R Bijlage: nota van uitgangspunten perspectiefnota 2019 en begroting 2020

Transcriptie

1 R Bijlage: nota van uitgangspunten perspectiefnota 2019 en begroting Inleiding In het kader van het opstellen van perspectiefnota 2019 en de begroting 2020 en de meerjarenraming 2021 tot en met 2023 is het gebruikelijk dat er vooraf afspraken gemaakt worden die duidelijk aangeven wat de uitgangspunten zijn voor de op te stellen documenten. De uitgangspunten voor het in technische zin samenstellen van de begroting volgen het stramien van de uitgangspunten voor 2019, die vorig jaar door de raad zijn vastgesteld. 2. Algemeen financieel beeld 2.1. Algemeen De gunstige ontwikkeling van de Nederlandse economie is een belangrijke factor voor de financiële positie van de gemeente. Groei is immers belangrijk voor onze welvaart. Het stelt ons in staat te investeren in zaken die wij belangrijk vinden zoals de kwaliteit van ons onderwijs, het financieren van de groeiende zorgbehoefte bij de burger en het onderhouden van onze uitstekende infrastructuur. Groei zie je niet alleen terug in de goede collectieve voorzieningen. Het komt terug in innovaties en een verbetering van de levenskwaliteit. Hoe je het ook wendt of keert, groei komt de welvaart aan de burger ten goede. Omdat de landelijke economische ontwikkelingen doorwerken naar de financiële positie van de gemeente schetsen wij hierna de Nederlandse economie op basis van de Macro Economische Verkenning (MEV) 2019 en de Decemberraming 2018 van het Centraal Planbureau (CPB) De Nederlandse economie (bron: MEV 2019) De Nederlandse economie staat nog steeds in bloei. Het CPB verwacht dat de Nederlandse economie in 2018 en 2019 met respectievelijk 2,8% en 2,6% zal groeien. De werkloosheid komt in 2019 uit op een historisch laag niveau van 3,5% en de meeste burgers merken de groei nu ook in de portemonnee. De Nederlandse economie heeft de wind dus goed in de zeilen. Maar het wordt ook met de dag duidelijker dat de neerwaartse risico s voor Nederland dichterbij komen. Risico s, die de groei van onze economie kunnen schaden, groei die hard nodig is voor onze welvaart. Een belangrijk risico is de Brexit. Het CPB heeft al eerder becijferd dat Nederland 1% à 2% van het bbp kan verliezen door het vertrek van deze belangrijke handelspartner. Verliezen die leiden tot een vertraging in onze vooruitgang. Door de sterke conjunctuur staan de overheidsfinanciën in de plus. Het begrotingssaldo dat geschoond is voor de stand van de conjunctuur daalt in 2019 echter naar een tekort van 0,4% van het bbp. De krapte op de arbeidsmarkt blijft toenemen. Door de krapte op de arbeidsmarkt en de hogere inflatie loopt de geraamde loonstijging in de markt verder op. Naast de hogere loonstijging dragen ook de indirecte verhoging van de belastingen (btw van 6% naar 9%) en hogere huurprijzen bij aan een hogere inflatie. In bijlage 1 is een infographic van het Centraal Planbureau worden op basis van de MEV 2019 opgenomen waarin de belangrijkste cijfers worden weergegeven De Nederlandse economie (bron: Decemberraming 2018 CPB) In de zgn. Decemberraming worden de prognoses uit de MEV 2019 geactualiseerd en worden de prognoses bijgesteld voor De groei van de Nederlandse economie is nog stevig. Na groeipercentages van 2,9% in 2017 en 2,6% in 2018 is de piek van de groei achter de rug. De groei vlakt af. De onzekerheden die de economie negatief kunnen beïnvloeden, blijven groot. In het buitenland gaat het om de ontwikkelingen rondom het handelsconflict tussen de Verenigde Staten en China, de Brexit en de Italiaanse begroting. In Nederland kan de groei lager uitvallen als geplande overheidsuitgaven niet doorgaan. Dit concludeert het Centraal Planbureau (CPB) in de gepubliceerde Decemberraming. De cijfers zijn overigens toch nog steeds mooi. De arbeidsdeelname en de werkloosheid zijn weer terug naar de niveaus van voor de grote recessie. Maar de vooruitzichten worden wel minder rooskleurig. In bijlage 2 is een infographic van het Centraal Planbureau op basis van de Decemberraming 2018 opgenomen waarin de belangrijkste CPB-cijfers voor 2019 weergegeven worden.

2 3. Beleidsmatige uitgangspunten De ontwerp-begroting 2020 wordt gebaseerd op het bestaande beleid waarmee bij de opstelling van de perspectiefnota 2019 rekening wordt gehouden. Onder bestaand beleid verstaan we de jaarlijkse terugkerende begrotingsposten van het door de raad vastgestelde beleid van de exploitatie Vertrekpunt meerjarenperspectief Na de 4 e begrotingswijziging 2019 sluit de meerjarenraming in meerjarig perspectief bezien met een structureel overschot van ,- in Zoals bekend is in de begroting 2019 van uitgegaan om de ingeboekte taakstelling voor Jeugdhulp gefaseerd te dekken ten laste van de reserve sociaal domein ( ,-; ,- en ,-). In december 2018 heeft de provincie, bij de beoordeling van onze begroting 2019, laten weten dat deze dekking niet meer strookt met de uitgangspunten van de op 30 augustus 2018 gepubliceerde "BBV-notitie structurele en incidentele baten en lasten". In deze notitie wordt er van uitgegaan dat in principe alle toevoegingen en onttrekkingen aan reserves incidenteel van aard zijn. De dekkingsreserve dekking kapitaallasten is hierop een uitzondering. De dekking ten laste van de reserve sociaal domein zullen we daarom voortaan als incidenteel moeten gaan aanmerken. In onderstaand overzicht hebben wij hier rekening mee gehouden Algemene uitkering De algemene uitkering is veruit de belangrijkste inkomstenbron voor gemeenten, zo ook voor de gemeente Bladel. De algemene uitkering wordt door het rijk op grond van bepaalde verdeelsleutels toegerekend aan de gemeenten. De uit te keren bedragen worden in circulaires bekendgemaakt. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) verstrekt twee à drie keer per jaar mededelingen over de algemebedragen x 1.000, structureel meerjarenperspectief n -483 n -560 n -69 v 506 v 506 incidenteel meerjarenperspectief v 289 v 716 v 222 v 166 v 166 totaal begrotingsresultaat n -194 v 156 v 153 v 672 v 672 (- = nadeel en + = voordeel) 3.2. Financiële vertaling (ontwerp-)raadsprogramma De gemeenteraad heeft op 20 september 2018 het raadsprogramma (R18.115) vastgesteld. Het gaat om een agenda voor deze raadsperiode waarin de raad richting geeft aan het nieuwe beleid. In het raadsprogramma worden (op hoofdlijnen) de belangrijkste beleidsaccenten vermeld waarover alle fracties het in grote lijnen eens zijn. Dit raadsprogramma zal in de komende jaren de leidraad zijn bij de vormgeving en uitvoering van het beleid van de gemeente Bladel. De raad heeft het college verzocht een financiële vertaling te maken van de onderwerpen die in het raadsprogramma verwerkt zijn en om te bezien in hoeverre benoemde beleidsaccenten kunnen worden gelinkt aan de agenda van het lnterbestuurlijk Programma (lbp). Aanvullend hierop zijn er, waarvan nu bekend, ook een aantal nieuwe projecten opgenomen welke geen (directe) relatie hebben met raadsprogramma of het lbp, maar welke mogelijk wel een plaatsje moeten krijgen in het meerjarenprogramma. Deze financiële vertalingen nemen we op in de perspectiefnota Vooralsnog gaan we uit van pm-ramingen. raadsprogramma (x 1.000,-) structurele lasten raadsprogramma pm pm pm pm pm incidentele lasten raadsprogramma pm pm pm pm pm totaal lasten raadsprogramma pm pm pm pm pm 4. Technische uitgangspunten 4.1. Onvoorziene uitgaven Op grond van het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) is het verplicht om een stelpost voor onvoorziene uitgaven op te nemen. Onvoorzien wordt geraamd over het geheel van de begroting en niet per taakveld. Hiervoor wordt een structureel bedrag van ,- opgenomen. Onvoorzien wordt uitsluitend gebruikt voor incidentele uitgaven (geen investeringen). Er kan een beroep op onvoorzien worden gedaan wanneer er sprake is van onvoorzienbare, onuitstelbare en/of onvermijdbare uitgaven. Andere gevallen worden als nieuw beleid meegenomen in de voorbereiding van de perspectiefnota 2018 of de begroting van het volgende jaar. 2

3 ne uitkering uit het gemeentefonds via circulaires. De circulaires krijgen de naam van de maand waarin ze verschijnen: mei-, september- en decembercirculaire. In de circulaires worden de ontwikkelingen toegelicht op grond van de meest recente gegevens over de financiën en het beleid op rijksniveau. De belangrijkste circulaire voor de gemeente is de zogenoemde meicirculaire Deze dient in de perspectiefnota/begroting als uitgangspunt voor de structurele bijstelling van de geraamde algemene uitkering voor de komende vier begrotingsjaren. In deze circulaire worden de meest recente beleidsontwikkelingen welke voor de gemeenten van belang zijn financieel vertaald en wordt inzicht gegeven in de meerjarige accresontwikkeling waarbij tevens rekening wordt gehouden met de meest recente voorspellingen van het Centraal Planbureau (CPB). In september 2019 verschijnt vervolgens de septembercirculaire welke is gebaseerd op de dan verschenen Miljoenennota 2020 van het rijk. Voor zover hier aanleiding toe bestaat zal de begroting 2020, via (een aanvulling op) de najaarsnota 2019, op deze circulaire worden bijgesteld. Naast de twee genoemde circulaires kan er in december nog een circulaire verschijnen. Deze circulaire is voornamelijk van technische aard. De ontwikkeling van de algemene uitkering wordt voor een belangrijk deel bepaald door de ontwikkeling van de rijksuitgaven. Wanneer het rijk meer uitgeeft, ontvangt de gemeente ook meer geld. Volgens de normeringssystematiek (trap op trap af) hebben wijzigingen in de rijksuitgaven dus direct invloed op de omvang van de algemene uitkering. De jaarlijkse toename of afname van het gemeentefonds, voortvloeiend uit de normeringssystematiek, wordt het accres genoemd. Uit de groei van de gemeentefondsuitkeringen worden gemeenten verondersteld, naast de trendmatige verhoging van de gemeentelijke tarieven, de nominale ontwikkelingen te betalen. In de verwerking van de algemene uitkering worden de volgende uitgangspunten gehanteerd: Voor de jaren 2019 tot en met 2023 worden de accrespercentages van de meicirculaire 2019 verwerkt (en eventueel bijgesteld op basis van de septembercirculaire 2019); De uitkeringen worden opgenomen tegen een contant loon- en prijsniveau; Extra algemene middelen van het rijk ter intensivering van (bestaand) beleid komen in principe ten gunste van de algemene middelen. Op basis van bestaande beleidsregels kan van deze regel worden afgeweken, waardoor de middelen ten gunste van de betreffende beleidsterreinen ingezet kunnen worden; Voor de raming van de algemene uitkering worden de verdeeleenheden, van waaruit de algemene uitkering wordt berekend, continue geactualiseerd; De financiële consequenties van decentralisatie van rijkstaken zullen voortdurend gemonitord worden. De Nederlandse economie groeit en dat is goed nieuws voor de gemeenten. Het begrotingstekort van het rijk is omgeslagen in een begrotingsoverschot; de werkgelegenheid groeit en de werkeloosheid daalt. Dit biedt voor het nieuwe kabinet volop kansen om ook de overheidsuitgaven te laten groeien, waardoor gemeenten mee kunnen profiteren (samen de trap op). De accresraming 2018 voor gemeenten wordt pas bij de meicirculaire 2019 definitief vastgesteld. Door deze systematiek zijn de gevolgen voor gemeenten pas in het voorjaar duidelijk. Het ziet er naar uit dat de onderuitputting 2018 van het Rijk groot is. Dat heeft vermoedelijk nadelige effecten voor het accres. Definitieve cijfers zullen eerst in de meicirculaire 2019 gepresenteerd worden Indexeringen Loonontwikkelingen In 2017 is de huidige cao afgesloten, waarbij is overeengekomen dat er voor een periode ná 1 januari 2019 een opvolgende cao komt. Er is nog geen nieuwe cao afgesloten voor de periode ná 1 januari Daarom ramen wij het structurele percentage van de loonaanpassing 2019 op basis van de Macro Economische Verkenning 2019 op 3,40%. Met deze loonstijging hebben wij reeds in de begroting 2019 rekening gehouden. Voor 2020 wordt voor de loonontwikkeling rekening gehouden met een stijging van 3,50%. Naast deze loonontwikkeling houden we rekening met de periodieke verhogingen van personen die daarvoor in aanmerking komen. Voor een correcte raming van de salariskosten wordt uitgegaan van de meest recente informatie van het personeelsbestand. Indien in dit voorjaar alsnog een nieuwe cao afgesloten wordt dan zullen wij bij het opstellen van de perspectiefnota 2019 en de begroting 2020 daarmee rekening houden. Prijsontwikkelingen Met betrekking tot de percentages waarmee de budgetten 2020 dienen te worden verhoogd om dekking te hebben voor prijsstijgingen, kunnen wij niet anders dan ons waar mogelijk baseren op verwachtingen van het Centraal Plan Bureau (CPB). 3

4 De inflatie loopt in 2018 en 2019 verder op. In 2018 is de inflatie 1,6% in Het CPB heeft de verwachting dat de inflatie in 2019 op basis van de Decemberraming 2018 uitkomt op 2,5%. Voor 2020 houden we rekening met een prijsstijging van 1,6%. Nacalculatie inflatie Om in de pas te blijven met de werkelijke groeicijfers is besloten om uit te gaan van de nagecalculeerde indexeringen van t-2. Dit betekent dat de indexering voor het nieuwe begrotingsjaar wordt aangepast aan de geactualiseerde cijfers van vorige jaren. Op deze wijze wordt het effect van een te hoge of te lage indexering gecompenseerd en ontstaat een stabieler begrotingsbeleid. Voor de verwachte prijsontwikkeling wordt voorgesteld om voor het jaar 2020 uit te gaan van een prijsstijging van 1,6%. De geprognosticeerde inflatie in 2018/2019 komt cumulatief uit op + 0,85%. Het nagecalculeerde inflatiepercentage voor 2020 bedraagt dan 2,45% (= 0,85% + 1,60%) Lokale belastingen, heffingen en tarieven Streven is altijd om de gemeentelijke plannen uit te voeren en diensten aan te bieden tegen zo laag mogelijke lasten voor de Bladelse burgers. In het huidige raadsprogramma is geregeld dat voor de onroerende zaakbelastingen in beginsel een inflatievolgend beleid wordt gehanteerd. Zoals hiervoor aangegeven houden we ook rekening met de nacalculatie. De OZB-tarieven 2020 zullen op basis van het (nagecalculeerde) inflatiepercentage per saldo verhoogd worden met 2,45%. ln het raadsprogramma is aangegeven dat voor de huidige raadsperiode de tarieven voor de toeristenbelasting worden afgestemd op de gemiddelde jaarlijkse stijging (in %) volgens Coelo, met differentiatie tussen vaste en mobiele onderkomens. Dit leidt tot een gemiddelde stijging van 3,24% per jaar. In de meerjarenraming hebben wij hier al rekening mee gehouden. Voor de leges en de afvalstoffen- en rioolheffingen zullen op basis van het vastgestelde beleid kostendekkende tarieven gelden Overige uitgangspunten en kengetallen (na)calculatie inflatiepercentage raming bij te stellen bijgestelde raming 2020 begroting ,85% -0,25% 1,60% begroting ,40% 1,10% 2,50% cummulatief 3,25% 0,85% 4,10% begroting ,60% 1,60% nacalculatie inflatie 4,85% 0,85% 5,70% Financiering De financieringsmiddelen van de gemeente bestaan uit 2 componenten: eigen vermogen (reserves) en vreemd vermogen (voorzieningen en leningen). Het grootste deel van het vreemde vermogen is aangetrokken in de vorm van langlopende leningen. Hiervoor wordt de werkelijk te betalen rente geraamd. De overige te hanteren rentepercentages worden hierna toegelicht. Rentepercentages Het 3-maands Euribor ligt op dit moment op een gemiddeld niveau van -/- 0,15%. Mede gelet op de aantrekkende economie (waardoor de inflatie ook zal gaan toenemen) gaan wij uit van een lichte stijging van de rente. De gemiddelde verwachting van de forward rente ramen wij daarom voorzichtigheidshalve op 0,50% (was 0,50%). De 10-jaars swap 1 ligt op dit moment op een gemiddeld niveau van 1,20%. Wij gaan, mocht de rente onverwacht gaan stijgen, voorzichtigheidshalve uit van een percentage van 2,00% (was 2,00%). In onderstaand overzicht zijn de prognoses weergegeven van een aantal grootbanken hoe de renteverwachtingen voor de 3-maands Euribor en de 10-jaars swap over een jaar zich mogelijk kunnen gaan begeven: 1 Rente-optie 4

5 Renteverwachtingen peildatum 1 februari 2019 P r o g n o s e o v e r 1 2 m a a n d e n 3-maands Euribor 10-jaars swap nov.19 dec.19 jan.20 nov.19 dec.19 jan.20 ABN AMRO -0,33% -0,33% -0,30% 1,20% 1,25% 1,25% ING -0,26% -0,10% -0,10% Rabobank -0,28% 0,16% 0,16% 1,20% 1,20% 1,20% BNP Paribas Belfius -0,20% -0,20% -0,20% 1,20% 1,20% 1,25% Commerzbank -0,25% -0,30% -0,30% 1,50% 1,10% 1,10% Gemiddeld -0,26% -0,15% -0,15% 1,28% 1,19% 1,20% Renteraming begroting ,50% 0,50% 0,50% 2,00% 2,00% 2,00% Bijstelling renteraming begroting ,50% 0,50% 2,00% 2,00% Renteraming begroting ,50% 2,00% Banken verwachten voor de lange termijn over het algemeen een stijging, die zich in werkelijkheid maar heel beperkt voordoet. We handhaven voor 2019 en 2020 daarom de rente op de geldmarkt op 0,50% en die op de kapitaalmarkt op 2,00%. Voor 2020 zal - in geval van consolidatie - een percentage voor de kapitaalmarktrente aangehouden worden van 2,00% (was 2,00%). Ingeval van een financieringstekort zal ook gerekend worden met dit percentage met dien verstande dat over de ruimte tot de kasgeldlimiet eerst gecalculeerd wordt met een geldmarktrentepercentage van 0,50% (was 0,50%). Bij het opstellen van de begroting aanvaard beleid 2019 zullen ten aanzien van de renten de onderstaande rentepercentages indicatief als uitgangspunt worden gehanteerd. Rentepercentages Rente reserves en voorzieningen 1,767% 1,767% 1,767% 1,767% 1,767% Rente financieringstekort (tot kasgeldlimiet) 0,500% 0,500% 0,750% 1,000% 1,250% Rente financieringstekort (boven kasgeldlimiet) 2,000% 2,000% 2,250% 2,500% 2,750% Rente financieringsoverschot 0,000% 0,000% 0,000% 0,250% 0,500% Rente kapitaallasten 1,430% 1,430% 1,430% 1,430% 1,430% Rente kapitaallasten grondexploitaties 1,169% 1,169% 1,169% 1,169% 1,169% Voor de berekening van rente over het eigen vermogen en voorzieningen mag maximaal het gewogen gemiddelde rentepercentage over de lening portefeuille worden gehanteerd. Het rentepercentage van grondexploitaties geschiedt voorts op basis van de verhouding vreemd vermogen / totaal vermogen. De rentepercentages dienen nog geactualiseerd te worden op basis van de balansniveaus per 1 januari Meerjarenprogramma In het meerjarenprogramma wordt voor nieuwe investeringen een kapitaalmarkt rentepercentage van 2,00% (was 2,00%) aangehouden. De afschrijvingstermijnen geschieden op basis van het in 2017 vastgestelde afschrijvingsbeleid. Schatkistbankieren De gemeente is vanaf 16 december 2013 gebonden aan de regels van het schatkistbankieren. Eventuele overtollige middelen moeten we verplicht Deze overtollige middelen moeten dan verplicht (tijdelijk) gestald worden bij 's Rijks schatkist. We ontvangen dan, gelet op de rente op de geldmarkt, hiervoor waarschijnlijk geen rentevergoeding. Kapitaallasten Voor de berekening van de rentelasten aan grondexploitaties (en eventueel andere belaste activiteiten), moet verplicht aansluiting gezocht worden met het werkelijk gemiddelde rentepercentage over het vreemd vermogen. In de door de Commissie BBV opgestelde notitie Grondexploitaties van maart 2016 is voorts als stellige uitspraak (verplicht) gesteld dat voor de berekening van de rentelasten aan grondexploitaties tevens rekening gehouden dient te worden met de verhouding vreemd vermogen/totaal vermogen. Op dit moment bedraagt het geraamd gemiddeld gewogen rentepercentage voor grondexploitaties 1,169%. Dit percentage 5

6 moet op basis van de verhouding vreemd vermogen/totaal vermogen op de balansen 2018 en 2019 t.z.t. nog bijgesteld worden. De kapitaallasten bestaan uit een afschrijvingsbedrag en een rente bedrag. De wijze van afschrijven blijft op basis van constante gedragslijn per investering ieder jaar hetzelfde en geschieden op basis van het in 2017 vastgestelde afschrijvingsbeleid. Deze wijze van systematisch afschrijven van activa bevordert de transparantie. De afschrijvingskosten worden berekend naar gelang de economische levensduur van het betreffende activum. Op basis van de vastgestelde nota waarderen, activeren en afschrijven worden de kapitaallasten geraamd met ingang van 1 januari van het jaar waarin de investeringskredieten beschikbaar worden gesteld (t+0). Tevens wordt in het eerste planjaar (t+0) eenmalige onderuitputting geraamd op basis van dezelfde structurele (afschrijvings- en rente) parameters Overige kengetallen De financiële ontwikkelingen die een gevolg zijn van een toename van o.a. het aantal inwoners, woningen en bijstandsgerechtigden zullen in de begroting worden opgenomen. Inwoners Bij het opstellen van de begroting aanvaard beleid 2020 zullen ten aanzien van het aantal inwoners de onderstaande kerngegevens als uitgangspunt worden gehanteerd. aantal inwoners 1 januari inwoners Het werkelijk aantal inwoners van de gemeente Bladel bedroeg op 1 januari inwoners. Meerjarig wordt gemiddeld uitgegaan van 1,5 extra inwoner per gereedgekomen woning. Dit betekent dat in de periode het inwoneraantal zal stijgen met 807. Vanaf 2023 zal gelet op de beperkte woningproductie het inwoneraantal nog maar in beperkte mate groeien. Verblijfsobjecten met woonfunctie Bij het opstellen van de begroting aanvaard beleid zullen ten aanzien van het aantal woonruimten de onderstaande kerngegevens als uitgangspunt worden gehanteerd. aantal woonruimten 1 januari woonruimten begin van het jaar toename woningvolume ultimo verblijfsobjecten met woonfunctie verblijfsobjecten met logiesfunctie totaal woonruimten eind van het jaar De werkelijke startvoorraad per 1 januari 2018 bedraagt woonruimten. In 2018 zijn er 71 woningen gereed gekomen en 1 woning onttrokken (sloop t.b.v. nieuwbouw) aan de woningvoorraad. Per saldo stijgt het aantal woonruimten dan met 70. De aantallen te bouwen woningen zijn gebaseerd op het (concept) gemeentelijk woningbouwprogramma 2019 t/m 2028 (op basis van de zgn. voorzichtige variant). Op basis van dit programma zal de woningproductie ná 2023 overigens nog maar in beperkte mate groeien (gemiddeld ± 15 woningen per jaar). Naast (de toename van) het aantal verblijfsobjecten met een woonfunctie is ook de waarde(toename) van deze objecten van belang bij het opstellen van de begroting aanvaard beleid en de berekening van de algemene uitkering, belastingen en tarieven. Uitkeringsgerechtigden Bij het opstellen van de begroting aanvaard beleid 2019/2020 worden de aantallen uitkeringsgerechtigden afgestemd op de bijgestelde prognoses van de ISD de Kempen. De aantallen hebben het navolgende verloop: uitkeringsgerechtigden 1 januari BUIG Voor 2019 verwacht ISD de Kempen een daling van 7,5% t.o.v Hetzelfde wordt verwacht voor Hierna wordt vooralsnog uitgegaan dat het bestand zal stabiliseren. 6

7 5.2. Overige uitgangspunten Reserves en voorzieningen Er wordt uitgegaan van het vastgestelde reserve- en voorzieningenbeleid De bestemmingsreserves en voorzieningen zijn onderbouwd wat het inzicht in de financiële positie heeft verbeterd. Planmatig onderhoud en beheer kapitaalgoederen De lasten van het onderhoud van de kapitaalgoederen worden in de begroting 2020 opgenomen overeenkomstig de vastgestelde onderhoudsplannen. Vervangingsinvesteringen Vervangingsinvesteringen zijn uiteraard een normaal verschijnsel. Het is ook normaal te achten, dat bij een financieel beleid voor voorzienbare vervangingsinvesteringen dekkingsmiddelen aanwezig zijn en/of gehouden worden. Het gaat hierbij met name om bedrijfs- en hulpmiddelen waarvan de technische of economische levensduur is verstreken. Dekking van deze investeringen is normaliter reeds binnen de begroting aanwezig door de vrijval van kapitaallasten van de te vervangen bedrijfsmiddelen. Vervangingsinvesteringen zullen worden getoetst op de noodzaak het betreffende hulpmiddel te handhaven. Voorts wordt aan de hand van de technische staat bekeken of vervanging noodzakelijk is. Is vervanging nog niet noodzakelijk dan worden de gereserveerde lasten in het begrotingsjaar als incidentele budgetruimte aangemerkt. Kostentoerekening apparaatskosten Een van de grootste veranderingen in het nieuwe BBV is de afschaffing van de integrale kostprijs: overheadkosten mogen niet meer worden toegerekend aan beleids- en taakvelden. Kosten van overhead moeten daarom voortaan afzonderlijk gepresenteerd worden. In het BBV is een algemene definitie van overhead voorgeschreven. Onder overhead wordt verstaan: alle kosten die samenhangen met de sturing en ondersteuning van de medewerkers in het primaire proces. Grofweg kunnen ze worden verdeeld in ondersteunende afdelingen (ICT, personeelszaken, facilitaire zaken, financiën, huisvesting e.d.) en ondersteunende personen op de taakvelden (leidinggevenden, secretariaat e.d.). Alle kosten voor overhead hebben we apart begroot en verantwoord op het taakveld 0.4 overhead en worden niet meer doorbelast aan de taakvelden waar de directe kosten op staan. Uitgangspunt van de definitie van overhead is dan ook dat kosten zoveel mogelijk direct worden toegerekend aan de betreffende producten, taken en activiteiten. Dit betekent dus ook dat de ambtelijke loonkosten die betrekking hebben op het primaire proces we in de begroting opnemen bij de betreffende beleids- en taakvelden, omdat ze gericht zijn op de externe klant. We maken daarbij nog steeds gebruik van een verdeelsystematiek op basis van tijdsbesteding Dit betekent dat de loonkosten op basis van tijdregistratie toegerekend worden aan de betreffende producten, taken en activiteiten. Dit doen we met de formule: = door te belasten loonkosten product/activiteit Voor de toerekening van overhead wordt een vast opslagpercentage (2019: 67%) gehanteerd voor de taakvelden grondexploitaties, afvalverwijdering, riolering, leges en investeringen, alsmede voor de Vpb-plichtige activiteiten. Dit percentage zal bij het opstellen van de begroting 2020 opnieuw worden bepaald. Risico s Bij de opstelling van de begroting wordt rekening gehouden met risico s en onzekerheden. Zoveel mogelijk wordt geprobeerd om deze te kwantificeren, zodat deze risico s in de ramingen kunnen worden meegenomen. Wanneer risico s moeilijk zijn te kwantificeren of de kans zeer gering is dat deze optreden dan worden deze opgenomen in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing. 7

8 Bijlage 1: Infographic MEV 2019 In onderstaande infographic van het Centraal Planbureau worden op basis van de MEV 2019 de belangrijkste cijfers weergegeven. 8

9 Bijlage 2: Infographic Decemberraming 2018 In onderstaande infographic van het Centraal Planbureau gebaseerd op de Decemberraming 2018 worden de belangrijkste cijfers voor 2019 weergegeven. 9