaken. Ook in 2014 ging een jongerenredactie enthousiast aan de slag om het platform te voorzien van actuele content. Een aantal van hen deed dit om als student journalistiek meer ervaring op te doen en aan hun portfolio te bouwen. De site zelf is verbeterd dankzij een verbeterde routing waardoor jongeren meer artikelen lezen of meer tools gebruiken. Ze worden nu slimmer door de site geleid zodat ze sneller doorhebben dat er nog meer content is waar ze mee aan de slag kunnen. Ook hebben we gewerkt aan het opzetten van educatieve modules, vanuit de workshops de Budget Challenge en Slim Shoppen. Partnerships voor relevant en meer bereik Dankzij linkbuilding zijn de kosten per actieve gebruiker dit jaar fors gedaald. Onze partners zijn meer naar ons gaan verwijzen, wat een verbeterde positie in Google oplevert. Linkpartners van Edgie zijn 18ennu.nl / hoera16.nl, 1001docenten.nl, Halloroos.nl en Studenten.net. Ook voor het Financieel Studieplan hebben we partners die linken naar de website: DUO, Nibud, Startstuderen.nl, Studiekeuze123.nl, Studie-kosten.nl, Halloroos.nl en Slimmecentenvoorstudenten.nl. Daarnaast ontving het FSP in 2014 veel bezoek via de websites van Wijzer in Geldzaken en sites van hogescholen en universiteiten. De 26

27 Gastdocent Bart Snijders gaf een workshop MoneyMatters op het Ludger College in Doetinchem: Ik zie het geven van gastlessen als een mooie afwisseling ten opzichte van de werkzaamheden horend bij mijn functie. De meningen en inzichten van de leerlingen die ik hierbij spreek, verbreden mijn horizon. Het is ontzettend interessant om te horen hoe de leerlingen aankijken tegen financiële aspecten en keuzes. Zij kijken er vaak op een manier tegenaan, waar ik nog niet aan gedacht heb. Door te discussiëren over deze keuzes leren we elkaars gedachtegoed kennen. Een van de mooiste dingen van de gastlessen vind ik om te merken dat door jouw inbreng jongeren gaan nadenken over de financiële keuzes die ze kunnen maken en daardoor tot nieuwe inzichten komen. meeste bezoekers (75%) komen op het Financieel Studieplan door een verwijzing op een andere site. In 2014 hebben we een Google Grant ontvangen, een donatie in de vorm van budget voor een Google Adwords campagne. Dankzij deze donatie kunnen we met een klein eigen budget toch heel veel jongeren bereiken. Met als gevolg dat onze kosten per unieke bezoeker 0,17 zijn en de kosten per actieve deelnemer online neerkomen op 0,97. Met 27% van alle online bezoekers is er enige vorm van interactie. Maar liefst 17% van alle online bezoekers neemt ook daadwerkelijk deel aan een test of tool. Tot slot hebben we onderzoek gedaan naar de IT-eisen om whitelabeling mogelijk te maken. Hiermee wordt het mogelijk dat partners onze middelen op hun eigen site kunnen inzetten, in hun eigen look en feel. Evaluatie van deze pijler De aanpak voor educatie in de klas, met themamaanden, het matchingsysteem voor gastlessen en met zoveel mogelijk digitale lesmaterialen blijkt goed aan te slaan. Het aantal leerlingen in de klas groeide van in 2013 naar in Een groei van maar liefst 46%! En bijna de helft van de lessen wordt door de eigen docent gegeven. Na iedere themamaand hebben we de betreffende workshop geëvalueerd, met een gemiddelde score van 7,5. En 90% van de scholen zegt de workshops in de toekomst weer in te zetten. Dat laat zien dat ons materiaal goed aansluit bij zowel de leerlingen als bij de behoeftes van docenten. De communicatie van leerlijnen per schooltype werkt effectief. De volgende stap is om ervoor te zorgen dat onze workshops gekoppeld worden aan lesmethoden voor de verschillende schooltypes. Daarvoor gaan we graag in gesprek met de educatieve uitgevers. Nu werken we al met hen samen om het WWJB lesmateriaal onder de aandacht te brengen bij docenten, dus de basis voor verdere samenwerking is gelegd. Ook online bieden de themamaanden een goede leidraad voor artikelen op de website. Dankzij de aan ons toegekende Google Grant kunnen we, gekoppeld aan de themamaanden, specifieke zoekwoorden activeren om voor nog meer zichtbaarheid te zorgen. We hebben steeds meer linkpartners en waren met regelmaat online te vinden met een geldcoach-artikel op Telegraaf.nl. Desondanks is het online bereik van onze websites gedaald van unieke bezoekers in 2013 naar in 2014, als gevolg van een aanzienlijk kleiner budget voor bannercampagnes. Maar ondanks een kleiner online bereik is het aantal bezoekers dat iets op de site doet met 21% gestegen. Aanzienlijk meer online bezoekers namen deel aan een test of een tool: waren dat er in 2013 al , in 2014 hadden we maar liefst

28 online deelnemers voor financiële educatie: een groei van 45%! Dit betekent dat nu 1 op de 6 bezoekers deelneemt aan een test of tool. De WWJB resultaten in cijfers zijn te vinden achterin dit jaarverslag. Inmiddels zijn onze kosten per online bezoeker, per actieve bezoeker en per online deelnemer aanzienlijk gedaald. En gemiddeld blijven bezoekers 2 minuten en 56 seconden op de Edgie website. Ook dit laat zien dat we steeds relevanter worden voor de bezoekers op het platform en dat onze content prikkelt en uitdaagt. Kosten in euro s ) ) incl. Google Grant Kosten per unieke bezoeker online Kosten per actieve bezoeker online 0,75 0,33 O,17 0,22 2,87 1,89 O,61 0,81 Kosten per online 6,35 3,61 0,97 1,30 deelnemer aan de test of tool 1) Kosten berekend op basis van door WWJB bannercampagnes. 2) Kosten berekend inclusief besteedde budget binnen Google Grant (donatie voor WWJB) 28

29 Organisatie Hoewel WWJB door een klein kernteam wordt gevormd, hebben we dankzij alle partners, gastdocenten en betrokken jongeren een enorm netwerk waar we op verschillende manieren uit kunnen putten. Partners Partners die deelnemen in de stichting Weet Wat je Besteedt dragen op diverse manieren bij aan de activiteiten van de stichting. Ze ondersteunen ons in: Het faciliteren van contact met jongeren, online en offline; Het delen van kennis over jongeren en geldzaken; Het leveren van resources, zoals projectleden en vrijwilligers voor activiteiten; Financiële ondersteuning om activiteiten en onderzoek van WWJB te bekostigen. Natuurlijk krijgen onze partners daar ook veel voor terug. Zo kunnen zij laten zien aan de buitenwereld dat ze maatschappelijk betrokken zijn en dat zij graag een bijdrage willen leveren aan een gezonde financiële toekomst voor de jongeren van nu. Ook kunnen zij hun eigen medewerkers de kans geven om als vrijwilliger aan de slag te gaan. Tot slot delen wij de kennis die we opdoen in jongeren en geldzaken met onze partners, zodat zij beter inzicht krijgen in de jongeren van nu en de consument van later. We willen onze partners actief betrekken bij de nieuw opgedane inzichten, onze activiteiten en de successen die we boeken. Dat doen we via een aantal kanalen. Zo verzorgen we een maandelijkse update voor bestuur en programmaraad en schrijven we een maandelijkse nieuwsbrief, waar men zich via de website op kan abonneren. Tot slot hebben we in 2014 ook weer uitgebreid van ons laten horen via diverse presentaties bij interne en publieke bijeenkomsten van onze partners. WWJB heeft diverse soorten samenwerking met partners: Senior partners: deelnemers met een bestuurszetel; Projectpartners: ondersteunende partners die ons voorzien van resources en/of een concreet project adopteren; Vrienden: samenwerkingspartners die bijdragen aan de doelstelling van WWJB. Senior partners Organisaties die een langdurige en substantiële bijdrage aan de stichting leveren, nemen zitting in het bestuur. Deze partners leveren resources, kennis en een financiële bijdrage: Nibud, PGGM, SNS Bank en SNS REAAL. Projectpartners Sommige partners leveren een bijdrage door financiële ondersteuning of door een korting op hun dienstverlening, al of niet voor concrete projecten. In 2014 waren dat diverse partijen: 29

30 Thea Hazel-Stals, directeur van WWJB, is heel blij met alle partnerships en samenwerkingen die zijn gesloten in de afgelopen jaren. Als stichting vinden wij essentieel om zo veel mogelijk de verbinding te zoeken met jongeren, jongerenorganisaties, scholen, overheid, bedrijven en andere stakeholders op het gebied van financiële educatie. Samen bereik je namelijk veel meer! We hebben afgelopen jaar veel gesprekken gevoerd om te kijken waar ambities en belangen elkaar overlapten. Zo deden we samen met Vodafone onderzoek naar jongeren en belkosten. De inzichten die we daaruit hebben opgedaan zijn voor beide partijen interessant en belangrijk. Ook willen we door samenwerking meer eenheid in het aanbod van financiële educatie brengen. Dat is nu nog te versnipperd en dat is zonde, want er is al zo veel mooi materiaal op de markt! Google ondersteunt WWJB in het creëren van online bereik onder jongeren via een Google Grant, waarmee we AdWords campagnes kunnen inzetten; Telegraaf en WWJB hebben samengewerkt in online-items met de geldcoach; De Universiteit van Tilburg en WWJB financieren gezamenlijk de onderzoeker die aan de Universiteit van Tilburg zal promoveren op het gebied van vertalen van de inzichten uit behavioral economics naar concrete instrumenten voor jongeren en hun geldzaken; PGGM en ZwitserLeven ondersteunen het pensioenproject Mañana, met inhoudelijke kennis, ondersteuning in het projectteam, gastdocenten en een financiële bijdrage; Vodafone ondersteunde een onderzoeksproject over telefoonkosten, met inhoudelijke kennis, ondersteuning in het projectteam en een financiële bijdrage; ACTIAM (voorheen SNS Asset Management) ondersteunde het project voor de les Slim Shoppen met ondersteuning in het projectteam en gastdocenten die de les hebben verzorgd; NVVK ondersteunt het project Budget Challenge met inhoudelijke kennis en met gastdocenten; Nederland ICT en specifiek KPN, Tele2 en Vodafone ondersteunen het project Budget Challenge en dan specifiek de workshop Phone Challenge over telefoonkosten met inhoudelijke kennis en met gastdocenten; Het Ministerie van SZW ondersteunt het project Budget Challenge met een subsidie; Het Ministerie van OCW en DUO ondersteunen het project om de tool Financieel Studieplan door te ontwikkelen voor het nieuwe leenstelsel met een financiële bijdrage en met inhoudelijke kennis; Fonds21 en Stichting Goede Doelen NH 1816 ondersteunen het project voor een Financieel Plan tool voor het mbo met een financiële bijdrage; De BeeldBalie ondersteunde het project Slim Shoppen met beeldmateriaal; MyShop ondersteunde het project Slim Shoppen met een online omgeving voor een webshop; Nibud en WWJB werken samen aan de ontwikkeling van de tool met een financieel plan voor het mbo, waarbij Nibud het onderzoek onder mbo scholieren voor haar rekening neemt en WWJB de ontwikkeling van de tool. Vrienden van WWJB Buiten de partners werkt WWJB nauw samen met een aantal maatschappelijke organisaties om kennis op te halen, kennis te delen en evenementen te organiseren: Wijzer in geldzaken voor kennisuitwisseling en communicatie over activiteiten en promotie van lesmateriaal op de NOT beurs; NJR voor delen van kennis en opzetten van gezamenlijke projecten; KRO-NCRV voor het opzetten van een themamaand over jongeren en geld; Jong Ondernemen voor het toepassen van WWJB lesmateriaal en gezamenlijk ontwikkelen van aanvullend lesmateriaal; Stichting LEF voor het toepassen van WWJB lesmateriaal in lessen aan ROC s; Codename Future voor het toepassen van WWJB lesmateriaal; 30

31 Stichting Coloured Mind voor het toepassen van WWJB lesmateriaal; NJR, LSVB, ISO, LKVV voor inhoudelijke betrokkenheid in en promotie van het Financieel Studieplan; NEVI en Vakcollege voor ontwikkeling van de les Slim Shoppen; 18ennu.nl / hoera16.nl, Halloroos.nl, 1001docenten.nl, Studenten.net, DUO, Nibud, Startstuderen.nl, Studiekeuze123.nl, Studie-kosten.nl, Halloroos.nl en Slimmecentenvoorstudenten.nl,. voor online samenwerking door het uitwisselen van content en van links; Fontys Hogeschool Eindhoven voor een studieproject voor het ontwikkelen van online campagnes; Universiteit van Tilburg voor een studieproject voor aanvullend onderzoek over levensgenieters; Hogeschool Utrecht voor een studieproject voor concept en prototypes van apps om jongeren meer grip op hun geld te geven. Partners en financiering In 2014 zijn we druk bezig geweest met zoeken naar financiering van de toekomst van WWJB. Dat resulteerde in sponsoring van Google in de vorm van een Google Grant voor AdWords campagnes en in toekenning van subsidies voor specifieke projecten die in 2015 gelanceerd worden. Dankzij de partnerships in 2014, meer focus op kosten en een aantal projecten die nog in 2015 moeten worden afgesloten, heeft WWJB het jaar 2014 afgesloten met een positief financieel resultaat. Maar helaas is het onvoldoende gelukt om de basisfinanciering rond te krijgen. We hebben veel gesprekken gevoerd samen met een sponsorwerver, maar dat heeft tot onvoldoende resultaat geleid. De komende maanden in 2015 zal het bestuur van WWJB beslissen over de toekomstige scenario s voor de activiteiten van de stichting. Inzet menskracht en overleg Het bestuur van WWJB bestond in 2014 uit vijf personen: Marijke Vos (onafhankelijk voorzitter); Peter Borgdorff (PFZW); Rob Langezaal (SNS Bank); Gerard van Olphen (SNS REAAL); Gerjoke Wilmink (Nibud). Het bestuur had naast de vijf reguliere vergaderingen een extra telefonisch overleg om de toekomst van de activiteiten van de stichting te bespreken. WWJB team WWJB had in 2014 drie medewerkers in vaste dienst: directeur Thea Hazel-Stals, projectmanager Marjon van der Veen en projectcoördinator Gwenn Roomer. Gwenn Roomer werd van april tot oktober vervangen door Margit Melse in verband met zwangerschap. Sinds november wordt Marjon van der Veen wegens zwangerschap vervangen door Jeannell Kolkman. 31

32 Sintermeertencollege uit Heerlen won MoneyPoster van het Jaar 2014: Het Sintermeertencollege uit Heerlen heeft de titel MoneyPoster van het Jaar in de wacht gesleept. De poster, gemaakt door Kris, Tom, Max, Céline en Sidney uit klas TC3, is door jongeren in het hele land als de beste gekozen! Uit de klassen waar de workshop is gegeven is één MoneyPoster als winnaar uit de bus gekomen. Het was lastig kiezen want er waren veel leuke posters gemaakt! De winnende poster stond vrijdag 4 juli afgedrukt in jongerenkrant 7Days. Menskracht Naast de vaste medewerkers bestaat de organisatie uit inleenkrachten, die door de partners op tijdelijke en (eventueel) parttime basis worden gedetacheerd. In 2014 werkten we met de volgende gedetacheerden: Netty Blijlevens, langdurig gedetacheerd vanuit PGGM, als projectleider voor schoolprojecten; Patricia Klerkx was gedurende het hele jaar gedetacheerd vanuit SNS REAAL en was projectleider voor het project Slim Shoppen. Van januari tot en met maart 2015 is zijn aan WWJB verbonden voor een specifiek project voor (online) promotie van de online game MoneyMatters. Daarnaast waren er in 2014 diverse studenten en onderzoekers aan de stichting verbonden: Studenten Journalistiek in de Edgie Jongerenredactie; 3 afstudeerders van de opleiding Culturele & Maatschappelijke Vorming aan de Hogeschool van Utrecht die onderzoek deden naar telefoonkosten; Terri Seuntjens, promovenda aan de Universiteit Tilburg. Dit betreft een duurzaam partnership sinds De projectorganisatie is aangevuld met (parttime) externe inhuurkrachten: Onderzoeksexpertise, vanuit Nibud, gedurende heel 2014; Financiële administratie en HR ondersteuning, vanuit Mazars, in heel 2014; PR en woordvoering, vanuit Gribnau Communicatie, in heel 2014; Huisstijl en WWJB website, vanuit Koduijn, in heel 2014; ICT ondersteuning, vanuit GoBit, gedurende heel 2014; Juridische experise, vanuit Budik Legal, gedurende heel 2014; Partner development, vanuit LS Projects, gedurende heel Vrijwilligers van de partners werden ingezet bij diverse activiteiten, waaronder: Gastcolleges Starters Helpen Starters voor eerstejaars aan Hogeschool van Amsterdam, Rotterdam en Leiden; Gastlessen MoneyPoster, Slim Shoppen, Bright About Money, Snoep & Snacks, MoneyRace en MoneyMatters aan middelbare scholen; Gastlessen Mañana en Budget Challenge aan ROC scholen. Andere overlegvormen De programmaraad had in 2014 geen bijeenkomst. Wel waren er diverse individuele gesprekken met leden van de programmaraad om hun input te krijgen voor de toekomst van de activiteiten van WWJB. 32

33 Samenwerking Op projectbasis is tegen betaling samengewerkt met diverse partijen, om de effectiviteit van onze projecten zoveel mogelijk te maximaliseren: Emakina voor online ondersteuning en het online interactieve platform. Evident voor ontwikkeling van het financieel studieplan; YoungWorks voor onderzoek over telefoonkosten; Pascale voor drukwerk; Krausz voor vormgeving en productie van offline en online lesmateriaal; Facebook, Microsoft, FunX, 7Days, Spits, Metro, Telegraaf, Studiegids, Studenten.net, To20 voor online bereik door bannering en/of reportages; Zuid44 voor grafisch ontwerp van lesmaterialen; Taalstrategie voor jaarverslag en factsheets. Processen en IT In 2014 hebben we een grote stap gezet om onze online activiteiten te optimaliseren. Zo is het proces van aanmelden van gastdocenten gestandaardiseerd en hebben we het mogelijk gemaakt dat gastdocent en aanvrager van de gastles automatisch gematcht worden. De scholen geven aan wanneer zij graag een gastdocent zouden willen uitnodigen en vervolgens kunnen gastdocenten op deze data intekenen. Dit is voor de gastdocenten prettig omdat ze kunnen kiezen uit concrete data voor gastlessen. Dit maakt het gemakkelijker voor hen om toezeggingen te doen. Voor scholen is het ook prettiger omdat zij meer ruimte hebben om rekening te houden met hun programma. Het proces is verbeterd waardoor we nu efficiënter zijn in het werven en matchen van gastdocenten en scholen. We promoten eerst de mogelijkheid van gastlessen onder scholen en vervolgens gaan we bij onze partners gastdocenten werven. Zij kunnen vervolgens direct zien welke scholen interesse hebben op welke dag. Ook hebben we in 2014 onderzocht wat er aan IT nodig is om onze materialen online te delen met partners zodat zij deze zelf kunnen inzetten op hun eigen websites. Hier hebben we nu een goed overzicht van, maar er is nog geen concrete vraag vanuit de partners om dit toe te gaan passen. Tot slot hebben we geïnvesteerd in projectregistratie. Omdat we meer met projectpartners zijn gaan werken, is het belangrijk om de kosten van de individuele projecten inzichtelijk te krijgen. Dit houdt zowel de gemaakte kosten als de gemaakte tijd in. We werken nu met een systeem dat overzicht biedt op het aantal uren per project. 33

34 Mediamomenten in 2014 De Budget Challenge Workshop, onze les over jongeren en schulden werd door ruim mbo-studenten gevolgd. De Telegraaf schreef er een artikel over en directeur Thea Hazel-Stals vertelde over de les op diverse radiostations waaronder jongerenzender FunX; In april opende WWJB de AEX Beurs met de gongslag, in het kader van Financial Literacy Week en als startschot voor de impactmeting; Een serie Geldcoachvragen van onze jongerensite Edgie verscheen in de rubriek DFT (voorheen Over Geld) op Telegraaf.nl; De GeldType Test werd uitgelicht in J/M voor ouders in een special over financieel opvoeden; Ons onderzoek over Jongeren en telefoonkosten in samenwerking met Vodafone kreeg uitgebreide aandacht. Onder meer in de Volkskrant, Het Parool en De Telegraaf verschenen artikelen over het onderzoek; Het Nationaal Studentendebat: Let op! Studeren kost geld werd onder meer vermeld in Sp!its en diverse nieuwssites van universiteiten; Het Financieel Studieplan kreeg aandacht in de dagbladen Metro en Sp!ts. 34

35 Plannen voor 2015 Na jaren van investeren in online platforms, tools en workshops enerzijds en in een netwerk met partners, scholen en gastdocenten anderzijds groeit de relevantie van de WWJB activiteiten steeds meer. Scholen weten ons te vinden en gebruiken de workshops met veel enthousiasme. Diverse partijen benaderen ons voor het opzetten van nieuwe projecten voor financiële educatie en steeds meer jongeren gebruiken een van onze online tools. Met ondersteuning van het Ministerie van SZW, het Ministerie van OCW en van Fonds 21 en Stichting Goede Doelen NH 1816 werken we nu aan verbetering of ontwikkeling van projecten om nog meer jongeren te bereiken. In vijf jaar tijd is WWJB uitgegroeid tot een relevante speler op het terrein van financiële educatie voor jongeren in het voorgezet en beroepsonderwijs. Het zit in onze aard om samen te willen werken met jongeren, scholen en maatschappelijke en commerciële partners om onze ambities waar te maken. Wij hebben vanaf onze oprichting als speerpunt gehad om in co-creatie tot nieuwe inzichten en instrumenten te komen om jongeren te versterken in hun financiële zelfredzaamheid. Zo bundelen we onze krachten en kunnen we effectievere interventies ontwikkelen. Daarnaast hebben we natuurlijk ook de bijdragen van onze partners nodig. We hebben kennis, een netwerk en financiële investeringen nodig om van ons te kunnen laten horen. In de afgelopen jaren heeft WWJB veel structurele en projectpartners gehad die ons ver hebben gebracht. Helaas is het een uitdaging gebleven om in een tijd van recessie voldoende ondersteuning bijeen te krijgen. We hebben veel gesprekken gevoerd met externe partijen om te praten over een mogelijk partnership en financiële ondersteuning voor WWJB. Helaas heeft dit niet geresulteerd in voldoende financiële ondersteuning om als zelfstandige stichting te blijven bestaan na het schooljaar In het afgelopen jaar heeft het bestuur van WWJB uitvoerig gesproken over de toekomst van de stichting en van de activiteiten. Daarbij is nadrukkelijk de wens uitgesproken om de activiteiten van WWJB zoveel als mogelijk te continueren. Er zijn tijdens de gesprekken diverse scenario s voor de toekomst voorgesteld. Deze worden nader onderzocht op haalbaarheid en wenselijkheid en besproken met mogelijke toekomstig betrokkenen. In de tussentijd zijn er nog veel concrete plannen voor 2015 waar we onze tanden in gaan zetten tot 1 juli, om tot een mooi resultaat te komen. Inzicht en evaluatie We zijn in 2014 een aantal nieuwe projecten gestart om meer inzicht in jongeren en geldzaken te krijgen. Daarbij hebben we al veel kennis in huis die we graag willen delen onze partners en binnen ons netwerk. In 2015 continueren we lopende onderzoeken en we zetten nog extra in om onze kennis te delen. 35

36 Impactmeting In 2015 presenteren we de eerste resultaten van de impactmeting die we samen met Nadja Jungmann, lector rechten, schulden en incasso aan de Hogeschool van Utrecht, zijn gestart in De meting wordt uitgevoerd door onderzoeksbureau Regioplan. We zijn in maart 2014 van start gegaan met een enquête voor het Financieel Studieplan en in mei met de vragenlijsten voor Bright About Money en de game MoneyMatters. Na een nulmeting en twee vervolgmeetmomenten kunnen we in kaart brengen wat de impact is van deze materialen. Ook willen we de impact van ons lesmateriaal rond de Budget Challenge meten. Verdiepend onderzoek Sinds 2012 werken we samen met de Universiteit Tilburg. De promovenda Terri Seuntjens die in opdracht van WWJB onderzoek doet naar jongeren en geldzaken zal in 2015 twee wetenschappelijke artikelen publiceren. Daarnaast laten we in 2015 nieuw onderzoek uitvoeren samen met Nibud ten behoeve van de ontwikkeling van de nieuwe tool Financieel Studieplan voor het mbo. Thought leadership De wetenschappelijke publicaties van Terri Seuntjens zijn een goed moment voor ons om te laten zien dat we koploper zijn als het gaat om inzichten in jongeren en geld en dat we onze kennis graag delen. Hetzelfde geldt voor de resultaten van de impactmetingen. Daarnaast zijn we in 2015 op de onderwijsbeurs NOT aanwezig om onze materialen te promoten en spelen we een rol op het Malmberg congres. Tot slot zoeken we weer naar allerlei kansen om onze kennis te delen met onze partners, onder meer via persberichten. Co-creatie en tools We zijn afgelopen jaar gestart met de voorbereidingen van het ontwikkelen van een aantal nieuwe tools en lessen. Hiervoor zullen we dit jaar weer co-creatiesessies inzetten om jongeren mee te laten denken over deze projecten. Verdiepen van aanbod voor mbo Budget Challenge Project In 2014 is de Budget Challenge Workshop gegeven aan bijna mbo-studenten. Dankzij een subsidie van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid kunnen we de lessenserie voor 2015 en volgende jaren verbeteren en uitbreiden tot een project met twee lesonderdelen: de Budget Challenge workshop over (het voorkomen van) schulden en de Phone Challenge workshop, over telefoonkosten. Bovendien zullen we een impactmeting doen om het effect in kaart te brengen. Vanwege de actualiteit en het maatschappelijk belang hebben de Vereniging voor schuldhulpverlening en sociaal bankieren (NVVK), de beroepsvereniging van gerechtsdeurwaarders (KBvG), en Nederland ICT, de branche vereniging van telecom bedrijven, zich verbonden aan de Budget Challenge Workshop. Zij delen hun kennis en betrekken hun leden om hun expertise, kennis en ervaring in te zetten als 36

37 gastdocent. Jongeren vinden hun expertise en werkervaring van grote toegevoegde waarde. Budget Challenge Workshop De Budget Challenge Workshop bestaat uit diverse onderdelen. Na een introductie start de les met een film met portretten van jongeren met diverse soorten schulden, waarover in de klas wordt nagepraat. Vervolgens categoriseren studenten uitgaven en inkomsten in een app, om zo te ervaren dat overzicht helpt om meer grip te krijgen en om te zien waar besparingen mogelijk zijn. Ook doen ze een test waarbij ze hun eigen koopgedrag in beeld krijgen en ze formuleren eigen vuistregels om zonodig hun koopgedrag bij te stellen. Een voor jongeren bekende rapper maakt een song om de nieuwe gedragsregels gemakkelijk te onthouden. Phone Challenge Workshop De vervolgles, de Phone Challenge Workshop, gaat in op telefoongebruik en bijbehorende kosten, één van de voornaamste oorzaken van schulden onder jongeren. Ook hier weer een film, om zicht te krijgen op dataverbruik van verschillende online activiteiten. Aan de hand van een quiz en een tool ervaren de studenten hoeveel data zij eigenlijk nodig zouden hebben, maar ze oefenen ook met het vergelijken van verschillende telefoonaanbiedingen. En aan de hand van een zelftest bedenken ze alternatieven om hun telefoonkosten beter in de hand te houden. Financieel plan mbo en workshop In 2012 heeft WWJB het Financieel Studieplan voor hbo/wo studenten gelanceerd. Gezien het succes van deze tool wordt in 2015 gewerkt aan een vergelijkbare tool voor mbo studenten, met financiële ondersteuning van Fonds 21 en Stichting Goede Doelen NH 1816 en in samenwerking met LAKS (Landelijks Actie Komité Scholieren), JOB (Jongeren Organisatie Beroepsonderwijs), DUO en Nibud. Met de tool Financieel Plan mbo geven we de jongeren een indicatie met hoeveel maandelijkse kosten zij rekening moeten houden en ook zicht op hoeveel zij zullen verdienen als ze aan het werk gaan na hun studie. Deze bedragen staan vooraf in het overzicht en zij kunnen deze bedragen zelf aanpassen naar hun eigen persoonlijke situatie. Met een beter inzicht in de huidige en toekomstige inkomsten en uitgaven zijn studenten beter in staat om hun financiën in balans te houden en op de toekomst te anticiperen. Hierdoor kunnen zij meer kansen benutten en voorkomen zij onverwachte schulden. Het plan helpt mbo studenten keuzes weloverwogen te maken. Aanvullend op de tool ontwikkelen we een workshop voor mbo studenten over financieel plannen en de kosten van op jezelf wonen. De workshop zal ingaan op 37

38 diverse keuzes en de financiële gevolgen daarvan, zodat jongeren leren voor- en nadelen van keuzes tegen elkaar af te wegen en daarbij gebruik te maken van instrumenten zoals het financieel plan. Verbeteren van bestaande tool Financieel Studieplan Per 1 september 2015 treedt het nieuwe leenstelsel in werking, met grote gevolgen voor de financiële situatie van studenten. Daarom is een update nodig van het financieel studieplan, zodat de gepresenteerde cijfers en gevolgen aansluiten bij het nieuwe leenstelsel. Daarnaast wordt een upgrade gepland, zodat (toekomstige) studenten ook diverse scenario s naast elkaar kunnen zetten om een goede keuze te kunnen maken. Dit project wordt ondersteund door het Ministerie van OCW en uitgevoerd in samenwerking met studentenorganisaties NJR, ISO, LSVb, LKVV, LAKS en met DUO en Nibud. Naast de update en upgrade van de tool zal ook het gastcollege Starters Helpen Starters aangepast worden om aan te sluiten bij het nieuwe leenstelsel. Dialoog en interactie We zijn in 2014 gaan focussen op het matchen van partners bij specifieke projecten en thema s. Zo kunnen we gastlessen aanbieden die grote meerwaarde bieden voor alle betrokkenen, zowel de gastdocent als de leerlingen. Ook in 2015 leggen we grote nadruk op onze themamaanden, zowel online als offline. Educatie Themamaanden We hebben voor 2015 weer een aantal themamaanden op de planning staan waar we extra aandacht vragen voor een van onze lessen bij een specifiek onderwerp. We werven gastdocenten voor de bijbehorende workshop, prikkelen scholen om mee te doen en zorgen dat onze content op ons platform gerelateerd is aan het thema. De geplande themamaanden: Februari: Snoep & Snacks voor voortgezet onderwijs, zonder gastdocent; Februari: Starters Helpen Starters voor hbo/wo; Maart: Budget Challenge voor mbo; Maart: MoneyMatters voor voortgezet onderwijs, zonder gastdocent; April: Phone Challenge voor mbo; Mei: Bright About Money voor havo/vwo; Juni: Op Jezelf (nieuwe les voor mbo, gekoppeld aan Financieel Studieplan mbo). Educatie verzorgen samen met partners We willen in 2015 de werknemers van onze partners uitdagen om zich in te schrijven als gastdocent. Dat doen we door onze partners te koppelen aan themamaanden waar zij een klik mee hebben. Op deze manier kunnen we concreter matchen en blijft het qua werving en beschikbaarheid van gastdocenten overzichtelijker. 38

39 Educatie via meerdere kanalen aanbieden In 2015 zijn we aanwezig op de NOT beurs en op het Malmberg congres. Op deze evenementen kunnen we onze materialen promoten onder docenten van middelbare scholen en ROC s. Daarnaast staan er gesprekken op de planning met educatieve uitgevers over het inzetten van WWJB tools binnen hun lesmethoden. Zo willen we meer samenhang aanbrengen in het aanbod van educatiemateriaal rond geldzaken. Tot slot zetten we in op een pilot waarbij we educatieve tools willen aanbieden aan ouders, waarbij we de bij de les behorende lesbrief aanpassen voor ouders. Online Geld bespreekbaar maken Op ons platform Edgie.nl willen we meer nadruk leggen op de themamaanden door inzet van de jongerenredactie en de geldcoach. Daarnaast gaan we ons online aanbod vergroten met een nieuwe song en videoclip van een bekende rapper. Het lied gaat over foute gewoontes en heeft als bedoeling schulden en besparen bespreekbaar te maken. De focus van dit nieuwe project ligt op het aanmoedigen van jongeren om foute financiële gewoontes tegen te gaan door nieuwe vuistregels voor jezelf te bedenken. De rapper Je Broer is ingeschakeld om het nummer te maken. Hij zal ook een grote rol spelen in het helpen bij het promoten. Jongeren online versterken We blijven samenwerken met een jongerenredactie die ons platform Edgie.nl voorziet van nieuwe content in de vorm van artikelen, blogs en filmpjes. Daarnaast gaan we onze promotie ook meer richten op jongeren en hun ouders, om ons materiaal ook buiten scholen om meer zichtbaarheid te geven. Partnerships voor relevant en groter bereik In 2015 versterken we onze Google AdWords campagnes verder door op zoekwoorden te adverteren die relevant zijn bij de themamaanden en investeren we in meer linkpartners om onze positie in de Google ranking te verbeteren. Tot slot willen we in 2015 partners zoeken voor het aanbieden van onze online tools via hun online kanalen. Dat kan bijvoorbeeld door te linken naar Edgie, door Edgie tools op de eigen site in te bedden of door het whitelabel aanbieden van de tools in de eigen look en feel van (nieuwe) partners. Organisatie Partners & financiering Om de toekomst van de activiteiten van WWJB zoveel als mogelijk zeker te stellen zijn we in gesprek met diverse partijen om de mogelijkheden te bekijken. Diverse partijen erkennen het belang van financiële educatie voor jongeren in het voortgezet en beroepsonderwijs, als vervolg op de basis die wordt gelegd in het primair onderwijs met onder meer gastlessen in de Week van het Geld. 39

40 Financieel gezien verwacht WWJB het schooljaar af te sluiten met voldoende resterend eigen vermogen om continuering van de activiteiten te kunnen ondersteunen. Processen & IT Om de samenvoeging of overgang van de WWJB activiteiten voor de toekomst mogelijk te maken, werken we in de komende maanden aan het actualiseren van de projectbeschrijvingen voor de bestaande tools en workshops. Bemensing & organisatie Op dit moment bestaat het team van WWJB uit de directeur, een projectmanager (die momenteel vanwege zwangerschapsverlof tijdelijk wordt vervangen) en twee projectcoördinatoren, aangevuld met een projectleider vanuit PGGM. Het team wordt op concrete vragen versterkt met externe ondersteuning, voor bijvoorbeeld partner development, PR, HR en juridische aspecten. Daarnaast zijn er projectteams actief met daarin vertegenwoordigers van diverse partners en jongerenorganisaties, om aan de concrete projecten te werken. En voor de Edgie redactie is een jongerenredactie actief, met studenten van de opleiding journalistiek. Met de medewerkers in het WWJB team worden gesprekken gevoerd over de toekomst van WWJB en de toekomst van hun eigen loopbaan. Communicatie en PR Naar aanleiding van de onderzoeken en de te lanceren projecten zal er in 2015 veel aandacht zijn voor communicatie en PR. Diverse wetenschappelijke publicaties vanuit het promotieonderzoek aan de Universiteit van Tilburg worden naar buiten gebracht. Ook zullen we de resultaten van de impactmetingen naar buiten brengen. Rondom de lancering van de vernieuwde Budget Challenge workshop, over schulden, en de bijbehorende Phone Challenge workshop, over telefoonkosten, verwachten we veel publiciteit. We werken daarbij samen met een voor jongeren bekende rapper en met het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Bovendien hopen we de pers te interesseren voor de lancering van het verbeterde Financieel Studieplan en de vergelijkbare tool voor mbo studenten. In kleine kring zullen we in maart het 5-jarig bestaan van WWJB vieren. We hebben immers alle reden om trots te zijn op de resultaten van de afgelopen vijf jaar! 40