BESLUIT. Besluit van de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet.

Transcriptie

1 Nederlandse Mededingingsautoriteit BESLUIT Besluit van de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet. Nummer 6128 / 19. Betreft zaak: 6128 / Achmea - Agis I. MELDING 1. Op 27 juni 2007 heeft de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (hierna: de Raad) een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeeld dat Vereniging Achmea, Onderlinge Waarborgmaatschappij Agis Zorgverzekeringen U.A. (hierna: OWM Agis) en Stichting Agis voornemens zijn een concentratie aan te gaan in de zin van artikel 27 van de Mededingingswet. Als gevolg van deze concentratie zullen de ondernemingen van OWM Agis en Stichting Agis worden geïntegreerd in Eureko B.V. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant nr. 124 van 2 juli Naar aanleiding van de mededeling in de Staatscourant zijn geen zienswijzen van derden naar voren gebracht. Ambtshalve zijn vragen gesteld aan verschillende marktpartijen. In onderhavige zaak heeft de Nederlandse Zorgautoriteit (hierna: NZa) haar zienswijze naar voren gebracht. II. PARTIJEN 3. Eureko B.V.(hierna: Eureko) is een besloten vennootschap naar Nederlands recht. Eureko bezit 100% van het aandelenkapitaal in Achmea Holding N.V. (hierna: Achmea Holding). Achmea Holding staat aan het hoofd van Achmea Groep die in Nederland actief is op het gebied van financiële dienstverlening in ruime zin. Achmea Groep biedt bedrijven, instellingen en consumenten een breed pakket verzekeringen, alsmede bancaire en hypothecaire producten en diensten. Ook verzorgt Achmea Groep pensioenadministraties, hulpverlening in binnen- en buitenland, arbo-diensten, preventie- en reïntegratiediensten en diensten die een gezonde leefstijl bevorderen. Eureko staat onder gezamenlijke zeggenschap van de Vereniging Achmea en de Coöperatieve Centrale Raiffeisen-Boerenleenbank B.A. (hierna: Rabobank). 1 Vereniging Achmea 1 Vereniging Achmea bezit 51,7% van de aandelen Eureko, Rabobank 37,8%. Zie ook het besluit van 22 augustus 2005 in zaak 5074/Achmea-Rabobank, punt 4. 1 Openbare versie

2 heeft geen ondernemingsactiviteiten en oefent geen zeggenschap uit over andere ondernemingen dan Eureko. Rabobank is een coöperatie met beperkte aansprakelijkheid naar Nederlands recht. Rabobank staat aan het hoofd van Rabobank Groep. Rabobank is als kredietinstelling samen met haar groepsmaatschappijen actief op het gebied van financiële dienstverlening. De kernactiviteiten van Rabobank zijn bancaire diensten, verzekeringen, administratie van pensioendiensten, vermogensbeheer, arbodiensten, reïntegratiediensten en venture capital activiteiten. 4. Agis Groep (hierna: Agis Groep) is een groep rechtspersonen die door middel van lidmaatschap(pen), aandelenbezit, feitelijke uitoefening van overwegende zeggenschap, het bestaan van een personele unie op bestuursniveau of vergelijkbare kenmerken onder gemeenschappelijke centrale leiding verbonden zijn. Hiertoe behoren (i) OWM Agis. OWM Agis is een onderlinge waarborgmaatschappij met uitsluiting van aansprakelijkheid naar Nederlands recht. OWM Agis is een zorgverzekeraar in de zin van de Zorgverzekeringswet (hierna: Zvw) en sluit individuele en collectieve (aanvullende) zorgverzekeringen met verzekeringnemers; en (ii) Stichting Agis. Stichting Agis is een stichting naar Nederlands recht. Stichting Agis houdt de aandelen in Agis Holding N.V., die op haar beurt (indirect) zeggenschap houdt over werkmaatschappijen die zorggerelateerde activiteiten ontplooien. 2 Daarnaast houdt Agis Holding N.V. indirect een aantal minderheidsdeelnemingen in vennootschappen die zorggerelateerde activiteiten ontplooien. 3 Agis Groep is actief op het gebied van zorgverzekeringen en de ontwikkeling van zorggerelateerde verzekeringsproducten (zoals preventie, verzuimbegeleiding en reïntegratie). III. DE GEMELDE OPERATIE 5. OWM Agis 4 en Vereniging Achmea gaan een juridische fusie aan. Hierbij verkrijgt de Vereniging Achmea alle aandelen in een door OWM Agis nieuw op te richten naamloze vennootschap, Agis Zorgverkeringen N.V., en in Agis Ziektekostenverzekeringen N.V. 5 van OWM Agis onder algemene titel. Deze N.V. s worden vervolgens in Eureko ondergebracht. Alle zorg(verzekeringsgerelateerde) activiteiten van de Stichting Agis worden eveneens ingebracht in Eureko. Als gevolg van deze transactie zal Eureko uitsluitende zeggenschap verkrijgen over Agis Groep. 2 Dit betreft steunpunten in Marokko en Turkije voor verzekerden van Agis. 3 Het betreft minderheidsdeelnemingen in vennootschappen die actief zijn op het gebied van zorggerelateerde IT, alsmede het aanbieden van medisch en verpleegkundig personeel en administratieve diensten aan zorgverzekeraars. 4 Na te zijn omgezet in een vereniging. 5 In Agis Zorgverzekeringen N.V. worden de activiteiten van OWM Agis op het gebied van basisverzekeringen ondergebracht. Agis Ziektekostenverzekeringen N.V. verzorgt aanvullende verzekeringen. 2 Openbare versie

3 6. De voorgenomen concentratie is neergelegd in de bij de melding overlegde Basisovereenkomst Fusie d.d. 18 juni De partijen bij deze overeenkomst zijn Onderlingse Waarborgmaatschappij Agis Zorgverzekeringen U.A., Stichting Agis, Vereniging Achmea, Eureko B.V. en Stichting Administratiekantoor Achmea. IV. TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT 7. De verkrijging van zeggenschap door Eureko over Agis Groep is een concentratie in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet. 8. De betrokken ondernemingen zijn Agis Groep en Eureko. 9. Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde concentratie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt. V. BEOORDELING A. RELEVANTE MARKTEN Rel evant e pr oduct mar kt en 10. De activiteiten van Agis Groep en Eureko overlappen op de volgende markten: (i) zorgverzekeringen; (ii) arbodiensten, preventiediensten en reïntegratie-activiteiten. 11. Aangezien kan worden vastgesteld dat het marktaandeel van Agis Groep op de markten voor arbodiensten, preventiediensten en reïntegratiediensten beperkt is 6, heeft de voorgenomen concentratie een verwaarloosbaar effect op de marktverhoudingen. Derhalve wordt in het navolgende niet nader op deze activiteiten ingegaan. De beoordeling betreft daarmee uitsluitend de markt voor zorgverzekeringen en de daaraan gerelateerde markt waarop zorg wordt ingekocht door verzekeraars. (i) De markt(en) voor zorgverzekeringen 6 Agis biedt thans verzuimmanagementdiensten aan onder de productnaam: Fit in Bedrijf. [..]* * In deze openbare versie van het besluit zijn delen van de tekst vervangen of weggelaten om reden van vertrouwelijkheid. Vervangen of weggelaten delen zijn met vierkante haken aangegeven, in geval van getallen of percentages kan de vervanging hebben plaatsgevonden in de vorm van vermelding van brandbreedtes. 3 Openbare versie

4 12. In voorgaande besluiten 7 is reeds ingegaan op de markt(en) waar de verzekeraars zorgverzekeringen aanbieden. In deze besluiten is overwogen dat de markt voor zorgverzekeringen mogelijk nader kan worden onderverdeeld in: (i) (ii) (iii) mogelijke markten voor de basisverzekering en de aanvullende zorgverzekering; mogelijke markten voor zorgverzekeringen in natura en via restitutie; mogelijke markten voor individuele en collectieve zorgverzekeringen. 13. Hierna wordt voor genoemde mogelijke onderverdelingen de eerdere besluitvorming aangehaald en wordt bezien of deze in het licht van recente ontwikkelingen wijziging behoeft. Mogelijk onderscheid basis - aanvullend 14. In genoemde voorgaande besluiten werd voor de beoordeling van die concentraties geen onderscheid gemaakt tussen de markten waar verzekeraars basisverzekeringen en aanvullende zorgverzekeringen aanbieden. 8 Een overweging hierbij was dat veruit de meeste verzekerden ervoor kiezen om de aanvullende verzekering af te sluiten bij de zorgverzekeraar waar ook de basisverzekering is afgesloten. Onder die omstandigheden komt een analyse van de gevolgen van een concentratie op de mogelijke markten voor basisverzekeringen en aanvullende zorgverzekeringen op hetzelfde neer als een analyse van de niet nader onderverdeelde markt voor zorgverzekering. Ook uit gegevens van partijen in onderhavige zaak blijkt dat losse aanvullende verzekeringen slechts in zeer beperkte mate zijn afgesloten. Derhalve is het ook in onderhavige zaak voor de beoordeling niet relevant of er onderscheid wordt gemaakt tussen markten voor basisverzekeringen en voor aanvullende verzekeringen. 15. Ook de NZa is van mening dat voor de voorliggende concentratie het onderscheid niet relevant is. 9 Mogelijk onderscheid natura - restitutie 16. Tijdens onderzoek in genoemde eerdere concentratiezaken werd geconstateerd dat op dat moment weinig verschil tussen een naturapolis en een restitutiepolis bestond 10. Wel werd 7 Zie de besluiten van 9 oktober 2006 in de zaken 5682/Delta Lloyd Agis Menzis, punt 18 en 5154 /VGZ Univé, punt 14, alsmede het besluit van 23 november 2005 in zaak 5105/VGZ-IZA-Trias, punt Zie de zaken 5682/Delta Lloyd Agis Menzis, reeds aangehaald, punt 22 en 5154 /VGZ Univé, reeds aangehaald, punt NZa, Vertrouwelijke zienswijze, par Openbare versie

5 opgemerkt dat de verschillen tussen een naturapolis en een restitutiepolis in de nabije toekomst groter zouden kunnen gaan worden. Naar aanleiding van het onderzoek in de genoemde voorgaande zaken en in de onderhavige zaak zijn echter geen aanwijzingen naar voren gekomen dat in de toekomst niet alle (of vrijwel alle) zorgverzekeraars natura- én restitutieverzekeringen zullen aanbieden. 17. Voor de beoordeling van de gevolgen van onderhavige concentratie bestaat derhalve geen reden de markt(en) voor zorgverzekeringen nader onder te verdelen in markten voor naturapolissen enerzijds en restitutiepolissen anderzijds. 18. De NZa onderschrijft deze conclusie in haar zienswijze. 11 Mogelijk onderscheid individueel - collectief 19. Naast polissen voor individueel verzekerden bieden zorgverzekeraars ook polissen aan voor collectiviteiten. Tijdens onderzoek in genoemde eerdere concentratiezaken werd geconstateerd dat er een hoge mate van substitutie tussen collectieve en individuele verzekeringen is, omdat vrijwel alle consumenten de mogelijkheid hebben zich aan te sluiten bij één of meer collectiviteiten en omdat alle verzekeraars beide producten aanbieden De collectiviteitsgraad is de afgelopen jaren toegenomen. Sinds 2006 zijn er meer collectief verzekerden dan individueel verzekerden. In 2005 was 29% collectief verzekerd; in , 14 was dit 53% en in %. 21. Recente ontwikkelingen versterken het beeld dat de toegang tot collectiviteiten voor cliënten laagdrempelig is. Naast werkgeverscollectiviteiten lijkt het belang van collectiviteiten op basis van affinity groups (b.v. patiëntenverenigingen, sportbonden, vakbonden) toe te nemen. Hiermee worden de mogelijkheden van cliënten om voor een collectiviteit te kiezen versterkt. 10 Zie de zaken 5682/Delta Lloyd Agis Menzis, reeds aangehaald, punt 2 en 5154 /VGZ Univé, reeds aangehaald, punt NZa, Vertrouwelijke zienswijze, par Zie de zaken 5682/Delta Lloyd Agis Menzis, reeds aangehaald, punt 28, en 5154 /VGZ Univé, reeds aangehaald, punt Het getal 53% is een herberekening van de NZa t.o.v. het eerder gepubliceerde getal 46%. 14 NZa i.o., De tussenstand op de zorgverzekeringsmarkt, juni 2006, p.13. Vektis, Verzekerdenmobiliteit en keuzegedrag, mei 2006, p. 8 en 9 noemt als percentages 31% en 44%. De cijfers voor 2007 zijn afkomstig uit: NZa, Monitor Zorgverzekeringsmarkt 2007, Utrecht, p Openbare versie

6 22. Ook de NZa stelt in haar zienswijze vast dat verzekerden laagdrempelig toegang hebben tot collectiviteiten, zodat er sprake is van een hoge mate van substitutie tussen beide verzekeringsvormen Derhalve is er in het kader van het onderzoek in onderhavige zaak geen reden binnen de markt(en) voor zorgverzekeringen een nader onderscheid naar individuele zorgverzekeringen en collectieve verzekeringen te maken. De inkoopzijde van de zorgmarkt 24. In voorgaande besluiten 16 is niet nader apart ingegaan op de posities van de in die zaken betrokken ondernemingen op de vraagzijde van de markt(en) voor zorg, mede gezien de nauwe samenhang met hun positie aan de aanbodzijde van de markt voor zorgverzekeringen. Deze benadering is in lijn met het visiedocument over inkoopmacht. 17 De NMa gaat in dit document nader in op de beoordeling van onder andere het ontstaan of versterken van een economische machtspositie op de inkoopzijde van de zorgmarkten als gevolg van een concentratie. Uit voornoemd visiedocument blijkt, evenals uit de richtsnoeren van de Commissie betreffende de beoordeling van horizontale concentraties 18, dat met name de positie van partijen aan de verkoopzijde van de zorgverzekeringsmarkt bepalend is voor de beoordeling van de mededingingsrechtelijke gevolgen van een concentratie op de inkoopzijde van de zorgmarkt. Bij het beoordelen van een concentratie aan de inkoopzijde van de markt dient derhalve met name te worden gekeken naar de mogelijkheden van de concentrerende ondernemingen om de verworven positie te gebruiken bij de verkoop van zorgverzekeringen, al dan niet in natura, bijvoorbeeld om zo de eigen positie op de verkoopmarkt tegen haar concurrenten af te schermen. 25. Voor de beoordeling van de gevolgen van onderhavige concentratie ziet de Raad geen reden om van bovengenoemde lijn af te wijken en apart in te gaan op mogelijke effecten op de inkoop van zorg. Aan de mogelijke gevolgen voor de markt voor zorgverzekeringen van eventuele versterkte inkoopposities op de mogelijke markt(en) voor zorg wordt aandacht besteed bij de beoordeling van deze markten. Conclusie ten aanzien van markten voor zorgverzekeringen 15 NZa, Vertrouwelijke zienswijze, par Zie de zaken 5682/Delta Lloyd Agis Menzis, reeds aangehaald, punt 34, 5154 /VGZ Univé, reeds aangehaald, punt 30, waarin wordt verwezen naar zaak 5105/VGZ-IZA-Trias. 17 Zie Visiedocument Inkoopmacht, NMa, december ( 18 Zie Richtsnoeren voor de beoordeling van horizontale fusies op grond van de Verordening van de Raad inzake de controle op concentraties van ondernemingen, Pb. C 31 van 05/02/2004, punten 61 tot en met Openbare versie

7 26. Evenals in voorgaande besluiten gaat de Raad voor de beoordeling van onderhavige zaak uit van één markt voor zorgverzekeringen. Rel evant e geogr af ische mar kt en (i) Markt voor zorgverzekeringen 27. De NMa heeft in voorgaande besluiten 19 geconcludeerd dat er een duidelijke tendens is naar een landelijke markt. In deze besluiten is echter tevens rekening gehouden met de mogelijkheid dat de markt zich provinciaal gaat ontwikkelen, als gevolg van het optreden van het zogenaamde regionale mechanisme. Aangezien partijen als gevolg van de concentratie in de provincies Noord-Holland, Utrecht en Flevoland hoge gezamenlijke marktaandelen behalen, gecombineerd met een substantiele toevoeging van marktaandeel 20, is in het onderzoek in de onderhavige zaak opnieuw gekeken naar het mogelijk optreden van een regionaal mechanisme, waarbij provinciaal sterke verzekeraars, als gevolg van een sterke inkoopmacht, een machtspositie zouden kunnen opbouwen in bepaalde provincies. 21 Hierdoor zou in die provincies de concurrentiedruk kunnen wegvallen. 28. Zoals vastgesteld in de bovengenoemde besluiten en in de Monitor Financiële Sector 2005 van de NMa kan het mechanisme zich slechts voordoen onder specifieke omstandigheden. Zo dient in de provincie, naast een hoge mate van concentratie van zorgverzekeraars, sprake te zijn van regionale differentiatie doordat verzekeraars specifieke provinciepolissen aanbieden. Naarmate regionaal behaalde inkoopvoordelen minder gedifferentieerd worden doorgegeven verwatert hun effect immers. Het regionale mechanisme wordt eveneens doorkruist wanneer verzekerden regelmatig en in groten getale van zorgverzekeraar wisselen of de mogelijkheid daartoe hebben. Bovendien, aangezien het mechanisme zich vooral doet gelden in het geval van zorg in natura, leidt een keuze (althans in voldoende mate) door verzekerden voor restitutiepolissen tot een verminderde aannemelijkheid van het mechanisme. Ook als verzekerden zich in grote getale verenigen in (bovenregionale) collectiviteiten is niet aannemelijk dat het mechanisme zich voordoet. Het verwerven van contracten met collectiviteiten biedt zorgverzekeraars de mogelijkheid op betrekkelijk korte termijn hun posities uit te breiden in een voormalig kernwerkgebied van een concurrent. Tenslotte wordt het regionale mechanisme minder aannemelijk als de belangrijkste regionale zorgaanbieders op grote schaal spelers met kleine posities in de regio toelaten tot de onderhandelingen. 19 Zie de zaken 5682/Delta Lloyd Agis Menzis, reeds aangehaald, punt 45, en 5154 /VGZ Univé, reeds aangehaald, punt 43, 20 Gezamenlijke marktaandelen: Flevoland [50-60]% (Agis Groep [10-20]% een Eureko [30-40]%), Utrecht [40-50]% (Agis Groep [20-30]% en Eureko [10-20]%) en Noord-Holland [40-50]% (waarvan Agis Groep [10-20]% en Eureko [20-30]%). 21 Zie de zaak 5682/ Delta Lloyd-Agis-Menzis, punt 40 tot en met Openbare versie

8 29. De ontwikkeling van de markt in 2006 (jaar van invoering van de Zorgverzekeringswet) en 2007 biedt geen aanwijzingen dat de markt voor zorgverzekeringen zich tot een regionale markt ontwikkelt als gevolg van het regionale mechanisme: zo is ten eerste in het afgelopen jaar de differentiatie van polissen naar provincies afgenomen. Provinciepolissen worden momenteel slechts door twee kleinere regionale spelers in het Noorden en het Oosten van het land aangeboden. Uit het door de NMa uitgevoerde onderzoek is gebleken dat geen van de grote zorgverzekeraars op dit moment gebruik maakt van specifieke provinciepolissen. Deze marktpartijen hebben desgevraagd in het kader van het onderzoek in onderhavige zaak ook aangegeven dat zij geen concrete voornemens hebben om in de nabije toekomst dergelijke polissen op de markt te brengen. Evenmin onderscheiden zorgverzekeraars zich op dit moment regionaal door gebruik te maken van selectieve contractering of keuzeondersteuning. 30. Ten tweede is het belang van collectieve contracten toegenomen. In 2006 was reeds 53% van alle cliënten verzekerd via een collectiviteit, in 2007 is dat verder toegenomen naar 57%. Alle geraadpleegde zorgverzekeraars verwachten in 2008 een verdere stijging van de collectiviteitsgraad. Veel verzekerden kunnen vaak aansluiten bij meerdere collectieven (werkgever, vakbond, affinity group). De grote collectieve verzekeringscontracten van de grotere zorgverzekeraars hebben in belangrijke mate een bovenregionaal karakter. De grote bovenregionale collectiviteiten hebben op hun beurt in het onderzoek van de NMa aangegeven zich alleen op landelijke verzekeraars te richten. Collectiviteiten, met name werkgeverscollectiviteiten spelen ook een belangrijke rol in het overstapgedrag van cliënten: voor cliënten die in 2007 van zorgverzekeraar zijn gewisseld was het feit dat de werkgever overstapte naar een andere zorgverzekeraar de belangrijkste reden. 31. Ten derde heeft het overstapgedrag in het afgelopen jaar, hoewel het switchingspercentage fors lager lag dan in het eerste jaar na de invoering van de Zvw, verder bijgedragen aan de daling van de provinciale marktaandelen van verzekeraars in provincies waar zij traditioneel sterk zijn, ten gunste van andere landelijke spelers. Verder is opvallend dat de switch heeft geleid tot een toename van het aandeel restitutiepolissen met circa 4 procentpunten, ten koste van naturapolissen. In 2007 was het switchingspercentage 4,4%. De verwachting van marktpartijen is dat het percentage in 2008 opnieuw tussen de 4 a 5% ligt. Hiermee ligt het switchingspercentage lichtelijk boven het niveau van vóór de stelselwijziging. De feitelijke mobiliteit is weliswaar niet meer zo hoog, maar de overstapmogelijkheden voor verzekerden zijn nog net zo groot als in het eerste jaar na de stelselwijziging. Bovendien wordt overstappen eenvoudiger door het groeiende aanbod van collectiviteiten (verlaging zoekkosten). 32. Ten vierde zijn er geen aanwijzingen dat de belangrijkste zorgaanbieders in de diverse regio s niet bereid zijn te onderhandelen met niet-regionale zorgverzekeraars. In 2007 blijkt dat vrijwel alle zorgverzekeraars contracten afsluiten met alle ziekenhuizen. Ook met overige zorgaanbieders wordt vooralsnog zelden selectief gecontracteerd. Dit lijkt het gevolg van het feit 8 Openbare versie

9 dat patiënten sterker hechten aan hun huisarts dan aan hun verzekeraar, Uit de Monitor Ziekenhuiszorg 2007 van de NZa kwam bovendien naar voren dat ziekenhuizen nog steeds een sterkere onderhandelingspositie hebben dan zorgverzekeraars. 22 De gevolgen van het niet afsluiten van een contract zijn voor een zorgverzekeraar groter dan voor een ziekenhuis. 33. In de provincies waar partijen een hoog marktaandeel behalen zijn voornamelijk partijen met een landelijke oriëntatie actief. In elk van deze provincies zijn andere landelijke verzekeraars actief die binnen die provincie een significant marktaandeel behalen en aldus in staat zijn om te onderhandelen met zorgaanbieders. 23 In deze provincies is bovendien het belang van bovenregionale collectiviteiten groot. Om die reden is het optreden van een regionaal mechanisme niet aannemelijk in de provincies Noord-Holland, Utrecht en Flevoland. 24 Conclusie 34. De Raad is van oordeel dat bovengenoemde factoren wijzen op een landelijke markt. Hoewel niet is uit te sluiten dat het regionale mechanisme zich in bepaalde provincies zou kunnen voordoen, is niet aannemelijk dat het mechanisme zich zal voordoen in de provincies waar partijen een hoog gezamenlijk marktaandeel zullen behalen. Voor de inschatting van de gevolgen van onderhavige concentratie in deze provincies kunnen de landelijke marktverhoudingen als maatgevend worden beschouwd. B. GEVOLGEN VAN DE CONCENTRATIE (i) Markt voor zorgverzekeringen Unil at er al e ef f ect en (economische macht sposit ie) 35. Op landelijk niveau hebben partijen een gezamenlijk marktaandeel van [20-30]% (Eureko [20-30]% en Agis Groep [0-10]%). 25 Eureko is in omvang in Nederland de tweede partij; Agis Groep is de vijfde in Nederland. Na de voorgenomen concentratie zal Eureko - Agis Groep de 22 NZa, Monitor Ziekenhuiszorg 2007, juni Uit marktonderzoek in voorgaande zaken van de NMa komt naar voren dat zorgaanbieders, zoals ziekenhuizen, bereid zijn nader over voordelen voor de zorgverzekeraar te onderhandelen met zorgverzekeraars die op de provinciale markt een marktaandeel van circa 10% hebben. Deze zorgverzekeraars kunnen daardoor mogelijk voordelen behalen bij de zorginkoop. In elk van de genoemde provincies is er tenminste één andere verzekeraar met een marktaandeel van meer dan 10%. 24 Vergelijk ook zaken 5682/Delta Lloyd Agis Menzis, reeds aangehaald, punt 42, waar wordt geconstateerd dat het zich voordoen van het regionale mechanisme het minst aannemelijk wordt geacht in de (dichtbevolkte) gebieden in de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht. 25 Marktaandelen berekend op basis van aantallen verzekerden, stand voorjaar Openbare versie

10 grootste zorgverzekeraar in Nederland zijn. Op landelijk niveau is een drietal andere zorgverzekeraars actief met vergelijkbare of iets lagere marktaandelen. Dit zijn UVIT [20%-30%], CZ 26 [10%-20%] en Menzis [10% - 20%]. Verder is nog een aantal kleinere spelers landelijk actief, waaronder Delta Lloyd, ONVZ, De Friesland Zorgverzekeringen, Zorg en Zekerheid en DSW. 36. De landelijke zorgverzekeringsmarkt wordt momenteel gekenmerkt door dynamiek. Gezien de beweeglijke markt en de aanwezigheid van de hierboven genoemde grote concurrenten is er geen reden om aan te nemen dat als gevolg van de onderhavige voorgenomen concentratie van Eureko en Agis Groep een individuele economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt op een mogelijk landelijke markt voor zorgverzekeringen die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de markt voor zorgverzekeringen of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 37. Buiten de provincies Noord-Holland, Utrecht en Flevoland behalen partijen alleen in Drenthe een gezamenlijk marktaandeel van meer dan 40%, namelijk [50-60]%. In deze provincie is de toevoeging Agis Groep zeer beperkt [0-10]% en zal daarom geen substantieel effect teweegbrengen. Er zijn twee andere verzekeraars met een marktaandeel van meer dan 10%, te weten Uvit [20%-30%] en Menzis [10%-20%]. 38. In de overige provincies geldt dat het gezamenlijke marktaandeel van partijen niet meer is dan 40%. Bovendien geldt voor deze provincies dat er minimaal twee andere aanbieders zijn met een marktaandeel van tenminste 10%. 39. De NZa acht het niet aannemelijk dat de combinatie van Eureko en Agis Groep een zodanige positie krijgt op landelijk niveau dat de zorgverzekeraar zich onafhankelijk kan gedragen van haar concurrenten. Ook op regionaal niveau acht de NZa het niet aannemelijk dat de voorgenomen concentratie tussen Agis Groep en Eureko nadelige gevolgen zal hebben voor de publieke belangen toegankelijkheid en betaalbaarheid. Over de mogelijke effecten op de kwaliteit van zorg kan de NZa geen uitspraak doen door het ontbreken van voldoende zicht op de kwaliteit van het zorgaanbod. Conclusie 40. Gezien de factoren die wijzen op een landelijk werkende markt, de dynamiek van de zorgverzekeringsmarkt op dit landelijke niveau en gezien de aanwezigheid van voldoende alternatieve zorgverzekeraars die, vanwege het behalen van vergelijkbare inkoopvoordelen, consumenten een aantrekkelijke premie c.q. polis kunnen aanbieden, heeft de Raad geen reden om aan te nemen dat als gevolg van de onderhavige concentratie een economische 26 Op 20 juli 2007 heeft de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie tussen CZ en Delta Lloyd. 10 Openbare versie

11 machtspositie kan ontstaan of worden versterkt op de markt voor zorgverzekeringen die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de markt voor zorgverzekeringen of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. Col l ect ieve economische macht sposit ie 41. Na de voorgenomen concentratie zijn er vier grote zorgverzekeraars, met marktaandelen van [20-30]%, [20-30]%, [10-20]% en [10-20]% procent. Daarmee komt de C4-ratio op 83%. De HHI zal zijn toegenomen met delta 325, van naar In recentelijk onderzochte fusiezaken is uitgebreid onderzoek gedaan naar het mogelijke ontstaan van collectieve machtsposities bij het aanbieden van zorgverzekeringen. 27 Sindsdien is de marktsituatie niet zodanig gewijzigd dat de daar getrokken conclusies moeten worden herzien. Deze worden dan ook in het navolgende aangehouden. Conclusie collectieve economische machtspositie 43. Bij de vraag of zorgverzekeraars eenvoudig tot afstemming kunnen komen moet cumulatief zijn voldaan aan een viertal voorwaarden: zij moeten hun gedrag eenvoudig kunnen coördineren; zij moeten in voldoende mate de naleving van de verstandhouding kunnen controleren; er moet een geloofwaardig disciplineringsmechanisme bestaan om afwijkend gedrag te voorkomen; en het optreden van buitenstaanders mag de resultaten van de verstandhouding niet in gevaar kunnen brengen. 44. Uit onderzoek in de hierbovengenoemde eerdere zaken blijkt dat er momenteel geen stabiele marktsituatie is; dat verdere innovatie van de producten in de toekomst te verwachten valt; dat er voor wat betreft de aanvullende verzekering geen sprake is van een homogeen product; en dat er geen symmetrie bestaat ten aanzien van de kostenstructuur van zorgverzekeraars. Tevens ontbreekt een dreigend disciplineringsmechanisme en bemoeilijken de reacties van concurrenten en collectiviteiten de coördinatie van het gedrag tussen de leden van de mogelijke collectieve economische machtspositie. De Raad acht het derhalve, ondanks de toenemende concentratiegraad op de mogelijke markt voor zorgverzekeringen, niet aannemelijk dat als gevolg van de twee voorgenomen concentraties een collectieve economische machtspositie kan ontstaan die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. VI. CONCLUSIE 27 Zie de zaken 5682/Delta Lloyd Agis Menzis, reeds aangehaald, punt en 5154 /VGZ Univé, reeds aangehaald, punt Openbare versie

12 45. Na onderzoek van deze melding is de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit tot de conclusie gekomen dat de gemelde operatie binnen de werkingssfeer valt van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat als gevolg van die concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 46. Gelet op het bovenstaande deelt de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de melding betrekking heeft geen vergunning is vereist. Datum: 25 juli 2007 De Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit, namens deze, W.g. Drs. J. de Maa Wnd. Plv. directeur Concentratiecontrole Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na de dag van bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepschrift indienen bij de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM Rotterdam 12 Openbare versie