R Bijlage: nota van uitgangspunten perspectiefnota 2018 en begroting 2019

Transcriptie

1 R Bijlage: nota van uitgangspunten perspectiefnota 2018 en begroting Inleiding In het kader van het opstellen van perspectiefnota 2018 en de begroting 2019 en de meerjarenraming 2020 tot en met 2022 is het gebruikelijk dat er vooraf afspraken gemaakt worden die duidelijk aangeven wat de uitgangspunten zijn voor de op te stellen documenten. De uitgangspunten voor het in technische zin samenstellen van de begroting 2019 volgen het stramien van de uitgangspunten voor 2018, die vorig jaar door de raad zijn vastgesteld. 2. Algemeen financieel beeld 2.1. Algemeen De gunstige ontwikkeling van de Nederlandse economie is een belangrijke factor voor de financiële positie van de gemeente; invulling van de ruimte binnen de rijksbegroting kan positief van invloed zijn op de omvang van het gemeentefonds (samen de trap op). Wij verwachten op grond van onderstaande informatie in de komende maart- en meicirculaire op extra uitkeringen uit het gemeentefonds. Omdat de landelijke economische ontwikkelingen doorwerken naar de financiële positie van de gemeente schetsen wij hierna de Nederlandse economie op basis van de Macro Economische Verkenning (MEV) 2018 en de Decemberraming 2017 van het Centraal Planbureau (CPB) De Nederlandse economie (bron: MEV 2018) De groei van de Nederlandse economie blijft niet beperkt tot enkele sectoren. Van de zakelijke dienstverlening tot de bouwnijverheid, de handel, de horeca en de industrie, overal is de opleving van de Nederlandse economie zichtbaar. Of met andere woorden: De Nederlandse economie floreert. De economische groei in het tweede kwartaal 2017 (1,5% kwartaal-op-kwartaal) was zelfs uitzonderlijk en de arbeidsmarkt verbetert in rap tempo. Er is een positieve binnenlandse dynamiek tussen aantrekkende werkgelegenheid, hoger beschikbaar inkomen, hogere bestedingen en aantrekkende huizenmarkt. De woningmarkt, zeer levendig door lage rentes en inhaalvraag, stimuleert de aanschaf van duurzame consumptiegoederen. Ook zijn de forse tekort reducerende overheidsmaatregelen achter de rug. De geraamde economische groei is 3,3% in 2017 en 2,5% in Dit is veel gunstiger dan elders in Europa. De Nederlandse arbeidsmarkt verkrapt. De economische groei zorgt ervoor dat in 2018 de werkloosheid daalt tot 4,3%. De prijs- en loonstijgingen blijven gematigd. De verminderde gaswinning door verdere verlagingen van het productieplafond van het Groningenveld zet in beide jaren een kleine rem op de groei in Nederland. Het begrotingsoverschot, dat vorig jaar is ontstaan, loopt in de ramingsperiode verder op, tot 0,8% bbp (Bruto Binnenlands Product) in Dit komt doordat de aanhoudende economische groei leidt tot hogere belastinginkomsten, terwijl de stijging van de overheidsuitgaven daarbij achterblijft. In 2017 en 2018 verbetert de mediane ( gemiddelde ) statische koopkracht met respectievelijk 0,3% en 0,6%. De mediane koopkracht van werkenden neemt het sterkst toe, met 0,3% in 2017 en 0,8% in De mediane koopkracht van uitkeringsgerechtigden neemt in 2017 toe met 0,5% en met 0,3% in In doorsnee gaan gepensioneerden, van wie de pensioenen niet of nauwelijks zullen worden geïndexeerd, er in ,1% op vooruit en in ,6%. In onderstaande infographic van het Centraal Planbureau worden op basis van de MEV 2018 de belangrijkste cijfers weergegeven.

2 2

3 De Nederlandse economie (bron: Decemberraming 2017 CPB) In de zgn. Decemberraming worden de prognoses uit de MEV 2018 geactualiseerd en worden de prognoses bijgesteld voor De economische groei zet door. In 2018 stijgt het bbp, net als in het voorgaande jaar, met meer dan 3%. Dergelijke groeipercentages hebben zich sinds 2007 niet meer voorgedaan. Door de aanhoudend hoge groei is in 2018 zelfs sprake van hoogconjunctuur. De economische groei is breed gedragen. Bedrijfsinvesteringen, de consumptie door huishoudens, investeringen in woningen en de uitvoer dragen alle bij aan de groei van het Bruto Binnenlands Product (bbp). Een opvallende rol is weggelegd voor de overheidsbestedingen. De overheid voert een procyclisch begrotingsbeleid en jaagt daarmee de economische groei verder aan. Bij een procyclisch beleid zorgt de overheid dat de beweging van de conjunctuur wordt versterkt. In 2017 is de groei van de overheidsbestedingen nog 0,4%; in 2018 wordt die 3,5%. De maatregelen in het regeerakkoord onder andere intensiveringen bij onderwijs en defensie en de stijgende zorguitgaven zijn hiervan de belangrijkste determinanten. Het expansieve begrotingsbeleid verklaart voor een belangrijk deel de hogere bbp groei dan die in onze buurlanden. Ondanks de stijgende overheidsbestedingen is nog steeds sprake van een overschot op de overheidsbegroting, onder meer doordat de uitgaven aan werkloosheidsuitkeringen dalen en de belastingopbrengsten stijgen. In 2018 stijgt de werkgelegenheid met 2%. Omdat het arbeidsaanbod minder snel groeit, daalt de werkloosheid in 2018 verder naar 3,9% van de beroepsbevolking, het laagste niveau in tien jaar. Door de krappe arbeidsmarkt betalen bedrijven meer loon om personeel te kunnen aantrekken of om zittend personeel te kunnen behouden. Door de hogere werkgelegenheid en stijgende reële lonen hebben huishoudens meer te besteden. Ook de EU-afdrachten zullen in 2018 hoger uitvallen. Daarnaast heeft het kabinet besloten om tot ,6 mld bij te dragen aan de wederopbouw van Sint Maarten, Saba en Sint Eustatius. De groeiraming kent zowel opwaartse als neerwaartse risico s. De economische groei kan hoger uitvallen als huishoudens meer gaan besteden, als de bedrijfsinvesteringen verder stijgen of als de lonen harder stijgen dan nu voorzien. Het laatste is historisch gezien niet onrealistisch. Een neerwaarts risico is juist een lagere loonstijging dan geraamd. Het zeer recente verleden laat immers zien dat ook een aantrekkende economie met een snel verkrappende arbeidsmarkt zich niet direct vertaalt in grotere loonstijgingen. Andere neerwaartse risico s hangen samen met de Chinese economie en de Brexit. Ook blijft onduidelijk hoe en wanneer de ECB terugkeert naar normaal monetair beleid, nu het aankoopprogramma tot september 2018 blijft doorlopen. De gevolgen van snelle of langzame afbouw zullen waarschijnlijk pas na de ramingsperiode zichtbaar worden. Het overschot op de overheidsbegroting houdt in 2018 aan. Het overschot wordt zowel in 2017 en 2018 geraamd op 0,5% bbp. Ten opzichte van de ramingen in de MEV 2018 een neerwaartse bijstelling van 0,1% in 2017 en 0,3% in In onderstaande infographic van het Centraal Planbureau gebaseerd op de Decemberraming 2017 worden de belangrijkste CPB-cijfers voor 2018 weergegeven. 3

4 4

5 De gunstige economische vooruitzichten zullen zich aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid vertalen in hogere uitkeringen uit het gemeentefonds (zie 4.2). 3. Beleidsmatige uitgangspunten De concept-begroting 2019 wordt gebaseerd op het bestaande beleid waarmee bij de opstelling van de perspectiefnota 2018 rekening wordt gehouden. Onder bestaand beleid verstaan we de jaarlijkse terugkerende begrotingsposten van het door de raad vastgestelde beleid van de exploitatie Vertrekpunt meerjarenperspectief Na de 5 e begrotingswijziging 2018 sluit de meerjarenraming in meerjarig perspectief bezien met een structureel overschot van ,- in De specificatie hiervan wordt hieronder weergegeven: bedragen x 1.000,- structureel meerjarenperspectief v 404 v 236 v 317 v 203 v 203 incidenteel meerjarenperspectief v 158 v 350 v 303 v 172 v 172 totaal begrotingsresultaat v 562 v 586 v 620 v 375 v 375 (- = nadeel en + = voordeel) Ook de omvang van de algemene reserve (gemiddeld 4,0 miljoen per jaar) is meer dan voldoende om onze risico s te kunnen dekken. Deze robuuste financiële positie biedt de continuïteit om het gemeentelijk beleid ook vanaf 2018 inhoud te geven Financiële vertaling (ontwerp-)raadsprogramma Op 21 maart 2018 hebben de inwoners van de gemeente Bladel een nieuwe raad gekozen. De nieuwe raad zal in de loop van 2018 een nieuw raadsprogramma vaststellen. De financiële vertaling hiervan zal t.z.t. nog in 2018/2019 opgenomen worden in de P&C-documenten. Vooralsnog gaan we uit van pm-ramingen. raadsprogramma (x 1.000,-) structurele lasten raadsprogramma pm pm pm pm pm incidentele lasten raadsprogramma pm pm pm pm pm totaal lasten raadsprogramma pm pm pm pm pm 4. Technische uitgangspunten 4.1. Onvoorziene uitgaven Op grond van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) is het verplicht om een stelpost voor onvoorziene uitgaven op te nemen. Onvoorzien wordt geraamd over het geheel van de begroting en niet per taakveld. Hiervoor wordt een structureel bedrag van ,- opgenomen. Onvoorzien wordt uitsluitend gebruikt voor incidentele uitgaven (geen investeringen). Er kan een beroep op onvoorzien worden gedaan wanneer er sprake is van onvoorzienbare, onuitstelbare en/of onvermijdbare uitgaven. Andere gevallen worden als nieuw beleid meegenomen in de voorbereiding van de perspectiefnota 2018 of de begroting van het volgende jaar Algemene uitkering De algemene uitkering is veruit de belangrijkste inkomstenbron voor gemeenten, zo ook voor de gemeente Bladel. De algemene uitkering wordt door het rijk op grond van bepaalde verdeelsleutels toegerekend aan de gemeenten. De uit te keren bedragen worden in circulaires bekendgemaakt. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) verstrekt twee à drie keer per jaar mededelingen over de algemene uitkering uit het gemeentefonds via circulaires. De circulaires krijgen de naam van de maand waarin ze verschijnen: mei-, september- en decembercirculaire. In de circulaires worden de ontwikkelingen toegelicht op grond van de meest recente gegevens over de financiën en het beleid op rijksniveau. De belangrijkste circulaire voor de gemeente is de zogenoemde meicirculaire Deze dient in de perspectiefnota/begroting als uitgangspunt voor de structurele bijstelling van de geraamde algemene uitkering voor de komende vier begrotingsjaren. In deze circulaire worden de meest recente beleidsontwikkelingen welke voor de gemeenten van belang zijn financieel vertaald en wordt inzicht gegeven in de meerjarige accresontwikkeling waarbij tevens rekening wordt gehouden met de meest recente voorspellingen van het Centraal Planbureau (CPB). 5

6 In september 2018 verschijnt vervolgens de septembercirculaire welke is gebaseerd op de dan verschenen Miljoenennota 2019 van het rijk. Voor zover hier aanleiding toe bestaat zal de begroting 2019, via (een aanvulling op) de najaarsnota 2018, op deze circulaire worden bijgesteld. Naast de twee genoemde circulaires kan er in december nog een circulaire verschijnen. Deze circulaire is voornamelijk van technische aard. Door de normeringafspraken is de groei van het gemeentefonds gekoppeld aan de groei van de netto-rijksuitgaven. Uit de groei van de gemeentefondsuitkeringen worden gemeenten verondersteld, naast de trendmatige verhoging van de gemeentelijke tarieven, de nominale ontwikkelingen te betalen. In de verwerking van de algemene uitkering worden de volgende uitgangspunten gehanteerd: Voor de jaren 2018 tot en met 2022 worden de accrespercentages van de meicirculaire 2018 verwerkt (en eventueel bijgesteld op basis van de septembercirculaire 2018); De uitkeringen worden opgenomen tegen een contant loon- en prijsniveau; Extra algemene middelen van het rijk ter intensivering van (bestaand) beleid komen in principe ten gunste van de algemene middelen. Op basis van bestaande beleidsregels kan van deze regel worden afgeweken, waardoor de middelen ten gunste van de betreffende beleidsterreinen ingezet kunnen worden; Voor de raming van de algemene uitkering worden de verdeeleenheden, van waaruit de algemene uitkering wordt berekend, continue geactualiseerd; De financiële consequenties van decentralisatie van rijkstaken zullen voortdurend gemonitord worden. De Nederlandse economie groeit en dat is goed nieuws voor de gemeenten. Het begrotingstekort van het rijk is omgeslagen in een begrotingsoverschot; de werkgelegenheid groeit en de werkeloosheid daalt. Dit biedt voor het nieuwe kabinet volop kansen om ook de overheidsuitgaven te laten groeien, waardoor gemeenten mee kunnen profiteren (samen de trap op). Deze vooruitzichten zullen zich gaan vertalen naar hogere uitkeringen uit het gemeentefonds. Onderstaand hebben wij op basis van de ons bekende informatie een (voorzichtige) inschatting gemaakt van deze extra inkomsten. De omvang hiervan dient met de nodige voorbehouden geduid worden. Definitieve cijfers zullen eerst in de meicirculaire 2018 gepresenteerd worden. mutaties algemene uitkering (x 1.000,-) inschatting autonome groei inschatting effecten algemene uitkering In het voorjaar van 2018 worden de hoofdpunten uit het regeerakkoord van het nieuwe kabinet Rutte III uitgewerkt in een zgn Interbestuurlijk Programma. Hierin worden programmatische afspraken gemaakt over de aanpak van opgaven waarin verschillende overheden en maatschappelijke partners een rol hebben. In maart worden bij de maartcirculaire 2018 de gevolgen van het regeerakkoord en het Interbestuurlijk Programma bekend gemaakt. De financiële consequenties hiervan voor onze gemeente zullen wij t.z.t. middels een raadsmededeling ter kennis brengen aan uw raad, zodat deze alsnog betrokken kan worden bij de besluitvorming over deze uitgangspunten c.q. de komende perspectiefnota. - Integratie-uitkering sociaal domein Naast de algemene uitkering wordt een tijdelijke integratie-uitkering sociaal domein ingesteld. Het bevat integratie-uitkeringen voor de nieuwe Wmo, Jeugdzorg en Participatiewet. De integratie-uitkering kent een eigen voeding en loopt dus niet mee in de normeringsmethodiek ( samen de trap op, samen de trap af ). De integratie-uitkering deelfonds sociaal domein heeft het navolgende meerjarige verloop: verschillen SD Awbz-Wmo n -4 verschillen SD Jeugd verschillen SD Participatie n -139 totaal mutaties sociaal domein n -143 Uit dit overzicht blijkt dat de gedecentraliseerde budgetten in deze planningsperiode ten opzichte waarvan we reeds rekening mee hebben gehouden afnemen met ,-. Het gedecentraliseerde budget wordt, zoals vastgesteld in het Beleidskader Samenhang Sociaal Domein, krachten bundelen waar nodig , in beginsel taakstellend beschikbaar gesteld voor de uitvoering van de gedecentraliseerde taken. De lagere uitkering voor Awbz-Wmo verrekenen we met de reserve sociaal domein. De lagere uitkering voor Participatie verrekenen we met het betreffende uitvoeringsbudget. 6

7 In het regeerakkoord van Rutte III is opgenomen dat het zgn. integreerbare deel van de integratie-uitkering Sociaal domein (IUSD) met ingang van 2019 opgaat in de algemene uitkering en gaat daarmee deel uit maken van de trap-op-trap-af systematiek. Onder het integreerbare deel wordt verstaan: IUSD Wmo, alle onderdelen met uitzondering van Beschermd wonen; IUSD Jeugdhulp, alle onderdelen met uitzondering van Voogdij/18+; IUSD Participatie, onderdeel Re-integratie klassiek; IU Wmo, onderdeel Hulp bij het huishouden. Het geïntegreerde gedeelte van de integratie-uitkering Sociaal domein valt vanaf 2020 onder de accresontwikkeling. Vanaf 2020 zullen we dan ook de volume ontwikkelingen en de nominale ontwikkelingen (lonen en prijzen) van het geïntegreerde deel van het sociaal domein uit het accres moeten gaan betalen. Tot en met 2019 gelden de huidige afspraken waarbij gemeenten bij de meicirculaire compensatie ontvangen voor het jaar waarin die circulaire verschijnt Indexeringen Loonontwikkelingen In 2017 is een nieuwe cao afgesloten, waarbij is overeengekomen dat er voor een periode ná 1 januari 2019 een opvolgende cao komt. Het structurele percentage van de loonaanpassing in deze cao bedraagt 3,25%. Met deze loonstijging hebben wij reeds in de begroting 2018 rekening gehouden. Er is nog geen nieuwe cao afgesloten voor de periode ná 1 januari Voor 2019 wordt voor de loonontwikkeling rekening gehouden met een stijging van 2,70%. Dit percentage is ontleend aan de Macro Economische Verkenning Naast deze loonontwikkeling houden we rekening met de periodieke verhogingen van personen die daarvoor in aanmerking komen. Voor een correcte raming van de salariskosten wordt uitgegaan van de meest recente informatie van het personeelsbestand. De geraamde loonaanpassing leidt tot de navolgende autonome loonstijgingen. mutaties loonontwikkelingen (x 1.000,-) inschatting autonome groei Prijsontwikkelingen Met betrekking tot de percentages waarmee de budgetten 2019 dienen te worden verhoogd om dekking te hebben voor prijsstijgingen, kunnen wij niet anders dan ons waar mogelijk baseren op verwachtingen van het Centraal Plan Bureau (CPB). Het CPB heeft de verwachting dat de inflatie in 2019 op basis van de Macro Economische Verkenning 2018 uitkomt op 1,4%. De geraamde prijsaanpassing leidt tot de navolgende autonome prijsstijgingen. mutaties prijsontwikkelingen (x 1.000,-) inschatting autonome groei Nacalculatie inflatie Om in de pas te blijven met de werkelijke groeicijfers is besloten om uit te gaan van de nagecalculeerde indexeringen van t-2. Dit betekent dat de indexering voor het nieuwe begrotingsjaar wordt aangepast aan de geactualiseerde cijfers van vorige jaren. Op deze wijze wordt het effect van een te hoge of te lage indexering gecompenseerd en ontstaat een stabieler begrotingsbeleid. Voor de verwachte prijsontwikkeling wordt voorgesteld om voor het jaar 2019 uit te gaan van een prijsstijging van 1,4%. De geprognosticeerde inflatie in 2017/2018 komt cumulatief uit op 0,00%. Het nagecalculeerde inflatiepercentage voor 2019 bedraagt dan 1,40% (= 0,00% + 1,40%). (na)calculatie inflatiepercentage raming bij te stellen bijgestelde raming 2019 begroting ,25% 0,15% 1,40% begroting ,00% -0,15% 1,85% cummulatief 3,25% 0,00% 3,25% begroting ,40% 0,00% 1,40% nacalculatie inflatie 4,65% 0,00% 4,65% 4.4. Lokale belastingen, heffingen en tarieven Streven is altijd om de gemeentelijke plannen uit te voeren en diensten aan te bieden tegen zo laag mogelijke lasten voor de Bladelse burgers. In het huidige raadsprogramma is geregeld dat voor de onroerende 7

8 zaakbelastingen in beginsel een inflatievolgend beleid wordt gehanteerd. Zoals hiervoor aangegeven houden we ook rekening met de nacalculatie. De OZB-tarieven 2019 zullen dan op basis van het (nagecalculeerde) inflatiepercentage per saldo verhoogd worden met 1,40%. Per saldo leidt dat tot een hogere OZB-opbrengst van ,-. In het huidige raadsprogramma is aangegeven dat voor huidige raadsperiode een stapsgewijze verhoging van de toeristenbelasting wordt toegepast van 2,8% per jaar. In het nieuwe raadsprogramma moeten nieuwe afspraken gemaakt worden over de aanpassing van de tarieven van de toeristenbelasting nà Voor de leges en de afvalstoffen- en rioolheffingen zullen op basis van het vastgestelde beleid kostendekkende tarieven gelden. mutaties opbrengst onroerende zaak en toeristenbelastingen (x 1.000,-) aanpassing opbrengst onroerende zaak belasting aanpassing opbrengst toeristenbelasting pm pm pm pm 5.1. Overige uitgangspunten en kengetallen Financiering De financieringsmiddelen van de gemeente bestaan uit 2 componenten: eigen vermogen (reserves) en vreemd vermogen (voorzieningen en leningen). Het grootste deel van het vreemde vermogen is aangetrokken in de vorm van langlopende leningen. Hiervoor wordt de werkelijk te betalen rente geraamd. De overige te hanteren rentepercentages worden hierna toegelicht. Rentepercentages Het 3-maands Euribor ligt op dit moment op een gemiddeld niveau van -0,31%. Mede gelet op de aantrekkende economie (waardoor de inflatie ook zal gaan toenemen) gaan wij uit van een lichte stijging van de rente. De gemiddelde verwachting van de forward rente ramen wij daarom voorzichtigheidshalve op 0,50% (was 0,50%). De 10-jaars swap 1 ligt op dit moment op een gemiddeld niveau van 0,99%. Wij gaan, mocht de rente onverwacht gaan stijgen, voorzichtigheidshalve uit van een percentage van 2,00% (was 2,00%). In onderstaand overzicht zijn de prognoses weergegeven van een aantal grootbanken hoe de renteverwachtingen voor de 3-maands Euribor en de 10-jaars swap over een jaar zich mogelijk kunnen gaan begeven: Renteverwachtingen peildatum 1 februari 2018 P r o g n o s e o v e r 1 2 m a a n d e n 3-maands Euribor 10-jaars swap nov.18 dec.18 jan.19 nov.18 dec.18 jan.19 ABN AMRO -0,33% -0,33% -0,35% 1,10% 1,10% 1,10% ING -0,32% -0,25% -0,31% 1,00% 1,00% 0,95% BNP Paribas 0,05% 0,05% -0,30% 1,50% 1,50% 1,05% Belfius -0,25% -0,25% -0,35% 1,10% 1,10% 1,10% Commerzbank -0,30% -0,30% -0,25% 1,05% 1,05% 0,75% Gemiddeld -0,23% -0,22% -0,31% 1,15% 1,15% 0,99% Renteraming begroting ,50% 0,50% 0,50% 2,00% 2,00% 2,00% Bijstelling renteraming begroting ,50% 0,50% 2,00% 2,00% Renteraming begroting ,50% 2,00% De lange rentetarieven zullen mede onder invloed van een hogere inflatie naar verwachting wat gaan oplopen. Uitgaande van bovengenoemde rente ontwikkelingen verwachten wij dat de tarieven op de kapitaalmarkt met een lange(re) looptijd de komende tijd daarom - licht - kunnen oplopen. We handhaven voor 2018 en 2019 de rente op de geldmarkt op 0,50% en die op de kapitaalmarkt op 2,00%. 1 Rente-optie 8

9 Voor 2019 zal - in geval van consolidatie - een percentage voor de kapitaalmarktrente aangehouden worden van 2,00% (was 2,00%). Ingeval van een financieringstekort zal ook gerekend worden met dit percentage met dien verstande dat over de ruimte tot de kasgeldlimiet eerst gecalculeerd wordt met een geldmarktrentepercentage van 0,50% (was 0,50%). Bij het opstellen van de begroting aanvaard beleid 2019 zullen ten aanzien van de renten de onderstaande rentepercentages indicatief als uitgangspunt worden gehanteerd. Rentepercentages Rente reserves en voorzieningen 1,767% 1,767% 1,767% 1,767% 1,767% Rente financieringstekort (tot kasgeldlimiet) 0,500% 0,500% 0,750% 1,000% 1,250% Rente financieringstekort (boven kasgeldlimiet) 2,000% 2,000% 2,250% 2,500% 2,750% Rente financieringsoverschot 0,000% 0,000% 0,000% 0,250% 0,500% Rente kapitaallasten 2,122% 1,687% 1,687% 1,687% 1,687% Rente kapitaallasten grondexploitaties 1,223% 1,223% 1,223% 1,223% 1,223% Voor de berekening van rente over het eigen vermogen en voorzieningen mag maximaal het gewogen gemiddelde rentepercentage over de leningportefeuille worden gehanteerd. Het rentepercentage van grondexploitaties geschiedt voorts op basis van de verhouding vreemd vermogen / totaal vermogen. De rentepercentages dienen nog geactualiseerd te worden op basis van de balansniveaus per 1 januari Meerjarenprogramma In het meerjarenprogramma wordt voor nieuwe investeringen een kapitaalmarkt rentepercentage van 2,00% (was 2,00%) aangehouden. De afschrijvingstermijnen geschieden op basis van het in 2017 vastgestelde afschrijvingsbeleid. Schatkistbankieren De gemeente is vanaf 16 december 2013 gebonden aan de regels van het schatkistbankieren. In januari 2017 hadden wij, voor de financiering van de realisatie van de beoogde MFA Hapert, een vaste geldlening aangetrokken van 15,387 miljoen tegen een rentepercentage van 1,185% en een looptijd van 20 jaar. Door het aantrekken van deze financiering (met contante storting) zullen we in 2018 en een gedeelte in 2019 over tijdelijke financieringsoverschotten beschikken. De aangetrokken geldlening gebruiken we nu voor de financiering van onze overige investeringen. Deze overtollige middelen moeten dan verplicht (tijdelijk) gestald worden bij s Rijks schatkist. We ontvangen dan, gelet op de rente op de geldmarkt, hiervoor waarschijnlijk geen rentevergoeding. Kapitaallasten Voor de berekening van de rentelasten aan grondexploitaties (en eventueel andere belaste activiteiten), moet verplicht aansluiting gezocht worden met het werkelijk gemiddelde rentepercentage over het vreemd vermogen. In de door de Commissie BBV opgestelde notitie Grondexploitaties van maart 2016 is voorts als stellige uitspraak (verplicht) gesteld dat voor de berekening van de rentelasten aan grondexploitaties tevens rekening gehouden dient te worden met de verhouding vreemd vermogen/totaal vermogen. Op dit moment bedraagt het geraamd gemiddeld gewogen rentepercentage voor grondexploitaties 1,223%. Dit percentage moet op basis van de verhouding vreemd vermogen/totaal vermogen op de balansen 2017 en 2018 t.z.t. nog bijgesteld worden. Ook voor het toerekenen van rente over reserves en voorzieningen mag maximaal het rentepercentage dat is gebaseerd op het gewogen samenstel van de (bruto) externe rentelasten over het totaal van de lang en kort aangetrokken financieringsmiddelen worden gehanteerd. De kapitaallasten bestaan uit een afschrijvingsbedrag en een rente bedrag. De wijze van afschrijven blijft op basis van constante gedragslijn per investering ieder jaar hetzelfde en geschieden op basis van het in 2017 vastgestelde afschrijvingsbeleid. Deze wijze van systematisch afschrijven van activa bevordert de transparantie. De afschrijvingskosten worden berekend naar gelang de economische levensduur van het betreffende activum. Op basis van de vastgestelde nota waarderen, activeren en afschrijven worden de kapitaallasten geraamd met ingang van 1 januari van het jaar waarin de investeringskredieten beschikbaar worden gesteld (t+0). Tevens wordt in het eerste planjaar (t+0) eenmalige onderuitputting geraamd op basis van dezelfde structurele (afschrijvings- en rente) parameters. 9

10 5.1.2 Overige kengetallen De financiële ontwikkelingen die een gevolg zijn van een toename van o.a. het aantal inwoners, woningen en bijstandsgerechtigden zullen in de begroting worden opgenomen. Inwoners Bij het opstellen van de begroting aanvaard beleid 2019 zullen ten aanzien van het aantal inwoners de onderstaande kerngegevens als uitgangspunt worden gehanteerd. aantal inwoners 1 januari 2017 inwoners Het werkelijk aantal inwoners van de gemeente Bladel bedroeg op 1 januari inwoners. Meerjarig wordt gemiddeld uitgegaan van 1,5 extra inwoner per gereedgekomen woning. Dit betekent dat in de periode het inwonertal zal stijgen met 749. Vanaf 2023 zal gelet op de beperkte woningproductie het inwoneraantal nog maar in beperkte mate groeien. Verblijfsobjecten met woonfunctie Bij het opstellen van de begroting aanvaard beleid zullen ten aanzien van het aantal woonruimten de onderstaande kerngegevens als uitgangspunt worden gehanteerd. aantal woonruimten 1 januari 2017 woonruimten begin van het jaar toename woningvolume ultimo verblijfsobjecten met woonfunctie verblijfsobjecten met logiesfunctie totaal woonruimten eind van het jaar De werkelijke startvoorraad per 1 januari 2017 bedraagt woonruimten. In 2017 zijn er 61 woningen gereed gekomen en 15 woningen toegevoegd en 10 woningen onttrokken (voornamelijk door sloop t.b.v. nieuwbouw) aan de woningvoorraad. Per saldo stijgt het aantal woonruimten dan met 66. De aantallen te bouwen woningen zijn gebaseerd op het (concept) gemeentelijk woningbouwprogramma 2018 t/m 2027 (op basis van de zgn. voorzichtige variant). Op basis van dit programma zal de woningproductie ná 2022 overigens nog maar in beperkte mate groeien (gemiddeld ± 13 woningen per jaar). Naast (de toename van) het aantal verblijfsobjecten met een woonfunctie is ook de waarde(toename) van deze objecten van belang bij het opstellen van de begroting aanvaard beleid en de berekening van de algemene uitkering, belastingen en tarieven. Uitkeringsgerechtigden Bij het opstellen van de begroting aanvaard beleid 2018/2019 worden de aantallen uitkeringsgerechtigden afgestemd op de bijgestelde prognoses van de ISD de Kempen. De aantallen hebben het navolgende verloop: uitkeringsgerechtigden 1 januari 2017 BUIG Voor 2018 verwacht ISD de Kempen een daling van 5% t.o.v Hetzelfde wordt verwacht voor Hierna wordt vooralsnog uitgegaan dat het bestand zal stabiliseren Overige uitgangspunten Reserves en voorzieningen Er wordt uitgegaan van het vastgestelde reserve- en voorzieningenbeleid De bestemmingsreserves en voorzieningen zijn onderbouwd wat het inzicht in de financiële positie heeft verbeterd. Planmatig onderhoud en beheer kapitaalgoederen De lasten van het onderhoud van de kapitaalgoederen worden in de begroting 2019 opgenomen overeenkomstig de vastgestelde onderhoudsplannen. Vervangingsinvesteringen Vervangingsinvesteringen zijn uiteraard een normaal verschijnsel. Het is ook normaal te achten, dat bij een financieel beleid voor voorzienbare vervangingsinvesteringen dekkingsmiddelen aanwezig zijn en/of gehouden worden. Het gaat hierbij met name om bedrijfs- en hulpmiddelen waarvan de technische of economische 10

11 levensduur is verstreken. Dekking van deze investeringen is normaliter reeds binnen de begroting aanwezig door de vrijval van kapitaallasten van de te vervangen bedrijfsmiddelen. Vervangingsinvesteringen zullen worden getoetst op de noodzaak het betreffende hulpmiddel te handhaven. Voorts wordt aan de hand van de technische staat bekeken of vervanging noodzakelijk is. Is vervanging nog niet noodzakelijk dan worden de gereserveerde lasten in het begrotingsjaar als incidentele budgetruimte aangemerkt. Voor 2019 zijn er geen vervangingsinvesteringen voorzien. Kostentoerekening apparaatskosten Een van de grootste veranderingen in het nieuwe BBV is de afschaffing van de integrale kostprijs: overheadkosten mogen niet meer worden toegerekend aan beleids- en taakvelden. Kosten van overhead moeten daarom voortaan afzonderlijk gepresenteerd worden. In het BBV is een algemene definitie van overhead voorgeschreven. Onder overhead wordt verstaan: alle kosten die samenhangen met de sturing en ondersteuning van de medewerkers in het primaire proces. Grofweg kunnen ze worden verdeeld in ondersteunende afdelingen (ICT, personeelszaken, facilitaire zaken, financiën, huisvesting e.d.) en ondersteunende personen op de taakvelden (leidinggevenden, secretariaat e.d.). Alle kosten voor overhead hebben we apart begroot en verantwoord op het taakveld 0.4 overhead en worden niet meer doorbelast aan de taakvelden waar de directe kosten op staan. Uitgangspunt van de definitie van overhead is dan ook dat kosten zoveel mogelijk direct worden toegerekend aan de betreffende producten, taken en activiteiten. Dit betekent dus ook dat de ambtelijke loonkosten die betrekking hebben op het primaire proces we in de begroting opnemen bij de betreffende beleids- en taakvelden, omdat ze gericht zijn op de externe klant. We maken daarbij nog steeds gebruik van een verdeelsystematiek op basis van tijdsbesteding Dit betekent dat de loonkosten op basis van tijdregistratie toegerekend worden aan de betreffende producten, taken en activiteiten. Dit doen we met de formule: = door te belasten loonkosten product/activiteit Voor de toerekening van overhead wordt een vast opslagpercentage (2018: 69%) gehanteerd voor de taakvelden grondexploitaties, afvalverwijdering, riolering, leges en investeringen, alsmede voor de Vpb-plichtige activiteiten. Dit percentage zal bij het opstellen van de begroting 2019 opnieuw worden bepaald. Risico s Bij de opstelling van de begroting wordt rekening gehouden met risico s en onzekerheden. Zoveel mogelijk wordt geprobeerd om deze te kwantificeren, zodat deze risico s in de ramingen kunnen worden meegenomen. Wanneer risico s moeilijk zijn te kwantificeren of de kans zeer gering is dat deze optreden dan worden deze opgenomen in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing. 11