RISICO S GEWOGEN? Risicocommunicatie voor geïnformeerde keuzen
|
|
- Nathan Adam
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 RISICO S GEWOGEN? Risicocommunicatie voor geïnformeerde keuzen Daniëlle Timmermans Research Programme > Quality of Care Afdeling Sociale Geneeskunde drm.timmermans@vumc.nl
2 De patiënt als dirigent van zijn zorg zelfmanagement zelf keuzen maken Maar zonder goede informatie geen goede keuzen. Een goed begrip van de risico s is een noodzakelijk ingrediënt.
3 Risico-informatie is van belang Om mensen te informeren: over risico s op ziekte Om gedrag te veranderen: om mensen te stimuleren om gezonder te eten of meer bewegen of te stoppen met roken etc. Om geïnformeerde beslissingen te nemen: over behandelingen
4 Risico s en beslissingen: Abdominaal Aorta Aneurysma Beslissing Wel of geen operatie Soort operatie
5 Risico s en de beslissing te opereren Wegens de kans op ruptuur (scheur, doorbraak) en het enorme bloedverlies dat daarvan het gevolg is, vormt een aneurysma van de aorta een bedreiging. De kans op een dergelijke ruptuur is dreigender, naarmate het aneurysma groter is. Bij kleine aneurysma's met een doorsnee tot 4 cm. is die kans nihil. Bij een doorsnede van 4 tot 5,5 cm is de kans nog steeds klein (circa1% per jaar). Wel of geen operatie? In het algemeen geldt, dat het risico van operatie (sterfterisico 4-8%, afhankelijk van leeftijd en lichamelijke conditie) niet groter mag zijn dan het risico van het natuurlijke verloop. Uiteraard is het risico van het natuurlijke verloop niet altijd nauwkeurig te berekenen of te voorspellen. Tot 5,5 centimeter is de ruptuurkans klein. Hoe groter het aneurysma, hoe sneller hij groeit, hoe groter ook de kans op ruptuur is. Vanaf 6 centimeter is de ruptuurkans al 15 tot 25%.
6 Risico s en kansen De meeste mensen hebben moeite met kansinformatie en vinden het moeilijk om risicoinformatie te begrijpen Een goed begrip van risico s is afhankelijk van: de manier waarop mensen risicoinformatie verwerken (risicoperceptie) de manier waarop risico s gecommuniceerd worden (risicoformat)
7 Overzicht Risico-informatie: informeren en beslissen De psychologie van risicoperceptie Verschillende manieren om risico s te communiceren Aanbevelingen
8 Risicoperceptie: het gebeurt wel of niet Kans op hart- of vaatziekte Ja, ik bedoel, als je cholesterol OK is dan betekent dat dat er geen risico meer is op hart- en vaatziekten. Niet dan? Je kan wel zeggen: het is 1 op de honderd. Maar wat als ik die ene bent? Een op de honderd betekent niets voor mij. Het is eigenlijk altijd fifty-fifty. (Van Steenkiste, Van der Weijden, Timmermans et al. PEC, 2005) Prenatale Screening: Kans op kind met Down Syndroom Nou, ik denk wel 1 op iets meer dan Maar dat weet ik dus niet meer. Maar dat is natuurlijk per persoon verschillend, en dat is altijd net zoals de kans in de loterij. Hoeveel kans heb je dat je wint. Ik bedoel, ik zeg elke keer je zal het maar net zijn, weet je wel. (Van den Berg, Timmermans, Kleinveld et al., in prep.)
9 Het gebeurt wel of het gebeurt niet De mogelijkheid dat het kan gebeuren is belangrijker dan de kans BEELD VAN UITKOMST
10 Risicoperceptie: het gebeurt wel of niet Kans op het krijgen van een kind met Down syndroom De mogelijkheid dat het kan gebeuren is belangrijker dan de kans: kans 1 op 30 of 1 op 3000 beeld is hetzelfde Mensen hebben emoties bij deze beelden die niet gevoelig zijn voor kansen Van den Berg M, Timmermans DRM, Knol D, Eijk JThM, Smit D, Vugt J, Van der Wal G. Understanding Pregnant women s decision making concerning prenatal screening. Health Psychology, 2008
11 Interviewcitaat Die kans op een miskraam. Het is een hele kleine kans, dat weet ik wel. Maar mijn gevoel zegt van het is heel groot. Dus vandaar dat ik zeg: van mij hoeft het niet. (uit een interview met een zwangere vrouw) Timmermans DRM, Van den Berg M, Kleinveld JH. Risk perception and prenatal screening (manuscript in voorbereiding).
12 Risicoperceptie: analyse of gevoel Rationeel-analytisch Intuïtief-affectief onduidelijke en onzekere risico s; emotionele situaties Evans JStBT. Dual-Processing Accounts of Reasoning, Judgment and Social Cognition. Annu Rev Psychol 2008 Wang XT. Emotions with reason: Resolving conflicts in risk preference. Cognition and Emotion 2006
13 Samenvatting Mensen hebben grote moeite met het begrijpen van kansen Kansinformatie is vaak van ondergeschikt belang bij (emotionele) beslissingen men richt zich meer op de uitkomst Het gebeurt wel of het gebeurt niet.
14 Verschillende manieren om risico s te communiceren
15 Voorbeeld Most breast cancers do not occur through inherited mutations. Most arise from non-inherited mutations in genes that occur as a result of other factors throughout life. Only a very small number of women - perhaps only 1 or 2 in 1000 are at increased risk of developing breast cancer from having inherited a mutated gene. If they have a mutated gene it does not mean a woman is certain to develop cancer. What is hereditary breast cancer? Breast cancer may be called hereditary breast cancer when it occurs in women who may have inherited a gene mutation such as BRCA1 or BRCA2. Less than 5% of all breast cancer is hereditary. This means that inherited mutations account for less than 400 of the 7,500 cases of breast cancer diagnosed in Australia each year.
16 Formats voor risicocommunicatie verbale termen numerieke termen percentages, frequenties grafisch
17 Verbale termen: verschillend geïnterpreteerd Uw risico op een hart- of vaatziekte binnen 10 jaar is vrij hoog Maar mensen verschillen sterk in de interpretatie van verbale kansen.
18 Numerieke interpretatie van verbale kanstermen Vrij hoog: 10% tot 95% Timmermans DRM. The Role of Experience and Domain of Expertise in Using Numerical and Verbal Probability Terms in Medical Decisions. Med Decis Making 1994
19 Numerieke interpretatie van verbale kanstermen Lage kans: 1% tot 35% Timmermans DRM. The Role of Experience and Domain of Expertise in Using Numerical and Verbal Probability Terms in Medical Decisions. Med Decis Making 1994
20 Verbale termen Pluspunten: Gemakkelijk te gebruiken Als er niet genoeg empirisch bewijs is Geeft extra betekenis en richting aan keuze Minpunten: Informatieve waarde beperkt, vaag Grote variatie in interpretatie -> miscommunicatie
21 Numerieke termen Kans (0.02) Percentages (2%) Frequenties Proporties (1 op de 50) Ratio's (2 op de 100)
22 Numerieke termen: moeilijk te begrijpen Prenatale Screening en kans op een kind met Down Syndroom Ik denk dat mijn kans 1 op de 400 is, ongeveer 25%,.1 op 900 vind ik best groot klinken. Er stond geloof ik ook een percentage achter 0,11% procent... En dat vind ik dan weer erg klein.
23 Welk risico is groter? 2.6 per 1000 versus 8.9 per 1000 Correct 73% OF 1 in 384 versus 1 in % Grimes &Snively 1999
24 Vergelijken van risico s: noemer gelijk RELATIONSHIP OF DOWN SYNDROME INCIDENCE TO MOTHERS' AGE Mothers Age Incidence of Down Syndrome Under 30 Less than 1 in 1, in in in in in in in in in in in in 12 Source: Hook, E.G., Lindsjo, A. Down Syndrome in Live Births by Single Year Maternal Age. DOE DIT NIET! DOE DIT WEL! 25 jaar 1 op op jaar 1 op op jaar 1 op op jaar 1 op op jaar 1 op op Risico s moeten goed te vergelijken zijn
25 Betekenis van risico s: concrete getallen Kans: Een kans van 0.11 op borstkanker Kans uitspraak of percentages: Een kans van 11% op borstkanker 11% van de vrouwen krijgt borstkanker Frequenties: 11 van de 100 vrouwen krijgen borstkanker 1 van de 9 vrouwen krijgt borstkanker Het risico moet concreet zijn, d.i. verwijzen naar echte mensen of gebeurtenissen; kleinere noemer is beter voorstelbaar
26 Numerieke termen Pluspunten: Exact en precies Hebben de voorkeur van de meeste mensen Vertrouwen wekkend Minpunten: Moeilijk te begrijpen Abstract, moeilijk voor te stellen
27 Grafisch format FIGURE 1. Estimated risk of Down syndrome according to maternal age. Data from reference 8.
28 Populatie diagram
29 Echter bij hypothetische keuzen.. Percentages participanten die kozen voor prenataal testen als kansen worden uitgedrukt in Percentages 72% Frequenties 72% Populatiediagram 51% Mensen zijn meer risico aversief als de risico s zijn weergegeven in een populatiediagram Timmermans et al, Pat Ed Couns 2008, Timmermans et al Pat Educ Couns 2004
30 Grafische formats Pluspunten: Kunnen veel informatie efficiënt samenvatten Informatie is sneller te verwerken Trekken de aandacht Minpunten: Beperkt bewijs voor positief effect op begrip Kan vertekenend werken
31 Samenvatting Verbale termen zijn te ambigue Maar gemakkelijk te gebruiken Getallen zijn te moeilijk Maar precies, te verifiëren en wekken vertrouwen Grafieken kunnen te suggestief zijn, geen bewezen positief effect op begrip Maar kunnen relevante informatie saillanter maken en kunnen informatie efficiënt samenvatten
32 Toch is het van groot belang risico's en kansen zo goed mogelijk te communiceren.
33 AANBEVELINGEN RISICOCOMMUNICATIE Timmermans DRM, Oudhoff J. Different formats for communicating risks: verbal, numerical and graphical formats. Wiley Encyclopedia of Operations Research and Management Science. 2011
34 Wees exact, hou het simpel en maak het concreet!
35 EXACT Zoveel mogelijk kwantificering van de risico s (gebruik verbale termen met beleid) SIMPEL Zoveel mogelijk hetzelfde format gebruiken, noemer gelijk houden, visuele ondersteuning, CONCREET Gebruik geen beschrijving van risico s die niet verwijzen naar concrete mensen (geen gebroken getallen, referentiegroep, kleine noemer, frequenties)
36 EXACT Zoveel mogelijk kwantificering van de Wel:5 risico s op 100 mensen (gebruik verbale termen met beleid) SIMPEL Zoveel mogelijk hetzelfde format gebruiken, noemer gelijk houden, visuele ondersteuning, CONCREET Niet: Er is een kleine kans op op bijwerkingen. ervaren bijwerkingen bij dit medicijn. Gebruik geen beschrijving van risico s die niet verwijzen naar concrete mensen (geen gebroken getallen, referentiegroep, kleine noemer, frequenties)
37 EXACT Zoveel mogelijk kwantificering van de risico s (gebruik verbale termen met beleid) SIMPEL Zoveel mogelijk hetzelfde format gebruiken, van hen heeft ernstige noemer gelijk houden, visuele ondersteuning, bijwerkingen CONCREET Niet: Er is 20% kans op bijwerkingen en 1 op de 10 Wel: 20 op 100 mensen ervaren bijwerkingen bij dit medicijn en 2 van de 100 hebben ernstige bijwerkingen. Gebruik geen beschrijving van risico s die niet verwijzen naar concrete mensen (geen gebroken getallen, referentiegroep, kleine noemer, frequenties)
38 EXACT Zoveel mogelijk kwantificering van de risico s (gebruik verbale termen met beleid) SIMPEL Zoveel mogelijk hetzelfde format gebruiken, noemer gelijk houden, visuele ondersteuning, CONCREET Niet: Er is een risico op harten vaatziekten van 15%. Gebruik geen beschrijving van risico s Wel: Van die de 100 niet patiënten verwijzen zoals u, krijgen er 15 binnen naar concrete mensen (geen gebroken getallen, 10 jaar een hart- of referentiegroep, kleine noemer, frequenties) vaatziekte.
39 EXACT Zoveel mogelijk kwantificering van de risico s (gebruik verbale termen met beleid) U ziet in de tabel gelijk het effect van enkele maatregelen: stel dat u stopt met roken, dan daalt uw Zoveel mogelijk risico naar hetzelfde 4%; stel format u stopt gebruiken, met noemer gelijk houden, roken én visuele uw bovendruk ondersteuning, daalt met medicijnen tot 120 mmhg, dan heeft u nog maar 2% risico om de komende 10 jaar te sterven Gebruik geen aan een beschrijving hart- en vaatziekte. van risico s die niet verwijzen naar concrete mensen (geen gebroken getallen, referentiegroep, kleine noemer, frequenties) SIMPEL CONCREET EXACT! SIMPEL?! CONCREET??
40 Samenvatting Een goed risicoformat is: Duidelijk Geen vage, maar exacte informatie Gemakkelijk te begrijpen Format afstemmen op doel, bijv. vergelijken van risico s Goed voor te stellen Format moet concreet zijn
PRENATALE SCREENING Risicocommunicatie en. besluitvorming. Daniëlle Timmermans. Afdeling Sociale Geneeskunde. Quality of Care. Research Programme >
Research Programme > PRENATALE SCREENING Risicocommunicatie en besluitvorming Daniëlle Timmermans Quality of Care Afdeling Sociale Geneeskunde drm.timmermans@vumc.nl Overzicht Over risicocommunicatie De
Nadere informatieBIJWERKINGEN VAN (SLECHTE) RISICOCOMMUNICATIE: Onrust en wantrouwen. Daniëlle Timmermans. Email: Danielle.timmermans@rivm.nl
BIJWERKINGEN VAN (SLECHTE) RISICOCOMMUNICATIE: Onrust en wantrouwen Daniëlle Timmermans Email: Danielle.timmermans@rivm.nl Chief Science Officer Risicocommunicatie RIVM Hoogleraar Risicocommunicatie EMGO
Nadere informatieHoe maak je veiligheid visueel?
Hoe maak je veiligheid visueel? Doe-sessie: Herkenbaar, onderbouwd, concreet Marlies Hilhorst-Verheij Monique Chambon RIVM Programma veiligheid, cultuur en gedrag Ons verhaal Storybuilder Cijfers 2 Drieluik
Nadere informatieHOE VEILIG IS HET? Over risicoperceptie, risicocommunicatie en veiligheid. Daniëlle Timmermans.
HOE VEILIG IS HET? Over risicoperceptie, risicocommunicatie en veiligheid Daniëlle Timmermans Email: Danielle.timmermans@rivm.nl Chief Science Officer Risicocommunicatie RIVM Hoogleraar Risicocommunicatie
Nadere informatieCommunicatie van risico s. Introductie op de workshop (Kennispoort2012)
Communicatie van risico s Introductie op de workshop (Kennispoort2012) Inleiding Jippie, een baby op komst! Help, Een baby op komst! Gefeliciteerd met je zwangerschap! Ik geef je een formulier mee om bloed
Nadere informatieOlga Damman. Online gezondheidsinformatie: Het gebruikersperspectief. Quality of Care. Department of Public and Occupational Health
Online gezondheidsinformatie: Het gebruikersperspectief Olga Damman Department of Public and Occupational Health Quality of Care EMGO Institute for Health and Care Research Inhoud presentatie Online gezondheidsinformatie
Nadere informatieWeergave van risico s in de KWF Kanker Risico Test
Onderzoek Weergave van risico s in de KWF Kanker Risico Test weergave populatierisico verhoogt het inzicht Daniëlle R.M. Timmermans en Jurriaan Oudhoff Gerelateerde artikelen: Ned Tijdschr Geneeskd. 2012;156:A4888
Nadere informatie'Communicatie over cardiovasculair risico management'
'Risicocommunicatie over cardiovasculair risico management' 1. Toelichting Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M84 van 20. Beslissingen over het aldan niet starten van preventieve behandeling
Nadere informatieWorkshop Heldere taal over risico s en kansen. Liesbeth Claassen (i.s.m. Danielle Timmermans)
Workshop Heldere taal over risico s en kansen Liesbeth Claassen (i.s.m. Danielle Timmermans) Opzet workshop Deel I: Wat we weten over goede risicocommunicatie? Wat zijn (gezondheids)risico s? Wat is risico-communicatie?
Nadere informatieCOGNITIEVE DISSONANTIE EN ROKERS COGNITIVE DISSONANCE AND SMOKERS
COGNITIEVE DISSONANTIE EN ROKERS Gezondheidsgedrag als compensatie voor de schadelijke gevolgen van roken COGNITIVE DISSONANCE AND SMOKERS Health behaviour as compensation for the harmful effects of smoking
Nadere informatieInvloed van het aantal kinderen op de seksdrive en relatievoorkeur
Invloed van het aantal kinderen op de seksdrive en relatievoorkeur M. Zander MSc. Eerste begeleider: Tweede begeleider: dr. W. Waterink drs. J. Eshuis Oktober 2014 Faculteit Psychologie en Onderwijswetenschappen
Nadere informatieGeslacht, Emotionele Ontrouw en Seksdrive. Gender, Emotional Infidelity and Sex Drive
1 Geslacht, Emotionele Ontrouw en Seksdrive Gender, Emotional Infidelity and Sex Drive Femke Boom Open Universiteit Naam student: Femke Boom Studentnummer: 850762029 Cursusnaam: Empirisch afstudeeronderzoek:
Nadere informatiede Rol van Persoonlijkheid Eating: the Role of Personality
De Relatie tussen Dagelijkse Stress en Emotioneel Eten: de Rol van Persoonlijkheid The Relationship between Daily Stress and Emotional Eating: the Role of Personality Arlette Nierich Open Universiteit
Nadere informatieThe relationship between social support and loneliness and depressive symptoms in Turkish elderly: the mediating role of the ability to cope
The relationship between social support and loneliness and depressive symptoms in Turkish elderly: the mediating role of the ability to cope Een onderzoek naar de relatie tussen sociale steun en depressieve-
Nadere informatieHet begrijpelijk communiceren van een gezondheidsrisico
Het begrijpelijk communiceren van een gezondheidsrisico Dr. Olga Damman Dr. Maaike van den Haak Nina Bogaerts, Msc Amber van der Meij, Bsc Prof.dr. Danielle Timmermans Quality of Care EMGO Institute for
Nadere informatieFOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE. Toets Inleiding Kansrekening 1 8 februari 2010
FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE Toets Inleiding Kansrekening 1 8 februari 2010 Voeg aan het antwoord van een opgave altijd het bewijs, de berekening of de argumentatie toe. Als je een onderdeel
Nadere informatieChapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn
Chapter 4 Understanding Families In this chapter, you will learn Topic 4-1 What Is a Family? In this topic, you will learn about the factors that make the family such an important unit, as well as Roles
Nadere informatieKaren J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon
Zelfwaardering en Angst bij Kinderen: Zijn Globale en Contingente Zelfwaardering Aanvullende Voorspellers van Angst bovenop Extraversie, Neuroticisme en Gedragsinhibitie? Self-Esteem and Fear or Anxiety
Nadere informatieDe overheid en risicocommunicatie bij infectieziekten
De overheid en risicocommunicatie bij infectieziekten More than facts and fears Research Programme > Daniëlle Timmermans Quality of Care Afdeling Sociale Geneeskunde drm.timmermans@vumc.nl danielle.timmermans@rivm.nl
Nadere informatieDe patiënt als partner in zorg. Prof.dr. Anne Stiggelbout Afdeling Medische Besliskunde LUMC Kwaliteitsinstituut
De patiënt als partner in zorg Prof.dr. Anne Stiggelbout Afdeling Medische Besliskunde LUMC Kwaliteitsinstituut Doel: verhogen patiëntgerichtheid zorg Vraaggestuurde zorg, vanuit het patiëntenperspectief,
Nadere informatieLichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and
Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa Physical factors as predictors of psychological and physical recovery of anorexia nervosa Liesbeth Libbers
Nadere informatieDifferences in stress and stress reactivity between highly educated stay-at-home and working. mothers with spouse and young children
1 Differences in stress and stress reactivity between highly educated stay-at-home and working mothers with spouse and young children Verschil in stress en stressreactiviteit tussen hoogopgeleide thuisblijf-
Nadere informatieRelatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën
Relatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën The Relation between Personality, Education, Age, Sex and Short- and Long- Term Sexual
Nadere informatieKomen tot een goede behandelbeslissing, hoe doe je dat?
Komen tot een goede behandelbeslissing, hoe doe je dat? Gedeelde besluitvorming vanuit VERPLEEGKUNDIG perspectief Monique Baas verpleegkundig expert Gedeelde besluitvorming (baas@lumc.nl) 1 Gedeelde besluitvorming:
Nadere informatieFOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE. Toets Inleiding Kansrekening 1 22 februari 2013
FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE Toets Inleiding Kansrekening 1 22 februari 2013 Voeg aan het antwoord van een opgave altijd het bewijs, de berekening of de argumentatie toe. Als je een onderdeel
Nadere informatie1. In welk deel van de wereld ligt Nederland? 2. Wat betekent Nederland?
First part of the Inburgering examination - the KNS-test Of course, the questions in this exam you will hear in Dutch and you have to answer in Dutch. Solutions and English version on last page 1. In welk
Nadere informatieDe Relatie tussen Betrokkenheid bij Pesten en Welbevinden en de Invloed van Sociale Steun en. Discrepantie
De Relatie tussen Betrokkenheid bij Pesten en Welbevinden en de Invloed van Sociale Steun en Discrepantie The Relationship between Involvement in Bullying and Well-Being and the Influence of Social Support
Nadere informatieEngels op Niveau A2 Workshops Woordkennis 1
A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Woordkennis 1 Bestuderen Hoe leer je 2000 woorden? Als je een nieuwe taal wilt spreken en schrijven, heb je vooral veel nieuwe woorden nodig. Je
Nadere informatieEmotioneel Belastend Werk, Vitaliteit en de Mogelijkheid tot Leren: The Manager as a Resource.
Open Universiteit Klinische psychologie Masterthesis Emotioneel Belastend Werk, Vitaliteit en de Mogelijkheid tot Leren: De Leidinggevende als hulpbron. Emotional Job Demands, Vitality and Opportunities
Nadere informatieKwaliteit van Leven en Depressieve Symptomen van Mensen met Multiple Sclerose: De Modererende Invloed van Coping en Doelaanpassing
Kwaliteit van Leven en Depressieve Symptomen van Mensen met Multiple Sclerose: De Modererende Invloed van Coping en Doelaanpassing Quality of Life and Depressive Symptoms of People with Multiple Sclerosis:
Nadere informatieSocio-economic situation of long-term flexworkers
Socio-economic situation of long-term flexworkers CBS Microdatagebruikersmiddag The Hague, 16 May 2013 Siemen van der Werff www.seo.nl - secretariaat@seo.nl - +31 20 525 1630 Discussion topics and conclusions
Nadere informatieDe Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim
De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim The Relationship between Work Pressure, Mobbing at Work, Health Complaints and Absenteeism Agnes van der Schuur Eerste begeleider:
Nadere informatieEmotionele Arbeid, de Dutch Questionnaire on Emotional Labor en. Bevlogenheid
Emotionele Arbeid, de Dutch Questionnaire on Emotional Labor en Bevlogenheid Emotional Labor, the Dutch Questionnaire on Emotional Labor and Engagement C.J. Heijkamp mei 2008 1 ste begeleider: dhr. dr.
Nadere informatieSectie Infectieziekten
Sectie Infectieziekten 1 December 2015 U kunt helpen de HIV / AIDS epidemie te beëindigen You can help to end the HIV / AIDS epidemic Sectie Infectieziekten Weet uw HIV status Know your HIV status by 2020
Nadere informatieTECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica. Examination 2DL04 Friday 16 november 2007, hours.
TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica Examination 2DL04 Friday 16 november 2007, 14.00-17.00 hours. De uitwerkingen van de opgaven dienen duidelijk geformuleerd en overzichtelijk
Nadere informatieFOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE
FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE Tentamen Analyse 6 januari 203, duur 3 uur. Voeg aan het antwoord van een opgave altijd het bewijs, de berekening of de argumentatie toe. Als je een onderdeel
Nadere informatieUnderstanding and being understood begins with speaking Dutch
Understanding and being understood begins with speaking Dutch Begrijpen en begrepen worden begint met het spreken van de Nederlandse taal The Dutch language links us all Wat leest u in deze folder? 1.
Nadere informatiePreventieConsult cardiometabool risico
PreventieConsult cardiometabool risico NVAB en NVVG Kringen Leiden, Den Haag en Haarlem Marjolein Bastiaanssen Bernard Schepers Inhoud Inleiding Risicotest Leefstijltest Werkgerelateerde factoren Pilot
Nadere informatieFeedback voor gevorderden. 14 april 2015 Opleidingssymposium OOR Leiden Monica van de Ridder Yolande van der Meulen
Feedback voor gevorderden 14 april 2015 Opleidingssymposium OOR Leiden Monica van de Ridder Yolande van der Meulen Introductie Doelen vanmiddag Omgaan met negatieve feedback Omgaan met weerstanden Oefenen
Nadere informatieDe Invloed van Perceived Severity op Condoomgebruik en HIV-Testgedrag. The Influence of Perceived Severity on Condom Use and HIV-Testing Behavior
De Invloed van Perceived Severity op Condoomgebruik en HIV-Testgedrag The Influence of Perceived Severity on Condom Use and HIV-Testing Behavior Martin. W. van Duijn Student: 838797266 Eerste begeleider:
Nadere informatieSTIGMATISERING VAN PATIENTEN MET LONGKANKER 1. Stigmatisering van Patiënten met Longkanker: De Rol van Persoonlijke Relevantie voor de Waarnemer
STIGMATISERING VAN PATIENTEN MET LONGKANKER 1 Stigmatisering van Patiënten met Longkanker: De Rol van Persoonlijke Relevantie voor de Waarnemer Stigmatization of Patients with Lung Cancer: The Role of
Nadere informatieMotivationele oriëntatie bij sociale vergelijking: Wanneer, waarom en met wie vergelijken?
Motivationele oriëntatie bij sociale vergelijking: Wanneer, waarom en met wie vergelijken? Motivational orientation in social comparison: When, Why en with whom to compare? Dirk J. van Os eerste begeleider:
Nadere informatieImpact en disseminatie. Saskia Verhagen Franka vd Wijdeven
Impact en disseminatie Saskia Verhagen Franka vd Wijdeven Wie is wie? Voorstel rondje Wat hoop je te leren? Heb je iets te delen? Wat zegt de Programma Gids? WHAT DO IMPACT AND SUSTAINABILITY MEAN? Impact
Nadere informatieEen gezondheidscheck via het werk: wat vinden werknemers ervan?
Een gezondheidscheck via het werk: wat vinden werknemers ervan? Olga Damman Allard van der Beek Danielle Timmermans -0- Department of Public and Occupational Health Quality of Care EMGO Institute for Health
Nadere informatieKeuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze. in Relatie tot Depressie
1 Keuzetwijfels in de Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze in Relatie tot Depressie Open Universiteit Nederland Masterscriptie (S58337) Naam: Ilse Meijer Datum: juli 2011
Nadere informatieDe wens een goede moeder te zijn
De wens een goede moeder te zijn welke impact hebben de ethische bedenkingen van vrouwen op hun keuzes voor prenatale testen? Dr. E. Garcia 12-12-2013 In search of good motherhood How prenatal screening
Nadere informatieType Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag. Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer?
Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer? Type of Dementia as Cause of Sexual Disinhibition Presence of the Behavior in Alzheimer s Type? Carla
Nadere informatieEffecten van een op MBSR gebaseerde training van. hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en
Effecten van een op MBSR gebaseerde training van hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en compassionele tevredenheid. Een pilot Effects of a MBSR based training program of hospice caregivers
Nadere informatiePrenataal testen voor genetische aandoeningen begrijpen. Professor Martina Cornel & Professor Heather Skirton Gen-Equip Project.
Prenataal testen voor genetische aandoeningen begrijpen Professor Martina Cornel & Professor Heather Skirton Gen-Equip Project. Prenataal testen verwijst naar het testen van de foetus tijdens de zwangerschap
Nadere informatieHet Signaleren van Problemen 3 Maanden na Ontslag van de Intensive. Care en de Noodzaak van een Nazorgprogramma
Running head: HET SIGNALEREN VAN PROBLEMEN NA EEN IC-OPNAME 1 Het Signaleren van Problemen 3 Maanden na Ontslag van de Intensive Care en de Noodzaak van een Nazorgprogramma The Screening of Problems 3
Nadere informatieDutch survival kit. Vragen hoe het gaat en reactie Asking how it s going and reaction. Met elkaar kennismaken Getting to know each other
Dutch survival kit This Dutch survival kit contains phrases that can be helpful when living and working in the Netherlands. There is an overview of useful sentences and phrases in Dutch with an English
Nadere informatieRunning Head: INVLOED VAN ASE-DETERMINANTEN OP INTENTIE CONTACT 1
Running Head: INVLOED VAN ASE-DETERMINANTEN OP INTENTIE CONTACT 1 Relatie tussen Attitude, Sociale Invloed en Self-efficacy en Intentie tot Contact tussen Ouders en Leerkrachten bij Signalen van Pesten
Nadere informatieDisclosure belofte. Ik stel het belang van de patiënt voorop en eerbiedig zijn opvattingen. Doel van de patient staat centraal
Disclosure: belofte Ik stel het belang van de patiënt voorop en eerbiedig zijn opvattingen Ik zal aan de patiënt geen schade doen Ik luister en zal hem goed inlichten Disclosure: belofte Ik stel het belang
Nadere informatieExpertise seminar SURFfederatie and Identity Management
Expertise seminar SURFfederatie and Identity Management Project : GigaPort3 Project Year : 2010 Project Manager : Albert Hankel Author(s) : Eefje van der Harst Completion Date : 24-06-2010 Version : 1.0
Nadere informatieMCDA methodiek in SELFIE: meten en wegen
MCDA methodiek in SELFIE: meten en wegen Maureen Rutten-van Mölken SELFIE tweede nationale workshop 29 maart 2018 Agenda 12:00 12:30u Inloop met koffie, thee en broodjes 12:30 12:45u Voorstelrondje 12:45
Nadere informatieDe Relatie Tussen de Gehanteerde Copingstijl en Pesten op het Werk. The Relation Between the Used Coping Style and Bullying at Work.
De Relatie Tussen de Gehanteerde Copingstijl en Pesten op het Werk The Relation Between the Used Coping Style and Bullying at Work Merijn Daerden Studentnummer: 850225144 Werkstuk: Empirisch afstudeeronderzoek:
Nadere informatieLDA Topic Modeling. Informa5ekunde als hulpwetenschap. 9 maart 2015
LDA Topic Modeling Informa5ekunde als hulpwetenschap 9 maart 2015 LDA Voor de pauze: Wat is LDA? Wat kan je er mee? Hoe werkt het (Gibbs sampling)? Na de pauze Achterliggende concepten à Dirichlet distribu5e
Nadere informatieDe Samenhang tussen Dagelijkse Stress, Emotionele Intimiteit en Affect bij Partners met een. Vaste Relatie
De Samenhang tussen Dagelijkse Stress, Emotionele Intimiteit en Affect bij Partners met een Vaste Relatie The Association between Daily Stress, Emotional Intimacy and Affect with Partners in a Commited
Nadere informatieGlobal TV Canada s Pulse 2011
Global TV Canada s Pulse 2011 Winnipeg Nobody s Unpredictable Methodology These are the findings of an Ipsos Reid poll conducted between August 26 to September 1, 2011 on behalf of Global Television. For
Nadere informatiePalliatieve zorg en dementie zorg Stellingen
Palliatieve zorg en dementie zorg Stellingen prof.dr. Cees Hertogh en dr.ir. Jenny van der Steen EMGO Instituut voor onderzoek naar gezondheid en zorg afdeling huisartsgeneeskunde & ouderengeneeskunde
Nadere informatieHet Effect van Verschil in Sociale Invloed van Ouders en Vrienden op het Alcoholgebruik van Adolescenten.
Het Effect van Verschil in Sociale Invloed van Ouders en Vrienden op het Alcoholgebruik van Adolescenten. The Effect of Difference in Peer and Parent Social Influences on Adolescent Alcohol Use. Nadine
Nadere informatieWie bent u en wat verwacht u van deze workshop? Verwachtingen managen rond genetisch testen. Hoe verloopt intake gesprek? Waar bent u werkzaam?
Wie bent u en wat verwacht u van deze workshop? Verwachtingen managen rond genetisch testen Akke Albada Margreet Ausems Afd. Medische Genetica UMC Utrecht Waar bent u werkzaam? Hebben uw patiënten onrealistische
Nadere informatieBISEKSUALITEIT: DE ONZICHTBARE SOCIALE IDENTITEIT. Biseksualiteit: de Onzichtbare Sociale Identiteit met Zichtbare Gezondheidsgevolgen
Biseksualiteit: de Onzichtbare Sociale Identiteit met Zichtbare Gezondheidsgevolgen Bisexuality: the Invisible Social Identity with Visible Health Consequences Maria Verbeek Eerste begeleidster: dr. N.
Nadere informatieHet Verband Tussen Persoonlijkheid, Stress en Coping. The Relation Between Personality, Stress and Coping
Het Verband Tussen Persoonlijkheid, Stress en Coping The Relation Between Personality, Stress and Coping J.R.M. de Vos Oktober 2009 1e begeleider: Mw. Dr. T. Houtmans 2e begeleider: Mw. Dr. K. Proost Faculteit
Nadere informatieDisclosure belangen Stiggelbout
Disclosure belangen Stiggelbout (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven geen Sponsoring of onderzoeksgeld Geen Honorarium of andere (financiële)
Nadere informatieValue based healthcare door een quality improvement bril
Rotterdam, 7 december 2017 Value based healthcare door een quality improvement bril Ralph So, intensivist en medisch manager Kwaliteit, Veiligheid & Innovatie 16.35-17.00 uur Everybody in healthcare really
Nadere informatieEffecten van contactgericht spelen en leren op de ouder-kindrelatie bij autisme
Effecten van contactgericht spelen en leren op de ouder-kindrelatie bij autisme Effects of Contact-oriented Play and Learning in the Relationship between parent and child with autism Kristel Stes Studentnummer:
Nadere informatieDe Invloed van Religieuze Coping op. Internaliserend Probleemgedrag bij Genderdysforie. Religious Coping, Internal Problems and Gender dysphoria
De Invloed van Religieuze Coping op Internaliserend Probleemgedrag bij Genderdysforie Religious Coping, Internal Problems and Gender dysphoria Ria de Bruin van der Knaap Open Universiteit Naam student:
Nadere informatieNaar een afwegingsmodel voor gezondheidsbeleid
Naar een afwegingsmodel voor gezondheidsbeleid prof. dr. Frauke Ohl Animal Welfare & Laboratory Animal Science; Dept. Animals in Science & Society Veterinary Faculty, Utrecht University, NL Council of
Nadere informatieFigure 1 Shares of Students in Basic, Middle, and Academic Track of Secondary School Academic Track Middle Track Basic Track 29 Figure 2 Number of Years Spent in School by Basic Track Students 9.5 Length
Nadere informatieLieke van der Scheer, Department of Philosophy Lieke van der Scheer ISOQOL
Lieke van der Scheer, Department of Philosophy Lieke.vanderScheer@utwente.nl Lieke van der Scheer ISOQOL 14-11-2014 1 De stem van patiënten Elisa Garcia Simone van der Burg (Nijmegen) Lieke van der Scheer
Nadere informatieErvaringen van zwangeren met routinematige derde-trimester echo s. Myrte Westerneng
Ervaringen van zwangeren met routinematige derde-trimester echo s Afdeling > Midwifery Science Myrte Westerneng Disclosure Disclosure belangen spreker (Potentiële) belangenverstrengeling Geen Introductie
Nadere informatieUniversity of Groningen. Dilemmas in child protection Bartelink, Cora
University of Groningen Dilemmas in child protection Bartelink, Cora IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document
Nadere informatieQuestionnaire for patients with HIV
Questionnaire for patients with HIV Name QUOTE-HIV Language Dutch Number of items 27 Developed by Academic Medical Centre. University of Amsterdam, NIVEL Year 1998 Corresponding literature Hekkink CF,
Nadere informatieDe GezondheidsCheck en Risicocommunicatie september 2010
De GezondheidsCheck en Risicocommunicatie september 2010 Werkgroep Risicocommunicatie: DRM Timmermans, Sociale Geneeskunde, EMGO instituut, VUmc J Oudhoff, Sociale Geneeskunde, EMGO instituut, VUmc T Drenthen,
Nadere informatieMedia en creativiteit. Winter jaar vier Werkcollege 7
Media en creativiteit Winter jaar vier Werkcollege 7 Kwartaaloverzicht winter Les 1 Les 2 Les 3 Les 4 Les 5 Les 6 Les 7 Les 8 Opbouw scriptie Keuze onderwerp Onderzoeksvraag en deelvragen Bespreken onderzoeksvragen
Nadere informatieDe causale Relatie tussen Intimiteit en Seksueel verlangen en de. modererende invloed van Sekse en Relatietevredenheid op deze relatie
Causale Relatie tussen intimiteit en seksueel verlangen 1 De causale Relatie tussen Intimiteit en Seksueel verlangen en de modererende invloed van Sekse en Relatietevredenheid op deze relatie The causal
Nadere informatieANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM
Read Online and Download Ebook ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM DOWNLOAD EBOOK : ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK STAFLEU
Nadere informatieDynamic and Stochastic Planning Problems with Online Decision Making A Novel Class of Models. Maria Lucia Arnoldina Gerarda Cremers
Dynamic and Stochastic Planning Problems with Online Decision Making A Novel Class of Models Maria Lucia Arnoldina Gerarda Cremers Publisher: University of Groningen Groningen The Netherlands Printed by:
Nadere informatieLongitudinal Driving Behaviour At Incidents And The Influence Of Emotions. Raymond Hoogendoorn
Longitudinal Driving Behaviour At Incidents And The Influence Of Emotions Raymond Hoogendoorn. Primary thesis coordinator: Dr. W. Waterink Secondary thesis coordinator: Dr. P. Verboon April 2009 School
Nadere informatieUnderstanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas
University of Groningen Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version
Nadere informatieGeneral info on using shopping carts with Ingenico epayments
Inhoudsopgave 1. Disclaimer 2. What is a PSPID? 3. What is an API user? How is it different from other users? 4. What is an operation code? And should I choose "Authorisation" or "Sale"? 5. What is an
Nadere informatieS e v e n P h o t o s f o r O A S E. K r i j n d e K o n i n g
S e v e n P h o t o s f o r O A S E K r i j n d e K o n i n g Even with the most fundamental of truths, we can have big questions. And especially truths that at first sight are concrete, tangible and proven
Nadere informatieMentaal Weerbaar Blauw
Mentaal Weerbaar Blauw de invloed van stereotypen over etnische minderheden cynisme en negatieve emoties op de mentale weerbaarheid van politieagenten begeleiders: dr. Anita Eerland & dr. Arjan Bos dr.
Nadere informatieL.Net s88sd16-n aansluitingen en programmering.
De L.Net s88sd16-n wordt via één van de L.Net aansluitingen aangesloten op de LocoNet aansluiting van de centrale, bij een Intellibox of Twin-Center is dat de LocoNet-T aansluiting. L.Net s88sd16-n aansluitingen
Nadere informatie1/04/2015. Kennis rond vruchtbaarheid in de Vlaamse populatie. Maternale leeftijd in Vlaanderen. Problemen bij uitgesteld moederschap
Kennis rond vruchtbaarheid in de Vlaamse populatie dr. Ilse Delbaere Maternale leeftijd in Vlaanderen SPE 13 Problemen bij uitgesteld moederschap Zwanger worden duurt langer (of lukt niet meer) Minder
Nadere informatieGrammatica uitleg voor de toets van Hoofdstuk 1
Grammatica uitleg voor de toets van Hoofdstuk 1 Vraagzinnen: Je kunt in het Engels vraagzinnen maken door vaak het werkwoord vooraan de zin te zetten. Bijv. She is nice. Bijv. I am late. Bijv. They are
Nadere informatieDe Rol van Sense of Coherence bij de Glucoseregulatie bij Mensen met Diabetes Type 1
De Rol van Sense of Coherence bij de Glucoseregulatie bij Mensen met Diabetes Type 1 The Role of Sense of Coherence in Glucose regulation among People with Diabetes Type 1 Marja Wiersma Studentnummer:
Nadere informatieDe Effectiviteit van een Mindfulness-gebaseerde Lichaamsscan: een. Vergelijking met Rusten in Liggende Positie
De Effectiviteit van een Mindfulness-gebaseerde Lichaamsscan: een Vergelijking met Rusten in Liggende Positie The Effectiveness of a Mindfulness-based Body Scan: a Comparison with Quiet Rest in the Supine
Nadere informatieHet executief en het sociaal cognitief functioneren bij licht verstandelijk. gehandicapte jeugdigen. Samenhang met emotionele- en gedragsproblemen
Het executief en het sociaal cognitief functioneren bij licht verstandelijk gehandicapte jeugdigen. Samenhang met emotionele- en gedragsproblemen Executive and social cognitive functioning of mentally
Nadere informatieConsumer survey on personal current accounts
Consumer survey on personal current accounts April 24 GfK 24 Consumer survey on personal current accounts April 24 Table of contents. Management Summary 2. Research design. Research findings GfK 24 Consumer
Nadere informatieDe Modererende Invloed van Sociale Steun op de Relatie tussen Pesten op het Werk. en Lichamelijke Gezondheidsklachten
De Modererende Invloed van Sociale Steun op de Relatie tussen Pesten op het Werk en Lichamelijke Gezondheidsklachten The Moderating Influence of Social Support on the Relationship between Mobbing at Work
Nadere informatieDe Invloed van Kenmerken van ADHD op de Theory of Mind: een Onderzoek bij Kinderen uit de Algemene Bevolking
Kenmerken van ADHD en de Theory of Mind 1 De Invloed van Kenmerken van ADHD op de Theory of Mind: een Onderzoek bij Kinderen uit de Algemene Bevolking The Influence of Characteristics of ADHD on Theory
Nadere informatieInformatie voor niet verzekerde patiënten en/of in het buitenland
Informatie voor niet verzekerde patiënten en/of in het buitenland verzekerde patiënten Ook als u geen ziektekostenverzekering heeft of in het buitenland verzekerd bent, kunt u voor behandeling terecht
Nadere informatiePesten onder Leerlingen met Autisme Spectrum Stoornissen op de Middelbare School: de Participantrollen en het Verband met de Theory of Mind.
Pesten onder Leerlingen met Autisme Spectrum Stoornissen op de Middelbare School: de Participantrollen en het Verband met de Theory of Mind. Bullying among Students with Autism Spectrum Disorders in Secondary
Nadere informatieLeeftijdcheck (NL) Age Check (EN)
Leeftijdcheck (NL) Age Check (EN) [Type text] NL: Verkoopt u producten die niet aan jonge bezoekers verkocht mogen worden of heeft uw webwinkel andere (wettige) toelatingscriteria? De Webshophelpers.nl
Nadere informatieStigmatisering van Mensen met Keelkanker: de Rol van Mindfulness van de Waarnemer
Met opmaak: Links: 3 cm, Rechts: 2 cm, Boven: 3 cm, Onder: 3 cm, Breedte: 21 cm, Hoogte: 29,7 cm Stigmatisering van Mensen met Keelkanker: de Rol van Mindfulness van de Waarnemer Stigmatisation of Persons
Nadere informatieBloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige
Bloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige Bloeddrukstreefwaarden bij patiënten met type 2 diabetes? A. Huidige richtlijn CVRM is achterhaald
Nadere informatieRisk modelling of transfusion transmissible infections Mapako, Tonderai
Risk modelling of transfusion transmissible infections Mapako, Tonderai IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the
Nadere informatie