Onderwerp Zaaknummer Uw kenmerk Datum Septembercirculaire 2013

Transcriptie

1 ** Aan de gemeenteraad van Hengelo Gemeente Hengelo Postbus AA Hengelo Onderwerp Zaaknummer Uw kenmerk Datum Septembercirculaire gemeentefonds Geacht raadslid, In deze brief willen wij u op de hoogte brengen over de actuele ontwikkelingen in het gemeentefonds, na de aangekondigde rijksbezuinigingen op Prinsjesdag. Op hoofdlijnen zal worden ingegaan op de financiële consequenties die voortvloeien uit de septembercirculaire 2013 van het gemeentefonds. 1. Financieel effect Kort samengevat ziet de ontwikkeling van de gemeentefondsuitkering en het financieel effect ervan op de begroting er als volgt uit (* 1.000): - = nadeel Ontwikkelingen gemeentefonds: Ontwikkeling accres e.d Plafond BTW compensatiefonds Ontwikkeling uitkeringsbasis (landelijke/gemeentelijke aantallen) Armoedebeleid 105 Wet maatschappelijke ondersteuning Nationale gebiedsontwikkelingen Overig Totaal gemeentefonds: Lasten-/batenmutaties: Armoedebeleid -105 Budget wet maatschappelijke ondersteuning (huishoudelijke hulp) Nationale gebiedsontwikkelingen Stelpost dualiseringskorting Totaal lasten-/batenmutaties: Totaal financieel effect n.a.v. septembercirculaire 2013 (afgerond): Saldi concept-begroting Post onvoorziene tegenvallers Restant post onvoorziene tegenvallers (afgerond):

2 Op basis van de tabel volgt hieronder per item een toelichting. 1.1 Ontwikkeling accres e.d. De rijksoverheid heeft bezuinigingsmaatregelen ter grootte van 6 miljard doorgevoerd om het financieringstekort op rijksniveau in de buurt van de 3,0% te houden. Het effect daarvan op het gemeentefonds is ongeveer 300 miljoen in 2014 en loopt op tot 600 miljoen in Na deze maatregelen is het accres 2014 nog steeds erg fors, namelijk 691 miljoen macro. Er geldt terdege nog steeds een winstwaarschuwing. Mede getuige van het feit wat ons n.a.v. de meicirculaire 2013 is overkomen ten aanzien van het uitkeringsjaar De verwachte onderuitputting op de rijksbegroting was toen aanzienlijk groter (ruim 2 miljoen nadeel in begroting 2013) dan in december 2012 werd voorspeld door het rijk ( nadeel). Zowel de VNG als PAUW (de web-applicatiebeheerder voor de algemene uitkering) geven aan dat het accres 2014 nog steeds erg positief is en dat de kans groot is dat we nog minimaal kortingen in het gemeentefonds kunnen verwachten van minimaal 1 miljoen in Ter illustratie de ontwikkeling van de meerjarige accressen op macro-niveau (* 1 miljoen): Uitkeringsjaar: 2013: 2014: 2015: 2016: 2017: 2018: Accres: Zoals uit de illustratie blijkt zijn de meerjarige accressen aanzienlijk lager dan Met name het bezuinigingspakket van 6 miljard is hier dus debet aan. 1.2 Plafond BTW compensatiefonds Er wordt een plafond ingesteld voor de declaraties bij het BTW Compensatie Fonds (BCF). Dat is ongeveer 2,8 miljard voor gemeenten, provincies en regionale instellingen samen. Indien de declaraties lager zijn dan het plafond, dan wordt het verschil teruggegeven via het gemeentefonds. Hogere declaraties leiden tot kortingen. In deze septembercirculaire 2013 wordt voor het eerst op macro-niveau een inschatting gemaakt van de onderschrijdingen vanaf Deze worden gesteld op circa 163 miljoen in 2015 tot 194 miljoen in Toch komt dit over als een schijnnauwkeurigheid bij zoveel onzekerheid omtrent toekomstige investeringen. Door deze aanname worden de gemeentefondsuitkeringen voor de jaren 2015 tot en met 2017 rooskleuriger voorgesteld. De tijd zal het uitwijzen. In de meicirculaire 2016 weten we pas definitief hoe dit uitpakt. De taakstellende korting op het BCF van 310 miljoen (was ook onderdeel van de Kadernota ) is nu nog vertaald via de uitkeringsfactor, maar op verzoek van de VNG wordt nu nagedacht over een verdeling via de maatstaven. Dit kan nog leiden tot behoorlijke herverdeeleffecten ten opzichte van de huidige werkwijze. Op dit moment kunnen we de financiële consequenties nog niet overzien. 1.3 Ontwikkeling uitkeringsbasis (landelijke/gemeentelijke aantallen) Bij het begrip ontwikkeling van de uitkeringsbasis praten we over de mutaties van de landelijke aantallen inwoners, woonruimten, leerlingen, uitkeringsgerechtigden, WOZ-waarden etc. Met name de landelijke verwachte toename van het aantal bijstandsontvangers leidt tot een aanzienlijke verlaging van de gemeentefondsuitkering in de meerjarenramingen (van in 2015 oplopend tot ruim 1,3 miljoen in 2017). In de concept-beleidsbegroting hebben wij al de gemeentelijke trend in de ontwikkeling van het aantal bijstandsgerechtigden geraamd. Daarnaast leidt de aanpassing van andere aantallen op gemeentelijk niveau slechts tot een structureel voordeel van circa vanaf Armoedebeleid In het regeerakkoord is een intensivering van het armoedebeleid opgenomen van 80 miljoen in 2014 oplopend naar 100 miljoen in Vrees was dat dit voornemen (deels) zou sneuvelen door de rijksbezuinigingen van 6 miljard, maar dat bleek achteraf niet nodig. Wel wordt in deze circulaire voor dit doel in 2013 eenmalig 19 miljoen voor armoede- en schuldenbeleid beschikbaar gesteld. Voor Hengelo gaat het om Over de besteding van deze middelen is met u gesproken in de raadscommissie Sociaal van 25 september jongstleden. Dit staat nog los van de geplande toevoeging van uiteindelijk 100 miljoen als beschreven in het regeerakkoord, waar waarschijnlijk in komende decembercirculaire duidelijkheid over wordt gegeven.

3 Wet maatschappelijke ondersteuning De actualisatie van de aantallen leidt voor het uitkeringsjaar 2012 tot een lagere integratieuitkering WMO van Dit bedrag is niet meer te verrekenen, omdat inmiddels de jaarrekening 2012 is vastgesteld. Voor de WMO 2013 wordt een nominale index voor loon- en prijsontwikkeling gecompenseerd ( 33 miljoen macro). Samen met de actualisatie van de aantallen leidt dit voor het jaar 2013 tot een positieve bijstelling van In de 2 e Beleidsrapportage 2013 is geen bijstelling van het WMO-budget voorzien, waardoor deze middelen in 2013 vrijvallen naar de algemene middelen. Voor de WMO huishoudelijke hulp was in de meicirculaire 2013 een bezuiniging aangekondigd van 89 miljoen (Hengelo s aandeel: ). Deze is nu voor 2014 teruggedraaid. Ook nieuwe cliënten kunnen in 2014 een beroep doen op huishoudelijke hulp. De eenmalige korting van 89 miljoen in 2014, die conform het Regeerakkoord was ingeboekt is dus van tafel. Wij willen het beschikbare bedrag voor 2014 van (inclusief indexatie) toevoegen aan het WMO-budget voor huishoudelijke hulp. De geïndexeerde bedragen voor de jaren worden jaarlijks ook toegevoegd aan het WMO-budget. 1.6 Nationale gebiedsontwikkelingen De gemeente ontvangt in 2013 via de decentralisatie-uitkering Nationale gebiedsontwikkelingen 2,9 miljoen ten behoeve van het nota Ruimte project Hart van Zuid. Deze middelen zullen beschikbaar blijven voor dit project. 1.7 Stelpost dualiseringskorting Op basis van de decembercirculaire 2012 was de dualiseringskorting aangepast conform het wetsvoorstel tot wijziging van de Gemeentewet. Dit betreft het terugbrengen van het aantal gemeenteraadsleden tot op het niveau van voor de dualisering van het gemeentebestuur. Op basis hiervan was een stelpost in de begroting geraamd ter grootte van vanaf het jaar Nu is het wetsvoorstel in de Eerste Kamer afgewezen. De korting op het gemeentefonds, die voortvloeit uit het Regeerakkoord, laat het rijk staan. Het rijk vraagt nu de gemeenten langs andere weg besparingen te realiseren op de bestuurskosten. Dit druist in tegen artikel 2 Financiële Verhoudingswet (de uitzetting of inkrimping van taken gaat gemoeid met meer of minder rijksmiddelen). Door de taakstellingen die de nieuwe raad respectievelijk het nieuwe college nog moeten invullen op basis van de Kadernota ( ), het raadsinformatiesysteem op basis van de begroting 2012 ( ) en de taakstelling één wethouder minder in de volgende collegeperiode, vinden wij het niet acceptabel om deze korting direct door te vertalen op een bezuiniging in de bestuurskosten. Wij nemen de omgezette directe oude taakstelling (de dualiseringskorting vanuit het Rijk) in een algemene taakstelling op het zere been en laten deze taakstelling vervallen. De overige taakstellingen blijven uiteraard wel staan. 1.8 Overig Suppletie-uitkering OZB De suppletie-uitkering OZB krijgt een wat andere invulling. Voorheen werd deze verlaagd als er een positief accres was naar de stand van de meicirculaire. Na overleg met de VNG is besloten de uitkering in 2014 te verlagen met 20 miljoen (macro) naar de stand van deze septembercirculaire en vanaf 2015 per definitie te verlagen in stappen van ongeveer 6 miljoen naar nul in Algemene korting Onderwijshuisvesting De wijziging ten opzichte van de meicirculaire 2013 wordt veroorzaakt door mutaties in de uitkeringsfactor en de volumina van de landelijke aantallen. Verder zijn er nog meer mutaties, maar niet noemenswaardig.

4 Totaal financieel effect/begrotingssaldi/post onvoorziene tegenvallers Het uiteindelijk financieel effect voor 2013 is afgerond voordelig. De mutaties voor 2013 zullen worden verwerkt in de 2 e Beleidsrapportage Op basis van de doorrekening van de septembercirculaire 2013 zijn de nadelige financiële effecten ruim 1,3 miljoen in 2014 oplopend tot ruim 3,0 miljoen in Voorzichtigheidshalve hadden we in de Kadernota hierop geanticipeerd door de post Onvoorziene tegenvallers. Tevens hebben we de resterende begrotingssaldi op basis van de concept Beleidsbegroting nog achter de hand. Uiteindelijk resteert er op de post Onvoorziene tegenvallers in 2014 nog een bedrag van Wij laten deze stelpost in tact mede gelet op het nog erg hoge accres 2014, zoals we hierboven uitgebreid hebben toegelicht. Voor de jaren 2015 en 2016 ontstaat er een tekort van respectievelijk en Voor 2017 is er nog sprake van een klein overschot van Dit duidt er maar des te meer op dat de ontwikkeling van de gemeentefondsuitkering steeds moeilijker is in te schatten. Voornamelijk de ontwikkeling van de uitkeringsbasis op landelijk niveau is erg onderhevig aan schommelingen (zelfs na de meicirculaire 2013!) voor de jaren In 2015 gaat het om een nadeel van oplopend tot ruim 1,3 miljoen in 2017 voor de gemeente Hengelo, door met name de landelijke ontwikkeling van het aantal bijstandsontvangers. 2. Ontwikkelingen 2.1 Decentralisaties Over de decentralisaties van de AWBZ naar de WMO, Jeugdzorg en Participatiewet met ingang van 2015 wordt cijfermatig niets nieuws bekend gemaakt. Eerder was in de meicirculaire 2013 een indicatie gegeven voor de Jeugdzorg op basis van een historische verdeling. Verder wordt nu een vooraankondiging gedaan voor de verdeling van de nieuwe WMO in oktober Dan wordt ook duidelijk of de taak van persoonlijke verzorging al dan niet naar de gemeenten gaat. Pas bij de volgende meicirculaire 2014 wordt op basis van een objectieve verdeling voor beide taken een meer reële inschatting bekend gemaakt. Dan wordt ook pas exact bekend wat het effect is van een korting van 40% op het budget voor de huishoudelijke hulp. Het is de bedoeling van het rijk dat naast de algemene uitkering in het gemeentefonds een apart deelfonds komt voor de decentralisaties. Wij en de VNG verzetten ons hier tegen. We willen zicht houden op het afzonderlijk rijksbudget per deelterrein, maar we willen als gemeente Hengelo de budgetten in totaliteit wel ontschot kunnen inzetten. Details als het ingangsjaar en de omvang van de bedragen zijn niet bekend in de circulaire. Informatie over de Participatiewet wordt ook doorgeschoven naar de meicirculaire van volgend jaar. De verwachting is dat de rijksvergoeding voor de Participatiewet de eerste jaren nog wel even een specifieke uitkering (dus buiten het gemeentefonds om) zal blijven. Zoals bekend is de omvang van de algemene uitkering in het jaar 2013 ruim 16 miljard. In de nabije toekomst is een verdubbeling van het gemeentefonds geen ondenkbaar scenario. Voor als nog gaan we er vanuit dat alle decentralisaties (na aftrek van alle kortingen) budgettair neutraal worden verwerkt in de begroting Verdeelonderzoeken gemeentefondsclusters herijken clusters Over de herijking van clusters in combinatie met de harmonisatie van de woningdefinitie met ingangsdatum 2015 zijn geen inhoudelijke mededelingen gedaan.

5 Op dit moment loopt er onderzoek naar alle clusters om te bezien of er aanpassingen in de verdeling of het volume van de clusters noodzakelijk zijn. Eerder was namelijk geconstateerd dat een aantal clusters onevenwichtig is verdeeld over de gemeenten. Sommige gemeenten geven meer uit dan mag worden verwacht op basis van objectieve structuurkenmerken, andere geven minder uit. Dat wordt scheefheid genoemd. Die scheefheid moet zo veel mogelijk worden rechtgetrokken, omdat kostenoriëntatie een uitgangspunt is van het verdeelstelsel. Met dit onderzoek naar alle clusters wordt groot onderhoud gepleegd aan het fonds gepleegd. De beoogde invoering van het nieuwe stelsel is De effecten worden gemeld in de meicirculaire van volgend jaar. De nieuwe verdeelformules per cluster op basis van kostenoriëntatie zullen leiden tot herverdeeleffecten. Effecten (positief en negatief) zullen worden afgetopt tot 15 per inwoner per jaar. 3. Tot slot Tot slot kunnen we concluderen dat we met de begroting voor 2014 op koers liggen. Gelet op het hoge accres 2014 wordt verwacht dat deze de komende tijd nog wel verder wordt afgetopt en daardoor de restantmiddelen op de stelpost Onvoorziene tegenvallers nog hard nodig zullen zijn. De begrotingsmutaties voor 2014 zullen, na vaststelling van de Beleidsbegroting , middels een verzamelbesluit worden verwerkt. Voor 2015 en 2016 zien we jaarlijks een gering tekort en voor 2017 een klein overschot. Op dit moment kunnen we de effecten van het gemeentefonds (inclusief herverdeling) met ingang van 2015 nog niet overzien. Daar zal pas in 2014 meer duidelijkheid over komen. Wanneer er weer nieuwe ontwikkelingen zijn dan zullen we u uiteraard informeren. Met vriendelijke groet, Burgemeester en wethouders van Hengelo, de secretaris, de burgemeester,