Weergave van risico s in de KWF Kanker Risico Test
|
|
- Carla Abbink
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Onderzoek Weergave van risico s in de KWF Kanker Risico Test weergave populatierisico verhoogt het inzicht Daniëlle R.M. Timmermans en Jurriaan Oudhoff Gerelateerde artikelen: Ned Tijdschr Geneeskd. 2012;156:A4888 en A4910 ONDERZOEK Doel Opzet Methode Resultaten Conclusie De KWF Kanker Risico Test (KWF-KRT) laten beoordelen door gebruikers en vaststellen wat de invloed is van getalsmatige weergave van risico s op de perceptie van kankerrisico s. Dwarsdoorsnedeonderzoek middels vragenlijsten. In totaal 612 personen uit de algemene bevolking kregen een verkorte test versie van de K WF-KRT voor dikkedarm- en longkanker via internet voorgelegd. Er werden 12 verschillende versies getest die verschilden in de getalsmatige weergave van risico s. Elke deelnemer kreeg 1 versie van de test voor dikkedarmkanker en 1 versie voor longkanker. Vóór en na het doorlopen van de KWF-KRT kregen deelnemers een vragenlijst voorgelegd. Het doorlopen van de KWF-KRT-versie zonder getallen verbeterde het begrip van het relatieve risico op dikkedarmkanker. Vooraf onderschatte 57 van de deelnemers het persoonlijke risico op dikkedarmkanker en 38 het persoonlijke risico op longkanker. Toevoeging van kwantitatieve informatie over het populatierisico aan de standaardtest resulteerde in een verdubbeling van het percentage correcte schattingen van het populatierisico en verbeterde significant de schattingen van het persoonlijke risico. Het maakte geen verschil of het populatierisico alleen in getal of ook als populatiediagram werd gepresenteerd. Kwantitieve weergave van het persoonlijke risico en de risicoreduc tie had geen ef fec t. Ongeveer 12 van de deelnemers gaf aan ongeruster te zijn geworden over het risico op kanker na het doorlopen van de test. Deelnemers oordeelden overwegend positief over de KWF-KRT. Het toevoegen van kwantitatieve informatie over het populatierisico leidde tot een beter begrip van zowel het populatierisico als het persoonlijke risico op kanker. VU Medisch Centrum-EMGO Instituut, afd. Sociale geneeskunde, Amsterdam. Prof.dr. D.R.M. Timmermans, psycholoog. Dr. J. Oudhoff, geneeskundige. Contactpersoon: prof.dr. D.R.M. Timmermans (drm.timmermans@vumc.nl). Hoe vertelt u aan uw patiënt dat hij een verhoogd risico heeft op longkanker omdat hij rookt? Wat staat er in de folders voor bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker? Informatie over gezondheidsrisico s vormt een belangrijk onderdeel van de dagelijkse zorg. Van patiënten wordt verwacht dat zij een actieve rol spelen bij beslissingen over een behandeling. Steeds vaker ook worden tests aangeboden aan het algemene publiek om risico s op ziekte te bepalen. Het is van essentieel belang dat mensen dergelijke risico-informatie correct begrijpen en op waarde kunnen schatten. Dit is lastig. Het kwantitatieve karakter en de onzekerheid die inherent is aan risico s maken dat de informatie abstract en moeilijk te begrijpen is. 1 Dat ligt onder meer aan de manier waarop risico s gecommuniceerd worden. 2 Dit artikel beschrijft een onderzoek naar de communicatie van risico-informatie in de KWF Kanker Risico Test (KWF-KRT). Deze test geeft voorlichting over het persoonlijke risico op kanker met als doel kennis te vergroten over de risicofactoren en over het belang van gezonde leefgewoonten. 3 Elders in dit tijdschrift staat een beschrijving van de test. Het is een vertaling van een Amerikaanse test ( waarin alle risico-informatie in relatieve termen wordt beschreven. Zo wordt het persoonlijke risico omschreven als gelijk aan gemiddeld NED TIJDSCHR GENEESKD. 2012;156:A4961 1
2 ONDERZOEK TABEL 1 Kenmerken van deelnemers aan een onderzoek over risicocommunicatie ; 50,5 leeftijd in jaren; gemiddelde (SD) 52,4 (8,5) opleidingsniveau*; hoog 36,6 midden 29,6 laag 33,8 allochtoon ; 7,0 burgerlijke status; alleenstaand 14,7 gescheiden 6,9 weduwe/weduwnaar 2,9 gehuwd 66,7 samenwonend 7,8 kanker in het verleden; 4,6 heeft risicofactor; rookt 44,0 onvoldoende lichamelijke activiteit 37,9 onvoldoende calciuminname 57,7 onvoldoende groente- of fruitconsumptie 39,9 kennisniveau ik weet weinig over mijn risico op dikkedarmkanker ; eens met 72,7 stelling ik weet weinig over mijn risico op longkanker ; eens met 25,3 stelling * Indeling: hoog: wo/hbo/vwo; laag: basisschool/lbo/vmbo/mao; midden: overig. Definitie allochtoon: vader en/of moeder geboren buiten Nederland. of veel hoger dan gemiddeld, geïllustreerd in een staafdiagram waarin het persoonlijke risico wordt afgezet tegen het algemene populatierisico. Er wordt geen kwantitatieve informatie gegeven. De vraag is of dit de optimale manier is om het over risico s te hebben. De meeste mensen hebben immers geen goed beeld van hun gezondheidsrisico s en onderschatten deze vaak. 4,5 Een kwantitatieve weergave van het persoonlijke risico zou misvattingen kunnen wegnemen. Verder worden verbale omschrijvingen van risico s zeer verschillend geïnterpreteerd, wat tot miscommunicatie kan leiden. 6 Wij onderzochten (a) of het gebruik van getallen ( kwantificering van risico s) bijdraagt aan een beter begrip van deze risico s, en (b) wat vinden deelnemers van de KWF-KRT: maakt het hen ongerust en vinden ze de test nuttig? Methode In het onderzoek gebruikten wij een verkorte testversie van de KWF-KRT voor dikkedarm- en longkanker. De testversie berekende individuele risico s op deze 2 vormen van kanker op basis van leeftijd, geslacht, en 3 ziektespecifieke risicofactoren. In het onderzoek werden 12 versies getest die onderling verschilden in de weergave van de risico-informatie. De variatie bestond uit het wel of niet kwantificeren van risico-informatie. Daarnaast onderzochten wij of het zinvol is om voor populatierisico s naast getallen ook een grafische illustratie te gebruiken. In een gerandomiseerd online-experiment kreeg elke deelnemer 1 versie van de kankerrisicotest voor dikkedarmkanker en 1 versie van de risicotest voor longkan- a b FIGUUR 1 Voorbeelden van de kwantitatieve weergave van een populatierisico op kanker, (a) in de vorm van alleen tekst en getallen, en (b) in de vorm van een populatiediagram. 2 NED TIJDSCHR GENEESKD. 2012;156:A4961
3 ker. Vóór en na het doorlopen van elke KWF-KRT werd hen een aantal vragen gesteld. Deelnemers In totaal namen 612 personen uit de algemene bevolking deel aan het onderzoek (tabel 1). Zij waren afkomstig uit een panel van een gecertificeerd onderzoeksbureau. Selectiecriteria waren: leeftijd jaar, gelijke aantallen mannen en vrouwen. Omdat roken een belangrijke risicofactor is, werd de steekproef voor 50 uit rokers samengesteld (eigenschap roken vastgesteld via zelfrapportage in 2007). Mensen die kanker hadden of hadden gehad, werden uitgesloten van deelname. Kwantificering van risico s De volgende aspecten van de risico-informatie werden gekwantificeerd: (a) het gemiddelde populatierisico (geen risico, alleen getal, of getal en grafische illustratie); (b) het berekende persoonlijke risico (wel of geen getallen); en (c) de relatieve risicoreductie bij verandering van leefgewoonten (wel of geen kwantificering van risicoreductie). Combinatie van de verschillende vormen resulteerde in 12 verschillende versies van de test. Kwantitatieve informatie over het populatierisico betrof het cumulatief levenslang risico in de Nederlandse bevolking voor dikkedarmkanker en longkanker (respectievelijk 5 en 2 voor vrouwen en 6 en 8 voor mannen). 7 Als grafische illustratie werd een zogenoemd populatiediagram gebruikt (figuur 1), een diagram van figuurtjes waarin de kans op ziekte met kleur wordt aangegeven. Voor de kwantitatieve weergave van het persoonlijk berekende risico werd een schaalverdeling (0, 5, 10, 50 en 100) toegevoegd aan de staafdiagrammen van de KWF-KRT (figuur 2). Deelnemers konden zo globaal de grootte van het persoonlijke risico afleiden; een exacte berekening op basis van epidemiologische data is niet mogelijk. 1 De relatieve risicoreductie van preventieve maatregelen werd gekwantificeerd door de volgende zin: Als u... [volledig stopt met roken] wordt uw risico... [5] keer kleiner (zie figuur 2). Uitkomstmaten en statistische analyse Met digitale vragenlijsten werd de kennis en perceptie van het risico op kanker gemeten en werd om een beoordeling van de kankerrisicotest gevraagd. De vragen naar kennis en perceptie betroffen het populatierisico in absolute zin ( Hoeveel van 1000 willekeurige personen van uw leeftijd en uw geslacht zullen volgens u ooit in hun leven dikkedarmkanker krijgen? ), het persoonlijke risico in absolute zin en tevens in woorden ( Voor uw gevoel, hoe groot ONDERZOEK FIGUUR 2 Voorbeeld van een persoonlijk berekend risico op kanker in de kankerrisicotest van het KWF. Voor het onderzoek werd een schaalverdeling in frequenties (x/100) aan het staafdiagram toegevoegd. De relatieve risicoreductie van preventieve maatregelen werd kwantitatief weergegeven in termen van X keer kleiner (rood omcirkeld). De uiteindelijke versie van de KWF Kanker Risico Test wijkt op een aantal punten af van deze testversie (zie figuur 2 in het artikel van Elias et al. elders in dit tijdschrift). 3 NED TIJDSCHR GENEESKD. 2012;156:A4961 3
4 ONDERZOEK TABEL 2 Antwoorden op stellingen in een onderzoek naar de Kanker Risico Test van KWF Kankerbestrijding stelling antwoord* dikkedarmkanker oneens; eens; longkanker oneens; eens; 1 ik ben nu ongeruster over mijn 55,4 12,1 61,4 11,8 risico op kanker dan voor ik de kankerrisicotest deed 2 ik vond de kankerrisicotest begrijpelijk 3,1 90,8 2,6 93,8 3 ik vond de kankerrisicotest interessant 3,9 81,1 4,7 82,2 4 ik vond de kankerrisicotest 11,6 44,8 8,7 51,5 betrouwbaar 5 ik vond de informatie over mijn risico 3,6 87,1 1,8 92,0 makkelijk te begrijpen 6 ik heb nu een goed beeld van mijn 11,6 52,1 44,3 28,0 risico op kanker 7 mijn risico op kanker is hoger dan ik 39,9 27,8 56,9 38,2 had verwacht 8 ik zal de kankerrisicotest zeker gebruiken als hij uitkomt 20,4 40,0 21,9 38,9 * Deelnemers aan het onderzoek konden op een 5-puntsschaal aangegeven in hoeverre zij het met de stelling eens waren. De percentages antwoorden in de categorieën helemaal mee oneens en mee oneens zijn samengenomen in de kolom oneens ; de percentages helemaal mee eens en mee eens zijn samengenomen in de kolom eens ; de antwoordcategorie niet mee eens/niet mee oneens is niet weergegeven. Deelnemers kregen een test over darmkanker en een test over longkanker voorgelegd. vindt u de kans dat u ooit longkanker zult krijgen?, van zeer klein tot zeer groot ) en het relatieve risico ( Mijn individuele risico is [hoger/lager/gelijk aan] het gemiddelde populatierisico, op een 7-puntsschaal). Ter beoordeling van de KWF-KRT zelf werd gevraagd naar negatieve affectieve reacties en ongerustheid over het risico op kanker aan de hand van stellingen (bijvoorbeeld: Als ik aan mijn risico op kanker denk, dan voel ik mij angstig ). Verder werd een algemeen oordeel over de test gevraagd (tabel 2, vragen 2-5), alsmede een subjectieve inschatting van het eigen risico (vragen 6 en 7) en van het toekomstig gebruik van de test (vraag 8). Analyse Voor de analyse gebruikten wij SPSS. Met regressieanalyse werd vastgesteld of de verschillende vormen van risico-informatie effect hadden op het begrip van de verschillende risico s en op de affectieve reactie. Voor continue variabelen gebruikten wij een algemeen lineair model, voor ordinale variabelen ordinale regressie, en voor dichotome variabelen logistische regressie. Resultaten Perceptie kankerrisico vóór de test De schattingen van populatierisico s door de deelnemers aan het onderzoek liepen sterk uiteen vóór zij de KWF- KRT deden. Vrouwen schatten het populatierisico op dikkedarmkanker en longkanker hoger in dan mannen (tabel 3). Minder dan een derde van de deelnemers gaf een correcte schatting van het populatierisico, dat wil zeggen: binnen 2 onder of boven het werkelijke risico. De meeste deelnemers meenden dat hun persoonlijke risico gelijk of lager was dan het populatiegemiddelde voor dikkedarmkanker (91 van de deelnemers) en longkanker (69 van de deelnemers). Het persoonlijke risico op dikkedarmkanker werd door 57 van de deelnemers te laag geschat; voor het risico op longkanker was dit 38. Het risico op dikkedarmkanker en longkanker werd door respectievelijk 41 en 43 van de deelnemers als klein of zeer klein ervaren. Vergelijking vóór en na de test Het doorlopen van de standaardversie van de KWF-KRT, waarin geen kwantitatieve risico-informatie werd gegeven, resulteerde in een toename van het percentage deelnemers met een juist begrip van hun relatieve risico. Deze toename in kennis was bij dikkedarmkanker statistisch significant (tabel 4). Invloed kwantitatieve informatie Het toevoegen van kwantitatieve informatie over het populatierisico leidde tot een statistisch significant betere kennis over de absolute hoogte van de risico s dan bij de standaardversie, zowel voor dikkedarmkanker als longkanker (p < 0,001). Het aantal personen dat het populatierisico correct schatte, verdubbelde bijna. Het maakte geen verschil of het populatierisico alleen in getal werd gegeven of werd geïllustreerd in een populatiediagram. Het kwantificeren TABEL 3 Schatting van het populatierisico en het persoonlijk risico op dikkedarm- en longkanker door deelnemers aan de kankerrisicotest van KWF Kankerbestrijding, vóór het invullen van de test type risico populatierisico; gemiddelde in (SD) persoonlijk risico; gemiddelde in (SD) dikkedarmkanker, schatting door longkanker, schatting door 7,2 (10,0)* 9,6 (13,7)* 10,6 (13,3) 14,4 (16,7) 6,6 (10,6) 8,7 (14,2) 11,2 (15,4) 13,8 (18,8) * Verschil tussen mannen en vrouwen statistisch significant, p < 0,05. Verschil tussen mannen en vrouwen statistisch significant, p < 0,01. 4 NED TIJDSCHR GENEESKD. 2012;156:A4961
5 van het populatierisico zorgde eveneens voor significant betere schattingen van het persoonlijke risico (dikkedarmkanker: p < 0,001; longkanker: p = 0,001). Bij de KWF-KRT voor longkanker had het weergeven van het populatierisico een negatief effect op de schatting van het relatieve risico: deelnemers schatten minder vaak correct in of hun persoonlijke risico hoger of lager dan gemiddeld was dan na de standaardversie (oddsratio: 0,60; 95-BI: 0, ; p = 0,008). Het weergeven van het persoonlijke risico had geen effect op de risicoperceptie in verbale termen ( zeer klein, klein, et cetera). In tegenstelling tot het kwantificeren van het populatierisico had het kwantitatief weergeven van het persoonlijke risico op kanker geen effect op het correct inschatten van dat risico. Ook het kwantitatief weergeven van de relatieve risicoreductie leidde niet tot significante verschillen met de standaardversie in hoe deelnemers over de risico s dachten. Oordeel over de KWF-KRT Na het doorlopen van de KWF-KRT hadden de deelnemers minder negatieve affectieve reacties over het risico op longkanker en darmkanker dan vooraf (Crohnbach-α: 0,85). Voor dikkedarmkanker was de somscore van negatieve affectieve reacties vóór de test 16,6 en erna 16,3 (p = 0,046); voor longkanker was de somscore vooraf 17,5 en na de test 17,1 (p < 0,001). Deze afname was niet afhankelijk van de vorm van risicocommunicatie. In totaal gaf slechts 12 van de deelnemers aan na afloop van de KWF-KRT ongeruster te zijn over het risico op dikkedarm- of longkanker dan vooraf (zie tabel 2). De algemene beoordeling van de KWF-KRT was positief: de somscores voor de test op dikkedarmkanker en longkanker waren respectievelijk 14,9 en 15,5 (Crohnbach-α: 0,79). Het maakte voor de beoordeling van de KWF-KRT niet uit in welke vorm de informatie over risico s werd gepresenteerd. Voor veel deelnemers bleef het moeilijk een beeld te krijgen van hun eigen risico op kanker. Een derde van hen gaf aan dat het persoonlijke risico hoger was dan verwacht. Ongeveer 40 van de deelnemers zou de KWF-KRT gaan gebruiken wanneer deze uitkomt (zie tabel 2). Beschouwing en conclusie De deelnemers hadden na het doorlopen van de KWF Kanker Risico Test een betere kennis van het populatierisico en hun persoonlijke risico op dikkedarm- en longkanker. Vooraf werd de eigen kans op kanker, vooral op dikkedarmkanker, vaak onderschat. Informeren over kankerrisico s heeft dus zin. Het kwantitatief weergeven van het populatierisico had een belangrijk effect op misvattingen over de risico s. Het maakte hierbij niet uit of de informatie alleen in getal of ook figuratief als populatiediagram werd gepresenteerd. Het kwantificeren van het populatierisico biedt een referentiekader dat belangrijk is voor de algemene kennis over kankerrisico s en voor de bewustwording van het persoonlijke risico op kanker. Toevoegen van een populatiediagram is niet altijd nodig. Dit is in overeenstemming met ander onderzoek. 8 De kwantificering van het persoonlijke risico en de relatieve risicoreductie had geen effect op de kennis over deze risico s. Dit kan samenhangen met de wijze waarop de risico-informatie werd gepresenteerd. Een exacte kwantificering van persoonlijke risico s stuit op de beperking dat uit epidemiologische data alleen een onzekere schatting van het individuele risico gemaakt ONDERZOEK TABEL 4 Percentages deelnemers aan de KWF Kanker Risico Test die de risico s vóór en na de test correct inschatten, bij verschillende weergave van het populatierisico in de test weergave populatierisico populatierisico correct geschat;* persoonlijk risico correct geschat;* relatief risico correct geschat; dikkedarmkanker longkanker dikkedarmkanker longkanker dikkedarmkanker longkanker vóór de test alle weergaven 23,2 27,7 14,9 26,4 32,8 37,7 na de test geen weergave 23,3 29,0 17,7 25,2 42,3 48,1 kwantitatief 42,3 42,9 22,4 35,7 43,4 35,7 kwantitatief en figuratief 47,0 50,2 29,4 41,3 43,8 37,8 * Correct ingeschat: schatting binnen 2 onder of boven het feitelijke risico. Het relatieve risico was ingedeeld in 3 categorieën: hoger dan gemiddeld, gemiddeld en lager dan gemiddeld. Definitie hoger dan gemiddeld : absolute waarde van het persoonlijk risico > 1,2 x populatierisico; definitie lager dan gemiddeld : absolute waarde van het persoonlijk risico < 0,8 x populatierisico. Statistisch significant verschillend van het percentage deelnemers dat dit risico vóór de test correct had geschat (p < 0,05). NED TIJDSCHR GENEESKD. 2012;156:A4961 5
6 ONDERZOEK Leerpunten Veel mensen onderschatten hun persoonlijke risico op kanker; het doen van de KWF Kanker Risico Test kan dit veranderen. Veel mensen hebben moeite met het interpreteren van risico-informatie; het is daarom van belang deze informatie op een optimale manier te geven. Kwantitatieve informatie over het populatierisico helpt gebruikers van de kankerrisicotest bij het duiden van risico-informatie en leidt ook tot betere schattingen van het persoonlijke risico. Een grafische weergave van het populatierisico voegt niet veel toe aan de weergave in getallen. Het is aan te bevelen bij de kankerrisicotest informatie over het absolute populatierisico te geven, zeker wanneer geen exacte informatie kan worden gegeven over het persoonlijke risico. gebruikers van de test. De deelnemers oordeelden overwegend positief over de KWF-KRT. Een beperking van dit onderzoek is dat een willekeurige groep Nederlanders gevraagd is de KWF-KRT te doorlopen. Het is te verwachten dat de KWF-KRT een groter effect heeft wanneer gebruikers zelf kiezen voor de test. Ook is het goed te beseffen dat het eenmalig communiceren van risico s op ziekte slechts beperkt effect kan hebben op hoe mensen over risico s op kanker denken. Op basis van de resultaten van dit experiment wordt in de Nederlandse versie van de kankerrisicotest het absolute populatierisico weergegeven. De getalsmatige weergave van het persoonlijke risico en van relatieve risicoreducties is niet toegevoegd. Getallen zijn verhelderend, maar blijkbaar niet altijd nodig. kan worden. Eerder onderzoek liet wel zien dat het individualiseren van risico-informatie het begrip en de ervaren relevantie van voorlichting vergroot. 9 Als het populatierisico in getal is gegeven, dan voegt het kwantificeren van het persoonlijke risico weinig toe. Het weergeven van louter relatieve risico s zonder absolute risico s te vermelden leidt echter vaak tot misverstanden. 10 Het is niet te verwachten dat de ongerustheid over het risico op kanker sterk zal toenemen onder mensen die de test doen. Mogelijk hangt dit samen met een realistischer inzicht in de risico s en risicofactoren bij de Aanvaard op 25 april 2012 Het onderzoek werd uitgevoerd in overleg met drs. Stefan Wigger en drs. Hilda Grooters van KWF Kankerbestrijding. Drs. Stefan Wigger gaf ook commentaar op een eerdere versie van het artikel. Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: KWF Kankerbestrijding gaf financiële ondersteuning voor dit onderzoek. Citeer als: Ned Tijdschr Geneeskd. 2012;156:A4961 > Meer op Literatuur 1 Klein WMP, Stefanek ME. Cancer risk elicitation and communication: lessons from the psychology of risk perception. CA Cancer J Clin. 2007;57: Timmermans DRM, Oudhoff J. Different formats for communicating risks: verbal, numerical and graphical formats. Wiley Encyclopedia of Operations Research and Management Science. Epub. 14 januari Elias SG, Grooters HG, Bausch-Goldbohm RA, et al. De KWF Kanker Risico Test. Ned Tijdschr Geneeskd. 2012;156:A Weinstein ND, Marcus SE, Moser RP. Smokers unrealistic optimism about their risk. Tob Control. 2005;14: Weinstein ND, Atwood K, Puleo E, Fletcher R, Colditz G, Emmons KM. Colon cancer: risk perceptions and risk communication. J Health Commun. 2004;9: Timmermans D. The roles of experience and domain of expertise in using numerical and verbal probability terms in medical decisions. Med Decis Making. 1994;14: Signaleringscommissie Kanker (KWF Kankerbestrijding). Signaleringsrapport De kans op kanker. Bewerking van cijfers NKR en CBS [interne rapportage]. Amsterdam: KWF Kankerbestrijding; Waters EA., Weinstein ND, Colditz GA, Emmons KM. Aversion to side effects in preventive medical treatment decisions. Br J Health Psychol. 2007;12: Albada A, Ausems MGEM, Bensing JM, Van Dulmen S. Tailored information about cancer risk and screening: A systematic review. Patient Educ Couns. 2009;77: Covey J. A meta-analysis of the effects of presenting treatment benefits in different formats. Med Decis Making. 2007;27: NED TIJDSCHR GENEESKD. 2012;156:A4961
Risicocommunicatie. in de. Kankerrisico Test
Risicocommunicatie in de Kankerrisico Test Afdeling Sociale Geneeskunde, EMGO Instituut, VU medisch centrum Amsterdam, april 2009 Auteurs: Dr. J.P. Oudhoff Prof. Dr. D.R.M. Timmermans Inhoudsopgave Samenvatting
Nadere informatieHet begrijpelijk communiceren van een gezondheidsrisico
Het begrijpelijk communiceren van een gezondheidsrisico Dr. Olga Damman Dr. Maaike van den Haak Nina Bogaerts, Msc Amber van der Meij, Bsc Prof.dr. Danielle Timmermans Quality of Care EMGO Institute for
Nadere informatieRISICO S GEWOGEN? Risicocommunicatie voor geïnformeerde keuzen
RISICO S GEWOGEN? Risicocommunicatie voor geïnformeerde keuzen Daniëlle Timmermans Research Programme > Quality of Care Afdeling Sociale Geneeskunde drm.timmermans@vumc.nl De patiënt als dirigent van zijn
Nadere informatieHoe maak je veiligheid visueel?
Hoe maak je veiligheid visueel? Doe-sessie: Herkenbaar, onderbouwd, concreet Marlies Hilhorst-Verheij Monique Chambon RIVM Programma veiligheid, cultuur en gedrag Ons verhaal Storybuilder Cijfers 2 Drieluik
Nadere informatiePRENATALE SCREENING Risicocommunicatie en. besluitvorming. Daniëlle Timmermans. Afdeling Sociale Geneeskunde. Quality of Care. Research Programme >
Research Programme > PRENATALE SCREENING Risicocommunicatie en besluitvorming Daniëlle Timmermans Quality of Care Afdeling Sociale Geneeskunde drm.timmermans@vumc.nl Overzicht Over risicocommunicatie De
Nadere informatie'Communicatie over cardiovasculair risico management'
'Risicocommunicatie over cardiovasculair risico management' 1. Toelichting Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M84 van 20. Beslissingen over het aldan niet starten van preventieve behandeling
Nadere informatieWerkbelevingsonderzoek 2013
Werkbelevingsonderzoek 2013 voorbeeldrapport Den Haag, 17 september 2014 Ipso Facto beleidsonderzoek Raamweg 21, Postbus 82042, 2508EA Den Haag. Telefoon 070-3260456. Reg.K.v.K. Den Haag: 546.221.31. BTW-nummer:
Nadere informatieCommunicatie van risico s. Introductie op de workshop (Kennispoort2012)
Communicatie van risico s Introductie op de workshop (Kennispoort2012) Inleiding Jippie, een baby op komst! Help, Een baby op komst! Gefeliciteerd met je zwangerschap! Ik geef je een formulier mee om bloed
Nadere informatieKlantonderzoek: statistiek!
Klantonderzoek: statistiek! Statistiek bij klantonderzoek Om de resultaten van klantonderzoek juist te interpreteren is het belangrijk de juiste analyses uit te voeren. Vaak worden de mogelijkheden van
Nadere informatie9. Lineaire Regressie en Correlatie
9. Lineaire Regressie en Correlatie Lineaire verbanden In dit hoofdstuk worden methoden gepresenteerd waarmee je kwantitatieve respons variabelen (afhankelijk) en verklarende variabelen (onafhankelijk)
Nadere informatieBIJWERKINGEN VAN (SLECHTE) RISICOCOMMUNICATIE: Onrust en wantrouwen. Daniëlle Timmermans. Email: Danielle.timmermans@rivm.nl
BIJWERKINGEN VAN (SLECHTE) RISICOCOMMUNICATIE: Onrust en wantrouwen Daniëlle Timmermans Email: Danielle.timmermans@rivm.nl Chief Science Officer Risicocommunicatie RIVM Hoogleraar Risicocommunicatie EMGO
Nadere informatieKerncijfers leefstijlmonitor seksuele gezondheid 2017
Kerncijfers leefstijlmonitor seksuele gezondheid 217 Over welke cijfers hebben we het? In Nederland worden gegevens over de leefstijl van de bevolking verzameld door meerdere thema-instituten die elk op
Nadere informatieSPSS Introductiecursus. Sanne Hoeks Mattie Lenzen
SPSS Introductiecursus Sanne Hoeks Mattie Lenzen Statistiek, waarom? Doel van het onderzoek om nieuwe feiten van de werkelijkheid vast te stellen door middel van systematisch onderzoek en empirische verzamelen
Nadere informatieOlga Damman. Online gezondheidsinformatie: Het gebruikersperspectief. Quality of Care. Department of Public and Occupational Health
Online gezondheidsinformatie: Het gebruikersperspectief Olga Damman Department of Public and Occupational Health Quality of Care EMGO Institute for Health and Care Research Inhoud presentatie Online gezondheidsinformatie
Nadere informatieMeting stoppers-met-roken juli 2008
Grote Bickersstraat 74 1013 KS Amsterdam Postbus 247 1000 AE Amsterdam t 020 522 54 44 f 020 522 53 33 e info@tns-nipo.com www.tns-nipo.com Consumer & Media Rapport Meting stoppers-met-roken juli 2008
Nadere informatieCultuur-sensitieve aspecten in de zorg
Cultuur-sensitieve aspecten in de zorg Toegespitst op kankerzorg dr. Mohamed Boulaksil Cardioloog i.o. Pharos Utrecht, 18 juni 2013 Indeling Definitie van begrippen Epidemiologische verschillen migrant
Nadere informatieOnderzoek naar gezondheidsvaardigheden in psychosociale oncologie
Onderzoek naar gezondheidsvaardigheden in psychosociale oncologie Dr Mirjam Fransen Amsterdam UMC, Universiteit van Amsterdam Afdeling Sociale Geneeskunde, locatie AMC Deze presentatie 1. Waarom onderzoek
Nadere informatieCliëntenthermometer jongeren vanaf 12 jaar
Cliëntenthermometer jongeren vanaf 12 jaar Accare Totaal Versie 1.0.0 Drs. A. Weynschenk november 2014 www.triqs.nl VOORWOORD Met genoegen bieden wij u hierbij de rapportage aan over de uitgevoerde CT
Nadere informatieJ. Snel AdFundum, Vakblad voor de Drankenbranche, 13(11):14-15, november. 2005 Dagelijks, matig alcoholgebruik verlaagt het risico op diabetes
J. Snel AdFundum, Vakblad voor de Drankenbranche, 13(11):14-15, november. 2005 Dagelijks, matig alcoholgebruik verlaagt het risico op diabetes Diabetes 2 of ouderdomsziekte komt veel voor en begint epidemische
Nadere informatieCoRPS. 'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies
'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies Center of Research on Psychology in Somatic diseases Lonneke van de Poll Franse, Integraal Kankercentrum
Nadere informatieKerncijfers leefstijlmonitor seksuele gezondheid 2016
Kerncijfers leefstijlmonitor seksuele gezondheid 2016 Over welke cijfers hebben we het? In Nederland worden gegevens over de leefstijl van de bevolking verzameld door meerdere thema-instituten die elk
Nadere informatieMeting stoppers-met-roken juni 2008
Grote Bickersstraat 74 1013 KS Amsterdam Postbus 247 1000 AE Amsterdam t 020 522 54 44 f 020 522 53 33 e info@tns-nipo.com www.tns-nipo.com Consumer & Media Rapport Meting stoppers-met-roken juni 2008
Nadere informatieKerncijfers leefstijlmonitor seksuele gezondheid 2015
Kerncijfers leefstijlmonitor seksuele gezondheid 2015 Over welke cijfers hebben we het? In Nederland worden gegevens over de leefstijl van de bevolking verzameld door meerdere thema-instituten die elk
Nadere informatieMANTELZORG, GOED GEVOEL
UITKOMSTEN ONDERZOEK: MANTELZORG, GOED GEVOEL Inhoud: Theorie & Vragen Methode Theoretische achtergrond: Mantelzorgers zijn iets minder gelukkig dan de rest van de bevolking (CBS, 2016). Mantelzorg brengt
Nadere informatieHoofdstuk 8 Kenmerken van de thuisomgeving
Hoofdstuk 8 Kenmerken van de thuisomgeving De relatie tussen leesvaardigheid en de ervaringen die een kind thuis opdoet is in eerder wetenschappelijk onderzoek aangetoond: ouders hebben een grote invloed
Nadere informatieHoe gaat Nederland met pensioen?
Hoe gaat Nederland met pensioen? Een onderzoek over het pensioensbewustzijn van Nederland op verschillende thema s, waaronder pensioenleeftijdsverwachting. In opdracht van GfK Intomart 2013 33213 Delta
Nadere informatieRegionale VTV 2011. Levensverwachting en sterftecijfers. Referent: Drs. M.J.J.C. Poos, R.I.V.M.
Regionale VTV 2011 Levensverwachting en sterftecijfers Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011 Hart voor Brabant Deelrapport Levensverwachting en sterftecijfers Auteurs: Dr. M.A.M. Jacobs-van
Nadere informatieOvergewicht en Obesitas op Curaçao
MINISTERIE VAN Gezondheid, Milieu & Natuur Volksgezondheid Instituut Curaçao Persbericht Overgewicht en Obesitas op Curaçao In totaal zijn 62,6% van de mannen en 67,3% van de vrouwen op Curaçao te zwaar,
Nadere informatierisicocommunicatie, planning & mechanismen van gezondheidsgedragsverandering in een populatie met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten
risicocommunicatie, planning & mechanismen van gezondheidsgedragsverandering in een populatie met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten Hart- en vaatziekten vormen een grote bedreiging voor de volksgezondheid.
Nadere informatieKerncijfers leefstijlmonitor seksuele gezondheid 2014
Kerncijfers leefstijlmonitor seksuele gezondheid 2014 2 Kerncijfers leefstijlmonitor seksuele gezondheid 2014 Figuur 1 Aantal deelnemers naar geslacht en leeftijd 75 t/m 85 jaar 1 Over welke cijfers hebben
Nadere informatiePerceptie van elektromagnetische velden: een arbeidshygiënische zorg?
Perceptie van elektromagnetische velden: een arbeidshygiënische zorg? Prof.dr.ir. Tjabe Smid Drs. Diana van Dongen Prof.dr. Danielle Timmermans Department of Public and Occupational Health Quality of Care
Nadere informatieCombinaties van risicofactoren
Achtergronddocument Combinaties van risicofactoren Vóórkomen van risicofactoren en clustering Zowel overgewicht als roken clusteren met zwaar alcoholgebruik Zowel overgewicht als dagelijks roken gaan samen
Nadere informatieToelichting op de resultaten van de korte enquête (quick scan) René Alberts juni 2011
Toelichting op de resultaten van de korte enquête (quick scan) René Alberts juni 2011 Inleiding In deze toelichting wordt eerst een kopie van de korte enquête getoond zodat helder is welke vragen aan de
Nadere informatieKankerclusteronderzoek in het gebied rondom Vliegbasis Leeuwarden
Kankerclusteronderzoek in het gebied rondom Vliegbasis Leeuwarden 1 Kankerclusteronderzoek in het gebied rondom Vliegbasis Leeuwarden 6 november 2017 GGD Fryslân In opdracht van de Werkgroep Uitstoot Vliegbasis
Nadere informatieWie bent u en wat verwacht u van deze workshop? Verwachtingen managen rond genetisch testen. Hoe verloopt intake gesprek? Waar bent u werkzaam?
Wie bent u en wat verwacht u van deze workshop? Verwachtingen managen rond genetisch testen Akke Albada Margreet Ausems Afd. Medische Genetica UMC Utrecht Waar bent u werkzaam? Hebben uw patiënten onrealistische
Nadere informatieKerncijfers leefstijlmonitor seksuele gezondheid 2014
Kerncijfers leefstijlmonitor seksuele gezondheid 2014 Figuur 1 Aantal deelnemers naar geslacht en leeftijd 75 t/m 85 jaar 1 Over welke cijfers hebben we het? In Nederland worden gegevens over de leefstijl
Nadere informatieA. Week 1: Introductie in de statistiek.
A. Week 1: Introductie in de statistiek. Populatie en steekproef. In dit vak leren we de basis van de statistiek. In de statistiek probeert men erachter te komen hoe we de populatie het beste kunnen observeren.
Nadere informatieBijlagen hoofdstuk 6 Gezondheid en zorg Roelof Schellingerhout en Crétien van Campen
Thuis op het platteland. De leefsituatie van platteland en stad vergeleken. Anja Steenbekkers, Carola Simon, Vic Veldheer (red.). Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau, januari 2006 Bijlagen hoofdstuk
Nadere informatieJongeren en Gezondheid 2014 : Socio-demografische gegevens
Resultaten HBSC 14 Socio-demografische gegevens Jongeren en Gezondheid 14 : Socio-demografische gegevens Steekproef De steekproef van de studie Jongeren en Gezondheid 14 bestaat uit 9.566 leerlingen van
Nadere informatieOpzetten medewerker tevredenheid onderzoek
Opzetten medewerker tevredenheid onderzoek E: info@malvee.com T: +31 (0)76 7002012 Het opzetten en uitvoeren van een medewerker tevredenheid onderzoek is relatief eenvoudig zolang de te nemen stappen bekend
Nadere informatieRapport voor deelnemers M²P burgerpanel
Rapport voor deelnemers M²P burgerpanel Weergaven van publieke opinie in het nieuws en hun invloed op het publiek Dit rapport beschrijft de resultaten van een onderzoek over weergaven van publieke opinie
Nadere informatieDe KWF Kanker Risico Test
Stand van zaken De KWF Kanker Risico Test Sjoerd G. Elias, Hilda G. Grooters, R.A. (Sandra) Bausch-Goldbohm, Piet A. van den Brandt, Ellen Kampman, Flora E. van Leeuwen, Petra.H.M. Peeters, Esther de Vries,
Nadere informatieHow to present online information to older cancer patients N. Bol
How to present online information to older cancer patients N. Bol Dutch summary (Nederlandse samenvatting) Dutch summary (Nederlandse samenvatting) Goede informatievoorziening is essentieel voor effectieve
Nadere informatieMore than lung cancer: automated analysis of low-dose screening CT scans
Onno Mets More than lung cancer: automated analysis of low-dose screening CT scans Er zijn sterke aanwijzingen dat de sterfte als gevolg van longkanker zal afnemen wanneer zware rokers gescreend worden
Nadere informatieStudiepopulatie. Gezondheidsenquête, België, 1997.
In deze paragraaf worden een aantal kenmerken van de steekproef besproken. Het gaat om de volgende socio-demografische karakteristieken : verblijfplaats : per regio en per provincie; geslacht en leeftijd;
Nadere informatieFinQ Monitor van financieel bewustzijn en financiële vaardigheden van Nederlanders. Auteurs Jorn Lingsma Lisa Jager
FinQ 2018 Monitor van financieel bewustzijn en financiële vaardigheden van Nederlanders Auteurs Jorn Lingsma Lisa Jager 14-1-2019 Projectnummer B3433 Achtergrond van de FinQ monitor Nederlanders in staat
Nadere informatieVoedingssupplementen Consumentenonderzoek NPN
Voedingssupplementen Consumentenonderzoek NPN Management summary Schuttelaar & Partners 001-01.ppt december 00 Marieke Gaus Context en doel van het onderzoek Doel onderzoek Het onderzoek wordt uitgevoerd
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Het aantal eerste en tweede generatie immigranten in Nederland is hoger dan ooit tevoren. Momenteel wonen er 3,2 miljoen immigranten in Nederland, dat is 19.7% van de totale
Nadere informatieJongeren en Gezondheid 2014 : Socio-demografische gegevens
Jongeren en Gezondheid 14 : Socio-demografische gegevens Steekproef De steekproef van de studie Jongeren en Gezondheid 14 bestaat uit 9.566 leerlingen van het vijfde leerjaar lager onderwijs tot het zevende
Nadere informatieDeelrapportage "Apotheken door Cliënten Bekeken" Vorige en huidige meting Apotheek Den Hoorn
Deelrapportage "Apotheken door Cliënten Bekeken" Vorige en huidige meting Apotheek Den Hoorn E Inhoud 1. Inleiding en methode 1 1.1. Achtergrond 1 1.2. Doel van het kwaliteitstraject: meten en verbeteren
Nadere informatieRapport. Roken en Zwangerschap. Jordy van der Steen. B-1272 Juli 2002. Bestemd voor: DEFACTO voor een rookvrije toekomst Den Haag
nipo het marktonderzoekinstituut Postbus 247 1000 ae Amsterdam Grote Bickersstraat 74 Telefoon (020) 522 54 44 Fax (020) 522 53 33 Email info@nipo.nl Internet www.nipo.nl Rapport Roken en Zwangerschap
Nadere informatieWerkdruk in het onderwijs
Rapportage Werkdruk in het primair en voortgezet onderwijs DUO ONDERWIJSONDERZOEK drs. Vincent van Grinsven dr. Eric Elphick drs. Liesbeth van der Woud Maart 2012 tel: 030-2631080 fax: 030-2616944 email:
Nadere informatieLangdurig ziekteverzuim van werknemers met een chronische ziekte of beperking Geeke Waverijn, Mieke Rijken
Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Langdurig ziekteverzuim van werknemers met een chronische ziekte of beperking, G. Waverijn & M. Rijken, NIVEL, januari
Nadere informatieBURGERPANEL OIRSCHOT PEILING 4 2015 DIENSTVERLENING
BURGERPANEL OIRSCHOT PEILING 4 2015 DIENSTVERLENING Gemeente Oirschot Oktober 2015 Colofon Uitgave: Research 2Evolve Tesselschadelaan 15A 1217 LG Hilversum Tel: (035) 623 27 89 info@research2evolve.nl
Nadere informatieCliëntenthermometer begeleiding kind
Cliëntenthermometer begeleiding kind Accare Versie 1.0.0 Drs. A. Weynschenk juli 2013 www.triqs.nl VOORWOORD Met genoegen bieden wij u hierbij de rapportage aan over de uitgevoerde CT (cliëntenthermometer)
Nadere informatieStatistiek 2 deel A 30 minuten over statistisch toetsen
Statistiek 2 deel A 30 minuten over statistisch toetsen R.J. Baars, MSc Kruytgebouw N710 r.j.baars@uu.nl februari 2014 Opbouw van statistiek Statistiek 1 (periode 2: vandaag) Dit college + zelfstudie +
Nadere informatieEindrapportage verantwoord lenen Onderzoek naar houding en gedrag consumenten
1 Eindrapportage verantwoord lenen Onderzoek naar houding en gedrag consumenten In opdracht van InterBank juli 2006 2 Copyright 2006 Blauw Research bv Alle rechten voorbehouden. De resultaten zoals beschreven
Nadere informatie5.0 Voorkennis. Er zijn verschillende manieren om gegevens op een grafische wijze weer te geven: 1. Staafdiagram:
5.0 Voorkennis Er zijn verschillende manieren om gegevens op een grafische wijze weer te geven: 1. Staafdiagram: De lengte van de staven komt overeen met de hoeveelheid; De staven staan meestal los van
Nadere informatieSCHOOLSPORT SPORTEN OP SCHOOL, BIJ SCHOOL EN NAMENS SCHOOL. In opdracht van NOC*NSF
SCHOOLSPORT SPORTEN OP SCHOOL, BIJ SCHOOL EN NAMENS SCHOOL In opdracht van NOC*NSF GfK 1 Schoolsport Juli 1 1 Inleiding GfK voert maandelijks in opdracht van NOC*NSF de Sportdeelname Index uit. In dit
Nadere informatieRAPPORTAGE SPORT EN GELUK
RAPPORTAGE SPORT EN GELUK Extra vragen Sportdeelname Index Februari 2015 1 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Management Summary 3 Onderzoeksresultaten 4 Onderzoeksverantwoording 5 Contact 2 1. Inleiding 3 Inleiding
Nadere informatieKERNCIJFERS ROKEN 2017
OKTOBER 2018 KERNCIJFERS ROKEN 2017 DE LAATSTE CIJFERS OVER ROKEN, STOPPEN MET ROKEN, MEEROKEN EN HET GEBRUIK VAN ELEKTRONISCHE SIGARETTEN ROKEN IN NEDERLAND 23,1% van de volwassenen (18 jaar en ouder)
Nadere informatiehet psychisch functioneren van de ouder, de tevredenheid van de ouders met de (huwelijks)relatie en de gezinscommunicatie. Een beter functioneren van
9 Samenvatting 173 174 9 Samenvatting Kanker is een veel voorkomende ziekte. In 2003 werd in Nederland bij meer dan 72.000 mensen kanker vastgesteld. Geschat wordt dat het hier in 9.000 gevallen om mensen
Nadere informatieBiowalking voor ouderen
Biowalking voor ouderen Een pilot onderzoek naar de effecten van en ervaringen met Biowalking voor ouderen Dr. Jolanda Maas Vrije Universiteit Amsterdam, afdeling Klinische Psychologie 1. Inleiding IVN
Nadere informatieCommunicating about Concerns in Oncology K. Brandes
Communicating about Concerns in Oncology K. Brandes Nederlandse samenvatting Uit een recente rapportage van KWF Kankerbestrijding blijkt dat 64% van de (ex-) patiënten met kanker zorgen ervaart over psychosociale
Nadere informatieE-Health en de huisarts. Digitaal Stadspanel Rotterdam. Achtergrond. Methode. Contact met de huisarts
E-Health en de huisarts Digitaal Stadspanel Rotterdam Achtergrond Een taak van de gemeente is het bevorderen van de gezondheid van haar inwoners. In haar nota Publieke Gezondheid 2016-2020 Rotterdam Vitale
Nadere informatieThuis voelen in Nederland: stedelijke verschillen bij allochtonen
Thuis voelen in Nederland: stedelijke verschillen bij allochtonen Jeroen Nieuweboer Allochtonen in, en voelen zich minder thuis in Nederland dan allochtonen elders in Nederland. Marokkanen, Antillianen
Nadere informatieEindexamen wiskunde A 1-2 vwo I
Marathonloopsters De Olympische hardloopwedstrijd met de grootste lengte is de marathon: ruim 4 kilometer, om precies te zijn 4 195 meter. De marathon wordt zowel door mannen als door vrouwen gelopen.
Nadere informatieTrends in Mantelzorg. November Trends in Mantelzorg
Een onderzoek naar de ontwikkeling in omvang, kenmerken en ervaren belasting van mantelzorgers in Limburg tussen 2008/2009, 2012 en 2016. November 2018 www.ggdlimburgnoord.nl www.ggdzl.nl AANLEIDING Mantelzorg
Nadere informatie8. Analyseren van samenhang tussen categorische variabelen
8. Analyseren van samenhang tussen categorische variabelen Er bestaat een samenhang tussen twee variabelen als de verdeling van de respons (afhankelijke) variabele verandert op het moment dat de waarde
Nadere informatie3.1 Procenten [1] In 1994 zijn er 3070 groentewinkels in Nederland. In 2004 zijn dit er nog 1625.
3.1 Procenten [1] In 1994 zijn er 3070 groentewinkels in Nederland. In 2004 zijn dit er nog 1625. Absolute verandering = Aantal 2004 Aantal 1994 = 1625 3070 = -1445 Relatieve verandering = Nieuw Oud Aantal
Nadere informatieAFM Consumentenmonitor voorjaar 2013 Roodstand
AFM Consumentenmonitor voorjaar 20 Roodstand Juni 20 GfK 20 AFM Consumentenmonitor Juni 20 1 Management Summary Bijna de helft van alle Nederlanders staat wel eens rood. Diegenen die niet rood kunnen staan,
Nadere informatieInzichten in Vitaliteit: associaties met participatie en maatschappelijke kosten
Inzichten in Vitaliteit: associaties met participatie en maatschappelijke kosten Dr. Jorien Strijk Hanneke van Dongen, MSc, Eva van Steenbergen, MSc, Dr. Wanda Wendel-Vos, Dr. Vincent Hildebrandt Positieve
Nadere informatieRapport Consumentenonderzoek 2016 Keurmerk Klantgericht Verzekeren
Rapport Consumentenonderzoek 2016 Keurmerk Klantgericht Verzekeren Stichting toetsing verzekeraars Datum: 8 februari 2016 Projectnummer: 2015522 Auteur: Marit Koelman Inhoud 1 Achtergrond onderzoek 3 2
Nadere informatiePopulaties beschrijven met kansmodellen
Populaties beschrijven met kansmodellen Prof. dr. Herman Callaert Deze tekst probeert, met voorbeelden, inzicht te geven in de manier waarop je in de statistiek populaties bestudeert. Dat doe je met kansmodellen.
Nadere informatiePsychosocial Problems in Cancer Genetic Counseling: Detecting and Facilitating Communication W. Eijzenga
Psychosocial Problems in Cancer Genetic Counseling: Detecting and Facilitating Communication W. Eijzenga Nederlandse samenvatting INLEIDING Mensen met een mogelijk verhoogde kans op kanker kunnen zich
Nadere informatieEenzaamheid in Nederland Coalitie Erbij
Eenzaamheid in Nederland Coalitie Erbij Juli TNS NIPO Natascha Snel Suzanne Plantinga Inhoud Conclusies en aanbevelingen 3 1 Inleiding en onderzoeksdoel 6 2 Eenzaamheid in Nederland 9 3 Kennis: bekendheid
Nadere informatieVerzekeringen & erfelijkheid
Verzekeringen & erfelijkheid U wilt een levens- of arbeidsongeschiktheidsverzekering afsluiten? Hier vindt u de www.bpv.nl antwoorden op veelgestelde vragen over erfelijkheid en het aanvragen van een verzekering.
Nadere informatieWorkshop Heldere taal over risico s en kansen. Liesbeth Claassen (i.s.m. Danielle Timmermans)
Workshop Heldere taal over risico s en kansen Liesbeth Claassen (i.s.m. Danielle Timmermans) Opzet workshop Deel I: Wat we weten over goede risicocommunicatie? Wat zijn (gezondheids)risico s? Wat is risico-communicatie?
Nadere informatieGemeentelijke Dienstverlening. Omnibus 2009
Gemeentelijke Dienstverlening Omnibus 2009 Afdeling O&S Februari 2009 2 Samenvatting Inwoners vinden dat de gemeente haar dienstverlening heeft verbeterd De inwoners van s-hertogenbosch beoordelen de gemeentelijke
Nadere informatieMinder kans op kanker
Georgie Dom Minder kans op kanker Informatie & preventie 1 e druk, augustus 2012 Copyright 2012 Consumentenbond, Den Haag Auteursrechten op tekst, tabellen en illustraties voorbehouden Inlichtingen Consumentenbond
Nadere informatieDe GezondheidsCheck en Risicocommunicatie september 2010
De GezondheidsCheck en Risicocommunicatie september 2010 Werkgroep Risicocommunicatie: DRM Timmermans, Sociale Geneeskunde, EMGO instituut, VUmc J Oudhoff, Sociale Geneeskunde, EMGO instituut, VUmc T Drenthen,
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting Dikkedarmkanker is een groot gezondheidsprobleem in Nederland. Het is de derde meest voorkomende vorm van kanker bij mannen en de tweede meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. In 2008
Nadere informatieONDERZOEK LANGDURIG ZIEKTEVERZUIM Onder werkgevers klein MKB (2 tot 20 werknemers)
ONDERZOEK LANGDURIG ZIEKTEVERZUIM Onder werkgevers klein MKB (2 tot 20 werknemers) September 2014 GfK 2014 Kennis langdurig ziekteverzuim september 2014 1 Inhoudsopgave 1. Management Summary 2. Onderzoeksresultaten
Nadere informatieSamenvatting. A. van Leeuwenhoeklaan MA Bilthoven Postbus BA Bilthoven KvK Utrecht T
A. van Leeuwenhoeklaan 9 3721 MA Bilthoven Postbus 1 3720 BA Bilthoven www.rivm.nl KvK Utrecht 30276683 T 030 274 91 11 info@rivm.nl Uw kenmerk Gevoeligheid van de gesommeerde depositiebijdrage onder 0,05
Nadere informatieDe waarde van een warm contact onderzoek naar affectieve zorgverlener-patiënt communicatie
De waarde van een warm contact onderzoek naar affectieve zorgverlener-patiënt communicatie iii Sandra van Dulmen Ziel en Zakelijkheid in de Zorg 30 september 2012 Ik vind het belangrijk dat mijn arts Ik
Nadere informatieStatistische variabelen. formuleblad
Statistische variabelen formuleblad 0. voorkennis Soorten variabelen Discreet of continu Bij kwantitatieve gegevens gaat het om meetbare gegeven, zoals temperatuur, snelheid of gewicht. Bij een discrete
Nadere informatie1 NIVEL, 2 Nictiz. Wat is een e-consult? zorgverleners gaf in % van de onderzoek, een eerder consult of een controle-afspraak.
Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL en Nictiz, behorend bij de ehealth-monitor 2017. De gegevens mogen met bronvermelding worden gebruikt (Anne Brabers, Ilse Swinkels, Britt van Lettow en Judith
Nadere informatieTabak, cannabis en harddrugs
JONGERENPEILING 0 ZUID-HOLLAND NOORD De jongerenpeiling heeft als doel om periodiek op systematische wijze ontwikkelingen in gezondheid en gewoonten van jongeren in kaart te brengen. Dit is het eerste
Nadere informatieOnderzoeksrapport. Hou vol! Geen alcohol. Een alcohol preventieprogramma gericht op basisschool leerlingen en hun moeders.
Onderzoeksrapport Hou vol! Geen alcohol Een alcohol preventieprogramma gericht op basisschool leerlingen en hun moeders. Suzanne Mares, MSc Dr. Anna Lichtwarck-Aschoff Prof. Dr. Rutger Engels Inleiding
Nadere informatieSamenvatting. J. Nachtegaal, S.E. Kramer, J.M. Festen (Amsterdam)
Samenvatting Associatie tussen gehoorverlies en psychosociale gezondheid bij 18 tot 70 jarigen: eerste resultaten van de Nationale Longitudinale Studie naar Horen (NL-SH). J. Nachtegaal, S.E. Kramer, J.M.
Nadere informatieSamen komen we verder. Draag bij aan onderzoek naar kanker, steun stichting VUmc CCA
Samen komen we verder Draag bij aan onderzoek naar kanker, steun stichting VUmc CCA Uw bijdrage zorgt voor vooruitgang Juan Garcia, onderzoeker bij VUmc CCA: Ik studeerde geneeskunde omdat ik mensen wilde
Nadere informatieMedewerkersonderszoek 2012/2013. Hoofdrapportage MBO branche
Medewerkersonderszoek 2012/2013 Hoofdrapportage MBO branche Inleiding Voor u ligt het medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO) in het bekostigd middelbaar beroepsonderwijs (mbo). Dit eerste MTO is sectorbreed
Nadere informatieMeting stoppers-met-roken januari 2009
Grote Bickersstraat 74 1013 KS Amsterdam Postbus 247 1000 AE Amsterdam t 020 522 54 44 f 020 522 53 33 e info@tnsnipo.com www.tnsnipo.com Consumer & Media Rapport Meting stoppersmetroken januari 2009 Meting
Nadere informatieLevensfasen van kinderen en het arbeidspatroon van ouders
Levensfasen van kinderen en het arbeidspatroon van ouders Martine Mol De geboorte van een heeft grote invloed op het arbeidspatroon van de vrouw. Veel vrouwen gaan na de geboorte van het minder werken.
Nadere informatieCliëntenthermometer jongeren vanaf 12 jaar
Cliëntenthermometer jongeren vanaf 12 jaar Accare Versie 1.0.0 Drs. A. Weynschenk juli 2013 www.triqs.nl VOORWOORD Met genoegen bieden wij u hierbij de rapportage aan over de uitgevoerde CT (cliëntenthermometer)
Nadere informatieNationale Social Media Onderzoek 2019
Nationale Social Media Onderzoek 2019 Het grootste trendonderzoek van Nederland naar het gebruik en verwachtingen van social media #NSMO Uitgevoerd door: Newcom Research & Consultancy B.V. Auteurs: drs.
Nadere informatieEen onderzoek naar de ontwikkeling in omvang, kenmerken en ervaren belasting van mantelzorgers in Limburg tussen 2008/2009, 2012 en 2016
Trends in Mantelzorg Een onderzoek naar de ontwikkeling in omvang, kenmerken en ervaren belasting van mantelzorgers in Limburg tussen 2008/2009, 2012 en 2016 Aanleiding Mantelzorg in de participatiemaatschappij
Nadere informatieHet beeld van zorggebruikers over de Inspectie voor de Gezondheidszorg. De Inspectie voor de Gezondheidszorg
Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Anne Brabers, Margreet Reitsma en Roland Friele. Het beeld van zorggebruikers over de Inspectie voor de Gezondheidszorg.
Nadere informatieMiddelengebruik: Cannabisgebruik
Middelengebruik: Cannabisgebruik Inleiding Cannabisgebruik geeft zowel gezondheidsrisico s, psychosociale gevolgen als wettelijke consequenties 1,2. Frequent gebruik van cannabis wordt geassocieerd met
Nadere informatieBetere kwaliteit = betere uitkomst van zorg?
Betere kwaliteit = betere uitkomst van zorg? Symposium (Over)leven na Kanker Tilburg, 8 maart 2013 Dr. V. Lemmens Hoofd Sector Onderzoek, Integraal Kankercentrum Zuid Eindhoven Kwaliteit Kwaliteit: definitie?
Nadere informatie