Een literatuurstudie naar de gevolgen van kanker drs. E. van der Peet, projectmedewerker Integraal Kankercentrum Limburg
|
|
- Brigitta van de Veen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Een literatuurstudie naar de gevolgen van kanker drs. E. van der Peet, projectmedewerker Integraal Kankercentrum Limburg Inleiding Signalen uit de praktijk en een groeiend aantal onderzoeken tonen aan dat kankerpatiënten na de vaak intensieve behandelingen voor kanker klachten overhouden die hen belemmeren in het lichamelijke, psychische en sociale functioneren. Beschreven wordt wat deze belemmeringen betekenen voor de kwaliteit van leven van mensen met kanker en wat de maatschappelijke consequenties kunnen zijn. Bij de revalidatie na kanker zal met deze gevolgen rekening gehouden moeten worden met als doel de klachten van patiënten te verminderen. Lichamelijk functioneren Veel tumoren geven in eerste instantie a-specifieke klachten zoals vermoeidheid en futloosheid. De meeste tumoren geven pas in een laat stadium meer specifieke klachten. De mate waarin kankerpatiënten beperkingen ten gevolge van de kanker ondervinden, hangt af van de beschadigingen als gevolg van de tumor en metastasen. Operatie, bestraling en chemotherapie zijn de meest gebruikelijke behandelmethoden bij kanker. Bij bepaalde soorten kanker wordt soms ook hormonale therapie, immunotherapie of hyperthermie gegeven. Hierna wordt verder ingegaan op de gevolgen van chirurgie, chemotherapie en radiotherapie voor het lichamelijke functioneren. Daarnaast wordt specifiek ingegaan op vermoeidheid, pijn en lymfoedeem. Chirurgie Op de langere termijn zijn vooral de functionele en de cosmetische gevolgen van chirurgie van belang. Voorbeelden van functionele gevolgen zijn spraakverlies na het verwijderen van de stembanden bij een patiënt met een larynxcarcinoom, een verstoorde stoelgang na het aanleggen van een stoma bij een patiënt met darmkanker en het verlies van vruchtbaarheid na een radicale verwijdering van de baarmoeder (Sprangers et al., 2001). Cosmetische gevolgen hebben betrekking op de veranderingen van het uiterlijk na een chirurgische ingreep. Bijvoorbeeld het verlies van een borst na een borstamputatie. Chemotherapie & radiotherapie Vroege gevolgen De meeste chemokuren bestaan uit een combinatie van verschillende cytostatica. De vroege bijwerkingen zijn afhankelijk van de soort en de hoeveelheid cytostatica en de duur van de therapie. Voorbeelden van veel voorkomende directe bijwerkingen zijn: remming van de aanmaak van cellen in het beenmerg, vermoeidheid, misselijkheid, braken, kaalheid, gewichtsverlies en irritatie van het mondslijmvlies. De vroege gevolgen die tijdens of direct na de radiotherapie optreden, zijn afhankelijk van het bestralingsgebied, de totale dosis en de gebruikte techniek. Voorbeelden van directe bijwerkingen zijn: algehele malaise, vermoeidheid, misselijkheid en braken, huidveranderingen, haarverlies (bestraling hoofdhuid), en veranderingen van het slijmvlies (Sprangers et al., 2001). Latere gevolgen Chemotherapie en radiotherapie kunnen schade aanrichten aan verschillende orgaansystemen zoals: de huid, het hart en bloedvatenstelsel, de longen, het centrale zenuwstelsel (Schneider, Dennehy & Carter, 2003). Daarnaast kan onvruchtbaarheid optreden bij beide vormen van behandeling. Verder kunnen beide therapieën leiden tot een vermindering van spierdichtheid. Kankerpatiënten kunnen hierdoor extreme spierzwakte en vermoeidheid ervaren. In de praktijk betekent dit dat mensen praktische alledaagse dingen niet meer of moeilijk kunnen uitvoeren. (Schneider et al., 2003).
2 Vermoeidheid Vermoeidheid is een veelvoorkomende klacht na kanker. De mate van vermoeidheid die (ex-) kankerpatiënten ervaren is ongewoon hoog, de symptomen zijn langdurig en doordringend van aard en de gevolgen voor het dagelijkse leven zijn groot (Mock, 2001). Een recent overzicht in de Lancet rapporteert dat % van alle behandelde kankerpatiënten te maken heeft met ernstige kankergerelateerde vermoeidheid (Ahlberg e.a., 2003). Deze vermoeidheid kan lang duren. Uit een lange termijn onderzoek onder vrouwen met borstkanker (n=1957) bleek dat een derde van deze patiënten drie jaar na diagnose nog steeds te maken had met ernstige vermoeidheid (Bower e.a., 2000). Sterke vermoeidheid leidt tot significante reductie in fysiek, sociaal en emotioneel functioneren (Mock e.a., 2002) en heeft invloed op de arbeidsreïntegratie (Verbeek et al., 2003). Als aanbevolen behandeling tegen kankergerelateerde vermoeidheid wordt een combinatie van een fysiek en psychosociaal revalidatieprogramma het meest effectief geacht (Ahlberg e.a., 2003). Pijn Pijn wordt gezien als een veelvoorkomend probleem bij kanker. Hoewel moeilijk onderling vergelijkbaar, laten recente studieresultaten uit verschillende landen een pijnprobleem zien met een spreiding van 31-71% (Pijn en Kenniscentrum AZM, 2004). De resultaten laten zien dat patiënten in een vergevorderd stadium aanzienlijk meer pijnklachten ervaren. De pijnbeleving van een patiënt met kanker wordt niet alleen bepaald door de lichamelijke situatie, maar ook door emotionele en sociale factoren. Pijn heeft grote invloed op de kwaliteit van leven van patiënten en gaat vaak gepaard met angst, depressie en verlies van hoop en het beïnvloedt iemands stemming, slaap, eetlust en werk (De Haes et al.,2001). Lymfoedeem Lymfoedeem is een aandoening die wordt veroorzaakt door het niet goed functioneren van het lymfesysteem. Lymfoedeem kan ontstaan na chirurgie, maar ook na chemotherapie en na radiotherapie op klierstations. Na de behandeling voor borstkanker treedt bij 8-32% van de vrouwen lymfoedeem op. Bij vulvakanker is dit percentage 40-60% en bij baarmoederhalskanker, afhankelijk van de therapie, 30-50%. Ook bij de behandeling van prostaat- en blaaskanker kan lymfoedeem ontstaan. Lymfoedeem grijpt ernstig in op de kwaliteit van leven. De aandoening kan zowel psychisch als fysiek een zware belasting vormen. (Woods & Mortimer, 1995; Carter, 1997; Tobin, Lacey, Meyer, & Mortimer, 1993; Passik & McDonald, 1998). Psychologisch functioneren De diagnose kanker is een enorme schok voor mensen en kan gepaard gaan met heftige emoties zoals depressieve gevoelens, wanhoop, woede, verdriet en angst. Dit zijn normale reacties na het vernemen van de diagnose kanker. Men krijgt met moeilijke situaties te maken, zoals angst voor de dood, fysieke veranderingen na een chirurgische ingreep. In de periode na de behandeling zijn patiënten meestal opgelucht dat de belastende therapie voorbij is. Toch worden ook in deze fase negatieve gevoelens ervaren, zoals angst voor de terugkeer van de ziekte en onzekerheid over de toekomst. Patiënten kunnen bovendien het houvast missen van de regelmatige medische controles en het contact met de inmiddels vertrouwde behandelaar. Ze vallen als het ware in een gat. De tijd na de afronding van de behandeling is daarom spanningsvol (Sprangers et al., 2001). De ernst van de psychologische problemen wordt in belangrijke mate bepaald door de mate waarin de patiënt controle meent te hebben over zijn of haar leven in het algemeen en over de ziekte in het bijzonder (Sprangers et al., 2001). Depressie en angst Ongeveer 15-25% van de kankerpatiënten heeft te maken met een klinische depressie (Derogatis, 1983). Daarnaast ervaart ongeveer 44% van de kankerpatiënten een zekere mate van angst en 23% een ernstige mate van angst (Stark, Kiely & Smith, 2002). In het onderzoek van Van t Spijker (1997) is geen verband gevonden tussen ziektestadium, type behandeling en psychologische problemen. Wel neemt angst in de loop van de tijd af, terwijl depressie min of meer blijft bestaan (Van t Spijker et al., 1997). Problemen na uiterlijke veranderingen (body image problems) Kanker en de kankertherapie kunnen verregaande gevolgen hebben voor de uiterlijke kenmerken van mensen. Wanneer bijvoorbeeld een lichaamsdeel is verwijderd, moeten patiënten leren omgaan met de veranderingen van het eigen lichaam. Het bezorgd zijn over littekens, zich niet seksueel
3 aantrekkelijk voelen, zich ongemakkelijk voelen in meer onthullende kleding zijn uitingen van body image problems. Deze problemen staan in verband met een verminderde psychosociale aanpassing (Hopwood & Maguire, 1988). Sociaal en maatschappelijk functioneren Een ziekte zoals kanker grijpt in op verschillende aspecten van het leven. Zo heeft het bijvoorbeeld consequenties voor de sociale en maatschappelijke omgeving van de patiënt. De patiënt is voor langere tijd niet of minder in staat om zijn normale, alledaagse rollen te vervullen. Tegelijkertijd vormen gezinsleden, familie, vrienden, collega s op het werk belangrijke hulpbronnen voor de patiënten bij zijn verwerking van de ziekte. (De Haes, 2001). Maar de rollen die mensen in de sociale omgeving innamen voor de ziekte veranderen ook door de ziekte. Het evenwicht binnen een relatie en sociale omgeving kan hierdoor verstoord raken. Daarnaast zal de ziekte en de behandeling invloed hebben op onder andere de arbeidssituatie, vrijetijdsbesteding en huishoudelijke taken. Werkhervatting Direct na de diagnose is de betaalde baan meestal niet het belangrijkste aspect waarbij de patiënt stil staat. Na de behandeling gaat de terugkeer naar werk weer een belangrijke rol spelen. Werkhervatting blijkt een bijdrage te leveren aan de kwaliteit van leven van kankerpatiënten (Peteet, 2000). Uit onderzoek van Spelten et al. blijkt de helft van de kankerpatiënten een jaar na de ziekmelding weer aan het werk zijn. Na anderhalf jaar blijkt 67% weer aan het werk te zijn (Verbeek et al., 2003). Uit andere studies blijkt dat de percentages met betrekking tot de terugkeer naar werk variëren van 44% tot 100% (Sharp, 1999). Uit onderzoek blijken diagnose en behandeling de belangrijkste voorspellers voor de termijn van werkhervatting, gevolgd door vooral vermoeidheidsklachten (Verbeek et al., 2003). Uit het onderzoek van Kremer et al. blijkt dat voor 78% van de niet werkende kankerpatiënten hun gezondheid een reden is om niet te werken: 46% vanwege de gevolgen van kanker, 20% vanwege kanker en de gevolgen van een andere ziekte of aandoening. Een goede begeleiding bij werkhervatting helpt om de werkhervattingproblemen die mensen ondervinden na te zijn behandeld voor kanker, op te lossen.
4 Literatuur Ahlberg, K., Ekman, T., Gaston-Johansson, F., & Mock, V. (2003). Assessment and management of cancer-related fatigue in adults. Lancet, 362, Beisecker, A.E., Cook, M.R., Ashworth, J., et al. (1997). Side effects of adjuvant chemotherapy: perceptions of node-negative breast cancer patients (1997). Psycho Oncology, 6 (2), Bower, JE; Ganz, PA; Desmond, KA; Rowland, J.H. & Meyerowitz, BE. (2000). Fatigue in breastcancer survivors: Occurrence, correlates, and impact on quality of life. Journal of Clinical Oncology. 18(4), Carter, B.J. (1997). Woman s experiences of lympfedema. Oncol Nurse Forum, 24, Derogatis, L. R., Morrow, G. R., Fetting, J., Penman, D., Piasetsky, S., Schmale, A. M., Henrichs, M., & Carnicke, C. L., Jr. (1983). The prevalence of psychiatric disorders among cancer patients. Jama, 249(6), Fatigue Coalition (1998). Cancer and Fatigue: A survey among physicians, patients and caregivers. Beschikbaar op Fobair, P. Hoppe, R.T., Bloom, J., Cox, R., Varghese, A., & Spiegel, D. (1986). Psychosocial problems among survivors of Hodgkin s disease. Journal of Clinical Oncology, 4. Hawthorne, J., Management van pijn bij kanker. Haes J.C.J.M. de, Gualthérie van Weezel LM, Sanderman R & Wiel HBM van de (2001). Psychologische patiëntenzorg in de oncologie. Handboek voor de professional. Assen: van Gorcum. Hendriks, M.G., Van-Beysterveldt, B.C., & Schouten, H.C. (1998). Kwaliteit van leven na stamceltransplantatie: problemen na vermoeidheid, seksualiteit, financiële en werkhervatting. Nederlands tijdschrift voor Geneeskunde, 142, Hopwood, P. & Maguire G.P. (1988). Body image problems in cancer patients. J. Psychiatry Suppl. (2), Jacobsen, P.B., & Stein, K. (2000). Is fatigue a long-term side effect of breast cancer treatment? Cancer Control, 6 (3). Kremer, A., Chorus & Wevels, C. (2002). Kanker en werk: TNO-rapport. Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO (2002). Richtlijn Lymfoedeem. Alphen aan de Rijn: Van Zuiden. Lindley, C., Vasa, S., Sawyer, W.T., Winer, E.P. (1998). Quality of Life and preferences for treatments following systematic adjuvant therapy for early-stage breast cancer. J Clin Oncol, 16 (4), Mock, V. (2001). Fatigue managements: evidence and guidelines for practice. Cancer,92 (6 Suppl), Okuyama, T., Akechi, T., Kugaya, A., et al., (2000). Factors correlated with fatigue in disease-free breast cancer patients: application of the Cancer Fatigue Scale. Supp in Cancer Care, 8 (3), Passik, S.D., Mc Donald, M.V. (1998). Psychological aspects of upper extremity lympfedema in women treated for breast carcinoma. Cancer, 83, Peteet, J.R. (2000). Cancer and the meaning of work. General Hospital Psychiatry, 22, Rijke, M., de & Beuken, M., van den. (2004). Prevalentie van pijn en andere symptomen bij patiënten met kanker. Pijn Kennis Centrum Maastricht, Academisch Ziekenhuis Maastricht. Rhodes, V., Watson, P., & Hanson, B. (1988). Patients descriptions of the influence of tiredness and weakness on self care abilities. Cancer Nursing, 11, Servaes, P., Verhagen, & S., Bleyenberg, G. (2001). Determinants of Chronic fatigue in disease free breast cancer patients: a cross sectional study. Annals of Oncology, 13, Schneider, C.M., Dennehy, C.A., & Carter, S.D. (2003). Exercise and Cancer Recovery. United States of Amerika: Human Kinetics Publishers.
5 Sharp, D. (1999). Trends in cancer survival in England and Wales. Lancet, 353, Sloot, L., van der, Pijn bij kanker. Almere: Versluys Uitgeverij bv. Van t Spijker A., Trijsburg R.W., Duivenvoorden H.J. (1997) Psychological sequalae of cancer diagnosis: a meta-analytical review of 58 studies after Psychosomatic medicine, 59, Sprangers, M.A.G., Aaronson, N.K., & Van Dam, F.S.A.M. (1993). Onderzoek naar kwaliteit van Leven. Tijdschrift Kanker, 6, Sprangers, M.A.G., Smets, E.M.A.,& Stiegelis, H. (2001). Gevolgen van de ziekte. In Haes, J.C.J.M. de, Gualthérie van weezel, L.M., Sanderman, R. & van de Wiel, H.B.M. Psychologische patiëntenzorg in de oncologie. Handboek voor de professional (pp ). Assen: van Gorcum. Stark, D, Kiely, M & Smith, A. (2002). Anxiety disorders in cancer patients: their nature, associations, and relation to quality of life. Journal Clinical Oncology, 20(14), Tobin, M.B., Lacey, M.D., Meyer, L., Mortimer, P.S. (1993). The psychological morbidity of breast cancer-related arm swelling. Cancer, 72, Tóth-van den Berg, J.J.A. & van Rees, T. (2001). De kankerpatiënt. Houtem/Diegem: Bohn Stafleu Van Loghum. Verbeek, J., Spelten E. & Sprangers M. (2003). Return to work of cancer survivors: a prospective cohort study into the quality of rehabilitation by occupational physicians. Occup Environ Med, 60, Woods, M., Tobin, M. & Mortimer, P. (1995). The psychosocial morbidity of breast cancer patients with lymfhoedema. Cancer Nursing, 18,
Marlies Peters. Workshop Vermoeidheid
Marlies Peters Workshop Vermoeidheid De ene vermoeidheid is de andere niet Deze vermoeidheid is er plotseling, niet gerelateerd aan geleverde inspanning De vermoeidheid wordt als (zeer) extreem ervaren
Nadere informatieNationaal AYA Jong & Kanker Platform
Nationaal AYA Jong & Kanker Platform www.aya4net.nl Kanker gerelateerde vermoeidheid Een aanhoudend, subjectief gevoel van uitputting gerelateerd aan kanker of aan de behandeling ervan, dat interfereert
Nadere informatieCoRPS. 'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies
'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies Center of Research on Psychology in Somatic diseases Lonneke van de Poll Franse, Integraal Kankercentrum
Nadere informatieZijn distress en ziektestatus gerelateerd aan lichamelijke en emotionele problemen bij vrouwen met ovariumkanker?*
Zijn distress en ziektestatus gerelateerd aan lichamelijke en emotionele problemen bij vrouwen met ovariumkanker?* Floor Ploos van Amstel, RN, MSc, verpleegkundig expert, afd. Medische Oncologie Maaike
Nadere informatieOndersteunende zorg voor mensen met kanker
Ondersteunende zorg voor mensen met kanker Máxima Oncologisch Centrum (MOC) Inleiding Als u van uw behandelend arts te horen krijgt dat u kanker heeft, krijgen u en uw naasten veel informatie en emoties
Nadere informatieOncologische revalidatie
Oncologische revalidatie Inleiding Kanker verandert uw leven van de één op de andere dag. De afdeling Revalidatie van Zuyderland Medisch Centrum Heerlen heeft een gespecialiseerd behandelteam voor mensen
Nadere informatieMarlies Peters. Workshop Vermoeidheid
Marlies Peters Workshop Vermoeidheid De ene vermoeidheid is de andere niet Deze vermoeidheid is er plotseling, niet gerelateerd aan geleverde inspanning De vermoeidheid wordt als (zeer) extreem ervaren
Nadere informatieVan het kind en het badwater Over ziekte en seksualiteit. Peter Leusink, huisarts, seksuoloog
+ Van het kind en het badwater Over ziekte en seksualiteit Peter Leusink, huisarts, seksuoloog + Take home Als je ziek bent kun je seksueel gezond zijn Seksuele gezondheid vraagt om aanpassing Aanpassing
Nadere informatieDeze patiënteninformatie is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Woonplaats: Telefoon:
Deze patiënteninformatie is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Woonplaats: Telefoon: Inhoudsopgave: 1. Inleiding 2. Belangrijke namen en telefoonnummers 3. Wat is kanker (algemeen) 4. Behandeling van
Nadere informatieSurvivor ship care Zorg na de diagnose en behandeling van kanker Ellen Passchier, RN MSc.
Survivor ship care Zorg na de diagnose en behandeling van kanker Ellen Passchier, RN MSc. INhoud Toename overleving meer patienten leven langer met kanker Effecten en behoeften na kankerbehandeling? Survivorship
Nadere informatieBespreekbaar maken van kanker (en intimiteit) 03/02/2019
Bespreekbaar maken van kanker (en intimiteit) Kristel Mulders Coördinator oncopsychologen /oncoseksuoloog Jessa Ziekenhuis 03/02/2019 Betrekken van de partner Literatuur over psycho-oncologie: In de dagdagelijkse
Nadere informatieKanker is niet voor watjes
Kanker is niet voor watjes SPKS 22 september 2018 2 ele Helen Dowling Instituut Mensen met kanker en hun naasten helpen de ziekte emotioneel te verwerken specialistische psychologische zorg (1100 cliënten
Nadere informatieOmgaan met misselijkheid en braken bij chemotherapie
Infobrochure Omgaan met misselijkheid en braken bij chemotherapie Oncologisch begeleidingsteam mensen zorgen voor mensen Inleiding Vormen van misselijkheid en braken De behandeling met chemotherapie is
Nadere informatieAngst voor terugkeer van kanker. November 2011, VGCT. Coen Völker cvolker@hdi.nl GZpsycholoog & Eerstelijnspsycholoog
Angst voor terugkeer van kanker November 2011, VGCT Coen Völker cvolker@hdi.nl GZpsycholoog & Eerstelijnspsycholoog programma 1a Casus 1b Diagnostiek van angst voor terugkeer van kanker 1c Behandeling
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Addendum A 173 Nederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift was om de rol van twee belangrijke risicofactoren voor psychotische stoornissen te onderzoeken in de Ultra
Nadere informatieHet nazorgtraject. Borstcentrum Máxima locatie Eindhoven
Het nazorgtraject Borstcentrum Máxima locatie Eindhoven In de afgelopen periode bent u behandeld voor borstkanker. Nu uw behandeltraject is afgesloten begint het nazorgtraject. Hieronder vindt u informatie
Nadere informatieOndersteuning bij kanker
Het bericht dat kanker is geconstateerd laat je niet onberoerd. Meestal volgt een ingrijpende tijd. Misschien komt u voor situaties te staan waar u zich geen raad mee weet, ook wanneer de behandeling al
Nadere informatieMuziektherapie in de oncologie
Muziektherapie in de oncologie Wetenschap en praktijk combineren Tom Abrahams 26 mei 2015 Wat is muziektherapie? Een vorm van vaktherapie Ervaringsgericht Interventies binnen muzikale context Waar wordt
Nadere informatieRichtlijn Mammacarcinoom
Richtlijn Mammacarcinoom Truus Smit-Hoeksma Waterlandziekenhuis, Purmerend Fase in de richtlijnontwikkeling - uitwerken conclusie literatuursearch - schrijven aanbevelingen Aanleiding voor aanvullingen
Nadere informatieMindfulness binnen de (psycho) oncologie. Else Bisseling, 16 mei 2014
Mindfulness binnen de (psycho) oncologie Else Bisseling, 16 mei 2014 (Online) Mindfulness-Based Cognitieve Therapie voor kankerpatiënten. (Cost)effectiveness of Mindfulness-Based Cognitive Therapy (MBCT)
Nadere informatieNazorg en controles. Mammapoli
00 Nazorg en controles Mammapoli 1 In de afgelopen periode bent u behandeld voor borstkanker. Dit kan een operatie, bestraling, chemotherapie, hormonale therapie, immunotherapie (Herceptin) of een combinatie
Nadere informatieOncologie. Lastmeter
1/5 Oncologie Lastmeter Inleiding Bij u is kanker geconstateerd. Tijdens of na uw ziekte kunt u te maken krijgen met situaties waar u geen raad mee weet, ook wanneer de behandeling al langer geleden is.
Nadere informatieBVO Darmkankerscreening in de spreekkamer van de huisarts Nazorg darmkanker in de huisartsenpraktijk. Dokter de kanker is nu weg wat nu verder?
BVO Darmkankerscreening in de spreekkamer van de huisarts Nazorg darmkanker in de huisartsenpraktijk Dokter de kanker is nu weg wat nu verder? Disclosure belangen spreker Jan Wind (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieCognitieve gevolgen van kankerbehandeling Bas van de Weg, revalidatiearts Revant
Cognitieve gevolgen van kankerbehandeling Bas van de Weg, revalidatiearts Revant Alles wat voorheen automatisch ging, kost me nu inspanning 1. Cognitie en chemotherapie Verschillende soorten even schadelijk
Nadere informatieKwaliteit van leven na een oesofagusresectie met buismaagreconstructie. Renée Acosta MANP Afdeling Heelkunde Erasmus Medisch Centrum Rotterdam
Kwaliteit van leven na een oesofagusresectie met buismaagreconstructie. Renée Acosta MANP Afdeling Heelkunde Erasmus Medisch Centrum Rotterdam Van Meerten et al, 2008 Veel voorkomende klachten Fysiek Voedingsgerelateerd;
Nadere informatiePsychosociale problemen bij kanker
Psychosociale problemen bij kanker mogelijkheden voor begeleiding in het azm Psychosociale problemen bij kanker Inleiding 3 Reacties 3 Begeleiding 3 Wanneer hulp inschakelen 4 Vroegtijdige herkenning 4
Nadere informatieMeet Joe Caruso. Happily ever after
22 mei 2007 Jaarbeurs Utrecht Verhalen Programma s Strategieën Renée den Haring, MANP verpleegkundig specialist oncologie Kennemer Gasthuis Meet Joe Caruso Happily ever after Begripsverheldering Meer dan
Nadere informatieKwaliteit van leven na de diagnose oesofagus(/maag) carcinoom
Kwaliteit van leven na de diagnose oesofagus(/maag) carcinoom Hanneke W.M. van Laarhoven Medische Oncologie Academisch Medisch Centrum Universiteit van Amsterdam Take home messages 1. Chirurgische behandeling
Nadere informatieDeze patiënteninformatie is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Woonplaats: Telefoon:
Deze patiënteninformatie is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Woonplaats: Telefoon: 14-06-2017 Inhoudsopgave: 1. Inleiding 2. Belangrijke namen en telefoonnummers 3. Wat is kanker (algemeen) 4. Behandeling
Nadere informatieDeze patiënteninformatie is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Woonplaats: Telefoon:
Deze patiënteninformatie is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Woonplaats: Telefoon: 14-06-2017 Inhoudsopgave: 1. Inleiding 2. Belangrijke namen en telefoonnummers 3. Wat is kanker (algemeen) 4. Behandeling
Nadere informatieRecent onderzoek in Vlaanderen en Nederland: wat zijn de noden van (ex-)kankerpatiënten en hun naasten na de behandeling?
Recent onderzoek in Vlaanderen en Nederland: wat zijn de noden van (ex-)kankerpatiënten en hun naasten na de behandeling? Hans Neefs Kennis en beleid, Vlaamse Liga tegen Kanker Vragen 1.Welke noden en
Nadere informatieOefenprogramma s en kanker
24 mei 2005 Jaarbeurs Utrecht Oefenprogramma s en kanker drs. Agnes Klaren Projectmanager oncologie/ radiotherapie Albert Schweitzer ziekenhuis, Dordrecht Hoofdredacteur Oncologica Opbouw presentatie Risicofactoren
Nadere informatieAfdeling Heelkunde, locatie AZU. Voorstadium van borstkanker (Carcinoma in situ)
Afdeling Heelkunde, locatie AZU Voorstadium van borstkanker (Carcinoma in situ) Inleiding Na een aantal onderzoeken blijkt dat u een voorstadium van borstkanker heeft. Het medische woord hiervoor is carcinoma
Nadere informatieCoRPS Kwaliteit van leven data verzamelen endelen met de PROFILES registratie: dikkedarmkanker als voorbeeld Center of Research on Psychology in Somatic diseases Dr. Floortje Mols - Tilburg University
Nadere informatieNieuwsbrief DEPRESSIEKLACHTEN BIJ VROUWEN MET EEN VOORSTADIUM VAN BORSTKANKER. EERSTE PATIËNTENDAG VAN HET UMBRELLA COHORT WIE ZIJN DE DEELNEMERS?
Nieuwsbrief November 2017 NR. 4 DEPRESSIEKLACHTEN BIJ VROUWEN MET EEN VOORSTADIUM VAN BORSTKANKER. EERSTE PATIËNTENDAG VAN HET UMBRELLA COHORT WIE ZIJN DE DEELNEMERS? Universitair Medisch Centrum Utrecht
Nadere informatieCharlotte Penders, Verpleegkundig Specialist Marc Kamps, Medisch Maatschappelijk Werker 17 december 2014
Charlotte Penders, Verpleegkundig Specialist Marc Kamps, Medisch Maatschappelijk Werker 17 december 2014 Zorgpad Casus Cervixcarcinoom Follow up Supportive care Soorten zorg in de psychosociale ondersteuning
Nadere informatieDr. Ester Siemerink, internist-oncoloog, medisch manager oncologie ANGST
Dr. Ester Siemerink, internist-oncoloog, medisch manager oncologie ANGST Het kan helpen om de feiten te kennen; (na)controles en meer Disclosure Belangen Spreker Geen (potentiële) belangenverstengeling
Nadere informatieGrants Fysieke activiteit Reglement
Grants Fysieke activiteit 2018-2019 Reglement 1 Thema Uitzonderlijke projectoproep voor een totaal bedrag van 1 700 000 voor initiatieven die kankerpatiënten de mogelijkheid bieden fysiek actief te zijn.
Nadere informatieWaar kunt u heen als u kanker hebt?
Oncologiecentrum Waar kunt u heen als u kanker hebt? www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Waar kunt u terecht als u kanker hebt?... 3 Overzicht hulpverleners binnen het Catharina Kanker Instituut... 3 Extern...
Nadere informatieTussen angst en hoop. langdurige behandeling voor gemetastaseerde kanker. Prof.dr. Judith Prins Afdeling Medische Psychologie Radboudumc, Nijmegen
Tussen angst en hoop langdurige behandeling voor gemetastaseerde kanker Prof.dr. Judith Prins Afdeling Medische Psychologie Radboudumc, Nijmegen 25 e NVPO congres 15 maart 2019 Klinisch psycholoog Psychologische
Nadere informatieBreastcancer survivors, levensstijl aanpassingen
18 juni 2008 Jaarbeurs Utrecht Breastcancer survivors, levensstijl aanpassingen Niek Golsteijn Verpleegkundig Specialist Oncologie TweeSteden ziekenhuis, Tilburg Inhoud Overlevers Late gevolgen Voeding
Nadere informatieHerstel en Balans. Kanker zet je leven op zijn kop. De rol van de psycholoog. Maria Poppe GZ-psycholoog De Vruchtenburg maart 2010
Herstel en Balans De rol van de psycholoog Maria Poppe GZ-psycholoog De Vruchtenburg maart 2010 Kanker zet je leven op zijn kop 1 Kanker, gevolgen voor de patiënt Heftige emoties. Verlies van controle
Nadere informatieTarieven 2014 Antoni van Leeuwenhoek Ingangsdatum: 1 april 2014
Tarieven 2014 Antoni van Leeuwenhoek Ingangsdatum: 1 april 2014 DBCzorgproductcode 19999007 6 tot maximaal 28 verpleegligdagen bij Een infectieziekte 15B932 11.286,44 10.283,87 1.002,57 20107006 Operatie
Nadere informatieONCOLOGISCHE ZORG IN DE EERSTE LIJN PREVENTIE FYSIEK MENTAAL SOCIAAL EXISTENTIEEL PRAKTISCH. vraag patiënt overgewicht.
PREVENTIE overgewicht hulp bij stoppen met geen geld/ruimte voor ben ik bereid mijn ongezonde werk-/ verslaving (roken, drank, roken en verslaving gezonde leefstijl leefstijl aan te passen voor leefomgeving
Nadere informatieBrigitte Slangen gynaecologisch oncoloog MUMC + Maastricht
Brigitte Slangen gynaecologisch oncoloog MUMC + Maastricht Nazorg Evidence van follow up, welke nazorg en door wie Indeling presentatie Take home messages Advies Gezondheidsraad Richtlijn herstel na kanker
Nadere informatiePsychosociale aspecten bij longkankerpatiënten. Christine De Coninck Palliatief Support Team UZ Gent 1 december 2007
Psychosociale aspecten bij longkankerpatiënten Christine De Coninck Palliatief Support Team UZ Gent 1 december 2007 Overzicht Inleiding Prevalentie psychosociale problemen Specifieke aspecten bij longkanker
Nadere informatieEnergieverdeling & coaching
Energieverdeling & coaching Jantina Kroese, MSc/ Ergotherapeut Ruth Kuiper, maatschappelijk werk nov 2017 Indeling Verwachtingen Brainstorm Theorie Interventies maatschappelijk werk en ergotherapie Meetinstrumenten
Nadere informatieIN BALANS BLIJVEN ALS ONCOLOGIE PATIENT - Plaats van yoga -
IN BALANS BLIJVEN ALS ONCOLOGIE PATIENT - Plaats van yoga - Oncologie multidisciplinair Van verwijzing tot nazorg De komende 20 minuten Voorstellen Doel Oncologie MCA Samen traject doorlopen van een patiente
Nadere informatieKennishiaten en onderzoek Oncologische revalidatie in Nederland: een overzicht. Dr. Miranda J. Velthuis Adviseur Integraal Kankercentrum Nederland
Kennishiaten en onderzoek Oncologische revalidatie in Nederland: een overzicht Dr. Miranda J. Velthuis Adviseur Integraal Kankercentrum Nederland Historisch perspectief: onderzoek oncologische revalidatie
Nadere informatiePROs in de praktijk 1: Wat doen we ermee?
PROs in de praktijk 1: Wat doen we ermee? Prof. dr Jolanda de Vries Hoogleraar Kwaliteit van leven in de medische setting GZ-psycholoog en Medisch manager afdeling medische psychologie St Elisabeth ziekenhuis
Nadere informatieCancer prehabilitation, Wat is nieuw aan de horizon?
12 e Post O.N.S. Meeting Cancer prehabilitation, Wat is nieuw aan de horizon? Sophie Bunskoek, verpleegkundig specialist, medische oncologie, UMCG Julie Silver MD, associate professor, Harvard Medical
Nadere informatieIntimiteit en seks bij borstkanker
Intimiteit en seks bij borstkanker Patientenvoorlichting 28 november 2013 Jurgen Knobel, GZ-psycholoog in opleiding tot klinisch psycholoog/ seksuoloog NVVS Inhoud Draaglast en draagkracht Fasen in ziekteproces
Nadere informatieUrologie Lastmeter Inleiding Hulpverleningsmogelijkheden
1/5 Urologie Lastmeter Inleiding Tijdens of na uw ziekte kunt u te maken krijgen met situaties waar u geen raad mee weet, ook wanneer de behandeling al langer geleden is. U kunt problemen ondervinden op
Nadere informatieKANKER GERELATEERDE VERMOEIDHEID WAT TE DOEN? CARLA AGASI-IDENBURG, MSC,PT
KANKER GERELATEERDE VERMOEIDHEID WAT TE DOEN? CARLA AGASI-IDENBURG, MSC,PT U BENT NIET ALLEEN. Toehoorders 50 40 30 20 10 0 KANKER GERELATEERDE VERMOEIDHEID (OVER)LEVEN EEN DING MOET IK MIJN VERMOEIDHEID
Nadere informatieBorstcentrum Bernhoven. Yvonne Paquay Chirurg
Borstcentrum Bernhoven Yvonne Paquay Chirurg Klachten van de borst? Verwijzing naar het borstcentrum voor analyse en zonodig behandeling 2 3 4 Verwijsredenen: > Knobbeltje voelbaar > BOBZ (de bus) > Controle
Nadere informatieBorstkanker. Borstcentrum Máxima is gevestigd op locatie Eindhoven
Borstkanker Borstcentrum Máxima is gevestigd op locatie Eindhoven Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Vóór het dertigste jaar is borstkanker zeldzaam, maar met het stijgen
Nadere informatieWaar kunt u terecht als u kanker hebt?
Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Waar kunt u terecht als u kanker hebt? z Er is kanker bij u geconstateerd. Als gevolg van uw ziekte kunt u te maken krijgen met
Nadere informatieAanvullende behandeling en controle bij borstkanker
Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Aanvullende behandeling en controle bij borstkanker z Chirurg en verpleegkundig specialist 1 Medische ontrole Na een borstsparende
Nadere informatieKIEZEN VOOR MEER OF MINDER STRALING BIJ DE BEHANDELING VAN PROSTAATKANKER
KIEZEN VOOR MEER OF MINDER STRALING BIJ DE BEHANDELING VAN PROSTAATKANKER Informatie voor patiënten die betrokken willen worden bij de keuze tussen twee behandelplannen Afweging Bij het bestralen moet
Nadere informatieDe overgang van stepped care naar personalized care bij de combinatie van lichamelijke en psychische klachten
De overgang van stepped care naar personalized care bij de combinatie van lichamelijke en psychische klachten Dr. Jonna van Eck van der Sluijs Psychiater en senior onderzoeker Symposium Personalized medicine:
Nadere informatieAchtergrondinformatie. Hoe is het beloop van vermoeidheid na kanker? Internationale literatuur Prevalentie: uitgezet tegen tijd sinds behandeling
Achtergrondinformatie Ongeveer 99% van alle patiënten ervaart tijdens de behandeling van Drie maanden na de behandeling van heeft 2-4% van de ziektevrije patiënten last van ernstige Hoe is het beloop van
Nadere informatie9.1 Chemotherapie na een operatie bij borstkanker
9.1 Chemotherapie na een operatie bij borstkanker Uw behandelend chirurg heeft in overleg met u en de internist-oncoloog (internist gespecialiseerd in de behandeling van kanker), besloten om na uw operatie
Nadere informatiePsychosociale gevolgen van kanker. Wat speelt er bij kanker. 8 november 2011 8 november 2011. K.Rutgers, Centrum Amarant/THHA 1
Psychosociale gevolgen van kanker Karen Rutgers van Wijlen Psycho-oncologisch therapeut Centrum Amarant te Utrecht Toon Hermans Huis Amersfoort Wat speelt er bij kanker Kanker = crisis = ontreddering Kanker
Nadere informatieDeze patiënteninformatie is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Woonplaats: Telefoon:
Deze patiënteninformatie is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Woonplaats: Telefoon: 26-02-2016 Inhoudsopgave: 1. Inleiding 2. Belangrijke namen en telefoonnummers 3. Wat is kanker (algemeen) 4. Behandeling
Nadere informatiePsychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen
Psychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen 1 oktober 2014 Marielle van den Heuvel, Gezondheidszorgpsycholoog Afdeling Medische Psychologie Orbis Medisch Centrum Inhoud
Nadere informatiePatiënteninformatiedossier (PID) (Non) Hodgkin. onderdeel NAZORG. (NON) HODGKIN Nazorg
Patiënteninformatiedossier (PID) (Non) Hodgkin onderdeel NAZORG (NON) HODGKIN 2 Inhoud... 4 Telefonisch verpleegkundige consult... 5 Praten over wat u bezighoudt... 5 Vermoeidheid en algehele malaise...
Nadere informatieNaam:... man/vrouw. Geboortedatum:... Adres:... Postcode en woonplaats:... Telefoonnummer:... Mobiel nummer:... adres:...
Aanmeldingsformulier Oncologische Revalidatie Jeroen Bosch Ziekenhuis Herstel & Balans of Fysieke training Om in aanmerking te komen voor Oncologische Revalidatie moet u het aanmeldingsformulier invullen
Nadere informatiePROFILES infrastructuur voor (online) data verzameling. Lonneke van de Poll-Franse
PROFILES infrastructuur voor (online) data verzameling Lonneke van de Poll-Franse Eindhoven Cancer Registry (ECR) Onderdeel van de Nederlandse Kankerregistratie* Gebied van 2,4 miljoen inwoners 10 ziekenhuizen
Nadere informatieZorgen rond kanker Bij wie van ons kunt u terecht?
Zorgen rond kanker Bij wie van ons kunt u terecht? Zorgen rond kanker Bij u is kanker geconstateerd. Tijdens of na uw ziekte kunt u te maken krijgen met situaties waar u geen raad mee weet, ook wanneer
Nadere informatieSymptomen in de Palliatieve Fase
Symptomen in de Palliatieve Fase Internationale dag Palliatieve zorg Limburg 2015 Marieke van den Beuken- van Everdingen 36 symptomen die bij > 10% voorkomen vermoeidheid obstipatie snelle verzadiging
Nadere informatieOnco-move. Instructies voor bewegen tijdens behandeling van kanker. Waarom bewegen tijdens chemotherapie?
Onco-move Instructies voor bewegen tijdens behandeling van kanker De behandeling van kanker, in het bijzonder de chemotherapie en/of radiotherapie, kan aanleiding zijn tot langdurige vermoeidheid en conditieverlies.
Nadere informatieFunctioneren in werk na de diagnose kanker
Functioneren in werk na de diagnose kanker - Heleen Dorland - In samenwerking met: Femke Abma Corné Roelen Ans Smink Adelita Ranchor Ute Bültmann Sociale Geneeskunde en Gezondheidspsychologie Afdeling
Nadere informatieILC > 3 cm: neoadjuvante chemotherapie heeft geen nut! Sabine C. Linn, MD PhD Divisies Medische Oncologie en Moleculaire Biologie
ILC > 3 cm: neoadjuvante chemotherapie heeft geen nut! Sabine C. Linn, MD PhD Divisies Medische Oncologie en Moleculaire Biologie Heeft neoadjuvant chemotherapie nut bij ILC > 3 cm? Ja Nee Weet niet/geen
Nadere informatieAANMELDINGSFORMULIER ONCOLOGISCHE NAZORG HERSTEL & BALANS OF FYSIEKE TRAINING
AANMELDINGSFORMULIER ONCOLOGISCHE NAZORG HERSTEL & BALANS OF FYSIEKE TRAINING Om in aanmerking te komen voor Oncologische Nazorg dient u het aanmeldingsformulier invullen en binnen drie weken retourneren
Nadere informatieehealth en zelfmanagement Hoe worden we daar beter van?
ehealth en zelfmanagement Hoe worden we daar beter van? Bart Brandenburg 21 maart 2013 Wat is ehealth? en hoe worden we daar beter van? Er zijn 51 definities van ehealth Supporting Health by technology
Nadere informatieDia-Fit: blended-care CGT voor chronische vermoeidheid bij diabetes type 1
Dia-Fit: blended-care CGT voor chronische vermoeidheid bij diabetes type 1 Effecten en verklarende mechanismen Juliane Menting Nivel, Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg NKCV, Nederlands
Nadere informatieAchtergrond. Aantal baarmoederkankerpatiënten groeit snel. Informatievoorziening van belang voor kankerpatiënten 1
Baarmoederkankerpatiënten zijn ontevreden met informatievoorziening Center of Research on Psychology in Somatic diseases Kim Nicolaije (MSc) Tilburg University & Integraal Kankercentrum Zuid 11/4/2012
Nadere informatieBegeleiding van HIV-patiënten
Symposium Up-to-Date in Infectieziekten Zaterdag 11 februari 2012 Begeleiding van HIV-patiënten Anneleen Lijnen Nurse physician assistant Dienst Infectieziekten 1) Voorstelling Verpleegkundige Ondersteuning
Nadere informatieGezondheidsklachten bij conservatorium studenten
Gezondheidsklachten bij conservatorium studenten de aanzet tot langdurig monitoren Suze Steemers, MSc Codarts Rotterdam/Erasmus MC 30-09-2017 aanleiding zware fysieke/mentale eisen relatief weinig studies
Nadere informatieOncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis
Oncologie Omgaan met kanker i Patiënteninformatie Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Algemeen Het hebben van kanker kan grote gevolgen hebben voor uw leven en dat van uw naasten. Lichamelijk
Nadere informatieSnelle mutatiescreening bij borstkanker. Dr. Margreet Ausems Afdeling Medische Genetica UMC Utrecht
Snelle mutatiescreening bij borstkanker Dr. Margreet Ausems Afdeling Medische Genetica UMC Utrecht Erfelijke borstkanker Tenminste 5% van de patiënten met mammacarcinoom Dominante overerving Oorzaak:
Nadere informatieStepped care, zelfmanagement en e-health bij het herstel na kanker: van hype naar trend
Stepped care, zelfmanagement en e-health bij het herstel na kanker: van hype naar trend Prof dr Irma Verdonck-de Leeuw psycholoog, logopedist, taalkundige VU medisch centrum Cancer Center Amsterdam Vrije
Nadere informatieHelen Dowling Instituut psychologische zorg bij kanker. Landelijke Contactdag Nier- en blaaskanker Amersfoort 5 april 2014
Helen Dowling Instituut psychologische zorg bij kanker Landelijke Contactdag Nier- en blaaskanker Amersfoort 5 april 2014 Inhoud Rondleiding Over het HDI (missie, visie en aanbod) Kanker: feiten en cijfers
Nadere informatieAngst voor terugkeer van kanker In wetenschap en praktijk
Angst voor terugkeer van kanker In wetenschap en praktijk Workshop NVPO Dag voor de Praktijk Dr. Petra Servaes, GZ-psycholoog i.o. tot Specialist Marieke van de Wal, MSc, onderzoeker Prof. dr. Judith Prins,
Nadere informatieOndersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter)
Ondersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter) De diagnose kanker kan grote impact op u en uw naaste(n) hebben. De ziekte en de behandeling kunnen niet alleen lichamelijke klachten met zich meebrengen,
Nadere informatiePijnbestrijding bij kanker
INTERNE GENEESKUNDE Pijnbestrijding bij kanker met paracetamol en/of NSAID s BEHANDELING Pijnbestrijding bij kanker U wordt in het St. Antonius Ziekenhuis behandeld voor kanker. Ten gevolge van de kanker
Nadere informatieChemotherapie voorafgaand aan de borstoperatie
Chemotherapie voorafgaand aan de borstoperatie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U heeft samen met de chirurg of verpleegkundig specialist gekozen om de behandeling
Nadere informatieBorstkanker. Borstcentrum Máxima locatie Eindhoven
Borstkanker Borstcentrum Máxima locatie Eindhoven Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Vóór het dertigste jaar is borstkanker zeldzaam, maar met het stijgen van de leeftijd
Nadere informatieBespreekbaar maken van seksualiteit
Johan De Munter - Kankercentrum Bespreekbaar maken van seksualiteit INTIEM in team 7 juni 2018 Uz Gent let's also talk about sexuality! scrubsmag.com Inhoud Inleiding Definities Een complex probleem Impact
Nadere informatieH Waar kunt u terecht als u kanker heeft
H.307216.1217 Waar kunt u terecht als u kanker heeft Inleiding Bij u is kanker geconstateerd. Tijdens of na uw ziekte kunt u te maken krijgen met situaties waar u geen raad mee weet, ook wanneer de behandeling
Nadere informatiePsychische klachten als co-morbiditeit bij diabetes
Psychische klachten als co-morbiditeit bij diabetes Pearson Plein is een initiatief van Pearson. Pearson heeft jarenlange ervaring als educatieve uitgever van wetenschappelijk onderbouwde psychologische
Nadere informatieKanker. Inleiding. Wat is kanker. Hoe ontstaat kanker
Kanker Inleiding Ik heb dit onderwerp gekozen omdat veel mensen niet weten wat kanker precies inhoud en ik zelf er ook meer van wil weten omdat mijn oma er in de zomervakantie aan gestorven is. Dat je
Nadere informatie1 ziekte waarbij cellen zich ongeremd delen en zich door het lichaam verspreiden 2 voortwoekerend kwaad 3 ziekte bij dieren, planten of bomen
Spreekbeurt door een scholier 1244 woorden 14 september 2007 6,9 13 keer beoordeeld Vak Biologie 1 Definitie 1.1 Definitie Van Daele 1 ziekte waarbij cellen zich ongeremd delen en zich door het lichaam
Nadere informatie9.1 Chemotherapie voorafgaand aan de operatie bij borstkanker
9.1 Chemotherapie voorafgaand aan de operatie bij borstkanker Uw behandelend chirurg heeft na overleg met de internist-oncoloog (internist gespecialiseerd in de behandeling van kanker) en in overleg met
Nadere informatieKeuzehulp Uitgezaaide Borstkanker
Keuzehulp Uitgezaaide Borstkanker START Gemaakt door: In samenwerking met: Gefinancierd door: 2014 en Borstkankervereniging Nederland Hoe werkt deze Keuzehulp voor uitgezaaide borstkanker? Informatiekaart
Nadere informatieKanker Nazorg Wijzer Effecten van een ehealth interventie op psychosociaal welbevinden en leefstijl van voormalige kankerpatiënten
Kanker Nazorg Wijzer Effecten van een ehealth interventie op psychosociaal welbevinden en leefstijl van voormalige kankerpatiënten Iris Kanera Faculteit Psychologie en Onderwijswetenschappen Open Universiteit
Nadere informatiehet laagste niveau van psychologisch functioneren direct voordat de eerste bestraling begint. Zowel angstgevoelens als depressieve symptomen en
Samenvatting In de laatste 20 jaar is er veel onderzoek gedaan naar de psychosociale gevolgen van kanker. Een goede zaak want aandacht voor kanker, een ziekte waar iedereen in zijn of haar leven wel eens
Nadere informatieJe bent jong, krijgt kanker en dan
Nazorgproject jongeren en kanker Maril van Kimmenade 03 oktober 2014 Je bent jong, krijgt kanker en dan Nazorgproject jongeren en kanker Maril van Kimmenade Nazorgproject jongeren en kanker Maril van Kimmenade
Nadere informatiePatiënteninformatie. Behandelwijzer Oncologie Longgeneeskunde
Patiënteninformatie Behandelwijzer Oncologie Longgeneeskunde Inhoudsopgave Pagina 1 Persoonsgegevens 5 Heeft u deze behandelwijzer gevonden? 5 Allergisch voor 6 Medicatie 7 2 De behandelwijzer 9 Het gebruik
Nadere informatie