Stein 16 december 2003 Gemeenteblad Afdeling A 2004, no. 13 Agendapunt 15 Bijlagen 1. Betreft Vaststelling Beleidsdocument Educatie 2004

Transcriptie

1 Stein 16 december 2003 Gemeenteblad Afdeling A 2004, no. 13 Agendapunt 15 Bijlagen 1 Aan De Raad Betreft Vaststelling Beleidsdocument Educatie 2004 Inleiding De Wet Educatie en Beroepsonderwijs (WEB) vereist dat jaarlijks invulling wordt gegeven aan de planningsbevoegdheid van de lokale overheid. Daartoe wordt het Beleidsdocument Educatie opgesteld. Dit document bevat die educatieve activiteiten, die worden uitgevoerd voor de volwassen inwoners van de gemeente Stein. Argumentatie Reeds geruime tijd werken de gemeenten in de Westelijke Mijnstreek met elkaar samen op het terrein van de volwasseneneducatie. Het nu voorliggende Beleidsdocument Educatie is het resultaat van deze samenwerking. Constructief overleg met de vertegenwoordigers van de uitvoerende instelling Regionaal Opleidingencentrum Leeuwenborgh Opleidingen heeft aan de basis gestaan van dit document. Kijkend naar de lokale behoeften, die voor een belangrijk deel hun weerslag vinden in de kwartaalrapportages van de instelling, is het wederom gelukt in goede harmonie afspraken te maken voor het jaar Behalve het concretiseren van de educatieve behoeften voor alle gemeenten in de Westelijke Mijnstreek, betekent het vaststellen van het Beleidsdocument Educatie gelijktijdig dat daarmee uitvoering wordt gegeven aan de verplichting de uitvoerende instelling te informeren over de hoogte van de educatieve bijdrage. 1. Inzet budget volwasseneneducatie gemeente Stein: De WEB onderscheidt een viertal soorten producten waarbinnen de educatieve activiteiten voor de volwassenen worden uitgevoerd: a. Voortgezet Algemeen Volwassenen Onderwijs (VAVO); b. opleidingen Breed Maatschappelijk Functioneren (BMF); c. opleidingen Nederlands als tweede taal (NT-2); d. opleidingen sociale redzaamheid. Vanaf 1 januari 2000 heeft een nieuwe bekostiging van de educatieve activiteiten zijn intrede gedaan. Deze zogenaamde vereveningsoperatie heeft ertoe geleid dat, regionaal bezien, de beschikbare rijksbijdrage educatie behoorlijk is verminderd. In het licht van de regionale afspraken rondom de educatieve planning betekent dit, dat deze sterk onder druk staat. Het uitgangspunt is evenwel dat er alles aan wordt gedaan de bestaande voorzieningen en activiteiten zoveel als mogelijk in stand te houden.

2 Bij de behandeling van het Beleidsdocument Educatie 2003 in de raadsvergadering van 30 januari 2003 is de toezegging gedaan dat de mogelijkheden van de lokale uitvoering, al dan niet samen met de gemeente Beek, zouden worden onderzocht. Daarmee zouden de reiskosten en de reistijd voor de deelnemers beperkt kunnen worden. Ook wordt hiermee de mogelijkheid geboden meer bewoners aan de activiteiten te laten deelnemen. Het overleg met Leeuwenborgh Opleidingen en de gemeente Beek hierover loopt nog. Inmiddels is door Leeuwenborgh Opleidingen aangegeven dat lokale uitvoering van diverse cursussen op het terrein van de sociale redzaamheid in principe mogelijk is binnen het beschikbare regionale budget. Het concretiseren van deze gedachte vereist dat vooraf duidelijke afspraken worden gemaakt over een aantal praktische zaken zoals bv. de programmakeuze, de uitvoeringslocatie en de toegankelijkheid. Mocht met alle betrokken partijen tot overeenstemming worden gekomen, dan is het streven de lokale uitvoering met ingang van het schooljaar 2004/2005 van start te laten gaan. Het vorenstaande neemt niet weg dat in het afgelopen kalenderjaar toch reeds een aantal educatieve activiteiten lokaal zijn uitgevoerd door Leeuwenborgh Opleidingen. Behalve de cursus Engels, is in samenwerking met de Stichting Openbare Bibliotheek Stein, de cursus Leesplezier verzorgd. Deze activiteit, die heeft plaatsgevonden in de Steinse locatie van de bibliotheek, had onder andere tot doel de inwoners kennis te laten maken met de mogelijkheden die door de bibliotheek worden geboden alsmede het verlagen van de drempel tot een bezoek. Uit de opgestelde evaluatie, die bij de stukken ter inzage ligt, blijkt dat de cursus een succes is geweest. Het voornemen bestaat in de loop van 2004 deze cursus opnieuw uit te voeren. Binnen de planning is hiervoor in principe ruimte voorhanden. Het plannen van de educatieve behoeften is geen gemakkelijke aangelegenheid. Om die reden wordt jaarlijks gebruik gemaakt van de kwartaalrapportages die door Leeuwenborgh Opleidingen worden opgesteld. In het licht van het nu voorliggende beleidsdocument is het bij het opstellen van de educatieve planning voor 2004 gebruik gemaakt van de gegevens t/m het 3 e kwartaal Alvorens nader wordt ingegaan op de planning voor 2004, merken we allereerst op dat de voormalige gemeente Susteren voor het laatst betrokken is geweest bij de totstandkoming van het beleidsdocument. Zoals bekend is deze gemeente met ingang van 1 januari 2003 gefuseerd met de gemeente Echt. De nieuwe gemeente Echt-Susteren heeft besloten per 1 augustus 2004 haar inkooprelatie met Leeuwenborgh Opleidingen te beëindigen. Per die datum zal men aansluiting aanzoeken bij de instelling die in Midden-Limburg educatieve activiteiten verzorgt. Tussen de gemeente Echt-Susteren en Leeuwenborgh Opleidingen zijn duidelijke afspraken gemaakt over de wijze waarop de onderlinge relatie wordt beëindigd. De activiteiten die in de eerste helft van 2004 worden uitgevoerd hebben uitsluitend tot doel de lopende trajecten af te ronden. 2

3 Gelijk voorgaande jaren zijn voor 2004 geen deelnemers gepland ten behoeve van de productgroep breed maatschappelijk functioneren. Deze productgroep is er met name op gericht uitkeringsgerechtigden een beter perspectief te bieden op de arbeidsmarkt. De hiervoor noodzakelijke reïntegratiecursussen worden sedert een aantal jaren door de sociale diensten ingekocht bij de verschillende trajectaanbieders. De financiering hiervan geschiedt door middel van zogenaamde reïntegratiemiddelen (het voormalig WIW-fonds en het toekomstig werkdeel van de Wet Werk en Bijstand). De productgroep sociale redzaamheid kenmerkt zich de laatste jaren door een wat fluctuerend beeld. In de jaren 1999 t/m 2001 bedroeg de realisatie beduidend meer dan de planning. In 2002 daarentegen bleef de realisatie behoorlijk achter bij de planning. De gegevens t/m het 3 e kwartaal 2003 laten weer een stijgende lijn zien, hetgeen voor een niet onbelangrijk deel is terug te voeren naar de cursus Leesplezier die voor de 55-plussers is georganiseerd. Deze opwaartse lijn is aanleiding geweest de conceptplanning iets naar boven bij te stellen. Voor wat betreft de productgroep Nederlands als tweede taal kan worden opgemerkt dat planning en realisatie vrij aardig met elkaar in evenwicht zijn. Bij het VAVO is, in vergelijking tot voorgaande jaren, sprake van een opmerkelijke toename. Over de laatste jaren gezien volgden gemiddeld 8 personen uit onze gemeente een VAVOopleiding. Op dit moment zijn 14 deelnemers uit de gemeente Stein ingeschreven bij het VAVO. Als mogelijke redenen voor deze groei worden door de instelling de navolgende argumenten genoemd: - meer rechtstreekse verwijzingen door de decanen van het voortgezet onderwijs (S.G. Groenewald en Graaf Huyncollege); dit duidt erop dat de contacten tussen het VAVO en het voortgezet onderwijs in de regio beter en efficiënter verlopen. - voor een aantal leerlingen is vanwege hun leeftijd (jonger dan 18 jaar) dispensatie gevraagd aan en verleend door de leerplichtambtenaar; deze verzoeken worden zeer kritisch beoordeeld; om tot een weloverwogen standpunt te komen is het dus noodzakelijk dat er een goede afstemming is tussen de leerplichtambtenaar en het voortgezet onderwijs. - daarnaast zijn een aantal leerlingen intern verwezen door de decanen van Leeuwenborgh Opleidingen; het betreffen leerlingen die afkomstig zijn van het MBO. Het terugdringen van het aantal voortijdige schoolverlaters en het gelijktijdig ervoor zorgen dat jeugdigen het voortgezet onderwijs verlaten met een startkwalificatie, is voor de gemeenten in de Westelijke Mijnstreek aanleiding geweest het VAVO als volwaardige voorziening in stand te houden. Wel is er omwille van financiële redenen voor gekozen het VAVO in samenwerking met de locatie Maastricht uit te voeren. Deze weloverwogen beleidskeuzes zijn niet in alle regio s hetzelfde. Zo hebben de gemeenten in de Oostelijke Mijnstreek, verenigd in Parkstad Limburg, om financiële motieven ervoor gekozen geen VMBO en geen VWO-voorziening meer in stand te houden. Het afronden van een Havo-opleiding dan wel het volgen van een TMBO-traject (= toeleiding naar een MBOopleiding) is naar het oordeel van deze gemeenten voldoende voor het verkrijgen van een startkwalificatie. 3

4 Consequentie van dit beleid is dat er steeds meer leerlingen vanuit de regio Parkstad zich inschrijven voor het volgen van in het bijzonder de VWO-opleiding in Sittard dan wel in Maastricht. In het recente verleden werd deze uitwisseling van leerlingen als een geaccepteerd gegeven beschouwd. Immers een nagenoeg gelijk aantal cursisten uit de regio s Westelijke Mijnstreek en Maastricht/Mergelland stond ingeschreven bij het Arcuscollege. De laatste jaren is echter een scheefgroei ontstaan die aanleiding is geweest aan Parkstad Limburg de concrete vraag voor te leggen of men bereid is de VWO-voorziening mee te financieren. Nadrukkelijk is aangegeven dat men niet genegen is hiervoor financiële middelen vrij te maken. Voor zowel de gemeenten in de Westelijke Mijnstreek als ook de regio Maastricht/Mergelland is dit aanleiding geweest zich op het standpunt te stellen dat vanaf het schooljaar 2004/2005 geen cursisten meer uit de regio Parkstad worden toegelaten tot de VAVO-voorziening met uitzondering van het Havo. Dit geldt niet voor de leerlingen die reeds aan hun opleiding zijn begonnen. Uit oogpunt van behoorlijk bestuur zijn wij van mening dat deze leerlingen hun opleiding moeten kunnen afmaken. Uitsluitend op deze wijze wordt de regio Parkstad daadwerkelijk geconfronteerd met de consequenties van hun eigen beleidskeuzes. Wel stelt de regio Parkstad zich op het standpunt dat men bereid is in 2004 onderzoek te doen naar de wenselijkheid van een VAVO-voorziening op Zuid-Limburgse schaal. Een mogelijke realisering hiervan is op z n vroegst haalbaar in het schooljaar 2005/2006. Rekening houdend met het vorenstaande is een conceptplanning opgesteld die vervolgens door Leeuwenborgh Opleidingen financieel is doorgerekend. Dit om duidelijk te krijgen of uitvoering van de activiteiten kan plaatsvinden binnen de daarvoor beschikbare budgetten. Zoals in het begin reeds opgemerkt staan de rijksbudgetten educatie de laatste jaren sterk onder druk. Dit wordt veroorzaakt door de in 2000 in gang gezette vereveningsoperatie. Het jaar 2004 is het laatste jaar waarin een verdere, neerwaartse bijstelling van de budgetten plaatsvindt. In het kader van de jaarlijkse planning van de educatieve activiteiten zijn de consequenties van deze vereveningsoperatie in voorgaande jaren steeds beperkt gebleven. Met enkele marginale aanpassingen is het steeds weer gelukt voor iedere gemeente een volwaardig educatief plan tot stand te brengen dat ook recht deed aan de lokale behoeften. Gerelateerd aan de totale regionale rijksbijdrage educatie voor 2004 ( ) liet de doorrekening van de regionale conceptplanning ( ) een tekort zien van Het mag duidelijk zijn dat een dergelijk resultaat maatregelen vereist. Uitvoerig is gediscussieerd over de vraag bij welke productgroep(en) de noodzakelijke bezuinigingen moet(en) worden doorgevoerd. Uiteindelijk is ervoor gekozen, regionaal bezien, het aantal personen dat aan Nederlands als tweede taal (de zogenaamde oudkomers) kan deelnemen terug te brengen met 78 personen. In de praktijk betekent dit dat ca. 3 à 4 groepen minder les kunnen ontvangen. Vanuit de instelling zal er alles aan worden gedaan deze besparing via de weg van de geleidelijkheid door te voeren. Daartoe zullen bv. bepaalde groepen worden samengevoegd, hetgeen voor de docent tot gevolg heeft dat een nog meer gedifferentieerdere aanpak vereist wordt. Er zal echter een moment aanbreken dat daadwerkelijk 3 à 4 groepen minder gedraaid kunnen worden. Het is dan ook zeker niet uitgesloten dat op enig moment wachtlijsten gaan ontstaan. Bewust is voor deze productgroep gekozen aangezien de mogelijkheid voorhanden is de doelgroep in kwestie een alternatief traject aan te bieden. De gemeenten ontvangen, op basis van vooraf aangegeven aantallen, van het rijk een bijdrage voor de zogenaamde duale trajecten voor oudkomers. Deze trajecten bevatten een combinatie van theorie en praktijk 4

5 zodat een betere bagage wordt verkregen om uiteindelijk binnen het maatschappelijk gebeuren dan wel op de arbeidsmarkt te kunnen fungeren. Het vorenstaande heeft er voor de gemeente Stein in geresulteerd dat de inzet van het educatieve budget in het Beleidsdocument Educatie 2004 er als volgt uitziet: - VAVO-opleidingen: 14 personen (conceptplanning: 14 personen) - Nederlands als tweede taal: 25 personen (conceptplanning: 31 personen) - Sociale redzaamheid: 71 personen (conceptplanning: 71 personen) De vermelde bezuiniging heeft voor de gemeente Stein tot gevolg dat in totaal 6 personen minder kunnen deelnemen aan NT-2 activiteiten. Zoals opgemerkt bestaat er voor deze doelgroep een alternatief in de vorm van de zogenaamde duale trajecten voor oudkomers. Het budget dat de gemeente Stein hiervoor ontvangt is gebaseerd op een verwacht aantal deelnemers van 15 personen. In samenspraak met de afdeling Sociale Zaken wordt momenteel onderzoek gedaan naar potentiële kandidaten. Het is alleszins reëel te mogen veronderstellen dat er voldoende plekken beschikbaar zijn om de feitelijke NT-2 deelnemers te kunnen opvangen. Tot slot vragen we nog aandacht voor het volgende. De praktijk laat zien dat het noodzakelijk is dat binnen de huidige NT-2 trajecten een omslag wordt gemaakt naar zogenaamde duale trajecten. Dat wil zeggen dat taallessen worden gevolgd in combinatie met bv. een beroepsopleiding. Alvorens deze switch een feit is moet nog een heleboel werk verzet worden. Zo zullen er samenwerkingsafspraken gemaakt moeten worden met MBO-opleidingen. In 2004 zullen deze voorbereidingen door Leeuwenborgh Opleidingen worden opgepakt en zal moeten blijken in hoeverre bij het educatief plan 2005 hieraan uitvoering kan worden gegeven. 2. Raam-en productovereenkomst: Behalve de verplichting de instelling te informeren over de hoogte van het educatieve budget, behoren ook de rechten en de plichten van zowel de instelling alsook de gemeente te worden vastgelegd. Daartoe dient de raamovereenkomst. Bij de vaststelling van het Beleidsdocument Educatie 2003 is ervoor gekozen deze raamovereenkomst aan te gaan voor een periode van 2 jaar te weten 2003 en Dit betekent dat geen nieuwe raamovereenkomst moet worden vastgesteld. De concretisering van de educatieve activiteiten wordt daarentegen jaarlijks vastgelegd in een productovereenkomst, die bij de stukken ter inzage ligt. Financiële onderbouwing Van het rijk wordt jaarlijks een educatief budget ontvangen, dat verplicht moet worden ingezet bij een Regionaal Opleidingencentrum (ROC). In het onderhavige geval dus ROC Leeuwenborgh Opleidingen. Bij beschikking van 31 oktober 2003 heeft het ministerie van OC&W meegedeeld dat het budget voor het jaar bedraagt. Met een geringe aanpassing in de conceptplanning kunnen de educatieve activiteiten voor de inwoners van onze gemeente worden uitgevoerd binnen het beschikbare budget. 5

6 In de gemeentebegroting 2004, die op 13 november 2003 door de raad is vastgesteld, was een rijksbijdrage opgenomen ter grootte van Gevolg hiervan is dat een budgettair neutrale aanpassing aan zowel de inkomsten- als ook aan de uitgavenkant dient plaats te vinden ter grootte van Deze correctie zal worden verwerkt in Berap Advies commissie De Commissie Inwonerszaken heeft op 13 januari 2004 omtrent dit voorstel advies uitgebracht. De commissie stemt unaniem in met het voorliggende voorstel. Het verslag van de commissievergadering ligt ter inzage. Voorstel Gelet op het vorenstaande en onder verwijzing naar de voor u ter inzage liggende stukken stellen wij u voor, conform bijgevoegd ontwerpbesluit: 1. het voorliggende Beleidsdocument Educatie 2004 vast te stellen; 2. voor de uitvoering van de educatieve activiteiten in 2004 maximaal een bedrag van beschikbaar te stellen aan ROC Leeuwenborgh Opleidingen. Burgemeester en Wethouders, de Secretaris, de Burgemeester, drs. S.G.F. Heijing mr. E.W.M. Meijer Dict. WvG 6

7 Plan Educatie Westelijke Mijnstreek 2004

8 Inhoudsopgave pagina 1. Inleiding 2 2. Educatie in de Westelijke Mijnstreek 3 3. Voortgezet Algemeen Volwassenenonderwijs 6 4. Nederlands als tweede taal 9 5. Maatschappelijke redzaamheid Inkoop educatie 2004 en rendementsafspraken 11 Afkortingenlijst 12 1

9 1. Inleiding Op grond van de Wet Educatie en Beroepsonderwijs (WEB) besluiten de gemeenten elk jaar over de besteding van de rijksbijdrage (volwassenen)educatie. De gemeenten in de Westelijke Mijnstreek werken hierin samen. Zij dragen gezamenlijk zorg voor het beleidsplan educatie en de bijbehorende overeenkomsten. Ook de inkoop van de educatieve voorzieningen vindt plaats in regionale samenwerking. De gemeente Sittard-Geleen heeft bij beleidsvoorbereiding en de totstandkoming van de daarmee samenhangende overeenkomsten een coördinerende rol. De uiteindelijke besluitvorming over de inzet van de ter beschikking staande middelen volwasseneneducatie is echter voorbehouden aan de afzonderlijke gemeenten. De middelen bestemd voor educatie dienen op grond van de WEB ingezet te worden bij regionale opleidingscentra, de zogenaamde ROC s, en/of bij agrarische opleidingscentra, de AOC s. In deze is dus sprake van gedwongen winkelnering. Aangezien in deze regio het ROC Leeuwenborgh de enige instelling is, die het totaal pakket educatie voor deze regio op locatie van de regio kan leveren, worden de middelen ingezet bij Leeuwenborgh. Op basis hiervan is afgeweken van het aanbestedingsbeleid. De gemeenten leggen het beleid, de hoofdlijnen van de uit te voeren educatieve programma s en de inkoop van de producten jaarlijks in een beleidsplan vast. De randvoorwaarden worden vastgelegd in een raamovereenkomst, welke in deze regio is afgesloten voor 2 jaar. Voor de periode 2003/2004 is vorig jaar een raamovereenkomst tot stand gekomen. De voorwaarden, verbonden aan de toekenning en beschikbaarstelling van de middelen, worden vervolgens in een productovereenkomst vastgelegd. Deze overeenkomst heeft een looptijd van 1 jaar. In deze productovereenkomst wordt voor wat betreft de in te kopen inhoud, vorm en omvang van educatieve activiteiten verwezen naar onderhavig beleidsplan. Dit beleidsplan is dan ook te beschouwen als een onderdeel van de productovereenkomst. Evaluatie van de inkoop en uitvoering vindt vier maal per jaar plaats. Elk kwartaal levert Leeuwenborgh hiervoor een deelnemersrapportage. Op grond hiervan kunnen het beleid en de afspraken over deelnemersaantallen in overleg tussen de gemeenten en Leeuwenborgh tussentijds worden bijgesteld. Vanaf 2000 vindt een zogeheten vereveningsoperatie plaats, een nieuwe berekeningswijze voor de rijksbijdrage educatie aan de gemeenten. Dit leidt in de Westelijke Mijnstreek tot een substantiële vermindering van het totale budget. Met de beschikbare rijksbijdrage kan de inkoop educatie slechts met grote moeite op het oude niveau worden gerealiseerd. Verderop in dit plan wordt hier nader op ingegaan. Achtereenvolgens komt in dit plan aan de orde een beschrijving van de educatie in de Westelijke Mijnstreek, de soorten opleidingen op gebied van educatie en de inkoop voor

10 2. Educatie in de Westelijke Mijnstreek Educatie Volwasseneneducatie betekent enerzijds een tweede kans op algemene ontwikkeling en zelfontplooiing, anderzijds sluit educatie aan bij doelstellingen die het minderhedenbeleid, het lokaal sociaal beleid en het arbeidsmarktbeleid van de gemeenten betreffen. Volwasseneneducatie kent vier soorten opleidingen, productgroepen geheten: 1. Voortgezet algemeen volwassenenonderwijs (VAVO). Dit zijn de dag- en avondopleidingen Vmbo, Havo en Vwo voor volwassenen: diplomagericht onderwijs, dan wel onderwijs gericht op het behalen van onderdelen van die diploma's. 2. De opleidingen Nederlands als tweede taal (NT2): programma's om anderstaligen in staat te stellen om zich de Nederlandse taal eigen te maken zodat zij zich kunnen redden in de Nederlandse samenleving en een diploma kunnen halen dat toegang verschaft tot de arbeidsmarkt. Tot deze doelgroep behoren overigens niet de zogenaamde nieuwkomers, die wettelijk verplicht zijn een inburgeringscursus inclusief taalonderwijs te volgen. 3. Opleidingen gericht op breed maatschappelijk functioneren (BMF). Middels deelname aan deze cursussen kunnen uitkeringsgerechtigden, met name langdurig werklozen, worden geactiveerd waardoor zij hun kansen op de arbeidsmarkt vergroten. 4. Opleidingen gericht op maatschappelijke redzaamheid (MR). Deelname heeft tot doel (semi)analfabetisme te bestrijden, weggezakte lagere school kennis op te frissen en andere elementaire vaardigheden bij te brengen. Ten aanzien van de derde genoemde productgroep, de opleidingen gericht op breed maatschappelijk functioneren, kan worden vermeld dat deze binnen deze regio niet meer ingekocht worden via de middelen Volwasseneneducatie. De reïntegratiecursussen voor uitkeringsgerechtigden worden namelijk ingekocht door de gemeentelijke sociale diensten bij diverse trajectaanbieders via de daarvoor bestemde reïntegratiemiddelen (voormalig WIWfonds en toekomstig werkdeel van de Wet Werk en Bijstand). Bovenstaande indeling in productgroepen staat de laatste tijd ter discussie. In de toekomst, naar verwachting vanaf 2005, zullen cursist- c.q. deelnemersprofielen worden gehanteerd, op basis waarvan, vraaggericht maatwerk kan worden aangeboden. Deze profielen kunnen dwars door de productgroepen heenlopen, een cursist kan namelijk zowel behoefte hebben aan bijvoorbeeld een cursus NT2 als een cursus rekenen vanuit het aanbod van maatschappelijke redzaamheid. Cursistprofielen Om een cursist in een juist uitstroomperspectief te plaatsen is het nodig een gerichte intake uit te voeren. Op grond van deze kwalitatieve intake krijgt de toekomstige cursist een z.g. deelnemersprofiel. Dit profiel geeft de uitstroomrichting aan én het maximaal haalbare uitstroom- c.q. kwalificatieniveau (zie onderstaand). De drie uitstroomrichtingen die worden gehanteerd en worden geïmplementeerd over de gehele breedte van Educatie zijn: 1. Maatschappelijke redzaamheid: educatieve activiteiten, gericht op het functioneren in de maatschappij als burger, ouder enz. 2. Educatieve redzaamheid: educatieve activiteiten, gericht op het doorstuderen binnen algemeen vormend onderwijs. 3. Professionele redzaamheid, al of niet gekwalificeerd: educatieve activiteiten, gericht op het toerusten op direct functioneren in een beroep of toeleidend tot beroepsonderwijs. 3

11 Educatie kent zes kwalificatieniveaus: 1. Redzaamheidskwalificatie: de programma s kwalificeren voor verschillende elementaire vaardigheden op het gebied van Nederlands, rekenen en sleutelvaardigheden. Deze programma s zijn zinvol voor mensen die weinig of geen profijt hebben gehad van het onderwijs in hun jeugd. 2. Drempelkwalificatie: kwalificeert onder meer voor vaardigheden die nodig zijn voor deelname aan functietrainingen van laag niveau of instroom in het beroepsonderwijs MBO op het laagste niveau (assistentopleiding). 3. Basiskwalificatie: programma s op dit niveau kwalificeren voor instroom in opleidingen op het niveau van basisberoepsbeoefenaar binnen de beroepsopleidingen MBO. 4. Startkwalificatie 1: kwalificeert op het niveau van Vmbo. Leidt toe tot het niveau van vakfunctionaris binnen de beroepsopleidingen MBO. 5. Startkwalificatie 2: kwalificeert op het niveau van Havo. Leidt toe tot het niveau van middenkaderfunctionaris of specialist binnen de beroepsopleidingen MBO. 6. Voortgezette kwalificatie: kwalificeert op het niveau van VWO. Gericht op doorstroom naar HBO of WO. Samenwerking Gemeenten kunnen op het terrein van de educatie samenwerken middels het aanwijzen van een centrumgemeente, het aangaan van een samenwerkingsverband via een gemeenschappelijke regeling en het uitgangspunt hanteren van de zelfstandige gemeenten. Tussen gemeenten in de Westelijke Mijnstreek bestaat de volgende wijze van samenwerking: Regelmatig vindt op regionaal niveau ambtelijk overleg met Leeuwenborgh plaats. Leeuwenborgh levert ten behoeve van dit overleg ieder kwartaal en na afloop van het kalenderjaar een rapportage. In deze rapportages wordt per gemeente en productgroep de realisatie vergeleken met de planning. Tevens worden de ontwikkelingen per productgroep ambtelijk besproken en vindt de voorbereiding van het beleidsplan educatie plaats. De betrokken ambtenaren van de gemeenten in de Westelijke Mijnstreek dragen gezamenlijk zorg voor de voorbereiding van het beleid educatie. De gemeente Sittard-Geleen coördineert de beleidsvoorbereiding, de tot standkoming van de overeenkomsten en het plan educatie en onderhoudt de contacten met andere relevante partijen. Zij ontvangt hiervoor een vergoeding van de overige gemeenten, t.w. Stein, Beek en Schinnen. Met betrekking tot de gemeente Susteren kan vermeld worden dat zij vanaf medio 2004 geen deel meer uit zal maken van het samenwerkingsverband als gevolg van de herindeling met Echt. De gemeente Echt-Susteren heeft besloten de inkooprelatie met Leeuwenborgh inzake volwasseneneducatie af te bouwen. Op basis van goede afspraken en ruime afbouwtermijnen zal de inkooprelatie van de gemeente Echt-Susteren met Leeuwenborgh worden beëindigd per einde van het schooljaar 2003/2004. Dit betekent dat in 2004 een evenredig deel van de aan de voormalige gemeente Susteren beschikbare rijksbijdrage volwasseneneducatie nog wordt besteed aan de nog lopende cursussen bij Leeuwenborgh. Voor wat dit betekent voor de totale inkoop 2004 van de regio Westelijke Mijnstreek zij verwezen naar hoofdstuk 6 van dit plan. Iedere gemeente afzonderlijk sluit elke twee jaar een raamovereenkomst met Leeuwenborgh. In deze raamovereenkomst wordt het doel en de duur van de samenwerking vastgelegd, alsmede de wederzijdse rechten en plichten van partijen, het overleg, de faciliteiten, een geschillenregeling en de wijze van beëindiging van de overeenkomst. De bestaande raamovereenkomst heeft een looptijd van 2 jaar en eindigt op 31 december Elk jaar sluit iedere gemeente afzonderlijk een productovereenkomst met Leeuwenborgh Opleidingen. In de productovereenkomsten maken de gemeenten met Leeuwenborgh afspraken omtrent de beschikbare financiële middelen, de verantwoording middels rapportages en het nakomen van verplichtingen met betrekking tot informatievoorziening. 4

12 Tevens verwijst de productovereenkomst naar het voorliggend beleidsplan voor wat betreft de vorm en inhoud van de educatieve activiteiten, de aantallen deelnemers en nadere afspraken over opleidingen, doelgroepen en voorwaarden. Het Plan inclusief de voor elke gemeente af te sluiten productovereenkomst wordt ter besluitvorming aan de afzonderlijke gemeenten voorgelegd. Financiële afhandeling De financiële afhandeling is als volgt geregeld: De rijksoverheid verstrekt budgetten educatie aan gemeenten. Gemeenten op hun beurt kopen educatieve producten in bij een ROC. De gemeenten maken elk jaar bekend welke bedragen in het daaropvolgende jaar zullen worden toegekend aan Leeuwenborgh voor de uitvoering van educatieve activiteiten, onderscheiden naar de opleidingen, de deelnemers en de doelgroepen die daarvan gebruik zullen maken. Leeuwenborgh reikt een financieel overzicht aan waaruit de inzet van het aan de instelling toegewezen budget voor volwasseneneducatie blijkt. Leeuwenborgh draagt er zorg voor dat hun systeem van begroting en realisatie een getrouw beeld geeft van hun financiële omstandigheden. De verantwoording naar het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen vindt jaarlijkse plaats op basis van een (goedkeurende) accountantsverklaring naar de financiële afdeling van het Ministerie. Vereveningsoperatie Zoals eerder vermeld is vanaf 2000 een nieuwe bekostiging van de volwasseneneducatie in werking getreden om de verdeling van het beschikbare rijksbudget over de gemeenten in overeenstemming te brengen met de in de Wet Educatie en Beroepsonderwijs opgenomen criteria. Bij deze nieuwe bekostiging ontstaan voor de gemeenten herverdeeleffecten. Voor de regio Westelijke Mijnstreek in totaal zijn deze negatief. Deze herverdeeleffecten worden fasegewijs doorgevoerd gedurende een periode van vijf jaar, dus tot en met In 1999 ontvingen de gemeenten in de Westelijke Mijnstreek (inclusief de gemeente Susteren) een rijksbijdrage van ,51. In 2004 is de totale regionale rijksbijdrage ,-. De rijksbijdrage bedraagt dus nagenoeg hetzelfde als in 1999, maar zou veel hoger moeten zijn door de prijsindexeringen (zoals de loonindex). Er is dus sprake van een substantiële vermindering van het budget. Een en ander heeft gevolgen voor de inkoop van educatieve producten. De inspanningen zijn erop gericht de bestaande activiteiten en voorzieningen, die bewezen hebben in een grote behoefte te voorzien, zoveel als mogelijk in stand te houden. 5

13 3. Voortgezet algemeen volwassenen onderwijs In het verleden lag bij het voortgezet algemeen volwassenen onderwijs (Vavo) de nadruk op het als volwassene (soms na jaren) alsnog inhalen van onderwijsachterstanden; het tweedekans onderwijs. De laatste jaren nemen voornamelijk jonge volwassenen in de leeftijd tot 23 jaar aan het Vavo deel, de voortijdig schoolverlaters. Middels deelname aan het Vavo wordt voorzien in de behoefte om een afgebroken opleiding voortgezet onderwijs alsnog af te ronden; het tweedeweg onderwijs. Met betrekking tot deze voorziening geldt overigens een dispensatieregeling ten aanzien van de leeftijd. De toelating tot de opleidingen educatie, waaronder het Vavo staan normaliter uitsluitend open voor volwassenen van 18 jaar en ouder. Gezien het aantal voortijdig schoolverlaters onder de 18 jaar werd echter besloten om tijdelijk 16 en 17-jarigen toe te laten tot het Vavo op basis van de tijdelijke dispensatieregeling jarigen. Reden voor deze regeling was de onderwijsvernieuwingen in het voortgezet onderwijs en het beleid inzake voortijdige schoolverlaters zich zodanig uit te laten kristalliseren dat het voortgezet onderwijs voldoende toegerust is de probleemjongeren zelf op te vangen. Van rijkswege is besloten tot een verlenging van deze regeling tot 1 januari Instandhouden van het Vavo past in het beleid om het aantal voortijdig schoolverlaters terug te dringen. Het streven is er dan ook op gericht alle drie de opleidingen (Vmbo/Mavo, Havo en Vwo) te behouden om jongeren, die in het reguliere onderwijs geen diploma weten te behalen, in staat te stellen dit alsnog te doen, dankzij de volwassen aanpak, de kleine lesgroepen en grotere flexibiliteit van het Vavo. In financiële zin wordt dit steeds moeilijker op grond van de volgende zaken: -het Vavo in de Westelijke Mijnstreek is relatief kleinschalig en daardoor per deelnemer relatief duur; -de reeds eerder genoemde vereveningsoperatie; -drie door het Rijk opgelegde onderwijsvernieuwingen, t.w. de invoering van de tweede fase voor Havo en Vwo en de ombouw van Mavo naar Vmbo; -het feit dat de drie Vavo-opleidingen qua omvang en budget een kritische ondergrens hebben, waaronder geen opleidingsaanbod kan worden gedaan. Deze minimumomvang wordt voornamelijk door het Rijk bepaald. Voorts is het zo dat naarmate minder leerlingen deelnemen aan het Vavo, de opleiding per leerling duurder wordt. Of een opleidingsprofiel wordt aangeboden aan vijf of twintig leerlingen, maakt namelijk in financiële zin weinig verschil. Bovenstaande ontwikkelingen nopen tot samenwerking en bundeling. Zowel de invoering van de tweede fase van het Havo vanaf het schooljaar 2001/2002 en de invoering van de tweede fase van het Vwo vanaf schooljaar 2002/2003 in het Vavo betekende in principe hogere (uitvoerings)kosten, aangezien er een beduidend groter aantal vakken wordt gegeven. Door samenwerking met de unit educatie Leeuwenborgh te Maastricht is het uiteindelijk gelukt om beide voorzieningen, Havo en Vwo, in stand te houden op budgettair neutrale wijze. Voor het Vwo heeft dit op basis van het relatieve geringere aantal deelnemers wel tot gevolg gehad dat nog maar op 1 locatie de opleiding gevolgd kan worden en dat is in Maastricht (vanwege groter wervingsgebied). Mavo als schoolsoort is in het hele land opgeheven en wordt opgevolgd door het Vmbo (Voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs). Het Vmbo kent verschillende leerwegen, zoals de theoretische, gemengde, kaderberoepsgerichte en basisberoepsgerichte leerweg, waarbij door een instelling voor Vavo in principe alleen de theoretische leerweg kan worden aangeboden. 6

14 De Vmbo-voorziening binnen het Vavo is ingevoerd met ingang van augustus Aangezien deze voorziening ook weer hogere kosten met zich heeft meegebracht, is ervoor gekozen om door middel van intensieve samenwerking met de locatie Maastricht de voorziening in te richten. Dit betekent concreet dat door bundeling van krachten (ook in financiële zin) de totale voorziening gerealiseerd wordt, waarbij gedeeltes van de uitvoering plaatsvinden in zowel Sittard als Maastricht. Uiteindelijk is ervoor gekozen om alle verplichte vakken op beide locaties uit te voeren en de keuzevakken worden afhankelijk van het vak of in Maastricht of in Sittard aangeboden. De Vmbo-voorziening in het Vavo richt zich op de doelgroep van uitvallers (uit zowel de theoretische als de gemengde leerweg) uit de reguliere Vmbo-scholen. Door genoemde samenwerking met Maastricht zijn de kosten van de Vmbo-voorziening ten opzicht van Mavo oude stijl nagenoeg gelijk gebleven. Daarnaast worden er door ROC Leeuwenborgh, bekostigd door het ROC zelf, ondersteunende trajecten naar het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) aangeboden Deze trajecten zijn er op gericht om enerzijds cursisten met een Vmbo-diploma de mogelijkheid te bieden om, na het doorlopen van het traject, in te stromen op een hoger niveau binnen de mbo-opleiding dan wel zittende mbo cursisten de mogelijkheid te bieden om bepaalde deficiënties (tekorten) binnen bepaalde vakken weg te werken. Door middel van de hier bovenstaande voorzieningen/trajecten wordt zowel voortijdige uitval binnen het (v)mbo tegengegaan als doorstroom vanuit het Vmbo naar het mbo bevorderd. Binnen de Westelijke Mijnstreek is het dus, evenals in de regio Maastricht/Mergelland, gelukt om de VAVO-voorziening in zijn totaliteit in stand te houden. Gebleken is echter dat andere regio s hierin andere keuzes maken. Zo is er in de regio Parkstad Limburg niet meer voor gekozen om de totale voorziening overeind gehouden. In deze regio bestaat er geen VWOvoorziening meer en wat betreft de Vmbo-voorziening is gekozen voor een toeleidend traject tot het MBO (zogenaamd Tmbo) en is er geen mogelijkheid meer om het Vmbo-diploma te halen. Het gaat hier om een principiële keuze (mede ingegeven door financiële motieven), omdat voor het behalen van een startkwalificatie volstaan kan worden met het behalen van een Havo- of een Mbo-diploma. Stilzwijgend is het altijd toegestaan dat cursisten uit andere regio s cursussen/opleidingen volgden in deze regio en vice versa, mede omdat uit de praktijk bleek dat deze interregionale stromen min of meer gelijk waren, dus tegen elkaar wegvielen (de instroom van cursisten uit andere regio s was nagenoeg gelijk aan de uitstroom van cursisten uit onze regio naar opleidingen in andere regio s). De laatste jaren is echter een scheefgroei ontstaan in de VAVO-voorziening. De instroom van cursisten uit Parkstad Limburg naar m.n. de VWO-opleidingen is de laatste jaren relatief gezien fors gestegen (aantal cursisten uit Parkstad Limburg aan VWO-voorziening in deze regio bedraagt 15%). Dit heeft er mede toe bijgedragen dat de klassen erg groot zijn geworden. Aan Parkstad Limburg is daarom de vraag gesteld om deze voorziening mee te financieren. Hiervoor bestaat echter geen bereidheid. Wel is de mogelijkheid opengelaten om in de loop van 2004 te bezien of het wenselijk/mogelijk is om het VAVO op Zuid-Limburgse schaal vorm te geven, hetgeen op zijn vroegst voor het schooljaar 2005/2006 geëffectueerd zou kunnen worden. Om de scheefgroei en de ongewenste gevolgen daarvan te beperken is samen met de regio Maastricht/Mergelland (in samenwerking waarmee de voorziening in stand is gehouden) het standpunt ingenomen dat vanaf het schooljaar 2004/2005 geen cursisten uit Parkstad Limburg aan de VAVO-voorziening meer worden toegelaten, met uitzondering van de HAVO-opleiding. 7

15 De HAVO-opleiding is in de regio s Parkstad Limburg enerzijds en Westelijke Mijnstreek en Maastricht/Mergelland anderzijds op dezelfde leest geschoeid, zodat voor deze opleiding de afspraak van wederzijdse toelating van cursisten kan worden gehandhaafd. Dit geldt dus niet voor de Vmbo en de VWO-opleiding. Met het oog op het zorgvuldigheidsbeginsel kunnen de huidige cursisten uit Parkstad Limburg aan de Vmbo- en VWO-opleiding in deze regio hun opleiding gewoon afmaken. 8

16 4. Nederlands als tweede taal Vanwege de Wet Inburgering Nieuwkomers( WIN) van 30 september 98 zijn alle nieuwkomers verplicht een cursus Nederlands te volgen. De gemeente krijgt hiervoor een bijdrage van het rijk. Ondanks de invoering van de WIN blijft de behoefte aan Nederlands als tweede taal (NT2) binnen de reguliere volwasseneneducatie groot. Niet alle nieuwkomers vallen namelijk onder genoemde wet, en ook anderstaligen die zich vóór 30 september 98 in Nederland gevestigd hebben de oudkomers - kunnen geen gebruik maken van de WIN. Bovendien blijkt dat er behoefte bestaat aan aanvullend Nederlands, omdat de 600 lesuren Nederlands in een aantal gevallen onvoldoende is om aansluiting met vervolgactiviteiten te vinden. Zo blijkt dat ongeveer de helft van deelnemers aan de NT2-lessen ooit nieuwkomer is geweest. Via NT2 kan het niveau Nederlandse taal verder worden opgebouwd. De productgroep NT2 verzorgt een breed aanbod van op het niveau en tempo van de cursist toegesneden cursussen, voor analfabeten, voor mensen met een lage opleiding in het land van herkomst en voor mensen met een hoge opleiding. Behalve overdag bestaat ook, m.n. voor de werkenden, de gelegenheid om de lessen in de avonduren te volgen. Met betrekking tot toekomstige ontwikkelingen kan het volgende worden vermeld. Leeuwenborgh Opleidingen heeft een start gemaakt met het in kaart brengen van verzuimpercentages, uitvalpercentages en uitstroomniveaus. Dit betekent dat ook met de deelnemers een soort contractafspraken worden gemaakt met betrekking tot het te behalen doel (niveau) gekoppeld aan een tijdpad. Een volgende stap is vervolgens met Leeuwenborgh rendementsafspraken te gaan maken (zie ook hoofdstuk 6). Een andere belangrijke stap in het kader van de NT2-cursussen is de omslag naar duale (geïntegreerde) trajecten. Dit wil zeggen taallessen gecombineerd met opvoedingsondersteuning, of met (werk)stages of met (beroeps)opleidingen. De achterliggende gedachte hierbij is dat het voor mensen veel uitdagender is Nederlands te leren in praktijksituaties of dat nu gaat om professionele redzaamheid (gericht op werk) of om maatschappelijke redzaamheid (gericht op het je redden in het dagelijkse leven). Om een goede invulling hieraan te kunnen geven, wordt samenwerking gezocht met derden, zoals de MBO-opleidingen, werkgevers, diensten sociale zaken of welzijnsinstellingen. Onderhavige inkoop vanuit de WEB heeft overigens voorshands alleen betrekking op reguliere trajecten en (nog) niet op duale trajecten. De inkoop van duale trajecten wordt in de toekomst voorbereid, waarbij gezien het hogere kostenaspect m.n. ook de mogelijkheden van cofinanciering door derden dienen te worden onderzocht. Leeuwenborgh krijgt de ruimte om deze duale trajecten verder te ontwikkelen. Overigens zijn er in het nieuwe regeerakkoord over integratie en inburgering een aantal zaken vastgelegd, die wellicht gevolgen hebben voor de inkoop van NT2. Het uitgangspunt van het nieuwe inburgeringsbeleid vanaf 2004 is dat immigranten aantoonbaar beschikken over de kennis en vaardigheden die nodig zijn voor een zelfstandig bestaan. Gezinsherenigers en gezinsvormers moeten in het land van herkomst beginnen met inburgering door de Nederlandse taal op basisniveau te leren en kennis op te doen van de Nederlandse samenleving. Inburgering nieuwe stijl betekent verder dat zowel nieuw- als oudkomers hun cursus zelf moeten betalen en na succesvolle afronding een deel van de kosten terugkrijgen. Verder wil het kabinet het cursusaanbod gaan vrijgeven, dus ook andere partijen dan de ROC s in de gelegenheid stellen de cursussen te gaan verzorgen. Deze ontwikkelingen zullen nauwlettend worden gevolgd. 9

17 5. Maatschappelijke redzaamheid Programma's maatschappelijke redzaamheid zijn gericht op het voldoende functioneren in de maatschappij. Individuele deelnemers kunnen de opleidingen ook binnen hun werksituatie gebruiken. De doelgroep bestaat m.n. uit volwassenen met een lage (basis)opleiding. De programma's die Leeuwenborgh in dit kader uitvoert, zijn op de doelgroep toegesneden cursussen die het zelfstandig functioneren bevorderen. Het gaat hier m.n. om cursussen lezen en schrijven (mede gericht op analfabeten), rekenen, engels en computeronderwijs. De behoefte aan deze trajecten is nog steeds groot. De tendens dat steeds meer ouderen gebruik maken van deze voorziening geldt nog steeds, sterker zelfs dit aantal is nog steeds stijgend. Zij maken steeds meer gebruik maken van de mogelijkheid hun kennis op te frissen of gemiste kansen alsnog in te halen. In veel gevallen gaat het hierbij om cursussen informatica voor ouderen of cursussen Engelse taal op basisniveau. Ook blijkt dat steeds meer allochtonen gebruik maken van het aanbod. De activiteiten op gebied van maatschappelijke redzaamheid spelen ook een rol bij de uitvoering vanuit aanpalende beleidsontwikkelingen en beleidsterreinen, zoals: -bredeschool, waarbij ook de ontwikkeling van ouders wordt betrokken voor een betere ondersteuning van hun kinderen; -sociale activering ter bevordering van de maatschappelijke integratie; -de wijkgerichte aanpak (m.n. in de wijk Stadbroek/Broeksittard van de gemeente Sittard- Geleen). Met betrekking tot rendementsafspraken kan het volgende worden vermeld. Met elke deelnemer die zich aanmeld wordt een trajectplan gemaakt in de vorm van een onderwijsovereenkomst, waarin staat welk doel in welke tijd kan worden bereikt. Dit plan wordt zonodig tussentijds aangepast en bij uitstroom geëvalueerd. In de cursusgroepen wordt getoetst op vorderingen en de presentie wordt bijgehouden. Rendement binnen maatschappelijke redzaamheid betekent niet alleen meten op het behalen van een kennisniveau, maar ook op sociale vaardigheidsdoelen. 10

18 6. Inkoop educatie 2004 en rendementsafspraken Onderstaand de van rijkswege toegekende budgetten educatie aan de gemeenten voor 2004, de geplande inkoop voor 2003 per gemeente en per product en de gemaakte rendementsafspraken. Rijksbijdrage educatie 2004 Gemeente Budget educatie (in Euro) Procentueel aandeel van de W.M. Beek ,- 9% Schinnen ,- 7% Sittard-Geleen ,- 64% Stein ,- 16% Susteren (7/12 deel) % Totaal ,- 100% Inkoop gemeenten 2004 Gemeente MR VAVO NT2 Beek Schinnen Sittard-Geleen Stein Susteren Totaal Rendementsafspraken 2004 Zoals al eerder vermeld verstrekt Leeuwenborgh na elk kwartaal per productgroep de aantallen deelnemers. In de (bijgaande) productovereenkomst is tevens opgenomen welke aanvullende gegevens verstrekt worden, zoals m.n. geslacht, leeftijd, opleidingsniveau, in- en uitstroom en land van herkomst. Voor 2004 is tevens overeengekomen dat de volgende kwalitatieve gegevens worden verstrekt: -cijfers omtrent uitval en verzuim. Om rendementsafspraken te kunnen maken, dient een nulmeting plaats te vinden. Met Leeuwenborgh is overeengekomen dat vanaf per deelnemer in kaart wordt gebracht: -de beginsituatie c.q. het startniveau; -de te bereiken doelstelling c.q. het eindniveau; -het al dan niet gerealiseerde doel c.q. het resultaat. Op basis hiervan kunnen vervolgens nadere afspraken omtrent rendementspercentages gemaakt worden. 11

19 Afkortingenlijst AOC =Agrarisch opleidingscentrum BMF =Breed maatschappelijk functioneren FWI =Fonds Werk en Inkomen HAVO =Hoger algemeen voortgezet onderwijs HBO =Hoger beroepsonderwijs MBO =Middelbaar beroepsonderwijs NT2 =Nederlands als tweede taal ROC =Regionaal opleidingscentrum MR =Maatschappelijke redzaamheid VAVO =Voortgezet algemeen volwassenenonderwijs VMBO =Voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs VWO =Voorbereidend wetenschappelijk onderwijs WEB =Wet educatie en beroepsonderwijs WIN =Wet inburgering nieuwkomers WIW =Wet inschakeling werkzoekenden WO =Wetenschappelijk onderwijs 12