Cognitieve gevolgen van kankerbehandeling Bas van de Weg, revalidatiearts Revant

Transcriptie

1 Cognitieve gevolgen van kankerbehandeling Bas van de Weg, revalidatiearts Revant

2

3

4

5 Alles wat voorheen automatisch ging, kost me nu inspanning

6 1. Cognitie en chemotherapie Verschillende soorten even schadelijk Enorme inter-individuele variatie Impact afhankelijk van premorbide reserves Toedieningsvorm maakt niet uit AvL: verschillen grijze/witte stof Cognitie multifactorieel: vermijd term chemobrein

7 Chemotherapie Afhankelijk van o.a. stagering Adjuvant Neo-adjuvant Soms chemotherapie als radio-sensitizer

8 Bekende bijwerkingen Mild: 1. Moe 2. Haarverlies 3. Misselijk, braken 4. Huidafw 5. Slijmvliesafw 6. Diarree 7. Geen trek Ernstig: 1. Bloedingen 2. Lage bloedcellen 3. Infecties

9 Complicaties neuropathie

10 Afwijkingen PET-scan

11 Keuze middelen Monotherapie of combinatie Eerstelijns behandeling Tweedelijns behandeling Combinaties zijn vaak werkzamer en beter te verdragen Bij voorkeur: geen overlappende bijwerkingen

12 Literatuur (Pullens ET AL, 2009) Cognitieve problemen bij borstkanker patiënten 23-90% rapporteert cognitieve klachten (NKI studies: 20-60% Toename (in Ernst) cognitieve klachten na chemotherapie Klachten kunnen tot tientallen Jaren na CT aanhouden

13 Prospectief onderzoek 69% van de studies laat cognitieve verslechtering na chemotherapie zien Incidentie achteruitgang tussen 19%-78% Problemen met leren en geheugen, snelheid van info verwerking en executieve functies frontaal subcortical profiel Follow-up assessments laten deels herstel zien, maar ook voortgaande of zelfs, nieuw ontstane cognitieve problemen

14

15 2. Cognitie en anti-hormonale therapie Oestrogeen is het glijmiddel voor je hele lichaam Film van Meral Uslu: mijn kanker (2015)

16 Gevolgen anti-hormonale behandeling Niet in overgang: acute start overgangsklachten Wel in overgang: verergering bestaande klachten

17 Bijwerkingen anti-hormonale therapie Tamoxifen: 1. Stop menstruatie 2. Opvliegers 3. Gewicht omhoog 4. Haren dun 5. Gewrichtspijn 6. Gedrag, vergeetachtig 7. Oud vrouwtje Aromatase remmer: 1. Meestal milder 2. Opvliegers 3. Misselijk, braken en eetlust 4. Gewrichtspijn

18 3. Cognitie en immuuntherapie

19 PTSS?

20 4. Cognitie en radiotherapie

21 Ernst bijwerkingen afhankelijk van Plaats die wordt bestraald Dosis per bestraling Totale hoeveelheid straling Duur van de behandeling Combinatie met andere behandelingen Persoon sterke interindividuele variatie

22 Therapeutische mogelijkheden Herstel op neurologisch niveau (plasticiteit brein) Herstel op psychologisch niveau Herstel op niveau van hersenen restauratieve stroming Herstel op psychologisch niveau compensatoire stroming kan ook leiden tot veranderingen op niveau hersenen

23 4. Cognitie en neurochirurgie

24 Interventies Farmacologisch: EPO, methylphenidaat, Modafinil, Donepezil, Fluoxetine Cognitieve revalidatie (psycho-educatie, compensatie strategieën) Aanpassingen in werk Slaap, beweging Psychosociale Interventies Identificeren en omgaan met distress (psychotherapie, support groepen)

25

26 Doel cognitieve revalidatie Verkrijgen van kennis over werking van het brein en cognitieve functies Verkrijgen van kennis over gevolgen van chemotherapie Vergroten van inzicht in (cognitieve) veranderingen in eigen situatie Verwerven van compensatiestrategieën gericht op omgaan met cognitieve beperkingen Maar ook aandacht voor emotionele en sociale veranderingen

27 Cancer-related fatigue Niet evenredig aan fysieke inspanning Niet afgenomen na slaap/rust

28

29 Wat kan patiënt zelf doen? Orde en regelmaat De smartphone zie revalidatieapps.nl Rust en slaap voldoende Eet gezond en gevarieerd Beweeg dagelijks Vertel naasten over je beperkingen Focus op één taak tegelijk

30 Samengevat Alle behandelingen kunnen cognitie beïnvloeden Grote interindividuele verschillen Lange termijn gevolgen onderschat Cognitieve gevolgen onderbelicht

31 Bedankt voor uw aandacht!