UITWERKING MEICIRCULAIRE bijlage -

Transcriptie

1 UITWERKING MEICIRCULAIRE bijlage - Het gemeentefonds is een fonds op de Rijksbegroting waaruit de gemeenten jaarlijks gelden ontvangen om van gemeente verwachte taken uit te voeren. Het gaat hierbij zowel om autonome taken (keuze om een taak uit te voeren ligt geheel bij de gemeente) als medebewindstaken (taken die door het rijk aan gemeenten zijn opgedragen) Ook zijn deze middelen belangrijk bij het in stand houden van hun bestuurlijk en ambtelijk apparaat. De middelen die uit het gemeentefonds worden verstrekt zijn onderverdeeld in: - De algemene uitkering - Integratie- en Decentralisatie-uitkeringen (DU/IU) - Suppletie-uitkeringen - Integratie-uitkering Sociaal domein De ontwikkeling van de algemene uitkering wordt voor een belangrijk deel bepaald door de ontwikkeling van de netto gecorrigeerde rijksuitgaven (NGRU). Volgens deze zogenaamde normeringssystematiek (samen trap op trap af) hebben wijzigingen in een groot deel van de rijksuitgaven direct invloed op de omvang van de algemene uitkering. De jaarlijkse toename of afname van het gemeentefonds door het toepassen van de normeringssystematiek, wordt het accres genoemd. In de afgelopen jaren is groot onderhoud aan het gemeentefonds voorbereid en met ingang van 2015 is het effect van de eerste fase maatregelen in de algemene uitkering verwerkt. Met ingang van 2016 zijn de effecten van de tweede fase in de berekening van de algemene uitkering verwerkt. Groot onderhoud was noodzakelijk omdat de fondsbeheerders constateerden dat de verdeling van de middelen niet meer goed aansloot op de kosten die gemeenten maken, er was scheefgroei ontstaan. Groot onderhoud betreft technische aanpassingen in de verdeelsystematiek en levert enkel herverdeeleffecten op omdat de omvang van het fonds niet wordt beïnvloed door de herverdeling. Eén van de onderwerpen van de tweede fase van de herverdeling (het onderdeel volkshuisvesting, Ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing, VHROSV) is slechts gedeeltelijk (33%) ingevoerd omdat hierover tussen de VNG en de Raad voor financiële verhoudingen (Rfv) enerzijds en het kabinet anderzijds geen overeenstemming was. Er volgt nader onderzoek en vervolgens de implementatie van als het ware nog een derde fase van de herverdeling 1

2 1. Gemeentefonds 2014 Bij het opstellen van de jaarrekening 2014 waren er signalen dat gemeenten rekening moesten houden met een nadelige afrekening ( 60 miljoen) van de Algemene uitkering 2014, veroorzaakt door minder rijksuitgaven (normeringssystematiek). Het werkelijke nadeel blijkt nu 125 miljoen te zijn. Concreet betekent dit voor onze gemeente een incidentele lagere algemene uitkering van ,00. Dit nadeel is verwerkt via de algemene uitkering Op basis van de informatie die bekend was bij het opstellen van de jaarrekening 2014 is al rekening gehouden met een nadeel van ,00 waarmee het nadelig effect op het begrotingssaldo 2015 nu eveneens (aanvullend) ,00 bedraagt. 2. Gemeentefonds 2015 Het totaal van de uitkeringen 2015 is berekend op ,00. Dit is ten opzichte van de uitkeringen 2015 zoals die zijn berekend op basis van de decembercirculaire 2014 ( ,00) een stijging van ,00. Deze toename is veroorzaakt door de volgende maatregelen en ontwikkelingen. 2.1 Algemene uitkering 2015 accres Ontwikkelingen van het accres leveren een lagere algemene uitkering en nadeel op van ,00. In de eerste plaats is het nadelig effect van 125 miljoen (nadeel van ,00) van de normeringssystematiek op de algemene uitkering 2014 (zie 1. Gemeentefonds 2014) in dit nadeel verwerkt. De ontwikkeling van het accres voor het uitkeringsjaar 2015 levert een nadeel op van ,00. Er is sprake van lagere nominale ontwikkeling (mede door het op het moment van samenstellen van de meicirculaire, uitblijven van de cao van rijksambtenaren) dan was geraamd. Daarnaast is er onder andere sprake van minder uitgaven aan kinderopvangtoeslag en studieleningen. 2.2 Algemene uitkering uitkeringsgegevens Op basis van de ontwikkeling van uitkeringsgegevens (aantallen, waarden etc.) zijn de uitkeringsbasis en de geraamde gegevens bijgesteld en daalt de algemene uitkering per saldo met ,00. Dit levert een nadeel op. 2.3 Algemene uitkering decentralisatie en Integratie-uitkering Mutaties in de decentralisatie- en integratie-uitkeringen leveren per saldo hogere uitkeringen op van ,00. Hiervan heeft ,00 een nadelig effect op het begrotingssaldo Integratie-uitkering WMO ( ,00 nadeel) De IU WMO is ,00 lager. Dit is het saldo van de nominale indexatie 2015 die nu is verwerkt en het toepassen van actuelere basisgegevens van de verschillende uitkeringsmaatstaven. Deze lagere integratie-uitkering komt incidenteel ten laste van het begrotingssaldo Decentralisatie-uitkering Huishoudelijke Hulp ( neutraal) In zowel 2015 als in 2016 zijn middelen beschikbaar gesteld voor een huishoudelijke hulp toelage (HHT). Deze middelen worden de gemeenten via een decentralisatie-uitkering beschikbaar gesteld voor het stimuleren van de vraag naar huishoudelijke hulp om zoveel mogelijk volwaardige werkgelegenheid te behouden. Via de Najaarsnota wordt dit bedrag ( ,00) als uitgave verwerkt waarmee het effect op het begrotingssaldo 2015 budgettair neutraal is Integratie-uitkering Sociaal Domein ( ,00 neutraal) Per saldo daalt de integratie-uitkering Sociaal Domein met ,00. Besluitvorming in het kader van de Wet langdurige zorg (Wlz) heeft tot gevolg dat sommige cliënten niet onder de Wmo 2015 en onder de Jeugdwet maar onder de Wlz zullen vallen. In verband hiermee is de IU Sociaal domein verlaagd. Het gaat om een bedrag van maximaal 134 miljoen ( 25 miljoen Wmo 2015 en 109 miljoen Jeugdwet). Onze 2

3 gemeente ontvangt hierdoor ,00 ( ,00 WMO en ,00 Jeugd) minder. Overige ontwikkelingen binnen de IU Sociaal Domein levert per saldo ,00 meer uitkering op. In de begroting 2015 worden via de Najaarsnota 2015 de budgetten (lasten WMO, lasten jeugd en bijdrage Wedeka) aangepast waarmee het effect van de mutatie van deze integratie-uitkering voor het begrotingssaldo 2015 budgettair neutraal is. 2.4 Effect op het begrotingssaldo 2015 Uitkering Neutraal Voor- Nadeel Accres ,00 Nadeel Uitkeringsgegevens ,00 Nadeel Decentralisatie- en integratie-uitkeringen , ,00 Nadeel Totaal , ,00 Nadeel Per saldo stijgen de uitkeringen uit het gemeentefonds met ,00 ( ,00 -/ ,00) Het nadeel op het begrotingssaldo 2015 bedraagt ,00. 3 Gemeentefonds 2016 Het totaal aan uitkeringen 2016 is berekend op ,00 en is daarmee ,00 lager dan de uitkeringen 2015 ( ,00). 3.1 Algemene uitkering 2016 accres + diverse maatregelen De mutaties die invloed hebben op de algemene uitkering leveren per saldo een hogere uitkering op van , Accres ( ,00 voordeel) Door de ontwikkeling van de normeringssystematiek is het accres voor 2016 verhoogd en ontvangt onze gemeenten een hogere algemene uitkering van ,00. Daarnaast is de incidentele afrekening in 2015 ( 125 miljoen) door het lagere accres 2014 (zie 2.1 Algemene uitkering 2015 accres) weer aan het accres 2016 toegevoegd. Dit levert een hogere algemene uitkering op van ,00, de totale stijging van het accres bedraag daarmee ,00 waarmee een voordeel is ontstaan Groot onderhoud 2 e fase ( ,00 nadeel) In de afgelopen jaren is groot onderhoud aan het gemeentefonds voorbereid en met ingang van 2015 is de eerste fase (75%) van het effect hiervan verwerkt in de uitkeringen. Groot onderhoud betreft technische aanpassingen in de verdeelsystematiek en levert enkel herverdeeleffecten op omdat de omvang van het fonds niet wordt beïnvloed door de herverdeling. Groot onderhoud was noodzakelijk omdat de fondsbeheerders constateerden dat de verdeling van de middelen niet meer goed aansloot op de kosten die gemeenten maken, er was scheefgroei ontstaan. De eerste fase van dit herverdeeleffect levert onze gemeente structureel een nadeel op van ,00. Met ingang van 2016 is de tweede fase van het groot onderhoud (de resterende 25%) in het fonds verwerkt. Dit levert onze gemeente nogmaals een structureel nadeel op, nu van ,00. Het nadeel komt direct ten laste van onze gemeente maar wordt gefaseerd (over twee jaar) gecompenseerd via een suppletie-uitkering groot onderhoud gemeentefonds (zie ook suppletieuitkering groot onderhoud gemeentefonds) In de 2 e fase van het groot onderhoud is het onderdeel volkshuisvesting, Ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing, VHROSV) slechts gedeeltelijk (33%) ingevoerd omdat hierover tussen de VNG en de Raad voor financiële verhoudingen (Rfv) enerzijds en het kabinet anderzijds geen overeenstemming is. Binnen dit kader wordt opgemerkt dat onze gemeente op dit onderdeel van de herverdeling voordeelgemeente is. Het deel dat is ingevoerd (33%) levert onze gemeente en hogere algemene 3

4 uitkering op van ,00. Afhankelijk van de uitslag van het onderzoek dat volgt op het meningsverschil tussen de VNG/Rfv en het Kabinet, is dit deel van het effect van de 2 e fase een risico Bevolkingskrimp ( ,00 nadeel) De tijdelijke maatstaf die gemeenten in krimpgebieden ontvangen vervalt met ingang van Dit levert een nadeel op van ,00. Voor een deel ( ,00) was in de meerjarenraming voor 2016 hiermee al rekening gehouden. Naar aanleiding van de evaluatie over de ontwikkelingen in krimpgebieden is het voornemen de tijdelijke krimpmaatstaf in gewijzigde vorm te continueren. In plaats van de huidige maatstaf willen de fondsbeheerders voor de periode 2016 tot en met 2020 een decentralisatie-uitkering toekennen aan acht gemeenten binnen de door het kabinet aangewezen krimpregio s. Inmiddels ligt er ook de motie-slob (aangehouden besluitvorming) waarin wordt voorgesteld de middelen niet alleen aan krimpregio s beschikbaar te stellen maar aan alle gemeenten in Nederland waar sprake is van een genormeerde krimpontwikkeling Uitkeringsbasis, uitkeringsmaatstaven en uitkeringsfactor ( ,00 nadeel) Ontwikkelingen binnen de uitkeringsgegevens die bepalend zijn voor de uitkering per maatstaf en ontwikkelingen die via de uitkeringsfactor in de algemene uitkering worden verwerkt (zoals het effect van de macro ontwikkelingen van aantallen inwoners, woningen etc.), leveren per saldo een lagere algemene uitkering en nadeel op van , Algemene uitkering 2016-taakmutaties In de algemene uitkering 2016 leveren verschillende taakmutaties per saldo een lagere algemene uitkering op van , Nationaal Uitvoeringsprogramma ( ,00 voordeel) In de periode 2011 tot en met 2014 zijn gefaseerd via een zogenaamde kasschuif middelen beschikbaar voor incidentele kosten in verband met de implementatie van het NUP (het NUP wil de informatiehuishouding van de overheid stroomlijnen en standaardiseren, zodat het mogelijk is om gegevens snel beschikbaar te stellen en uit te wisselen. De uitbetaling via een kasschuif wil zeggen dat het Rijk ten laste van het gemeentefonds miljoen bij wijze van voorschot in de periode al heeft uitgekeerd. In 2015 is dit bedrag incidenteel uit het gemeentefonds gehaald. Met ingang van 2016 is dit bedrag weer beschikbaar en stijgt de algemene uitkering met ,00. In de meerjarenraming was (deels ,00) al rekening gehouden met deze toevoeging in Scootmobielen ( ,00 nadeel) In verband met de plicht tot hergebruik van scootmobielen is in miljoen, in miljoen en wordt in miljoen uit het gemeentefonds gehaald. Dit levert onze gemeente respectievelijk een lagere algemene uitkering op van ,00 in 2016 en ,00 in In de begroting is via het ombuigingsplan rekening gehouden met lagere lasten waardoor deze mutaties nu als nadeel kunnen worden beschouwd Waterschapsverkiezingen ( ,00 neutraal) De incidentele toevoeging van 23,8 miljoen in 2015 aan het gemeentefonds t.b.v. compensatie van de kosten van de Waterschapsverkiezingen vervalt met ingang van Dit levert onze gemeente een lagere algemene uitkering op van ,00. In de begroting 2016 zijn de lasten ook verminderd waardoor deze mutatie voor het begrotingssaldo 2016 wordt aangemerkt als neutraal Participatiewet (Studietoeslag ,00 en Uitvoeringskosten ,00 neutraal) In het kader van de Participatiewet is met ingang van 2015 de individuele studietoeslag geïntroduceerd. Het betreft een nieuwe vorm van aanvullende inkomensondersteuning voor bepaalde groepen studerenden. De gemeente toetst in het individuele geval of de student gelet op zijn persoonlijke omstandigheden met voltijdsarbeid niet in staat is het wettelijk minimumloon te verdienen. Het kabinet 4

5 heeft hiervoor voor de periode jaarlijks cumulatief middelen beschikbaar gesteld. Via de algemene uitkering wordt ter compensatie van de lasten hiervan in ,00 ontvangen. In het kader van de Participatiewet is vanaf 2015 de toegang tot de Wajong beperkt. Hierdoor zal de gemeentelijke doelgroep toenemen, omdat mensen met arbeidsvermogen - die bij ongewijzigd beleid onder de (financiële) verantwoordelijkheid van UWV zouden komen - vanaf 2015 onder de Participatiewet gaan vallen. Het kabinet heeft voor de uitvoeringskosten voor de periode jaarlijks cumulatief middelen aan de algemene uitkering toegevoegd waarvan onze gemeente in ,00 ontvangt. Beide ontwikkelingen zijn nog niet geraamd in de begroting 2016, de middelen worden voor beide doelen gereserveerd ten laste van de algemene uitkering Overige taakmutaties Overige taakmutaties met financiële consequenties leveren per saldo een hogere uitkering en voordeel op van 8.000, Suppletie- decentralisatie- en integratie uitkeringen Mutaties in de suppletie-, decentralisatie- en integratie-uitkeringen veroorzaken per saldo lagere uitkeringen van ,00. Hiervan levert ,00 een nadeel op voor het begrotingssaldo Integratie-uitkering WMO ( ,00 neutraal) De integratie WMO daalt met ingang van 2016 met ,00. Dit is het saldo van enerzijds de macro korting van 145 miljoen op basis van het regeerakkoord en anderzijds het toepassen van de jaarlijkse volumegroei en het effect van de extramuralisatie waardoor mensen langer thuis blijven wonen en extra zorg nodig hebben Suppletie-uitkering groot onderhoud gemeentefonds ( ,00 Nadeel) Met ingang van 2016 is de suppletie-uitkering van de 1 e fase van het groot onderhoud ( ,00) vervallen. Dit levert een nadeel op. Het nadeel door de herverdeling (zie Groot onderhoud) wordt in twee jaren gerealiseerd. Er is voor gekozen ook het vervallen van de suppletie-uitkering van de eerste fase (het hiervoor genoemde nadeel van ,00) hierbij te betrekken. Dit betekent dat voor het berekenen van de suppletie-uitkering het nadeel van de 2 e fase van de herverdeling ( ,00) en het nadelig effect in 2016 van de eerste fase ( ,00) worden samengevoegd (totaal ,00). De incidentele suppletie-uitkering voor 2016 komt hiermee op , Decentralisatie-uitkering Huishoudelijke Hulp Toeslag (DU HHT, ,00 Neutraal) De DU HHT daalt met ingang van 2016 met ,00 tot ,00 ( ,00) In de begroting 2016 is rekening gehouden met deze lagere lasten waarmee deze mutatie voor het begrotingssaldo 2016 budgettair neutraal is. Met ingang van 2017 vervalt de DU Overige uitkeringen ( ,00 nadeel) Overige ontwikkelingen binnen de suppletie- decentralisatie- en integratie-uitkeringen leveren een nadeel op van , Integratie-uitkering Sociaal domein De integratie-uitkering sociaal domein voor 2016 is geraamd op ,00 en is daarmee ,00 lager dan de integratie-uitkering Dit nadeel is veroorzaakt door verschillende ontwikkelingen waarbij het toepassen van de objectieve verdeelmodellen de meeste impact heeft. 5

6 De integratie-uitkering Sociaal domein bestaat uit drie delen: WMO(AWBZ) ,00; Jeugdzorg ,00 en Participatiewet ( ,00) totaal dus ,00. Het deel participatiewet is gebaseerd op de begroting 2016 van Wedeka en wijkt af ( ,00 meer) van de uitkering waar het Rijk rekening mee houdt ( ,00). De afwijking is veroorzaakt door een door Wedeka onderbouwd verschil over de verdelingsmethodiek van het macrobudget. Tegenover de afwijking van dit deel van de Integratie-uitkering sociaal domein zijn in de begroting 2016 ook hogere lasten geraamd. Bij het ramen van de lasten in de begroting 2016 is rekening gehouden met de ontwikkeling van de integratie-uitkering sociaal domein. Daarmee is het effect van de lagere integratie-uitkering Sociaal domein voor het begrotingssaldo budgettair neutraal. 3.5 Effect op begrotingssaldo 2016 Uitkering Neutraal Voor- Nadeel Accres (inclusief aanvulling i.v.m. incidentele ,00 Voordeel afrekening 2014) Groot onderhoud 2 e fase ,00 Nadeel Bevolkingskrimp ,00 Nadeel Uitkeringsbasis,-maatstaven en factor ,00 Nadeel Diverse Taakmutaties , ,00 Voordeel Suppletie-, decentralisatie- en integratie-uitkeringen , ,00 Nadeel Integratie-uitkering sociaal domein ,00 Totaal , ,00 Voordeel De uitkeringen zijn ,00 ( , ,00) lager ten opzichte van de uitkeringen uit het gemeentefonds in Tegenover lagere uitkeringen van totaal ,00 worden lagere uitgaven geraamd in de begroting Het voordeel op het begrotingssaldo 2016 is ,00. De uitkering van ,00 door aan het gemeentefonds toegevoegde middelen ter compensatie van implementatiekosten en studiekosten (zie 3.2.4) zijn nog niet als lasten in de begroting 2016 geraamd. Er vindt daarom een reservering plaats van ,00 ten laste van de algemene uitkering. 4. Meerjarenperspectief Met betrekking tot de meerjarige ontwikkeling van het gemeentefonds spelen een aantal ontwikkelingen met ingrijpende financiële consequenties. 5.1 lagere apparaatskosten gemeenten Binnen het kader van het lopende regeerakkoord heeft het Rijk in de decembercirculaire van 2012 het volgende bepaald: De beoogde opschaling van gemeenten leidt tot besparingen die ontstaan door schaalvoordelen, verminderen van toezicht, vereenvoudiging van regelgeving en minder dubbeling van taken. De besparing gaat uit van een daling van het aantal gemeenteambtenaren doordat gemeenten groter worden of met elkaar gaan samenwerken. Er is uitgegaan van het rekenkundige equivalent van een vermindering met 75 gemeenten in de periode tot Voor de totale periode komt deze benadering neer op een resterend aantal van gemeenten in Dit leidt tot een uitname uit het gemeentefonds. Het kabinet heeft dit besloten binnen een pakket aan ombuigingen van 6 miljard. Mede naar aanleiding hiervan is voor onze gemeente het ombuigingsplan vastgesteld. Impliciet is met de uitvoering van dit ombuigingsplan de door het Rijk voorgenomen taakstelling op apparaatskosten in de gemeentelijke begroting tot en met 2017 verwerkt. Echter ook na 2017 loopt deze maatregel door. Ik stel 6

7 voor om in de periode 2018 tot en met 2025 in de meerjarenraming jaarlijks een lagere algemene uitkering van ,00 te ramen. 5.2 Gezond in de Stad In de periode 2014 tot en met 2017 ontvangen we een decentralisatie-uitkering gezond in de Stad. Met ingang van 2018 vervalt deze uitkering van ,00. In de meerjarenraming is in programma 1 rekening gehouden met het vervallen van de lasten waarmee het effect budgettair neutraal is. 5.3 Integratie-uitkering Sociaal domein De Integratie-uitkering Sociaal Domein neemt de komen de jaren af: Uitkering IU Sociaal Domein Financiële mutatie per jaar WMO Jeugd Part.wet Totaal In de meerjarenraming is bij het ramen van de lasten rekening gehouden met deze lagere Integratie-uitkering 5.4 meerjarige mutaties Mutaties 2017 Scootmobielen (zie 3.2.2) ,00 Nadeel Vervallen suppletie-uitkering 2 e fase herverdeling (zie 3.3.2) ,00 Nadeel Vervallen decentralisatie-uitkering Huishoudelijk hulp toelage (zie 3.3.3) ,00 Neutraal Integratie-uitkering sociaal domein (zie 3.4) ,00 Neutraal Saldo mutaties ,00 Mutaties 2018 Vervallen DU Gezond in de Stad ,00 Neutraal Apparaatskosten ,00 Nadeel Ingegratie-uitkering sociaal domein (zie 3.4) ,00 Neutraal Saldo mutaties ,00 Mutaties 2019 Apparaatskosten ,00 Nadeel Integratie-uitkering sociaal domein (zie 3.4) ,00 Neutraal Saldo mutaties , Effect op het saldo van de meerjarenraming De uitkeringen uit het gemeentefonds nemen de komen jaren af met ,00. Hier staan voor ,00 lagere lasten tegenover waarmee het nadelig effect op het saldo van de meerjarenraming uitkomt op ,00. 7