DMO Brede buurtschool DMO Gemeente Den Haag

Transcriptie

1 DMO Brede buurtschool DMO Gemeente Den Haag

2

3 Colofon Uitgave Gemeente Den Haag Bestuursdienst Directie Concern Bedrijfsvoering Afd. Onderzoek Projecten en Subsidieverwerving Bezoekadres Spui BT Den Haag Postadres Postbus DJ Den Haag 3

4

5 DMO Brede buurtschool 1 Inleiding De doelmatigheid en doeltreffendheid van het brede buurtschool beleid Opbouw van het rapport 9 2 De brede buurtschool Wat is een brede buurtschool? De hoofddoelen van de brede buurtschool in het primair onderwijs De hoofddoelen van brede buurtschool in het voortgezet onderwijs De buurtfunctie van brede buurtschool Landelijk beleid 14 3 De negen deelgebieden van het brede buurtschoolbeleid Leerkansenprofiel (LKP) PO Verlengde schooldag (VSD) PO Weekend- en vakantiescholen PO Schakelklassen PO Opvangprofiel Brede buurtschool (VO) Verlengde schooldag (VSD) ( VO) Stichting brede buurtschool Den Haag (PO, VO) GOA Welzijn (PO, VO) 21 4 Financiën Brede buurtschoolbeleid in de gemeentelijke programmabegroting Geldstromen binnen het brede buurtschoolbeleid Middelen verdeeld naar deelgebieden Tot slot 24 5 Resultaten Output Outcome Leerkansenprofiel Verlengde schooldag in PO Weekend en vakantiescholen Schakelklassen in PO Opvangprofiel in PO Brede buurtschool in VO VSD in VO Stichting Brede buurtschool GOA welzijn (PO,VO) Tot slot 29 6 Beleidsinstrumentarium Subsidies als beleidsinstrument 31 5

6 6.2 Informatie aan de raad 33 7 Conclusies en aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen 36 Bijlage 1 Onderzoeksvoorstel brede buurtscholen 39 Bijlage 2 Doelmatigheids- en doeltreffendheidsonderzoek 43 Bijlage 3 Overzicht evidence based onderzoeken die hebben geleid tot de deelgebieden van de brede buurtschool 45 Bijlage 4 Onderzoeken (outcome) 51 Bijlage 5 Brede buurtschool in de overige G4 63 6

7 7 Gemeente Den Haag

8

9 1 Inleiding 1.1 De doelmatigheid en doeltreffendheid van het brede buurtschool beleid Dit is het verslag van een doelmatigheids- en doeltreffendheidsonderzoek (DMO) naar het gemeentelijk beleid op het terrein van de brede buurtschool in de periode De centrale vraagstelling luidt: is het Haagse brede buurtschool beleid effectief en efficiënt geweest? Met andere woorden: zijn de vooraf gestelde doelstellingen van het brede buurtschool beleid bereikt en gebeurt dit door middel van een doelmatige inzet van tijd en middelen? Het concept brede buurtschool raakt verschillende reguliere beleidsterreinen. Dit zijn onder andere onderwijsbeleid, sportbeleid, cultuurbeleid, welzijnsbeleid en beleid op het terrein van onderwijshuisvesting. Het DMO onderzoek gaat over brede buurtschoolbeleid dat vanuit onderwijs wordt gevoerd en is onderverdeeld negen deelgebieden: 1. leerkansenprofiel (primair onderwijs (PO)) 2. de verlengde schooldag (VSD-PO) 3. zaterdag- en zomerschool (PO) 4. schakelklassen (PO) 5. overige ontwikkelingen (m.n. convenant Een plek voor ieder kind, PO) 6. brede buurtschool VO, inclusief zaterdag en zomerschool 7. VSD in het VO 8. De stichting brede buurtschool Den Haag (PO en VO) 9. GOA welzijn (PO en VO) Brede buurtschool beleid vanuit andere gemeentelijke beleidsterreinen als bijvoorbeeld sport, cultuureducatie, welzijn en onderwijshuisvesting komen in dit onderzoek dus niet aan de orde. Voor de uitgewerkte onderzoeksopzet zie bijlage Opbouw van het rapport Het rapport begint met het onderdeel effectiviteit. Hoofdstuk 2 presenteert daarvoor de hoofddoelen die het onderwijsbeleid voor deze periode heeft nagestreefd. Hoofdstuk 3 bevat een verdere uitwerking van de hoofddoelen van het brede buurtschool beleid in de vorm van de beschrijving van de negen deelgebieden die gezamenlijk het brede buurtschoolbeleid vormen. Vervolgens geeft het een overzicht van negen deelgebieden in (sub)doelen, activiteiten, kosten en de output-resultaten. In hoofdstuk 4 is de beschrijving van de financiering van het brede buurtschoolbeleid opgenomen. Outcome-resultaten van brede buurtschoolbeleid komen aan bod in hoofdstuk 5. Hoofdstuk 6 beschrijft het ingezette beleidsinstrumentarium, met name de subsidiesystematiek. Hoofdstuk 7 sluit af met conclusies en aanbevelingen. 9

10

11 2 De brede buurtschool 2.1 Wat is een brede buurtschool? Een brede buurtschool is meer dan een school. In een brede buurtschool werken organisaties als kinderopvang, welzijn, peuterspeelzaal, sport, cultuur, bibliotheken of andere instellingen samen. Soms zitten deze organisaties in hetzelfde gebouw. In brede buurtscholen kunnen leerlingen hun talenten ontwikkelen en achterstanden wegwerken. Hiermee krijgen alle kinderen kansen om verder te komen. In Den Haag hebben brede buurtscholen in het PO één van de volgende drie profielen: het opvangprofiel (samenwerking met kinderopvang), het ontwikkelingsprofiel (organiseren van naschoolse activiteiten) of het leerkansenprofiel (aanbieden van extra leertijd). Er zijn brede buurtscholen in het basisonderwijs en in het voortgezet onderwijs. Ook zijn er brede buurtscholen die taallessen voor volwassenen geven. 1 Onder de noemer Brede buurtschool vinden vanuit onderwijs vele diverse activiteiten plaats (zie hoofdstuk 3). Deze hebben hun oorsprong in rijksbeleid (o.a. bestuursafspraken met het rijk VVE en verlengde leertijd, onderwijsachterstandenbeleid), coalitieakkoorden, de vierjarige lokale onderwijsplannen (Haagse Educatieve Agenda), de krachtwijkenaanpak en gemeentelijke beleidskaders. Het concept brede (buurt)school is in 1999 gestart en heeft sindsdien een bepaalde ontwikkeling doorgemaakt. Aanvankelijk was het gericht op scholen die vielen onder het gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid (GOA). Vervolgens hebben beleidsinitiatieven (Convenant: Een plek voor ieder kind 2008, Krachtenwijkaanpak), collegeprogramma s en de Haagse Educatieve Agenda de ontwikkeling van het brede buurtschoolbeleid beïnvloed. Het geldende beleidskader voor het primair onderwijs is het Ruimte voor ontwikkeling; nieuw subsidiekader voor de brede school in Den Haag (2007). Het brede buurtschool beleidskader voor het voortgezet onderwijs is het Beleids- en subsidiekader brede school voortgezet onderwijs (2011). De brede buurtschool heeft in al zijn diversiteit op tactisch en operationeel niveau altijd als strategisch doel het bevorderen van de talentontwikkelingen van kinderen en jongeren en het bestrijden van onderwijsachterstanden. In het collegeprogramma Aan de slag! ( ) is het realiseren van brede buurtscholen één van de speerpunten van het college. De schoolbesturen willen vanuit hun maatschappelijke verantwoordelijkheid graag bijdragen en meewerken aan de brede buurtschoolontwikkeling. Tegelijkertijd is een aantal (financiële) risico s en knelpunten gesignaleerd die ontstaan bij het ontwikkelen van activiteiten die buiten hun kernactiviteiten en dus de rijksbekostiging vallen. Het betreft o.a. de inzet van en aansprakelijkheid voor personeel buiten schooltijd, het multifunctioneel gebruik van het schoolgebouw en het ontbreken van een meerjarige financiële zekerheid in relatie tot door de schoolbesturen aan te gane verplichtingen. Om de samenwerking in brede buurtscholen toekomstbestendig te maken besluit het college tot het oprichten van een stichting brede buurtschool waar drie partijen aan deelnemen namelijk de schoolbesturen primair onderwijs, de schoolbesturen voortgezet onderwijs en de welzijnsorganisaties

12 2.2 De hoofddoelen van de brede buurtschool in het primair onderwijs Dit onderzoek richt zich op de doelen gesteld in het subsidiekader brede school primair onderwijs en het beleids- en subsidiekader voortgezet onderwijs en de daaruit voortvloeiende deelgebieden met de afzonderlijke (output)doelen. Het strategische doel dat boven deze kaders hangt, is talentontwikkeling en onderwijsachterstandsbestrijding. Voor de brede buurtschool in het primair onderwijs zijn drie doelstellingen geformuleerd. Daarnaast zijn er een aantal doelen gekoppeld aan een bepaald profiel (zie tabel 2.1). DOELEN Primair onderwijs Het vergroten van leer- en ontwikkelingskansen van kinderen, Het versterken van sociale competenties, Het bevorderen maatschappelijke participatie, Het bevorderen van sociale binding van kinderen, (ontwikkelings- en leerkansenprofiel) Het versterken van betrokkenheid van ouders bij school en samenleving, (leerkansenprofiel) Het verzorgen van dag-arrangementen voor kinderen, (opvangprofiel) Tabel 2.1 Overzicht hoofddoelstellingen brede buurtschool in het primair onderwijs De hoofddoelen van brede buurtschool in het voortgezet onderwijs Sinds 2011 voert de gemeente ook in het voortgezet onderwijs brede buurtschool beleid. DOELEN Voortgezet onderwijs Het stimuleren van talentontwikkeling van leerlingen door het aanbieden van verschillende combinaties van binnen- en buitenschools leren; Een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van leergierige wijkbewoner door het inzetten van expertise Tabel 2.2 Overzicht hoofddoelstellingen brede buurtschool in het secundair onderwijs Het beleidskader stelt dat in de brede school in het voortgezet onderwijs alles draait om het vergroten van de ontwikkelingskansen en talentontwikkeling van de leerling. Het gaat om het verbeteren van de leerprestaties en het vergroten van de sociale competenties door het aanbieden van extra activiteiten bovenop het reguliere onderwijsprogramma zodat de leerling zich verbonden voelt met de school en de omgeving (zie Beleids- en subsidiekader 2011). Ook voor wijkbewoners kan de expertise van de brede school een mogelijkheid zijn om hun kansen in de samenleving en arbeidsmarkt te vergroten. 2.4 De buurtfunctie van brede buurtschool De buurtfunctie van de brede buurtschool heeft de afgelopen jaren op verschillende manieren vorm gekregen. Brede buurtscholen gaan altijd een samenwerkingsrelatie aan met maatschappelijke partners zoals welzijn, kinderopvang, sportverenigingen en cultuurinstellingen met als doel gezamenlijk een extra aanbod te creëren voor kinderen maar ook ouders of buurtbewoners. Deze samenwerking kan gaan om activiteiten die in school of elders in de buurt worden georganiseerd, voor de eigen leerlingen of ook voor kinderen uit de buurt en voor ouders/buurtbewoners. In andere gevallen stellen brede buurtscholen hun gebouw beschikbaar om te gebruiken door buitenstaanders (bijvoorbeeld door de zangverenigingen of de kaartclub). Het doel is dan multifunctioneel gebruik van het gebouw maar even goed een vorm van een buurtfunctie. Deze functie neemt toe met het uitrollen van het Buurthuis van de Toekomst beleid van wethouder Klein en met de regeling Multifunctionele accommodatie van 2 Ruimte voor ontwikkeling; nieuw subsidiekader voor de brede school in Den Haag (2007) 12

13 onderwijshuisvesting. Ook zijn er situaties waarbij de scholen participeren in een buurtnetwerk en met andere partners uit de buurt kijken naar gezamenlijke activiteiten voor de buurt. Hier wordt sterk gekeken naar een meerwaarde vormen voor de buurt als geheel en niet alleen activiteitenaanbod voor de eigen leerlingen. Concrete voorbeelden zijn: Weekend en vakantiescholen waarbij in het VO de deuren ook open gaan voor volwassenen, bijvoorbeeld bij het Johan de Witt College en het Roemer Visscher College. PO scholen die bij elkaar in de buurt liggen die samen met de welzijnsorganisatie een gezamenlijke zomerschool organiseren (bijvoorbeeld Jan Ligthartschool, Prinses Ireneschool en De Mussen en de zomerschool in Mariahoeve). Buurttheater en buurtrestaurant op school, tuin voor leerlingen en buurtbewoners bij het Diamant College. Het St Paul's College is met een buurtvereniging in één gebouw gehuisvest en verlenen over en weer diensten aan elkaar. De leerlingen worden hier ook voor ingezet. Esloo Praktijk onderhoudt samen met partners in Molenwijk (Laak) een horecavoorziening voor de buurt. In de Krachtwijken zijn een aantal basisscholen die samen met partners als peuterspeelzalen, kinderopvang en welzijn gezamenlijk in 1 gebouw worden gehuisvest en met elkaar samenwerken zoals Jan van Nassau (Rivierenbuurt/Stationsbuurt) en de Krullevaar (Morgenstond). In alle stadsdelen komen vergelijkbare situaties voor, ontstaan uit eigen initiatief zoals de Toermalijn in Segbroek en de Vuurvlinder in Mariahoeve. Er zijn brede buurtzones (ook krachtwijkenaanpak) waar partners (altijd ook scholen), bijvoorbeeld rondom een sporttuin, met elkaar samenwerken. Voorbeelden: in Duindorp, 't Spico in Transvaal, Escamp Carre. De buurtfunctie wordt gestimuleerd door beleidskaders en de mogelijkheid van subsidie aanvragen (beleidskader VO biedt daar de mogelijkheid toe. Verder kunnen samenwerkende partijen gezamenlijk subsidie aanvragen via de stichting brede buurtschool). Ook heeft de krachtwijkenaanpak de buurtfunctie een impuls gegeven, bijvoorbeeld bij de start van de eerste zaterdag- en zomerschool (Schilderswijk). Er is meer samenwerking tussen stadhuis en stadsdelen gekomen om uitvoering te geven aan het brede buurtschoolbeleid en gerelateerde beleidsterreinen als buurthuis van de toekomst. Het afgelopen jaar is vanuit onderwijsbeleid de vorderingen op bekende casussen gevolg en ondersteund waar nodig. De projectleiders Gouden Projecten (van DPZ) spelen hier ook een ondersteunende rol in. Niet in alle gevallen is subsidie of subsidie vanuit onderwijsbeleid hiermee gemoeid. De meeste scholen in Den Haag zoeken uit eigen beweging dan wel door alle stimulansen van de gemeente, contact en samenwerking met partners in de omgeving: welzijnsinstellingen (zoals buurthuizen), het CJG, politie, sportverenigingen, culturele instellingen, de bibliotheek. De één zal het intensiever doen dan de ander. Scholen hebben die partners nodig en kunnen hun omgeving niet negeren. De buurt komt vanzelf binnen op die kindervoeten (zoals dat zo mooi heet). In de Haagse Educatieve Agenda worden drie vormen van brede buurtschool onderscheiden waaronder "de school in de buurt". Hiermee krijgt de buurtfunctie expliciet een plek in het onderwijsbeleid. Met de buurtfunctie wordt bedoeld dat scholen onderdeel uit maken van een buurt en samen met andere instellingen en verenigingen om zich heen een meerwaarde voor de buurt kunnen zijn. Scholen ontkomen er niet aan dat problemen uit de wijk ook de school binnen komen. Meestal kwesties die de school niet alleen kan aanpakken. Door samenwerking te zoeken met instellingen in de buurt (welzijn, zorg, politie) kunnen school-overstijgende problematieken wel goed worden aangepakt. Maar het gaat ook om een positieve insteek, gezamenlijk activiteiten voor de buurt op te pakken of het gebouw beschikbaar te stellen kan er ook echt een meerwaarde voor de buurt worden gecreëerd. 13

14 2.5 Landelijk beleid De landelijke overheid stimuleert en volgt de ontwikkeling van brede buurtscholen maar voert geen specifiek beleid op het gebied van de brede school. 3 Het rijk wil bewust ruimte geven aan lokale initiatieven en lokale besluitvorming; daar past geen landelijke regelgeving bij. Wel is in 2008 de bestuurlijke afspraak Impuls Brede scholen, Sport en Cultuur van de ministeries OCW en VWS gestart. Doel van deze impuls is een samenhangend aanbod te scheppen van onderwijs, sport en cultuur om zo een rijke leeromgeving aan kinderen en jongeren te bieden. Hiervoor is afgesproken dat de betrokken partijen zich inzetten voor het realiseren van 2500fte combinatiefunctionarissen in De regeling is per 1 januari 2013 voortgezet als Brede Impuls Combinatiefuncties. Een combinatiefunctionaris is een functie waarbij een werknemer in dienst is bij één werkgever maar werkt voor twee werkvelden/sectoren. In Den Haag worden is de implementatie van deze bestuurlijke afspraak impuls door Sector Sport van OCW opgepakt. Voorts houdt de rijksoverheid zich op dit vlak bezig met onderwijsachterstandenbeleid, voor- en vroegschoolse educatie (bestuursafspraken tussen rijk en gemeenten) en kinderopvang (nav. motie Van Aartsen/Bos). Deze elementen heeft stedelijk onderwijs bijeengebracht in een zelf vormgegeven lokaal brede buurtschoolbeleid. Tussen 2012 en 2015 wordt het jeugdstelsel zodanig herzien dat gemeenten verantwoordelijk worden voor de gehele pedagogische basisinfrastructuur, dus voor alle ondersteuning, hulp en zorg aan kinderen, jongeren en opvoeders. Kijkend naar de definities en het gevoerde beleid met betrekking tot de brede school in de andere G4 steden, weergegeven in de tabellen in bijlage 4, blijkt dat de invulling van het concept brede buurtschool erg van elkaar verschilt. Een verklaring hiervoor is het in lijn brengen van het brede buurtschoolbeleid met het gemeentelijke onderwijsbeleid. Zo zijn de gehanteerde definities met betrekking tot de brede buurtschoolbeleid binnen de gemeente Rotterdam en Amsterdam erg ruim en gericht op het wegwerken van onderwijsachterstand, waar de gemeente Utrecht veel striktere eisen stelt aan wat een brede school is. 3 Handboek Brede School Sardes, Oberon

15 3 De negen deelgebieden van het brede buurtschoolbeleid De deelgebieden waarmee de brede buurtscholen in het PO en het VO in Den Haag invulling krijgen zijn tot stand gekomen op basis van onderzoek, landelijke voorbeelden en rijksbeleid op het terrein van verlengde leertijd, voor- en vroegschoolse educatie, etc. Deze staan in een overzicht in bijlage 2. Onderstaand zijn de negen deelgebieden uitgewerkt naar; outcome doelen, output doelen, activiteiten, middelen en resultaten. 3.1 Leerkansenprofiel (LKP) PO Outcome doelen Het LKP houdt in dat de leer- en ontwikkeltijd van leerlingen op zware achterstandsscholen met zes uur per week verplicht wordt verlengd. De gestelde doelen met betrekking tot het leerkansenprofiel zijn op het subsidiekader voor de brede school in Den Haag uit 2007 gebaseerd. De doelstellingen van het LKP zijn gericht op het wegwerken van onderwijsachterstanden, het verbeteren van taalprestaties, het vergroten van ontwikkelingskansen en het versterken van competenties en de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen. Output doelen Voor de 9 verschillende deelgebieden zijn voor het tijdspad naast outcome doelen ook output afspraken vastgesteld. Voor het leerkansenprofiel gaat het om 25 LKP scholen. Activiteiten Scholen maken zelf inhoudelijk keuzes voor hun leerkansenprofiel, ook kiezen ze de aanbieders van extra lestijd zelf. In 2007 zijn vier scholen met LKP gestart, in de afgelopen jaren is dit uitgebouwd naar een deelname van 22 scholen op dit moment. Scholen krijgen subsidie van de gemeente ten behoeve van de invulling van de LKP-tijd. Dit investeren zij met name in personeelskosten en materialen. Sinds 2012 ontvangen scholen ook een bijdragen in exploitatie en huisvesting. Verder is in 2012 een opleiding voor vakdocenten gestart. Onderstaand zijn de verschillende activiteiten welke onder het LKP vallen uitgesplitst, tevens zijn de begrote middelen voor 2014 weergegeven. Daarnaast zijn ook de ontwikkeling van de middelen voor het LKP van 2010 tot en met 2014 weergegeven. Leerkansenprofiel (LKP) PO Middelen 2014 Subsidies PO scholen Leerkansenprofiel Toeslag LKP scholen exploitatie en huisvesting Procesbegeleiding en monitoring Opleiding vakleerkrachten Totaal Totaaloverzicht middelen Leerkansenprofiel, inclusief huisvesting en monitoring en evaluatie Het betreft in dit geval over deze jaren de bestede middelen (2010, 11, 12), beschikte middelen (2013) en begrote middelen (2014). 15

16 Resultaten In 2013 zijn 22 LKP scholen in het PO daadwerkelijk in bedrijf. Twee scholen zijn in voorbereiding en daarvan wordt verwacht dat ze begin 2014 LKP school zullen zijn. Tevens zijn drie monitor-onderzoeken gedaan naar LKP in Den Haag. In deze metingen is onderzoek gedaan naar het proces op de scholen, de voortgang, succesfactoren en knelpunten en resultaten. Ook zijn de gegevens over leerling resultaten in groep 5 en groep 8 gemonitord via het Cito leerlingvolgsysteem en de Cito eindtoets. 3.2 Verlengde schooldag (VSD) PO Outcome doelen Voor de VSD zijn in het subsidiekader drie doelstellingen vastgelegd; het versterken van competenties die kinderen in staat stellen om te leren, het bevorderen van culturele en maatschappelijke participatie, het vergroten van de inhoudelijke aansluiting tussen binnen- en buitenschools leren. Output doelen Voor het tijdspad is ten doel gesteld de middelen voor VSD uit te breiden naar alle scholen in het primair onderwijs. Activiteiten De verlengde schooldag bestaat al ruim 20 jaar in Den Haag. Met de middelen van de verlengde schooldag organiseren scholen activiteiten die na schooltijd plaatsvinden. Voor de organisatie werken de scholen samen met onder ander instellingen op het gebied van cultuur, welzijn, sport en kinderopvang. Onderstaand zijn de verschillende activiteiten welke onder de VSD vallen uitgesplitst, tevens zijn de begrote middelen voor 2014 weergegeven. Daarnaast zijn ook de ontwikkeling van de middelen voor het de VSD van 2010 tot en met 2014 weergegeven. Verlengde schooldag (VSD) PO Middelen 2014 VSD voor SBO scholen VSD (reguliere basisscholen met voorschool) VSD (reguliere basisscholen zonder voorschool) Totaal Totaaloverzicht Verlengde schooldag Resultaten De huidige stand van zaken is dat alle scholen in het primair onderwijs subsidie aan kunnen vragen voor VSD. In 2013 hebben 116 scholen van de 147 PO scholen (inclusief SBO) subsidie ontvangen voor verlengde schooldag activiteiten. Naar de resultaten of effecten van VSD is recentelijk geen onderzoek gedaan binnen de gemeente Den Haag, wel zijn de deelnemersaantallen, activiteiten en aanbiedende instellingen gemonitord. 3.3 Weekend- en vakantiescholen PO Outcome doelen Weekendschool: Verbeteren van leerprestaties. Vakantieschool: Leerlingen op een plezierige manier laten leren waardoor; schoolprestaties verbeteren, talent breder ontwikkeld, er meer kennis van de wereld is en kinderen betere sociale competenties ontwikkelen. 16

17 Output doelen 15 vakantie- en weekendscholen in Den Haag als outputdoelstelling Activiteiten Het organiseren van weekend- en vakantiescholen staat open voor alle scholen met een voorschool, het programma bestaat uit educatieve elementen en activiteiten. De deelnemers zijn leerlingen van de eigen school, van scholen die bij elkaar in de buurt liggen en voor kinderen in de wijk. Onderstaand zijn de middelen voor weekend- en vakantiescholen weergegeven Verlengde schooldag (VSD) PO Middelen 2014 Weekend- en vakantiescholen Totaal Totaaloverzicht Zaterdag-, weekend- en zomerscholen Resultaten In 2011 waren er twee zomerscholen en drie zaterdagscholen in de stad. In 2013 waren er 11 vakantiescholen en 8 weekendscholen in De outputdoelstelling is dus gehaald. Het aantal deelnemers aan deze voorzieningen steeg van 500 in 2011 naar 800 in Voor de periode is een onderzoek uitgevoerd met als doel het verkrijgen van inzicht in het proces op scholen bij het ontwikkelen van vakantie- en weekendscholen in het PO en bij het ontwikkelen van brede buurtscholen in het voortgezet onderwijs. Met betrekking tot de vakantiescholen wordt aangegeven dat er betere samenwerking plaats moet vinden tussen de participerende scholen. De aangeboden lesstof moet beter zijn afgestemd op de behoeften van het kind. Daarnaast is een evaluatie gehouden onder zomerscholen, uit deze evaluatieronde bleek een groot enthousiasme, ook hier wordt het verbeterpunt van betere samenwerking tussen scholen aangehaald. 3.4 Schakelklassen PO Outcome doelen Het aanbieden van onderwijs dat er op gericht is taalachterstand weg te werken zodat de leerling weer volledig deel kan nemen aan het regulier onderwijs. Output doelen Jaarlijks minimaal 900 deelnemers. Activiteiten In een schakelklas wordt intensief taalonderwijs geboden zodat de achterstand wordt weggewerkt/ingelopen. Schakelklassen zijn meestal kleinere klassen parallel aan de reguliere groepen. In de onderstaande tabellen zijn de activiteiten en middelen voor schakelklassen in het primair onderwijs weergegeven. Schakelklassen (PO) Middelen 2014 Schakelklassen PO Begeleiding schakelklassen Monitoring schakelklassen Totaal Totaaloverzicht Schakelklassen

18 Resultaten In het schooljaar namen 1146 leerlingen deel aan schakelklassen één van de 87 schakelklassen. Ten opzichte van het voorgaande schooljaar is dit een lichte stijging. De uitkomsten van een monitor naar de schakelklassen worden gemeten via een Peabodytoets bij leerlingen. Uit deze monitor blijkt dat leerlingen in schakelklassen een deel van de taalachterstand inlopen. Er is echter geen eenduidig beeld van welke variant van de schakelklas het beste resultaat geeft. 3.5 Opvangprofiel Outcome doelen Binnen het opvangprofiel wordt gewerkt aan de aansluiting tussen onderwijs en kinderopvang. Het doel hiervan is dat 0-12 jarige kinderen op één plek en vanuit één pedagogische visie ontwikkelen, leren en ontspannen. De hieraan gekoppelde outcome doelen zijn; - In 2012 is er een opvanggarantie voor kinderen van 0 tot en met 12, - Een vloeiende overgang tussen opvang en onderwijs. Output doelen In 2015 werken alle Haagse basisscholen, in vaste koppels, samen met een instelling voor kinderopvang. Doel van deze bestendige en niet vrijblijvende samenwerking is een op elkaar afgestemd ontwikkelingsprogramma en pedagogisch klimaat per locatie. Hierdoor ontstaat een vloeiende overgang tussen opvang en onderwijs. Een tweede doel is uitbreiding capaciteit van de buitenschoolse opvang (BSO) met 50% tussen 2008 en Activiteiten Vanaf 2007 hebben basisscholen de wettelijke taak de aansluiting met de erkende kinderopvang te regelen als ouders daarom vragen. In 2013 gaat de samenwerking op een aantal locaties al een stap verder en ontwikkelen onderwijs, kinderopvang en meestal ook de peuterspeelzaal zich tot een integraal kindcentrum (IKC). De gemeente Den Haag ondersteunt deze samenwerking door subsidiering van zes koploper-locaties. In de onderstaande tabellen zijn de middelen toebehorend aan het opvangprofiel weergegeven. Opvangprofiel Middelen 2014 IKC projectleider Totaaloverzicht Procesbegeleiding Opvangprofiel Overige activiteiten brede buurtschool Resultaten De capaciteit in de BSO is in de afgelopen jaren intensief gemonitord. Op basis van de daaruit voortkomende cijfers was in 2011 niet exact vast te stellen of de groei in de periode % is geweest. Op basis van de gedane inventarisatie was in december 2010 de uitbreiding van de capaciteit ongeveer met 43% toegenomen ten opzichte van januari In de periode is de groei in de buitenschoolse opvang ongeveer 90% geweest. Een meting uit november 2012 geeft echter wel aan dat de capaciteit in de buitenschoolse opvang voor het eerst sinds jaren is gedaald. Stedelijk Onderwijs geeft aan dat dit te maken heeft met landelijke ontwikkelingen, zoals bezuinigingen op de toeslag voor kinderopvang en de recessie. 18

19 3.6 Brede buurtschool (VO) Outcome doelen Het gaat hierbij om het verbeteren van de leerprestaties en het vergroten van de sociale competenties door het aanbieden van extra activiteiten bovenop het reguliere onderwijsprogramma. Concreet genoemde doelstellingen hierbij zijn; - Talentontwikkeling - Verbeteren leerprestaties - Vergroten zelfredzaamheid - Basisvaardigheden - Versterken binding met de buurt Output doelen 12 brede scholen VO en drie weekend- en/of zomerscholen. Activiteiten De activiteiten in het voortgezet onderwijs zijn te ordenen naar verlengde leertijd en een functie voor de buurt. In het kader van verlengde leertijd in het VO streeft de gemeente ernaar de activiteiten zo goed mogelijk aan te laten sluiten bij het bestaande schoolcurriculum. Met een buurt functie wordt bedoeld dat scholen onderdeel uitmaken van een buurt en samen met andere instellingen en verenigingen om zich heen een meerwaarde voor de buurt kunnen zijn. Scholen ontkomen er niet aan dat problemen uit de wijk ook de school binnen komen. Door samenwerking te zoeken met instellingen kunnen school overstijgende problematieken goed worden aangepakt. In sommige gevallen zitten scholen en partners in één gebouw. De onderstaande tabellen geven de beschikbare middelen voor de brede buurtschoolbeleid in het voortgezet onderwijs weer, ook de middelen voor de verlengde schooldag in zijn hierin meegenomen. Brede buurtschool in VO, inclusief verlengde schooldag (VSD) in VO Middelen 2014 Brede school VO, inclusief zaterdag- en zomerschool Ontwikkelingen/uitvoeren monitoring en evaluatie Verlengde schooldag activiteiten VO Totaal Totaaloverzicht Brede school, inclusief verlengde schooldag en zaterdag-, weekend- en zomerscholen en monitoring en evaluatie Resultaten In 2013 voerden 16 locaties van de 38 locaties in het voortgezet onderwijs brede buurtschool activiteiten uit. Op vier van deze locaties was een zaterdagschool en op twee locaties een zomerschool. In 2013 namen 214 leerlingen deel aan de zomerschool. De doelstelling is gehaald. 3.7 Verlengde schooldag (VSD) ( VO) Outcome doelen VSD activiteiten voor reguliere VO scholen in Den Haag hebben als doelstelling; - Talentontwikkeling - Vergroten basisvaardigheden Output doelen Uitbreiden van de verlengde schooldag middelen naar alle schoollocaties in het VO. 19

20 Activiteiten De gemeente wil het subsidiëren van VSD activiteiten voortzetten en uitbreiden naar alle reguliere VO scholen in Den Haag. Sinds 2011 ontvangen alle VO-scholen middelen om activiteiten in het kader van de VSD mogelijk te maken. Met deze middelen organiseren scholen cursussen of bieden huiswerkbegeleiding. De cursussen worden georganiseerd voor de eigen leerlingen en op een enkele school na altijd na schooltijd. De beschikbare middelen voor de VSD in het VO zijn weergegeven in de tabel in paragraaf 3.6 Brede buurtschool in het VO. Resultaten Voor het aanbieden van VSD activiteiten hebben alle VO-scholen in Den Haag in de periode subsidie aan kunnen vragen voor het aanbieden van VSD activiteiten. Zes van de 38 VO-scholen hebben geen subsidie aangevraagd. 3.8 Stichting brede buurtschool Den Haag (PO, VO) Outcome doelen In de statuten van de stichting Brede Buurtschool zijn in maart 2012 de volgende doelen vastgelegd: - Het afdekken van personele en financiële risico s voortkomend uit BBS ontwikkelingen; - Het bundelen van verschillende (gemeentelijke) subsidiestromen; - Het ondersteunen van en een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van BBS in Den Haag; - Het leveren van constructieve bijdragen aan de voorbereiding en uitvoering van BBS activiteiten in Den Haag; - Het bevorderen van de samenwerking tussen de betrokken organisaties vanuit een gemeenschappelijke visie op de brede buurtschool in Den Haag. Output doelen Het oprichten van de stichting Brede Buurtschool. Activiteiten De focus van de stichting ligt op het ondersteunen van de brede buurtschool bij het oplossen van vraagstukken rondom beheer en exploitatie, het adviseren van brede buurtschool en het organiseren van kennisdeling tussen brede scholen over deze onderwerpen. In de onderstaande tabellen zijn de middelen voor de stichting Brede Buurtschool weergegeven. Stichting Brede Buurtschool(PO, VO) Middelen 2014 Stichting Brede Buurt School Totaal Totaaloverzicht Stichting Brede Buurt School Resultaten Op 26 maart 2012 is de Stichting brede buurtschool den Haag opgericht en per 1 januari 2013 is deze operationeel. De stichting heeft in 2013 een actieve rol gespeeld bij het ondersteunen van scholen op het terrein van personeel en exploitatie en beheer. De stichting heeft de aanstelling van tijdelijke personeel in de zaterdag- en zomerschool van een aantal basisscholen en scholen voor voortgezet onderwijs op verzoek van de scholen en hun besturen op zich genomen. Ook de administratieve lasten worden daarmee weg gehaald bij de scholen. Daarnaast is een actieve rol gespeeld in het bevorderen van samenwerking tussen partners (school, welzijn, sportverenigingen, etc) rondom een brede buurtschool. Ook wel georganiseerde ontmoetingen genoemd die leiden tot samenwerken. De stichting denkt mee en vervult tijdelijk ondersteunende rol. Hier zijn vele voorbeelden van zoals het Escamp Carre in Escamp, 't Spico in Transvaal, samenwerkingsverband Krachtig Moerwijk, in het stadsdeel Loosduinen voert de stichting gesprekken om scholen te stimuleren hun rol als partner in de wijk steviger op te pakken. Recent hebben basisschoolleerlingen uit het Centrum onder leiding van de 20

21 stichting wijkregels opgesteld om de leefbaarheid in de Schilderswijk te bevorderen samen met winkeliers en de politie. De Stichting zette zich eveneens in voor de ontwikkeling van het beeldmerk brede buurtschool. Bij de opening van het Haagse schooljaar in september 2013 ontvingen 9 scholen het beeldmerk. 3.9 GOA Welzijn (PO, VO) Outcome doelen De GOA-Welzijn activiteiten hebben als doel een aanvulling te leveren op het reguliere lesprogramma van de GOA-scholen, achterstandsscholen, om onderwijsachterstanden te voorkomen en bestrijden. Output doelen Geen. Activiteiten Het gaat bij de GOA welzijn activiteiten om het stimuleren van kennis en vaardigheden op het terrein van; sociaal-emotionele ontwikkeling, taalvaardigheid, creatieve en motorische ontwikkeling, bewustzijn eigen identiteit en die van anderen, inzicht in de mogelijkheden voor vervolgonderwijs en de eigen mogelijkheden. De onderstaande tabellen geven de middelen voor GOA welzijn weer. GOA Welzijn (PO, VO) Middelen 2014 GOA welzijn PO GOA welzijn VO Totaal Totaaloverzicht GOA Welzijn (PO, VO) Resultaten In 2013 kregen 89 scholen in het primair onderwijs en 38 scholen in het voortgezet onderwijs subsidie voor GOA welzijnsactiviteiten. 21

22

23 4 Financiën 4.1 Brede buurtschoolbeleid in de gemeentelijke programmabegroting Het onderwijsbeleidsterrein valt onder programma 6 in de jaarstukken van de gemeente Den Haag. Dit programma heeft zeventien producten; twee daarvan zijn gekoppeld aan de HEA en daarmee aan de brede buurtschool. Het gaat hierbij om de producten onderwijsachterstandenbeleid ( ) en activiteiten en projecten stedelijk onderwijsbeleid ( ). De HEA is inhoudelijk en financieel verder uitgewerkt in budgetoverzichten, de totale lasten in de HEA zijn 51 mln. Een groot deel van de activiteiten in de HEA richt zich op het voorkomen van onderwijsachterstanden. In de onderstaande tabel zijn de middelen op de producten onderwijsachterstandenbeleid & activiteiten/projecten stedelijk onderwijsbeleid weergegeven (ontleend aan Productenraming & -realisatie). 5 Realisatie 2010 Realisatie 2011 Realisatie 2012 Begroting 2013 Begroting 2014 Begroting Onderwijsachterstandenbeleid Lasten Baten Dotaties reserve pm pm Onttrekkingen pm pm Saldo lasten baten incl. reserves (A) Activiteiten/projecten stedelijk onderwijsbeleid Lasten Baten Dotaties reserve pm pm Onttrekkingen pm pm Saldo lasten baten incl. reserves (B) Totaal Saldo (A+B) Tabel 4.1 Overzicht producten Onderwijsachterstandenbeleid & stedelijk onderwijsbeleid 4.2 Geldstromen binnen het brede buurtschoolbeleid In de bekostiging van de brede buurtschool maakt de gemeente gebruik van de volgende geldstromen; a. Onderwijsachterstanden Rijk; een specifieke uitkering verstrekt door het Ministerie van OCW ten behoeve van het terugdringen van onderwijsachterstanden. b. Bestuursafspraken Rijk; middelen eveneens verstrekt door het ministerie onder meer in het kader van de verlenging van de leertijd in het onderwijs. c. Gemeentelijke middelen stedelijk onderwijs; middelen binnen de gemeentebegroting die worden ingezet ten behoeve van het onderwijs in de stad, onderdeel van groter budget voor het stedelijk onderwijs en uitvoering van de Haagse Educatieve Agenda. d. Gemeentelijke middelen onderwijs achterstanden; middelen binnen de gemeentebegroting die specifiek worden aangewend voor het terugdringen van onderwijsachterstanden. 5 Indien saldo lasten en baten niet overeenstemt, is in dat jaar sprake van dotatie of onttrekking aan reserve (is in deze figuur niet apart opgenomen). 6 Op 13 november 2013 is met Staatsblad bekend gemaakt dat de specifieke uitkeringen gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid is verlengd tot

24 e. Incidentele middelen coalitieakkoord 2010; bij de totstandkoming van de huidige coalitie extra toegekende middelen voor onderwijs, ook wel beleidsintensivering genoemd, een deel daarvan wordt gebruikt voor de brede buurtscholen. f. Reserve krachtwijken; middelen binnen de gemeentebegroting ten behoeve van de Haagse krachtwijken, een deel daarvan komt ten goede aan scholen in deze wijken. g. Reserve leerkansenprofiel; middelen binnen de gemeentebegroting (t./m. eind 2010) ten behoeve van activiteiten in het kader van het derde profiel binnen de brede buurtschool in het primair onderwijs, het leerkansenprofiel. h. Reserve SIV-schuif; de schoolbesturen ontvingen in het kader van deze middelen halverwege een kalenderjaar subsidie voor een schooljaar. Het was pas laat bekend hoe de uitkering vanaf 2011 zou lopen en daarom is een reserve gecreëerd (t./m. eind 2010) van deze middelen om de subsidiebeschikkingen voor het schooljaar te financieren. 4.3 Middelen verdeeld naar deelgebieden De onderstaande tabel toont de ingezette middelen op de negen deelgebieden van activiteiten binnen het brede buurtschoolbeleid. De uitsplitsing van middelen naar deelgebied is in hoofdstuk drie weergegeven. Realisatie 2010: bedragen betreffen de vastgestelde subsidies. Realisatie 2011 en 2012: bedragen betreffen de verleende subsidies. Begroting 2013: betreft de beschikte bedragen in de 1e en 2e tranche + restant voor rest van het jaar (nog weg te zetten). Budget 2014: bedragen in budgetoverzicht 2014 (het budget dat aangevraagd kan worden). realisatie 2010 realisatie 2011 realisatie 2012 begroot 2013 budget 2014 Leerkansenprofiel, inclusief huisvestingstoeslag en monitoring en evaluatie , , , , ,00 Verlengde schooldag , , , , ,00 zaterdag/weekend/zomerscholen , , , , ,00 Schakelklassen, inclusief begeleiding en monitoring , , , , ,00 Overige ontwikkelingen brede school (binnen-buitenschools leren, plek voor ieder kind, ikc procesbegeleiding) , , , , ,00 Brede school, inclusief verlengde schooldag en zaterdag/weekend/zomerscholen en monitoring en evaluatie , , , , ,00 Stichting Brede Buurschool, werkt ook voor PO , ,00 GOA Welzijn PO en VO , , , , , , , ,00 Primair onderwijs voortgezetonderwijs Tabel 4.2 Inzet middelen op brede buurtschoolbeleid 4.4 Tot slot Binnen het Haagse beleid voor de brede buurtschool zoals afgebakend in dit onderzoek, gaat jaarlijks een bedrag om dat in de periode groeit van 8 naar 17 miljoen per jaar. Van deze bedragen komt ongeveer driekwart van de rijksoverheid, de rest is gemeentelijk geld. In grote lijnen worden de activiteiten in het primair onderwijs gefinancierd uit rijksmiddelen en de activiteiten in voortgezet onderwijs uit gemeentelijke middelen. Aan de activiteiten in het primair onderwijs wordt meer uitgegeven dan aan de activiteiten in het voortgezet onderwijs. Het leerkansenprofiel en de schakelklassen zijn de activiteiten waar de meeste middelen naar toe gaan. 24

25 5 Resultaten 5.1 Output Voor de negen deelgebieden zijn de onderstaande output doelstellingen door college en/of Raad: vastgesteld: Doelen output Resultaat output (2013) 1 LKP (PO) 25 LKP scholen 22 scholen in bedrijf, 2 in voorbereiding (start begin 2014), 1 school in selectie 2 VSD in PO Uitbreiden VSD middelen naar alle scholen PO 3 Weekend- en vakantiescholen in PO 15 vakantie- en weekendscholen 4 Schakelklassen in PO Minimaal 900 deelnemers jaarlijks 5 Opvangprofiel e.a. in Uitbreiding capaciteit BSO met PO 50% tussen 2008 en Brede school in VO 12 brede scholen VO en 3 weekend- en/of zomerscholen 7 VSD in VO Uitbreiden VSD middelen naar alle schoollocaties VO 8 Stichting brede buurtschool Den Haag (PO, VO) 9 GOA welzijn (PO, VO) Oprichten stichting brede buurtschool Geen outputdoelstelling Tabel 5.1 Overzicht outputdoelstellingen & realisatie brede buurtschool 25 Alle scholen voor PO kunnen subsidie aanvragen voor VSD. In 2013 kregen 116 PO scholen subsidie voor Verlengde Schooldag activiteiten In 2013 zijn er 11 vakantiescholen en 8 + weekendscholen 1146 deelnemers in In de periode is de groei in de buitenschoolse opvang rond de 90% geweest. Echter laatste meting, eind 2012 geeft aan dat de capaciteit in de in de buitenschoolse opvang weer aan het dalen is. 16 schoollocaties met een brede buurtschoolprogramma waarvan 4 locaties met een zaterdagschool en 2 locaties met een zomerschool (2013) Alle vo scholen kunnen subsidie aanvragen voor verlengde schooldagactiviteiten. Zes VO-scholen hebben géén subsidie aangevraagd in Op 26 maart 2012 is de stichting opgericht en volledig operationeel m.i.v In 2013 kregen 89 PO-scholen (inclusief SBO) en 38 VO-scholen subsidie voor GOA welzijnsactiviteiten. Van deze negen activiteiten valt op dat één activiteit, GOA welzijn, geen output doelstelling kent. Op dit moment is de doelstelling LKP nog niet gehaald (doel 25, gehaald 22 en bezig met laatste 3). De overige zeven doelstellingen voor 2014 zijn inmiddels allemaal gehaald. 5.2 Outcome Er wordt veel belang gehecht aan het bepalen van de resultaten / effecten van het onderwijsbeleid en in het bijzonder van het brede buurtschool beleid. Daar wordt ook in toenemende mate energie in gestoken, omdat overal in Nederland (en dus ook in Den Haag) het gevoel bestaat dat nog meer grip kunnen en moeten krijgen op het bepalen van resultaten. Er komt uit verschillende bronnen naar voren dat het meten van effecten van brede schoolontwikkeling een lastige operatie is. Effectmetingen van onderwijstijdverlenging (o.a. LKP, weekend- en vakantiescholen, VSD) is niet op grote schaal beschikbaar. Omdat niet overal onderzoek voor beschikbaar was waaruit bleek dat hoofddoelstellingen o ?

26 en de deelgebieden en hun doelstellingen onlosmakelijk verbonden zijn, is in de afgelopen periode ook door de gemeente zelf onderzoek verricht naar een groot deel van de deelgebieden. Voor een uitgebreid overzicht zie bijlage 3. In deze paragraaf staan kort samengevat de belangrijkste bevindingen over wat bekend is over de resultaten (outcome) van de verschillende activiteiten die onder het concept brede buurtschool geschaard kunnen worden op basis van die lokale onderzoeken Leerkansenprofiel Er zijn drie monitor onderzoeken uitgevoerd (2009, 2011, 2013). Er is onderzoek gedaan naar het proces op de scholen, de voortgang, de succesfactoren en knelpunten en de resultaten. De invoering van LKP op de scholen verloopt snel en succesvol (1e en 2e meting) en is te beschouwen als een onderwijsinnovatie in de klassieke zin van het woord. Uit de derde meting blijkt dat scholen sterk gericht zijn op een constante verbetering van de uitvoering en dat het lerende vermogen van de scholen sterk is aangewakkerd. Uit de derde meting blijkt dat steeds meer scholen LKP verweven in de reguliere schooltijd. Dat komt de rust en kwaliteit ten goede. Een aantal knelpunten zijn: het wisselende draagvlak in schoolteams, de pedagogische en didactische kwaliteiten van de vakdocenten die LKP verzorgen, ruimtegebrek, vragen bij de continuïteit (scholen zijn bezorgd over de continuering van de subsidiëring, succesvolle invoering van LKP vraagt lange adem), soms matige planvorming door scholen. Er zijn wel voorzichtige positieve signalen over leerprestaties, maar de oorzaak-gevolg relatie met LKP is middels deze onderzoeken niet hard te maken. Over het algemeen zijn ouders tevreden over het LKP (2e meting). Uit de derde meting bleek dat reguliere leerkrachten gemiddeld minder tevreden zijn over LKP dan de vakleerkrachten en zij zijn ook iets minder positief over de resultaten. Deze onderzoeken sluiten af met aanbevelingen die de outcome kunnen verbeteren Verlengde schooldag in PO Er is recentelijk geen onderzoek gedaan naar resultaten / effecten van VSD activiteiten in Den Haag. Alleen de deelnemersaantallen, activiteiten en aanbiedende instellingen zijn gemonitord. Zie bijlage. Het onderzoeksbureau Panteia heeft het onderzoek Brede buurtschool PO en VO uitgevoerd over de periode Begin 2013 is de Stand van zaken 2012 uitgebracht. Doel van dit onderzoek is inzicht krijgen in het proces op scholen bij het ontwikkelen van verlengde leertijd in het primair onderwijs en bij het ontwikkelen van brede buurtscholen in het voortgezet onderwijs. Voor het primair onderwijs heeft het onderzoek zich gefocust op de invoering van weekend- en vakantiescholen Weekend en vakantiescholen Het onderzoeksbureau Panteia heeft het onderzoek Brede buurtschool PO en VO uitgevoerd over de periode Begin 2013 is de Stand van zaken 2012 uitgebracht. Doel van dit onderzoek is inzicht krijgen in het proces op scholen bij het ontwikkelen van verlengde leertijd in het primair onderwijs en bij het ontwikkelen van brede buurtscholen in het voortgezet onderwijs. Voor het primair onderwijs heeft het onderzoek zich gefocust op de invoering van weekend- en vakantiescholen. Wat betreft het bepalen van de outcome zijn de volgende noties en aanbevelingen relevant: Tot nu toe hebben scholen relatief weinig aandacht voor het meten van de resultaten, zowel op het cognitieve als op het emotionele vlak. Een meerderheid van de scholen is wel sterk gericht op het optimaliseren van de leerprestaties van hun kinderen. Volgens de subjectieve impressies van de respondenten is er bij de weekendscholen een sterkere focus op het verbeteren van de leerprestaties dan bij de vakantiescholen. Een belangrijke oorzaak van tegenvallende resultaten van vakantiescholen is de gebrekkige aansluiting tussen het vakantieprogramma en het reguliere schoolprogramma. Bij de weekendscholen is deze aansluiting beter geregeld Voor het objectief meten van de voortgang op het cognitieve vlak aan te sluiten bij de toetskalender van Cito, kinderen die hebben deelgenomen aan de weekend- of vakantieschool kunnen apart worden bekeken binnen de scholen (aparte registratie). Mogelijke vooruitgang op het sociaal emotionele vlak apart te meten (maar weinig scholen meten dit, betrouwbaarheid gehanteerde instrumentarium is niet zo groot). 26

27 5.2.4 Schakelklassen in PO Ook lokaal zijn de schakelklassen gemonitord door OIV (Onderzoek en Integrale Vraagstukken, onderzoeksafdeling van de dienst OCW). Er zijn voor het schooljaar en rapportages verschenen. Een aantal constateringen uit deze rapportages: De resultaten van de schakelklassen worden gemonitord met selectie- en aanvullende toetsen die bij de leerlingen aan het begin en het einde van het schakeljaar worden afgenomen. Eén van de toetsen die wordt afgenomen is de Peabodytoets. Deze toets meet de passieve woordenschat, een leergebied waar in de schakelklassen extra aandacht aan wordt gegeven. Een toename op de genormeerde Peabodytoets betekent een meer dan gemiddelde groei. Eén van de belangrijkste uitkomsten van dit onderzoek is dat de leerlingen in de schakelklassen meer dan gemiddelde vorderingen hebben gemaakt. Opvallend is de relatief grote groei in de VSD-schakelklassen (11 punten in 2007/2008). De extra inzet van leerlingen en leerkrachten wordt beloond met een twee keer zo grote groei als gemiddeld in de schakelklassen. Daarbij moet wel opgemerkt worden dat er maar drie VSD schakelklassen waren in Den Haag en dat de score van één klas het gemiddelde voor de groep nogal beïnvloedt. In het rapport in 2008/2009 werden het volgende opgemerkt na analyses van vorderingen op bovengenoemde toetsen: Leerlingen in de schakelklassen gaan over de gehele linie vooruit; de meerderheid van hen loopt (een deel van) de taalachterstand in. Er is geen eenduidig beeld van welke variant van de schakelklas het beste werkt. Er is geen duidelijk beeld of schakelklassen in de onderbouw beter presteren dan schakelklassen in de bovenbouw Opvangprofiel in PO Om het behalen van doelstellingen van het convenant een plek voor ieder kind vast te stellen, hebben monitor- en evaluatiewerkzaamheden plaatsgevonden. Uit de evaluatie in 2012 bleek dat de twee kwantitatieve hoofddoelstellingen van het convenant zijn behaald: de capaciteit is sterk uitgebreid en er zijn geen wachtlijsten meer. Wat betreft de derde hoofddoelstelling van het convenant - meer inhoudelijke samenwerking tussen onderwijs en kinderopvang - zijn zeker ook stappen gezet. Uit de pilots dubbelgebruik blijkt dat juist het maken van concrete afspraken over elkaars ruimtegebruik een veilige manier is om elkaar te leren kennen en de samenwerking verder te onderzoeken en te ontwikkelen Brede buurtschool in VO Het onderzoeksbureau Panteia heeft het onderzoek Brede buurtschool PO en VO uitgevoerd in 2012 en Voor het voortgezet onderwijs is het doel van dit onderzoek inzicht krijgen in het proces op scholen bij het ontwikkelen van de brede buurtschool. Het subdoel is aanbevelingen verkrijgen voor verdere ontwikkelingen, aanpak van eventuele knelpunten en hoe deze ontwikkeling in de toekomst kan worden gevolgd. De onderzoekers maken in hun rapportage onderscheid tussen de activiteiten t.b.v. de buurt (en noemen dat de brede buurtschoolactiviteiten) en activiteiten t.b.v. de leerlingen (en noemen dat verlengde schooldagactiviteiten). Resultaat Panteia onderzoek in 2012 Van het meten van effecten van activiteiten die zich specifiek op de buurt richten, is nog geen sprake. Doelstellingen zijn vaak erg abstract geformuleerd. Enkele scholen organiseren voor buurtbewoners cursussen op een weekendschool. Hierbij wordt vooral gekeken naar het aantal aanmeldingen en het enthousiasme. Soms wordt overigens wel gewerkt met een begin- en eindtoets. Wat betreft het effect op leerling niveau kijken de meeste scholen kijken vooral naar de plannen voor activiteiten en of ze ten uitvoer zijn gebracht, het aantal deelnemers en eventuele afhakers, de enthousiaste reacties van vakkrachten, docenten en leerlingen, en het product of de voorstelling aan het einde. Er wordt vanuit gegaan dat alles wat je extra doet, sowieso goed is, en dat talentontwikkeling van belang is voor de ontwikkeling van het kind. Scholen achten het niet noodzakelijk om de effecten van talentontwikkeling te onderzoeken. Zij verwijzen hierbij naar onderzoek waarin deze effecten al lang bewezen zijn. De redenering is als volgt. Hoe lager het niveau van de leerlingen is, des te minder zelfvertrouwen zij vaak hebben. Op de basisschool liepen zij vaak achter. 27